Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 24 czerwca 2021 roku

W pozwie z dnia 17 października 2018 roku powód (...) odwołał się od złożonego mu przez pozwanego (...) z siedzibą w (...) (dalej: (...)) oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia i wniósł o zasądzenie odszkodowania w wysokości 29.992,50 złotych z tytułu naruszenia przepisów o wypowiadaniu umów o pracę.

W uzasadnieniu pozwu podniósł, że wskazana w wypowiedzeniu przyczyna w postaci likwidacji stanowiska pracy była nieprawdziwa, nadto zarządzenie, na podstawie którego pracodawca dokonał reorganizacji, zostało wydane bez podstawy prawnej (pozew k. 4-8, pismo procesowe k. 61).

W odpowiedzi na pozew (...), działający za pośrednictwem swojego pełnomocnika będącego radcą prawnym, wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podniesiono, że wydział prawny został zlikwidowany, tym samym stanowisko powoda, zaś obsługę prawną pozwanego przejęły kancelarie zewnętrzne na podstawie umów zlecenia. Dodano, iż pracownik nie miał możliwości kwestionowania decyzji pracodawcy o reorganizacji struktury organizacyjnej i likwidacji stanowiska pracy (odpowiedź na pozew k. 70-73).

W dalszym toku postępowania strony popierały swoje stanowiska procesowe. W toku postępowania do postępowania po stronie powoda przystąpił pełnomocnik będący radcą prawnym, który wniósł w imieniu powoda o zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych (protokół k. 273)

Sąd Rejonowy – Sąd Pracy ustalił, co następuje.

(...) był od dnia 1 kwietnia 2007 roku zatrudniony w (...) na podstawie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony, w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku radcy prawnego w Wydziale Prawnym.

/umowa o pracę i aneks do umowy o pracę – w aktach osobowych/

Statut (...) przewiduje, że organem zarządzającym (...) jest(...), w skład którego wchodzi (...) jako jego Przewodniczący oraz od 2 do 4 członków (§ 112). Do zakresu działalności (...) należy przede wszystkim reprezentowanie Zrzeszenia na zewnątrz (§ 113 pkt 1). Zarząd we własnym zakresie dokonuje podziału zadań między swoich członków. W sprawach z zakresu prawa pracy, w stosunku do pracowników Zrzeszenia, czynności dokonuje przewodniczący (...) (§ 115 ust. 1 i 2)

/statut k. 16/

W dniu 24 września 2018 roku zostało wydane Zarządzenie (...) nr 14/2018 w sprawie zmiany regulaminu organizacyjnego Biura (...). Zgodnie z § 2 tego zarządzenia, zlikwidowane zostało Biuro (...) w Biurze (...) oraz Wydział (...) wchodzący w skład dotychczasowego Biura(...) w Biurze (...). Sprawy prowadzone przez dotychczasowy Wydział (...), z wyjątkiem spraw sądowych, miały zostać protokolarnie przekazane w terminie 7 dni od wejścia w życie zarządzenia, przez kierownika Wydziału, podmiotowi wskazanemu przez (...) (§ 3). Zarządzenie weszło w życie z dniem 30 września 2018 r.

/Zarządzenie nr 14/2018 k. 13-15, schemat organizacyjny k. 101/

Kwestia wprowadzenia zmian regulaminu organizacyjnego Biura (...) nie była omawiana na posiedzeniach (...) w okresie od kwietnia do października 2018 roku.

/protokoły z posiedzeń (...) k. 144-165/

W dniu 26 września 2018 roku (...) (...) w imieniu pracodawcy oświadczył na piśmie (...), że rozwiązuje z nim umowę o pracę z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, ze skutkiem na dzień 31 grudnia 2018 roku. Jako przyczynę wypowiedzenia wskazano restrukturyzację Biura (...), wynikającą z Zarządzenia nr 14/2018 roku Przewodniczącego (...) z dnia 24 września 2018 roku, wprowadzającego z dniem 1 października 2018 roku zmiany w Regulaminie Organizacyjnym firmy, co skutkuje tym, że w strukturze organizacyjnej Biura (...) został zlikwidowany m.in. Wydział Prawny i stanowiska tego Wydziału, a tym samym stanowisko pracy (...). W piśmie zawarte było pouczenie o terminie i sposobie wniesienia odwołania do sądu pracy.

/wypowiedzenie k. 11/

Obsługę prawną (...) świadczyli następujący radcowie prawni zatrudnieni na umowę o pracę: (...) (dyrektor Wydziału (...)), (...), (...) (kierownik Działu (...)) i (...). Wszyscy oni otrzymali wypowiedzenia umowy o pracę w tym samym dniu. Zarządzenie nr (...) zostało im przesłane dwa dni później za pośrednictwem poczty elektronicznej.

