Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie

UZASADNIENIE

Wyroku z dnia 28 maja 2025 roku

Pozwem z dnia 09 maja 2024 r. (data stempla pocztowego – k. 40) powód (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od pozwanego – Banku (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. na jego rzecz kwoty 2.783,76 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 11 marca 2024 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z uiszczoną opłatą skarbową od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że w dniu 11 maja 2023 r. zawarł z poprzednikiem prawnym powoda jako konsumentem umowę pożyczki nr (...) na podstawie której udzielono konsumentowi pożyczki w kwocie 16.000,00 zł. Dalej powód wskazał, że zawarł z konsumentem umowę przelewu wierzytelności pieniężnych obecnych, jak i przyszłych wynikających z umowy o kredyt konsumencki, przysługujące poprzednikowi prawnemu strony powodowej, o zwrot wszelkich kwot pobranych od poprzednika prawnego powoda nienależnie przez bank w trakcie trwania umowy w związku z zawarciem i wykonaniem tej umowy, w tym m.in. wierzytelność będącą następstwem skorzystania przez kredytobiorcę z uprawnienia o którym mowa w art. 45 u.k.k.

Powód podniósł, iż z uwagi na złożenie przez konsumenta oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, wezwał pozwanego do dobrowolnej zapłaty spornej kwoty. Jako podstawę dochodzonych roszczeń powód wskazał art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim, z uwagi na stwierdzenie w spornej umowie naruszeń polegających głównie na obliczaniu odsetek od kwoty kredytu z doliczoną prowizją, co w związku z tym spowodowało błędne wyliczenie (...), co skutkowało naruszeniem art. 30 ust. 1 pkt. 7 u.k.k. Dalej powód wskazywał, że pozwany miał możliwość niejednoznacznej zmiany Regulaminu (a tym samym zmiany cennika), a zarazem zmiana ta miała charakter jednostronny, co nie spełniło w ocenie powoda cech gwarantujących im w wystarczający sposób trwałość i niezmienność – co powoduje, że Bank zachowuje w praktyce nieograniczoną możliwość zmiany sposobu wykonania umowy, zawartej na czas oznaczony. Przez to pożyczkobiorca nie jest w stanie ustalić w jaki sposób zmieni się zakres i wysokość jego zobowiązania. Powód wyjaśnił, że na dochodzoną niniejszym pozwem kwotę składa się kwota 1.825,36 zł tytułem wpłaconych przez poprzednika prawnego powoda na rzecz pozwanego odsetek od kapitału oraz kwota 958,40 zł tytułem prowizji (pozew – k. 3-7verte).

W odpowiedzi na pozew pozwany Bank (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwany podniósł zarzuty: braku legitymacji czynnej po stronie powoda w związku z bezwzględną jej nieważnością polegającą na tym, że uprawnienie wynikające z art. 45 ust. 1 u.k.k. jest uprawnieniem osobistym i nie stanowi ponadto żadnego skonkretyzowanego roszczenia które mogłoby być przedmiotem przelewu; braku skutecznego złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego; braku wykazania roszczenia co do zasady jak i co do wysokości w związku z nieudowodnieniem naruszeń przepisów art. 30 ust. 1 pkt 7 i 10 u.k.k.. Pozwany wskazał, że w sposób prawidłowy wskazał w umowie wartość (...) oraz całkowitą kwotę do zapłaty, wskazał, że zgodnie z obowiązującymi przepisami bank może naliczać oprocentowanie od całej kwoty udzielonego kredytu, włącznie z kwotą przeznaczoną zgodnie z umową na zapłatę kosztów kredytu. Pozwany uznał, że w dostateczny sposób określił warunki zmiany kosztów kredytu (odpowiedź na pozew – k. 63-70verte).

Do czasu zamknięcia rozprawy stanowiska stron nie uległy zmianie.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

Dnia 11 maja 2023 r. H. Ś. (1) zawarła z Bank (...) S.A w W. umowę pożyczki gotówkowej nr (...) na kwotę 16.000,00 zł. Wskazano w niej, że kwota do wypłaty na podstawie umowy (podstawa do obliczania oprocentowania) to 20.743,51 zł, stanowiąca sumę całkowitej kwoty pożyczki 16.000,00 zł oraz prowizji i kredytowanej składki z tytułu zawarcia umowy ubezpieczenia (§ 5 ust. 1-2).

Całkowitą kwotę do zapłaty określono na 29.527,38 zł (§ 6 ust. 8).

W § 6 umowy wskazano, że koszty pożyczki wynoszące łącznie 13.527,38 zł stanowią: prowizja w kwocie 958,40 zł (liczona od całkowitej kwoty pożyczki i pobierana przez doliczenie jej do kwoty pożyczki, zwiększając tym samym wysokość kwoty pożyczki do spłaty, a następnie poprzez potrącenie jej od wypłacanej kwoty pożyczki z rachunku wskazanego w umowie), składka ubezpieczeniowa w kwocie 3.785,11 zł oraz odsetki w kwocie 8.783,87 zł (przy założeniu terminowej spłaty pożyczki). Wyjaśniono, że odsetki naliczane są za każdy dzień od salda zadłużenia i płatne razem z miesięcznymi spłatami raty kapitałowej w terminie określonym w umowie, przy założeniu, że miesiąc liczy 30 dni, a rok 360 dni oraz że pierwsza rata płatna jest po 60 dniach od daty uruchomienia pożyczki. Wskazano również, że jeżeli dzień spłaty pierwszej raty przypada wcześniej niż w 60 dniu, łączna kwota odsetek zostanie pomniejszona o kwotę odsetek za okres będący różnicą 60 dni i rzeczywistej liczby dni liczonej od uruchomienia pożyczki do daty spłaty pierwszej raty. Informacja o rzeczywistej wysokości odsetek miała zostać wskazana w harmonogramie.

Otrzymanie harmonogramu spłat oraz informacji o kwocie zadłużenia miało być bezpłatne w całym okresie kredytowania. (§ 11 ust. 3-4).

Rzeczywistą roczną stopę oprocentowania ( (...)) określono w umowie na 24,60%, w oparciu o parametry i koszty pożyczki przy założeniu jej terminowej spłaty.

Pożyczka miała być oprocentowana zmienną stopą procentową, która na dzień zawarcia umowy wynosiła 11,89% w skali roku. W § 5 ust. 8 umowy wskazano, że w czasie trwania umowy, gdy nominalne oprocentowanie pożyczki będzie wyższe niż stopa odsetek maksymalnych określonych w art. 359 § 2 ¹ k.c., Bank do naliczania należnych odsetek zastosuje stopę odsetek maksymalnych. Bank powróci do naliczania oprocentowania określonego w umowie, gdy wysokość odsetek maksymalnych będzie równa oprocentowaniu określonemu w umowie lub od niego większa.

W § 10 ust. 1 pkt 1 umowy przewidziano, że bank dokona obniżenia oprocentowania co skutkować będzie obniżeniem miesięcznej raty pożyczki, bez konieczności aneksowania umowy. Podstawę do obniżenia oprocentowania będę stanowić promocje przygotowane przez bank. Szczegółowe warunki promocji określane będą przez w odrębnych udostępnianych pożyczkobiorcy regulaminach.