/zeznania świadka (...) k. 133 v, nagranie k. 135, wydruk wiadomości e-mail k. 12, zeznania korespondencyjne świadka (...) k. 248 v/

W miejsce zwolnionego (...) jak i w miejsce pozostałych zwolnionych radców prawnych nie zatrudniono na podstawie umowy o pracę żadnych pracowników czy pracownika, który przejął ich obowiązki. Niektóre z ich zadań, takie jak przygotowywanie pełnomocnictw i upoważnień oraz projektów regulaminów przejął Wydział Kadr. Obsługa prawna (...) została przejęta przez radców prawnych i adwokatów działających w ramach własnych kancelarii na podstawie umów o świadczenie pomocy prawnej. Jednocześnie (...) zawarł także w dniu 30 października 2018 roku odrębną umowę na świadczenie pomocy prawnej w celu ochrony prawnej interesów (...) obejmującą przygotowanie opinii prawnokarnej w związku z przeprowadzonym audytem wewnętrznym oraz zasadności złożenia zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na szkodę (...). Radcowie prawni dotychczas zatrudnieni w oparciu o umowę o pracę zostali zobowiązani przez pracodawcę do przekazania prowadzonych przez siebie spraw.

/zeznania świadka (...) k. 134, nagranie k. 135, umowy o świadczenie pomocy prawnej k. 182-207, zeznania korespondencyjne świadka (...) k. 248-248v, zeznania powoda k. 273, nagranie k. 275/

(...) zawarł w dniu 28 stycznia 2019 roku umowę zlecenia z (...), której przedmiotem było uporządkowanie wytworzonych dokumentów i akt spraw sądowych prowadzonych przez pracowników Wydziału Prawnego w Biurze (...) do 1 października 2018 roku. Umowa została zawarta na okres od 1 lutego 2019 roku do 31 marca 2019 roku z możliwością jej przedłużenia.

/umowa zlecenia k. 211-212, zeznania korespondencyjne świadka (...) k. 248v-249/

Wynagrodzenie dzienne brutto (...), liczone jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy, wynosiło 477,89 złotych.

/zaświadczenie o zarobkach k. 76/

Ustaleń stanu faktycznego Sąd Rejonowy – Sąd Pracy dokonał przede wszystkim w oparciu o zaliczone w poczet materiału dowodowego, znajdujące się w aktach sprawy, a także aktach osobowych, dokumenty oraz ich kserokopie. Podkreślenia wymaga, że strony postępowania ich nie kwestionowały, może z wyjątkiem zarządzenia (...) nr 14/2018 w sprawie zmiany regulaminu organizacyjnego Biura (...), tj. powód nie poddawał w wątpliwość wydanie takie zarządzenia i wprowadzenie jego postanowień w życie, ale podnosił, że zostało wydane niezgodnie z prawem i z tego powodu nie powinno obowiązywać.

Nie było podstaw do kwestionowania wiarygodności zeznań występujących w sprawie świadków: (...) (korespondencyjne) i (...), gdyż w zakresie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy były logiczne, spójne i korespondujące z zebraną dokumentacją. Świadkowie ci w szczególności zgodnie potwierdzili, że doszło do faktycznej likwidacji stanowiska pracy powoda, jak też innych zatrudnionych w ramach stosunku pracy radców prawnych i przejęcia obsługi prawnej (...) przez kancelarie zewnętrzne.

Posiłkowo uwzględniono też zeznania powoda (...), które odzwierciedlały jego twierdzenia zawarte w pismach procesowych. Co do fragmentu zeznań powoda dotyczącego zaprezentowanej przez niego subiektywnej oceny przyczyn wypowiedzenia, tj. że miało ono wynikać z niechęci do konkretnych pracowników ówczesnego (...), to podkreślenia wymaga, iż w sytuacji, gdy ustalono likwidację stanowiska pracy powoda, nie ma istotnego znaczenia, jakie były motywy przedstawiciela pracodawcy, które legły u podstaw dokonania tej likwidacji, albowiem kwestia, czy występuje uzasadniona potrzeba dokonania przez pracodawcę zmian organizacyjnych, w tym likwidacji stanowiska pracy, należy do autonomii zarządczej pracodawcy i nie podlega ocenie sądu, o czym mowa będzie jeszcze niżej.