Oprocentowanie dla zadłużenia przeterminowanego ustalono na zmienne. W § 5 ust. 9 umowy wskazano, że odpowiada ono wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie zgodnie z treścią art. 481 § 21 k.c. i na dzień zawarcia umowy wynosi: 24,50% w stosunku rocznym. Bank pobierać miał odsetki według zmiennej stopy procentowej określonej w Cenniku usług obowiązującym w dniu powstania zadłużenia przeterminowanego.

Zmiana odsetek od zadłużenia przeterminowanego miała następować w przypadku każdorazowej zmiany wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie na wartość zgodną z treścią art. 481 § 2 ¹ k.c. Bank miał przekazywać kredytobiorcy informacje o wysokości oprocentowania poprzez udostepnienie aktualnego Cennika usług w placówkach Banku oraz na stronie internetowej banku. Zmiana oprocentowania miała wchodzić w życie z dniem zmiany stopy referencyjnej przez Narodowy Bank Polski. W umowie ustalono, że zmiana wysokości oprocentowania nie będzie stanowiła zmiany umowy. (§ 10 ust. 3).

Okres spłaty pożyczki ustalono na 72 miesięcy. Raty w wysokości 404,35 zł (za wyjątkiem raty wyrównującej) miały być płatne do 9 dnia każdego miesiąca (§ 5 pkt 3-6).

W umowie wymieniono (poza odsetkami, prowizją i składką ubezpieczeniową, o których mowa wyżej) następujące koszty pożyczki: opłata przygotowawcza w kwocie 0 zł, koszt ustanowienia zabezpieczeń w kwocie 0 zł, opłata miesięczna za prowadzenie rachunku Konto 360° w kwocie 0 zł w przypadku wskazanych operacji na rachunku lub w kwocie 8 zł w przypadku braku tych operacji (która może ulec zmianie na warunkach wskazanych w Regulaminie ogólnym świadczenia usług bankowych dla osób fizycznych w Banku (...) S.A.), prowizja za wcześniejszą spłatę zgodnie z aktualnym Cennikiem usług, na dzień zawarcia umowy 0 zł oraz prowizja za zmiany dokonywane w umowie na wniosek pożyczkobiorcy zgodnie z aktualnym Cennikiem usług, na dzień zawarcia umowy 1% (liczony od aktualnego salda zadłużenia), min. 50 zł.

Zgodnie z § 10 ust. 4 umowy Regulamin określać miał przypadki, w jakich bank ma prawo do dokonywania zmian Regulaminu oraz Cennika usług w trakcie trwania Umowy. Bank miał informować pożyczkobiorcę o zmianach w Cenniku usług z zachowaniem trybu przewidzianego dla zmian w Regulaminie. Cennik usług miał zawierać zasady i wysokość oprocentowania, prowizje i opłaty za czynności związane z Umową. Ustalono, że zmiany Cennika nie wymagają podpisania aneksu do umowy, a zmiana wysokości stopy procentowej nie stanowi jej zmiany.

W § 15 ust. 2 umowy wskazano, że bank obciąża rachunek wskazany w umowie do wysokości wszystkich należnych bankowi kwot w terminie ich wymagalności z tytułu udzielonej pożyczki, a także że rozlicza zobowiązania pożyczkobiorcy z tytułu umowy w następującej kolejności: a) koszty sądowe poniesione przez bank, b) prowizje i opłaty banku, c) odsetki od zadłużenia przeterminowanego, d) odsetki umowne od zadłużenia przeterminowanego, e) kapitał. Należności, o których mowa w pkt c-e miały być pobierane w kolejności od najstarszej wymagalnej raty spłaty.

Pożyczkobiorca mógł zrealizować wcześniejszą częściową/całkowitą spłatę, jeżeli zapewni na rachunku środki wystarczające na wnioskowaną spłatę poprzez wypłatę gotówki w kasie banku lub dokonanie przelewu na rachunek oraz złoży dyspozycję wcześniejszej spłaty. W przypadku wcześniejszej częściowej spłaty pożyczkobiorca mógł złożyć dyspozycje o dokonanie przeliczenia rat pożyczki lub skrócenie okresu pożyczki z zachowaniem dotychczasowej wysokości raty pożyczki. Zmiana taka nie wymagała zawarcia aneksu do umowy. Jeżeli pożyczkobiorca nie złoży dyspozycji, bank przelicza raty pożyczki przy zachowaniu dotychczasowego okresu spłaty. (§ 11 ust. 2)

W § 11 ust. 1 umowy ustalono, że pożyczkobiorca ma prawo odstąpić od zawartej umowy w terminie 14 dni od daty zawarcia umowy poprzez złożenie pisemnego oświadczenia o odstąpieniu od umowy w placówce banku lub wysłanie na adres banku. Jeżeli oświadczenie woli zostało wysłane na adres banku, termin do odstąpienia uważa się za zachowany, jeśli wysłanie nastąpiło przed jego upływem. W przypadku odstąpienia od umowy pożyczkobiorca miał zwrócić niezwłocznie bankowi kwotę udostępnionej pożyczki wraz z odsetkami obliczonymi od całkowitej kwoty pożyczki za okres od dnia wypłaty pożyczki do dnia jej spłaty, nie później niż w terminie 30 dni od dnia złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy.

Zgodnie z dołączonym Regulaminem i jego § 10 w trakcie trwania umowy bank jest uprawniony do zmiany Regulaminu jeżeli wystąpi przynajmniej jedna z wymienionych ważnych przyczyn – wymienionych w § 10 ust. 1 pkt 1-3 Regulaminu (umowa pożyczki gotówkowej nr (...) – k. 16-19verte i 73-76verte; regulamin kredytów i pożyczek udzielanych klientom indywidualnym przez Bank (...) S.A., k. 20-21verte i k. 83-84verte, formularz informacyjny, k. 77-79, informacja o stałej stopie procentowej, k. 80, wniosek kredytowy, k. 81-82, wniosek o zawarcie umowy ubezpieczenia, k. 85-86verte, warunki ubezpieczenia „Bezpieczna pożyczka”, k. 87-108, karta produktu, k. 109-111verte).

Pożyczkobiorca H. Ś. (1) według stanu na dzień 23 lutego 2024 r. w ramach udzielonej pożyczki dokonała spłaty pożyczki nr (...): kwota spłaconego kapitału pożyczki wyniosła 4.761,75 zł, a kwota spłaconych odsetek wynosi 1.825,36 zł. Na dzień 18 lutego 2024 r. kwota zadłużenia wynosiła 17.567,37 zł (zaświadczenie, k. 22-22verte).