Sąd Rejonowy – Sąd Pracy na rozprawie w dniu 7 lutego 2020 roku pominął wniosek dowód z zeznań świadków (...) i (...) częściowo, tj. w zakresie faktów wykraczających poza tezę dowodową zawnioskowaną w piśmie procesowym pozwanego z dnia 9 września 2019 roku (k. 96), bowiem pozostałe fakty, na które mieli zeznawać świadkowie, w szczególności fakt wypowiedzenia powodowi umowy o pracę, czy wręczenia mu tegoż wypowiedzenia, nie były sporne (k. 71). Pominięto także wnioski dowodowe zgłoszone w puntach 1-3 pisma procesowego powoda z dnia 22 września 2019 roku (k. 102), jako niesporne względnie nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Wynikać to będzie w szczególności z dalszej części niniejszego uzasadnienia.

Sąd Rejonowy – Sąd Pracy zważył, co następuje.

Powództwo nie jest zasadne i nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 30 § 3, 4 i 5 k.p., oświadczenie pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony powinno być złożone na piśmie, w którym powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy i zawarte pouczenie o przysługującym prawie odwołania do sądu pracy. Niewykonanie tego obowiązku jest naruszeniem przepisów o rozwiązaniu umów o pracę.

W tej sprawie pozwany (...), wypowiadając powodowi umowę o pracę, uczynił zadość ww. wymogom formalnym. Wskazana przez pozwanego przyczyna wypowiedzenia podana została na piśmie, w sposób jednoznaczny i zrozumiały. Oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia zostało przy tym złożone przez osobę upoważnioną do reprezentowania pracodawcy. (...) pełnił wówczas funkcję (...), zaś zgodnie z § 115 ust. 2 Statutu (...), do jego wyłącznych kompetencji należało dokonywanie czynności z zakresu prawa pracy w stosunku do pracowników Zrzeszenia. Jego umocowanie nie budziło także wątpliwości ze strony powoda na wcześniejszym etapie zatrudnienia, o czym świadczy choćby zawarcie aneksu do umowy o pracę z dnia 22 maja 2018 roku, podpisanego ze strony pracodawcy właśnie jednoosobowo przez (...) (k. 40/B akt osobowych). Należy zatem uznać, iż był on osobą upoważnioną do podejmowania za pracodawcę, będącym jednostką organizacyjną, czynności w sprawach z zakresu prawa pracy w rozumieniu art. 3 ^{( 1)} § 1 k.p. Nadto wypowiedzenie umowy o pracę zawierało pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie do odwołania się do sądu pracy.

Stosownie do treści art. 45 § 1 k.p., w razie ustalenia, że nie tylko wtedy, gdy wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, ale także gdy jest nieuzasadnione, sąd pracy - stosownie do żądania pracownika - orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu - o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu.

W tej sprawie powód (...) domagał się z tego tytułu zasądzenia odszkodowania.

Jak wynika z utrwalonego orzecznictwa, w pełni podzielanego przez tutejszy Sąd Rejonowy – Sąd Pracy, wskazana przyczyna wypowiedzenia musi być prawdziwa i konkretna. Nie musi jednak mieć szczególnej wagi czy nadzwyczajnej doniosłości skoro wypowiedzenie jest zwykłym sposobem rozwiązania bezterminowego stosunku pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 1997 r., sygn. akt I PKN 419/97).

W oparciu o przeprowadzone dowody wskazana przyczyna wypowiedzenia powodowi umowy o pracę jawi się jako konkretna i rzeczywista. Nie sposób traktować o jej pozorności. Pozwany wykazał w sposób wystarczająco wiarygodny i łatwo weryfikowalny, że nastąpiła rzeczywista likwidacja stanowiska pracy powoda. Dość wskazać, że w swoich zeznaniach sam powód przyznał, że na jego miejsce, jak też miejsce zwolnionych pozostałych radców prawnych nie zostali zatrudnieni nowi pracownicy w ramach stosunku pracy.

Kwestia, czy występuje potrzeba dokonania przez pracodawcę zmian organizacyjnych, w tym likwidacji stanowiska pracy, zgodnie z utrwalonymi poglądami orzecznictwa należy do autonomii zarządczej pracodawcy i nie podlega ocenie sądu.
W szczególności zaś zmniejszenie stanu zatrudnienia w zakładzie pracy stanowi uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia, a organ rozpatrujący spory pracownicze nie jest powołany do badania zasadności i celowości zmniejszenia stanu zatrudnienia (zob. np. uchwała pełnego składu Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z 27 czerwca 1985 roku, III PZP 10/85, wytyczne w przedmiocie stosowania art. 45 k.p., OSNCP 1985, nr 11 poz. 164, teza IX, wyroki Sądu Najwyższego z: 16 października 1992 roku, I PRN 40/92 i 27 listopada 1997 roku, I PKN 401/97).