W dniu 22 stycznia 2024 r. H. Ś. (1) zawarła z (...) S.A. z siedzibą w W. umowę o świadczenie usług prawnych ( (...)). Zgodnie z § 1 przedmiotem umowy było ustalenie zasad wykonywania przez spółkę czynności związanych z dochodzeniem roszczeń dotyczących wierzytelności z umowy o kredyt konsumencki nr (...), zawartej przez klienta z bankiem (...) S.A. w dniu 11 maja 2023 r. Zgodnie z § 2 zakres czynności wykonywanych przez spółkę obejmował wszelkie możliwe i dozwolone prawem działania faktyczne i prawne mające na celu dochodzenie wierzytelności od kredytodawcy, w tym działania podejmowane we własnym imieniu spółki, lecz na rzecz obu stron, po nabyciu od klienta wierzytelności wynikających z umowy kredytu, w szczególności: 1) analizę prawną postanowień umowy kredytu pod kątem istnienia podstaw prawnych do wystąpienia przeciwko kredytodawcy z roszczeniami dotyczącymi wierzytelności; 2) sporządzenie oraz skierowanie wobec kredytodawcy reklamacji zawierającej żądania dotyczące wierzytelności a) z zastrzeżeniem istnienia podstaw prawnych uzasadniających złożenie reklamacji oraz b) z zastrzeżeniem złożenia pisemnego oświadczenia przez klienta w przedmiocie skorzystania z uprawnień wynikających z art. 45 u.k.k. w odniesieniu do umowy kredytu, z zastrzeżeniem istnienia podstaw prawnych uzasadniających złożenie takiego oświadczenia; 3) udzielanie odpowiedzi w formie wiadomości e-mail na zapytania klienta o przebieg procesu dochodzenia wierzytelności, na każdym etapie procesu. W przypadku braku dobrowolnego zaspokojenia wierzytelności przez kredytodawcę pod warunkiem istnienia podstaw prawnych i faktycznych uzasadniających dochodzenie wierzytelności na drodze sądowej, spółka miała podjąć we własnym imieniu odpowiednie czynności procesowe, w szczególności: 1) sporządzenie oraz wniesienie przeciwko kredytobiorcy pozwu dotyczącego wierzytelności; 2) sporządzanie pism procesowych w toku postępowania przed sądami powszechnymi; 3) udział w rozprawach i posiedzeniach przed sądami powszechnymi; 4) prowadzenie korespondencji z podmiotami uczestniczącymi we wskazanym wyżej postępowaniu sądowym. W ramach czynności podejmowanych w celu dochodzenia wierzytelności, po zawarciu umowy przelewu wierzytelności, o której mowa w § 3 pkt 3 umowy, spółka była uprawniona do zawarcia z kredytodawcą ugody regulującej sposób zapłaty wierzytelności, w wyniku zawarcia ugody, może być niższa od kwoty wierzytelności pierwotnie dochodzonej od kredytodawcy przez spółkę, przy czym nie więcej niż o 50% (§ 2 umowy). Za wykonanie usług wskazanych w § 2 umowy na rzecz klienta, spółka miała otrzymać wynagrodzenie, zgodnie z poniższymi zasadami. Wynagrodzenie uzależnione będzie od sukcesu. Oznacza to, że spółka otrzyma wynagrodzenie pod warunkiem uzyskania częściowej lub całkowitej spłaty wierzytelności od kredytodawcy po podjęciu przez spółkę działań celem dochodzenia wierzytelności – w takim wypadku wynagrodzenie spółki wyniesie 45% wszystkich świadczeń spłaconych przez kredytodawcę z tytułu wierzytelności i zostanie potrącone ze spłat wierzytelności dokonanych przez kredytobiorcę. Koszty procesu, w tym koszty zastępstwa procesowego, zasądzone na rzecz spółki w przypadku wystąpienia przez spółkę we własnym imieniu na drogę postępowania sądowego przeciwko kredytodawcy, stanowią odrębne wynagrodzenie spółki i nie są uwzględniane w ramach wynagrodzenia o którym mowa w ust. 1 i 2 powyżej (§ 4 umowy). Spółka była zobowiązana do poinformowania klienta o dokonaniu przez kredytodawcę częściowej lub całkowitej spłaty wierzytelności, w związku z dochodzeniem od niego wierzytelności, nie później niż w terminie 7 dni od dnia otrzymania spłaty. Wraz z powyższą informacją spółka miała zwrócić się do klienta o wskazanie numeru rachunku bankowego klienta w celu przekazania klientowi spłaty wierzytelności, pomniejszonej o wynagrodzenie spółki (ust. 1). Spółka miała przekazać klientowi należną część kwoty spłaconej wierzytelności przelewem na rachunek klienta, w terminie 14 dni od dnia wskazania przez klienta numeru rachunku bankowego do wykonania przelewu (ust. 2) (§ 5 umowy). Klient miał prawo odstąpić od umowy w terminie 14 dni od dnia jej zawarcia bez podawania jakiejkolwiek przyczyny. Prawo do odstąpienia od umowy nie przysługiwało klientowi w sytuacji, gdy w tym terminie nastąpiła spłata lub częściowa spłata wierzytelności. Odstąpienie od umowy wywoływało skutek w postaci przelewu zwrotnego wierzytelności na rzecz klienta w zakresie, w jakim wierzytelność nie została zaspokojona przez kredytodawcę do chwili odstąpienia od umowy. W przypadku gdy odstąpienie przez klienta od umowy nastąpiło po podjęciu przez spółkę czynności wskazanych w § 2 umowy, klient zobowiązany był do uiszczenia spółce części wynagrodzenia odpowiadającego czynnościom wykonanym przez spółkę oraz poniesionym przez spółkę kosztom od chwili odstąpienia od umowy, tj.: 1) kwoty 25 PLN netto powiększonej o obowiązującą stawkę podatku VAT za zawiadomienie kredytodawcy o cesji wierzytelności wskutek zawarcia umowy przelewu wierzytelności, 2) kwotę 200 zł PLN netto powiększonej o obowiązującą stawkę podatku VAT za analizę prawną postanowień umowy kredytu pod kątem istnienia podstaw prawnych do wystąpienia przeciwko kredytodawcy z roszczeniami dotyczącymi wierzytelności oraz złożenie w wyniku przeprowadzenia tej analizy, w imieniu klienta, pisemnego oświadczenia w przedmiocie skorzystania z uprawnień wynikających z art. 45 u.k.k. w odniesieniu do umowy kredytu; 3) kwoty 25 zł netto powiększonej o obowiązującą stawkę podatku VAT za każde wezwanie do zapłaty kierowane wobec kredytodawcy; 4) kosztów opłat sądowych, skarbowych i zaliczki na wydatki gotówkowe w ramach postępowania egzekucyjnego uiszczonych odpowiednim organom sądowym, egzekucyjnym i administracji publicznej, w wysokości określonej przepisami prawa powiększone o obowiązującą stawkę podatku VAT (§ 6 umowy). Zgodnie z § 7 umowa została zawarta na czas dochodzenia wierzytelności (ust. 1). Umowa mogła być wypowiedziana przez strony zgodnie z zasadami wskazanymi w art. 746 k.c. (ust. 2). Wygaśniecie umowy wywoływało skutek w postaci przelewu zwrotnego wierzytelności na rzecz klienta w zakresie, w jakim wierzytelność nie została zaspokojona przez kredytodawcę do chwili wygaśnięcia umowy (ust. 3). W przypadku gdy wypowiedzenie umowy przez klienta od umowy nastąpiło po podjęciu przez spółkę czynności wskazanych w § 2 umowy, klient był zobowiązany do uiszczenia spółce części wynagrodzenia odpowiadającego czynnościom wykonanym przez spółkę oraz poniesionym przez spółkę kosztom od chwili odstąpienia od umowy, tj.: 1) kwoty 25 PLN netto powiększonej o obowiązującą stawkę podatku VAT za zawiadomienie kredytodawcy o cesji wierzytelności wskutek zawarcia umowy przelewu wierzytelności, 2) kwoty 200 zł PLN netto powiększonej o obowiązującą stawkę podatku VAT za analizę prawną postanowień umowy kredytu pod kątem istnienia podstaw prawnych do wystąpienia przeciwko kredytodawcy z roszczeniami dotyczącymi wierzytelności oraz złożenie w wyniku przeprowadzenia tej analizy, w imieniu klienta, pisemnego oświadczenia w przedmiocie skorzystania z uprawnień wynikających z art. 45 u.k.k. w odniesieniu do umowy kredytu; 3) kwoty 25 zł netto powiększonej o obowiązującą stawkę podatku VAT za każde wezwanie do zapłaty kierowane wobec kredytodawcy; 4) kosztów opłat sądowych, skarbowych i zaliczki na wydatki gotówkowe w ramach postępowania egzekucyjnego uiszczonych odpowiednim organom sądowym, egzekucyjnym i administracji publicznej, w wysokości określonej przepisami prawa powiększone o obowiązującą stawkę podatku VAT (ust. 4) (umowa o świadczenie usług prawnych ( (...)) – k. 11-13verte).

Tego samego dnia, 22 stycznia 2024 r. H. Ś. (1) zawarła z (...) S.A. z siedzibą w W. umowę przelewu wierzytelności istniejących i przyszłych wynikających z umowy o kredyt konsumencki nr (...) zawarty z Bankiem (...) S.A. w dniu 11 maja 2023 r. przysługujących cedentowi o zwrot kosztów kredytu w związku z wcześniejszą spłatą kredytu, wierzytelność będącą następstwem skorzystania przez kredytobiorcę z uprawnienia, o którym mowa w art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim i przewidującego tzw. sankcję kredytu darmowego wraz ze wszystkimi związanymi z tymi wierzytelnościami prawami, w tym między innymi prawem do żądania odsetek za opóźnienie. Wskazano, że nabycie wierzytelności przez cesjonariusza następuje w wykonaniu zawartej między stronami umowy o świadczenie usług prawnych, w celu dochodzenia wierzytelności od dłużnika przez cesjonariusza i w zamian za świadczenia wskazane w tej umowie. Kwestie rozliczeń wzajemnych stron nie zostały ujęte w umowie przelewu wierzytelności (umowa przelewu wierzytelności będąca załącznikiem nr 1 do umowy świadczenia usług nr (...) – k. 14-14verte oraz k. 30-30verte; pełnomocnictwo – k. 15; zeznania świadka H. Ś. – k. 182-183).

W dniu 22 stycznia 2024 r. H. Ś. (1) podpisała ponadto oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego w związku z zawarciem umowy nr (...) z dnia 11 maja 2023 r. z uwagi na naruszenie w szczególności art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k., upoważniła (...) Bank S.A. w W. do ujawnienia (...) S.A. w W. informacji objętych tajemnicą bankową dotyczących umowy pożyczki nr (...) oraz udzieliła pełnomocnictwa (...) S.A. w W. do uzyskiwania wszelkich informacji dotyczących umowy pożyczki (...) z dnia 11 maja 2023 r., w tym informacji o zadłużeniu wymagalnym oraz niewymagalnym, historii kredytowej, spłaconych ratach i przyszłych płatności, treści umowy kredytowej oraz wszelkich danych związanych z zawarciem i wykonaniem umowy kredytowej (oświadczenie – k. 33; upoważnienie – k. 32; pełnomocnictwo – k. 31).

Pismem z dnia 26 lutego 2024 r., (...) S.A. w W. zawiadomił Bank (...) S.A. w W. o zawarciu z H. Ś. (1) umowy przelewu wierzytelności w dniu 22 stycznia 2024 r. oraz wezwał bank do dobrowolnego spełnienia świadczenia w kwocie 2.783,76 zł w terminie 7 dni wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia doręczenia niniejszego wezwania do dnia zapłaty w związku ze złożeniem przez kredytobiorcę oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego (zawiadomienie o zawarciu umowy przelewu wierzytelności – k. 23; wezwanie do dobrowolnego spełnienia świadczenia – k. 24-25; potwierdzenie nadania i doręczenia pisma – k. 34 i 35-37).

Pismem z dnia 26 marca 2024 r. Bank (...) S.A. w W. w odpowiedzi na oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego i wezwanie do zapłaty odmówił udzielenia jakichkolwiek informacji z uwagi na wątpliwości czy nastąpił przelew wierzytelności (pismo (...) Bank S.A. w W. z dnia 26.03.2024 r. – k. 38-39).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wyżej wskazanych dowodów, albowiem żadna ze stron nie kwestionowała ich autentyczności ani prawdziwości. Z kolei Sąd nie widział podstaw, aby czynić to z urzędu.

Oceniając zeznania świadka H. Ś. (1) Sąd uznał je za wiarygodne w takim zakresie, w jakim znajdują one potwierdzenie w pozostałych dowodach zgromadzonych w sprawie.

Spór pomiędzy stronami w niniejszej sprawie miał zasadniczo charakter prawny i dotyczył kwestii możliwości zastosowania w sprawie sankcji kredytu darmowego, o którym mowa w art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim, jak i możliwych naruszeń ze strony pozwanego w związku z zawarciem przez niego z konsumentem umowy pożyczki gotówkowej. Z uwagi na przyjęte rozstrzygnięcie dowody z kalkulacji kredytowych oraz wyliczeń z kalkulatora kredytowego, mających wykazać dochodzone roszczenie co do zasady i co do wysokości, nie miały znaczenia dla sprawy.

Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2, 3 i 5 k.p.c. pominął wniosek o zwrócenie się o dokumentację sposobu obliczenia (...) jako mający wykazać fakt bezsporny, nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy lub udowodniony zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy, nieprzydatny do wykazania danego faktu oraz zmierzający jedynie do przedłużenia postępowania. W umowie wskazano jakie parametry zostały wzięte pod uwagę.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje.

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Po pierwsze zasługiwał na uwzględnienie podniesiony przez pozwanego zarzut braku legitymacji czynnej powoda do dochodzenia wierzytelności wywołany nieważnością umowy cesji. Po drugie, nawet przy przyjęciu, że umowa cesji została skutecznie zawarta, Sąd nie podzielił twierdzeń powoda co do wystąpienia podstaw uzasadniających skorzystanie przez kredytobiorcę z sankcji kredytu darmowego.