Pracodawca ma prawo dążyć do racjonalizacji zatrudnienia, stosując różnorodne jej metody, w zależności od swoich potrzeb, w tym przekazując zadania podlegające pod zlikwidowane stanowisko pracy innym pracownikom czy podmiotom zewnętrznym (tak słusznie Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 lipca 2001 roku, sygn. akt I PKN 541/00). W uzasadnieniu ww. wyroku Sąd Najwyższy wprost uznał za dozwolone powierzenie wykonywania niektórych zadań osobom lub innym podmiotom niepowiązanym z przedsiębiorcą stosunkiem pracy, co dotyczy zwłaszcza zadań niestanowiących głównego przedmiotu jego aktywności. Dochodzi wówczas do likwidacji stanowiska pracy, mimo że nadal określone zadania są wykonywane na rzecz pracodawcy.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że wprawdzie, zgodnie z twierdzeniami powoda, pozwany pracodawca w dalszym ciągu, po dniu 31 grudnia 2018 roku potrzebował usług polegających na świadczeniu pomocy prawnej, ale mógł je uzyskiwać zarówno poprzez zatrudnianie radców prawnych, jak też i współpracę z radcami prawnymi prowadzącymi działalność gospodarczą w ramach własnej kancelarii lub spółki (art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o radcach prawnych). Była to autonomiczna decyzja pracodawcy pozostająca poza zakresem kognicji sądu pracy, który może jedynie badać, czy zmiana w postaci likwidacja stanowiska pracy została faktycznie dokonana, co niewątpliwie miało miejsce w niniejszej sprawie.

Podkreślić przy tym należy, że jakkolwiek często w praktyce likwidacja stanowiska pracy (stanowisk pracy) znajduje odzwierciedlenie w zmianach regulaminu organizacyjnego jednostki organizacyjnej pracodawcy czy zmianach statutu, to do konstatacji, że wskazana jako likwidacja stanowiska pracy przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę jest prawdziwa (rzeczywista), nie zaś pozorna, wystarczy ustalenie, że faktycznie dane stanowisko pracy zostało zlikwidowane, nawet jeśli zewnętrzny tego wyraz ma miejsce jedynie w samym wypowiedzeniu umowy o pracę z tej przyczyny. Z tych względów zarzuty powoda co do przekroczenia uprawnień przez (...) w związku z wydaniem Zarządzenia (...) nr 14/2018 w dniu 24 września 2018 roku nie są trafione w kontekście złożonego odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę i sytuacji, w której doszło do faktycznej likwidacji jego stanowiska pracy. Bezspornie bowiem po 31 grudnia 2018 roku (...) nie zatrudniał już radców prawnych w oparciu o umowy o pracę. Na marginesie zauważyć zresztą należy, iż kwestionowane przez powoda zarządzenie nie zostało w żaden sposób wyeliminowane z obrotu prawnego, poprzez jego uchylenie czy wzruszenie w jakikolwiek inny sposób. Nie ma też istotnego znaczenia, kiedy zarządzenie to przedstawione zostało zwalnianym pracownikom, w tym powodowi. Zostało ono dokładnie oznaczone w treści wypowiedzenia i możliwe do weryfikacji.

Dodać należy, że gdy następuje tylko ilościowe zmniejszenie identycznych (podobnych) stanowisk pracy i w następstwie czego należy wytypować pewną grupę pracowników do zwolnienia, to wtedy przy indywidualizacji decyzji o zwolnieniu konkretnych osób konieczne jest wytypowanie do zwolnienia pracowników na podstawie obiektywnych kryteriów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 września 1982 roku, sygn. I PRN 64/82 oraz z dnia 5 listopada 1979 roku, sygn. I PRN 133/79). W tej sprawie jednak nie mamy do czynienia z taką sytuacją, ale z likwidacją stanowisk pracy całego Wydziału Prawnego.

Mając na uwadze powyższe, złożone powodowi oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem uznać należało za prawidłowe. W związku z tym, powództwo o zasądzenie odszkodowania z tytułu niezgodnego z prawem czy nieuzasadnionego wypowiedzenia umowy o pracę podlegało oddaleniu jako bezzasadne (punkt I wyroku).

O kosztach procesu Sąd Rejonowy – Sąd Pracy orzekł w punkcie II wyroku na zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu. Zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c., strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Z uwagi na treść art. 98 § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. oraz fakt reprezentowania pozwanego przez pełnomocnika będącego radcą prawnym, uwzględniono koszty zastępstwa procesowego, obejmujące wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 180 złotych, ustalonej na podstawie § 9 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Z tych wszystkich względów i na mocy powołanych przepisów orzec należało jak w wyroku.