W niniejszej sprawie powód dochodził od pozwanego zapłaty kwoty 2.783,76 zł w oparciu o art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 11 marca 2024 r. do dnia zapłaty, zarzucając naruszenie w umowie pożyczki gotówkowej nr (...) zawartej pomiędzy pozwanym a poprzednikiem prawnym powoda – H. Ś. (1) przepisów art. 30 ust. 1 pkt 7 i 10 ustawy.

Z kolei pozwany wnosił o oddalenie powództwa w całości, podnosząc zarzuty: (i) braku legitymacji czynnej powoda do występowania z roszczeniem i sprzeczności cesji z zasadami współżycia społecznego, (ii) całkowitego braku podstaw do zastosowania sankcji kredytu darmowego.

Na wstępie należy stwierdzić, że nie była sporna pomiędzy stronami kwalifikacja umowy pożyczki gotówkowej nr (...) jako konsumenckiej.

Przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Skoro zatem H. Ś. (1) łączyła z pozwanym umowa pożyczki gotówkowej, a kwota zobowiązania nie przekraczała 255.550 zł, to należało uznać iż miała do niego zastosowanie ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim.

Rozważania w niniejszej sprawie należy zatem rozpocząć od oceny ważności zawartej przez powoda z pożyczkobiorcą H. Ś. (1) umowy przelewu wierzytelności z dnia 22 stycznia 2024 r., a w konsekwencji czy powodowi przysługuje legitymacja procesowa czynna do dochodzenia przedmiotowego roszczenia.

Przez pojęcie legitymacji procesowej czynnej należy rozumieć wynikające z norm prawa materialnego uprawnienie konkretnego podmiotu do występowania z konkretnym roszczeniem przeciwko innemu konkretnemu podmiotowi (por. H. Pietrzkowski, Metodyka pracy sędziego w sprawach cywilnych, wyd. 4, LexisNexis 2009, s. 126). Stwierdzenie jej braku zawsze skutkuje oddaleniem powództwa bez potrzeby, a dokładniej bez możliwości merytorycznej oceny roszczenia (por. wyrok SN z dnia 24.09.2009 r., II PK 78/09). Dlatego też badanie legitymacji procesowej stron procesu, która stanowi przesłankę materialnoprawną jest obowiązkiem sądu, który do kwestii tej odnosi się przed merytoryczną oceną sprawy. Mając na uwadze, iż istnienie legitymacji procesowej po stronie powoda stanowi fakt, z którego wywodzone jest dochodzone roszczenie (tworzące prawo podmiotowe), powinien być on co do zasady dowiedziony przez powoda zgodnie z treścią art. 6 k.c.

W niniejszej sprawie powód wywodziła swoją legitymację czynną z umowy cesji wierzytelności z dnia 22 stycznia 2024 r.

Zgodnie z art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki (art. 509 § 2 k.c.). Przepis art. 511 k.c. stanowi, że jeżeli wierzytelność jest stwierdzona pismem, przelew wierzytelności powinien być również pismem stwierdzony.

W niniejszej sprawie pozwany kwestionował ważność umowy przelewu wierzytelności, zarzucając powodowi zawieranie umów przelewów wierzytelności z konsumentami, którzy nie mają wiedzy na temat tego czym jest sankcja kredytu darmowego. Wnosił o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka H. Ś. (1) w celu wykazania faktu rodzaju umowy zawartej z powodem, okoliczności udzielenia powodowi pełnomocnictwa, świadomości, że zawarta umowa przelewu wierzytelności spowodowała przejście roszczeń H. Ś. (1) oraz ceny za jaką H. Ś. (1) sprzedała swoją wierzytelność powodowi.

Pożyczkobiorca H. Ś. (1) będąc świadkiem zeznała, że nie podpisywała żadnej umowy z powodem – ani umowy cesji ani o świadczenie usług prawnych. Znalazła ofertę spółki na F. i przesłała swoją umowę pożyczki do analizy. Świadek wskazywała, że spółka zapewniła, że po wygranej sprawie ona otrzyma 55% wyegzekwowanej kwoty, a spółce należne będzie 45%. Świadek wskazywała, że czytała umowy zawierane ze spółką oraz, że była to jedna umowa przelewu, ale świadek nie pamiętała jak ta umowa się nazywała.

W myśl art. 58 § 2 k.c. nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Przepis ten zapobiega nieakceptowanej przez system prawny sprzeczności między treścią norm postępowania ustanowionych na podstawie zasady autonomii woli przez czynności prawne a treścią przyjętych w społeczeństwie zasad moralnych. Negatywna ocena czynności prawnej może być ukształtowana tylko po dokonaniu oceny moralnej jej treści, celu lub skutków. Nieważność takiej czynności następuje tylko przez odwołanie się do ogólnie przyjętej w kulturze naszego społeczeństwa zasady, że prawo nie może tolerować stosunków prawnych, które pozostawałyby w kolizji z powszechnie akceptowanymi wartościami. W najnowszym orzecznictwie wskazuje się, że do ustalenia bezwzględnej nieważności czynności prawnej z powodu sprzeczności z zasadami współżycia społecznego bierze się pod uwagę okoliczności konkretnego przypadku, ponieważ jest to zagadnienie kontekstu faktycznego. Zgodnie z orzecznictwem uznane za nieważne jako niezgodne z zasadami współżycia społecznego może być w związku z tym w konkretnych okolicznościach np. ustalenie rażąco wysokiego wynagrodzenia za pracę lub rażąca dysproporcja świadczeń. (B. J. Kowalczyk [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, wyd. II, red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, Warszawa 2024, art. 58.).

Sąd po analizie umowy o świadczenie usług prawnych oraz umowy przelewu wierzytelności będącej załącznikiem do umowy o świadczenie usług prawnych, uznał, że w niniejszej sprawie nie doszło do ważnego i skutecznego zawarcia umowy cesji pomiędzy powodem a pożyczkobiorcą H. Ś. (1).

Zastrzeżenia Sądu budzi treść zawartej pomiędzy powodem a pożyczkobiorcą dodatkowej, nadrzędnej w stosunku do umowy cesji, umowy o świadczenie usług prawnych, w której wskazano na rzekome usługi prawne świadczone przez powoda (przedsiębiorcę) na rzecz pożyczkobiorcy (konsumenta), polegające m.in. na analizie postanowień umowy kredytu pod kątem istnienia podstaw prawnych do wystąpienia przeciwko kredytodawcy z roszczeniami dotyczącymi wierzytelności, sporządzenia oraz kierowania reklamacji zawierającej żądania dotyczące wierzytelności, udzielania odpowiedzi na zapytania klienta, za co rzekomo należy się powodowi wynagrodzenie, którego rozliczenie nastąpi w związku zawarciem umowy cesji stanowiącej jako załącznik nr 1 jedynie umowę wykonawczą w stosunku do umowy o świadczenie usług prawnych. Zawarcie tego rodzaju umowy niewątpliwie miało na celu wywołanie u pożyczkobiorcy (konsumenta) fałszywego przekonania o tym, że powód będzie na jego rzecz świadczyć usługi prawne, podczas gdy w istocie ich w ogóle nie świadczy, gdyż są one wyłącznie pozorne, a celem spółki nie było świadczenie jakichkolwiek usług na rzecz kredytobiorcy, lecz nabycie wierzytelności, zaś analiza umowy jest podejmowana nie w interesie pożyczkobiorcy (konsumenta), lecz w interesie powoda (przedsiębiorcy) i oceny, czy opłacalnym jest nabycie wierzytelności, w celu osiągniecia zysku z tego tytułu. A zatem wystarczającym byłoby zawarcie pomiędzy stronami umowy cesji. Opisane w umowie o świadczenie usług prawnych „usługi prawne” to w istocie rutynowe czynności biznesowe związane z oceną ryzyka gospodarczego powoda, dokonywane wyłącznie w jego interesie, a nie w interesie kredytobiorcy, czy opłacalne jest nabycie wierzytelności w drodze cesji, zaś pozostałe czynności z tym związane, jak wystąpienie do banku z reklamacją, są w istocie konsekwencją podjęcia przedsiębiorcę decyzji o nabyciu wierzytelności w drodze cesji. Ponadto w umowie o świadczenie usług prawnych przewidziano liczne skutki finansowe dla kredytobiorcy w postaci obowiązku zapłaty na rzecz powoda określonych kwot w przypadku wypowiedzenia umowy o świadczenie usług prawnych bądź odstąpienia od niej przez kredytobiorcę, które również muszą budzić zastrzeżenia Sądu w świetle zasad współżycia społecznego, gdyż skorzystanie z tego rodzaju uprawnień przez pożyczkobiorcy (konsumenta) wiąże się dla niego z koniecznością zwrotu kosztów, które powód (przedsiębiorca) poniósł w związku z zawarciem umowy cesji, podczas gdy powód w tej sytuacji nie poniesie żadnych wyłożonych przez siebie kosztów. To oznacza, że zawarcie umowy cesji nie wiąże się dla powoda (przedsiębiorcy) z żadnym ryzykiem, według zasady „mogę tylko zyskać, a nic nie stracę”. Ponadto ani w umowie o świadczenie usług prawnych ani w umowie cesji wierzytelności nie wskazano wysokości zbywanej przez kredytobiorcę (konsumenta) wierzytelności, trudno zatem uznać, że pożyczkobiorca znał jej wartość oraz że wiedział za jaką konkretnie cenę zbył na rzecz powoda wierzytelność z tytułu sankcji kredytu darmowego. Dodatkowo, słuchana w charakterze świadka H. Ś. (1) zeznała, że „,mówili, że wyliczą zawyżone odsetki i je odzyskam. Nie rozliczali się ze mną, po wygranym procesie dopiero firma weźmie 45%, a dla mnie 55%” (k. 183verte). Z powyższego wynika, że powód nabywa wierzytelności od konsumentów (klientów) całkowicie za darmo, a to czy klient otrzyma jakąkolwiek kwotę, zależy od wyniku postępowania sądowego.

W ocenie Sądu powyższe działania powoda są niedopuszczalne. Powód, jako przedsiębiorca, a więc będąc silniejszą stroną w stosunku do pożyczkobiorcy (konsumenta) umowy o świadczenie usług prawnych oraz umowy z nią połączonej – cesji wierzytelności – winien za odkupioną wierzytelność uiścić należną cedentowi kwotę pieniędzy, zależną od wartości zbywanej wierzytelności. Następcze działania powoda, w szczególności dochodzenie nabytych wierzytelności przed sądami, wiążą się z ryzykiem gospodarczym, które winien ponosić wyłącznie powód jako podmiot gospodarczy. Niedopuszczalna jest sytuacja, w której powód nabywa wierzytelność wartą (jak sam ocenił) 2.783,76 zł, gdyż takiej kwoty dochodzi w niniejszym postępowaniu, zupełnie za darmo na czas nieokreślony, a w przypadku wypowiedzenia umowy bądź odstąpienia od niej przez kredytobiorcę (konsumenta), żąda od niego zwrotu kosztów.

Na kanwie niniejszej sprawy należy rozważyć dwie hipotetyczne sytuacje zakończenia niniejszego postępowania przed tut. Sądem. Pierwsza zakłada sytuację, w której tut. Sąd uwzględniłby dochodzone roszczenie w całości. W takiej sytuacji powód jako strona wygrywająca sprawę w całości otrzyma kwotę wskazaną w pozwie – tj. 2.783,76 zł oraz kwotę 1.117 zł tytułem kosztów procesu. Zgodnie zatem z treścią § 4 umowy o świadczenie usług prawnych powodowa spółka otrzyma 45% wszystkich świadczeń spłaconych przez kredytodawcę z tytułu wierzytelności. Po przeliczeniu 2.783,76 zł x 45% wynagrodzenie spółki wyniosłoby kwotę – 1.252.69 zł. Koszty procesu, zgodnie z § 4 ust. 3 umowy o świadczenie usług prawnych, stanowią odrębne wynagrodzenie spółki i nie są uwzględniane w ramach wynagrodzenia z ust. 1 i 2 tego § 4. Zatem łączna suma środków, jaką powodowa spółka otrzymałaby jako swój zysk z nabycia wierzytelności od H. Ś. (1) i następczego dochodzenia jej przed Sądem wyniósłby 2.369,69 zł.

Natomiast co do drugiego z możliwych rozwiązań, w sytuacji oddalenia powództwa w całości – powód nie otrzyma wynagrodzenia z dochodzonego roszczenia w żadnej części oraz będzie zobowiązany do zwrotu pozwanemu bankowi kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, które w tej sprawie wyniosą 917 zł. Nie ma w umowie o świadczenie usług prawnych ani w umowie cesji wierzytelności informacji odnośnie tego, z jakich środków pokryte zostaną koszty sądowe w sytuacji oddalenia powództwa w całości. H. Ś. (1) słuchana na rozprawie nie wskazała, czy były jakieś ustalenia co do kosztów, gdyby spółka przegrała proces. Jednakże, jeśli pożyczkobiorca (konsument) wypowie umowę o świadczenie usług prawnych bądź od niej odstąpi, wówczas będzie zobowiązany do zwrotu tychże kosztów powodowi (§ 6 ust. 5 pkt 4 i § 7 ust. 4 pkt 4 umowy o świadczenie usług prawnych). Do czasu wygaśnięcia obu umów powodowi (przedsiębiorcy) nabyta wierzytelność będzie przysługiwała całkowicie za darmo, przy czym umowa o świadczenie usług prawnych została zawarta „na czas dochodzenia wierzytelności” (§ 7 ust. 1 umowy), bez określenia maksymalnego okresu jej trwania, a więc w istocie na czas nieokreślony, gdyż nie sprecyzowano pojęcia „czasu dochodzenia wierzytelności”.

W ocenie Sądu zatem, powód (przedsiębiorca) wprowadzając pożyczkobiorców (konsumentów) w błąd liczył na skupywanie ich roszczeń a zawierając z nimi umowę o świadczenie usług prawnych – których nie było – niejako wymuszając współpracę na linii powód (przedsiębiorca) – pożyczkobiorca (konsument). Świadek H. Ś. (1) wskazała że nie zawarła z powodem ani umowy przelewu wierzytelności ani umowy o świadczenie usług.

Jak już wskazano, w treści umowy o świadczenie usług prawnych wymieniono szereg okoliczności, w których po ziszczeniu się warunków, pożyczkobiorca (konsument) był zobowiązany do zwrotu kosztów związanych z dochodzeniem wierzytelności poniesionych powoda (przedsiębiorcę). Wymienionymi w umowie okolicznościami były sytuacja odstąpienia przez pożyczkobiorcę (konsumenta) od umowy o świadczenie usług prawnych oraz sytuacja wypowiedzenia przez niego umowy o świadczenie usług prawnych. Odstąpienie od umowy bądź jej wypowiedzenie dokonane przez kredytobiorcę (konsumenta) już po podjęciu przez spółkę czynności opisanych w § 2 umowy, powodowało, że kredytobiorca (konsument) był obowiązany do uiszczenia na rzecz spółki części kosztów, i tak klient miał zapłacić kwotę 25 zł za wysłanie kredytodawcy zawiadomienia o cesji wierzytelności, kwotę 200 zł za analizę umowy pożyczki postanowień umowy kredytu, kwotę 25 zł za każde wezwanie do zapłaty skierowane wobec kredytodawcy oraz ponieść wszelkie opłaty sądowe, skarbowe i zaliczki na wydatki gotówkowe w ramach postępowania cywilnego lub egzekucyjnego uiszczone odpowiednim organom sądowym, egzekucyjnym i administracji publicznej, w wysokości określonej przepisami prawa.

Podkreślić należy, że H. Ś. (1) zawierając umowę o świadczenie usług prawnych oraz umowę cesji wierzytelności występowała w roli konsumenta względem powoda (przedsiębiorcy).

Zgodnie z art. 22 ust. 2 Dyrektywy PE i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki państwa członkowskie zapewniają, by konsumenci nie mogli zrzekać się praw przyznanych im na mocy przepisów prawa krajowego wprowadzających w życie niniejszą dyrektywę lub do niej się odnoszących. Zgodnie z art. 23 Dyrektywy 2008/48/WE, państwa członkowskie ustanawiają przepisy dotyczące sankcji mających zastosowanie w przypadku naruszenia przepisów krajowych przyjętych zgodnie z niniejszą dyrektywą i podejmują wszelkie niezbędne działania w celu zapewnienia stosowania tych sankcji. Przewidziane sankcje muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. Cały mechanizm ochronny łącznie z przepisami krajowymi o zastosowaniu klauzul niedozwolonych ma na celu ochronę konsumenta. Natomiast od jakiegoś czasu zauważalne jest, że z ochronnej mocy przepisów stworzonych dla ochrony strony słabszej jakim jest konsument, usiłują korzystać wyspecjalizowane w tym celu podmioty prowadzące działalność gospodarczą. W tym celu zawierane są umowy cesji wierzytelności, gdzie za ułamek wartości wierzytelności kredytobiorcy (konsumenci) wyzbywają się w sposób definitywny roszczeń na rzecz instytucji finansowych, często na nieuczciwych warunkach. Nie temu miało służyć stworzenie wielu instrumentów prawnych dla ochrony praw konsumenta. W świetle przepisów unijnych konsument winien podlegać ochronie w 100%, a nie w 40, czy 50%.

Z powyższych przyczyn Sąd uznał umowy o świadczenie usług i cesji z dnia 22 stycznia 2024 r. zawarte między pożyczkobiorcą (konsumentem) a powodem (przedsiębiorcą) za nieważne w całości na podstawie art. 58 § 2 k.c., a w konsekwencji powoda za pozbawionego legitymacji procesowej czynnej do dochodzenia objętego tymi umowami roszczenia zgłoszonego w tym postępowaniu.

Nawet gdyby uznać, że powód posiada legitymację czynną do występowania w przedmiotowym roszczeniem, to powództwo podlegałoby oddaleniu również i z tej przyczyny, że w ocenie Sądu w umowie pożyczki gotówkowej pozwany bank zadośćuczynił obowiązkom informacyjnym i nie było podstaw, aby uznać, że zasadnym jest zastosowanie sankcji kredytu darmowego.

Podstawę prawną żądania pozwu stanowił art. 45 u.k.k., stosownie do treści którego w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie. Powyższy przepis należy odczytywać łącznie z art. 405 w związku z art. 410 k.c., albowiem na skutek skorzystania przez konsumenta z sankcji kredytu darmowego odpada podstawa prawna świadczenia, a zatem poniesione przez konsumenta odsetki oraz koszty podlegają zwrotowi jako bezpodstawne wzbogacenie kredytodawcy. Do przesłanek odpowiedzialności z art. 405 k.c. w związku z art. 410 § 2 k.c. należy wzbogacenie jednego podmiotu, zubożenie drugiego, związek przyczynowy pomiędzy zubożeniem a wzbogaceniem oraz brak podstawy prawnej wzbogacenia.

Z treści tego przepisu wynika, że sankcja kredytu darmowego stanowi co do zasady narządzie prawne umożliwiające konsumentowi spłatę kredytu bez odsetek i innych kosztów kredytu, które w przypadku, gdy umowa zostałaby skonstruowana poprawnie, byłyby należne kredytodawcy. Zatem celem sankcji kredytu darmowego jest pozbawienie kredytodawcy prawa do pobierania odsetek i innych opłat określonych w umowie z tytułu udzielonego kredytu za naruszenie obowiązków informacyjnych. Ustawa wskazuje wyraźnie, że sankcja kredytu darmowego odnosi się oprócz odsetek jedynie do kosztów należnych kredytodawcy. Opłatami należnymi za udzielony kredyt są koszty wchodzące w skład całkowitego kosztu kredytu. Sankcja ta w daleko idący sposób modyfikuje zatem treść stosunku prawnego łączącego pożyczkodawcę z konsumentem na niekorzyść tego pierwszego. Co do zasady zatem przepisy sankcjonujące dane postępowanie powinny być możliwie ściśle interpretowane nie pozwalając na pojawienie się obszarów niepewności prawnej. Sankcja kredytu darmowego sprowadza się do pozbawienia pożyczkodawcy przychodów z tytułu określonego kredytu konsumenckiego, czyli utraty zarobku planowanego w ramach danej transakcji. Jeżeli zastosowano taką sankcję, pożyczkobiorca pozostaje zobowiązany jedynie – z pewnymi wyjątkami – do zwrotu kredytodawcy kapitału wykorzystanego kredytu. Z powyższego wywodu wynika zatem, że w przypadku kiedy zastosowanie znajdzie sankcja kredytu darmowego, bank w istocie traci wszelki zysk jaki z tej transakcji chciał osiągnąć, bowiem „odzyskuje” od kredytobiorcy jedynie to, co sam mu dał, a zatem kapitał. Dlatego przypadki kiedy taka sankcja miałaby zostać przez Sąd uwzględniona winny być interpretowane bardzo ściśle, z uwagi właśnie na daleko idące konsekwencje wynikające z jej zastosowania.

Zgodnie z art. 45 ust. 1 u.k.k., w przypadku naruszenia przez pożyczkodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c konsument, po złożeniu pożyczkodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie. Zgodnie natomiast z art. 45 ust. 5 u.k.k., uprawnienie, o którym mowa w ust. 1, wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy.

Termin ustawowy „wykonanie umowy” w rozumieniu art. 45 ust. 5 u.k.k. nie jest w chwili obecnej interpretowany jednolicie, tak w orzecznictwie sądów powszechnych, jak i w doktrynie. Termin ten nie był dotychczas przedmiotem wykładni Sądu Najwyższego. Zdaniem części orzecznictwa (por. wyrok SA w W. z dnia 01.07.2019 r., V ACa 188/18; wyrok SO wK.z dnia 14.03.2023 r., II Ca 98/23;) oraz doktryny (m.in. Czech Tomasz, Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. III, komentarz do art. 45, LEX 2023, akapit 68) wykonanie umowy w rozumieniu omawianego przepisu powinno być wykładane jako zrealizowanie wszystkich obowiązków wynikających z umowy przez obydwie jej strony, a zatem również kredytobiorcę. W konsekwencji, termin roczny na zrealizowanie uprawnienia przez konsumenta liczony będzie – wedle zwolenników tej wykładni – od momentu spłacenia przez kredytobiorcę całości kredytu, niezależnie od tego, czy spłata kredytu realizowana jest terminowo. Przeciwny pogląd zakłada, że wykonaniem umowy w rozumieniu art. 45 ust. 5 u.k.k., stanowiącym początek rocznego terminu zawitego na złożenie oświadczenia w przedmiocie skorzystania z sankcji kredytu darmowego, jest wykonanie umowy przez kredytodawcę, tj. wypłata środków kredytobiorcy (por. wyrok SO w P. z dnia 27.02.2019 r., XII C 1503/18; wyrok SO w W. z dnia 30.05.2023 r., XXVII Ca 309/23; Ustawa o kredycie konsumenckim. Komentarz. (...). dr hab. K. O., 2019, wyd. 2/M. G., Legalis 2023, nr boczny 18-21).

Ustawodawca nie wskazał, iż przez wykonanie umowy należy rozumieć wypłatę kwoty kredytu przez kredytodawcę, bądź chwilę zawarcia umowy. Ustawodawca nie zawęził również w aspekcie podmiotowym pojęcia wykonania umowy poprzez połączenie go ze spełnieniem świadczenia przez którąś ze stron. Należy mieć ponadto na uwadze uchylony przepis art. 46 u.k.k., który w ust. 3 posługiwał się terminem „wykonania” umowy. Z zestawienia brzmienia ust. 3 i 1 uchylonego art. 46 u.k.k. wynika, że termin wykonania umowy należy rozumieć jako wypełnienie wszystkich obowiązków przez obie strony umowy. Wobec okoliczności, że spłata pożyczki gotówkowej nadal trwa, zawity termin roczny należy uznać jako dochowany w niniejszej sprawie.

Przechodząc do kwestii zarzucanych przez powoda pozwanemu naruszeń obowiązków informacyjnych należy wskazać, że w sprawie brak było podstaw do skorzystania przez pożyczkobiorcę z omawianego uprawnienia.

Przepis art. 45 ust. 1 u.k.k. został wprowadzony do polskiego porządku prawnego w celu implementacji Dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG (dalej także Dyrektywa 2008). Przepisy unijne miały chronić konsumenta i zapewniać z uwzględnieniem m.in. zasady proporcjonalności, pełną realizację praw konsumenta odpowiednio do przewidzianych rozwiązań prawnych, które winny być dostosowane do konkretnego przypadku. Zapisy literalne ustawy o kredycie konsumenckim nie mogą być odczytywane w oderwaniu od jednoznacznych nakazów Dyrektywy 2008, którą u.k.k. miała wdrażać. Porządek prawny w ramach ochrony konsumentów, konkurencji między kredytodawcami, winien być jak najbardziej jednolity, aby ewentualne różnice w porządkach krajowych nie stwarzały konsumentom ograniczeń w korzystaniu np. z kredytów transgranicznych, nie stwarzały przeszkód dla rynku wewnętrznego UE, nie zakłócały konkurencji i dostosowane były do nowych instrumentów kredytowych (tak motywy Dyrektywy 2008 pkt 1 do 5). W sposób szczególny dotyczy to sytuacji, gdzie w zapisach dyrektywy i ustawy implementującej mamy pewne różnice, w szczególności od zmiany ustawy o kredycie konsumenckim m.in. w art. 5 pkt 7, a także pkt 6a – ustawami w kolejności czasowej ustawą z dnia 23 października 2013 r. o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym oraz niektórych innych ustaw (art. 82 – zmiana pkt 7) i ustawą z dnia 05 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym oraz niektórych innych ustaw (dodany pkt 6a w art. 5). Definicje te są doniosłe na gruncie motywów 9. i 10. Dyrektywy 2008, gdzie zapisano, iż: (9) pełna harmonizacja jest niezbędna do zapewnienia wszystkim konsumentom we Wspólnocie wysokiego i równoważnego poziomu ochrony ich interesów i stworzenia prawdziwego rynku wewnętrznego. Dlatego państwa członkowskie nie powinny mieć możliwości utrzymywania ani wprowadzania przepisów krajowych innych niż ustanowione w niniejszej dyrektywie. Ograniczenia te jednak powinny mieć zastosowanie wyłącznie w zakresie, w jakim przepisy zostały zharmonizowane w niniejszej dyrektywie; (10) definicje zawarte w niniejszej dyrektywie określają zakres harmonizacji. Obowiązki państw członkowskich związane z wprowadzaniem w życie przepisów niniejszej dyrektywy powinny zatem być ograniczone do takiego zakresu, jaki wyznaczają te definicje.

Definicje w dyrektywie znajdują się w art. 3 w punktach od g) do l) i brzmią: g) „całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta” oznacza wszystkie koszty łącznie z odsetkami, prowizjami, podatkami oraz wszelkimi innymi opłatami, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, które to koszty znane są kredytodawcy, z wyjątkiem kosztów notarialnych; uwzględniane są tu także koszty usług dodatkowych związanych z umową o kredyt, w szczególności składki z tytułu ubezpieczenia, jeżeli, dodatkowo, zawarcie umowy dotyczącej usługi jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach; h) „całkowita kwota do zapłaty przez konsumenta” oznacza sumę całkowitej kwoty kredytu i całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta; i) „rzeczywista roczna stopa oprocentowania” oznacza całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym, w odpowiednich przypadkach, wraz z kosztami, o których mowa w art. 19 ust. 2; j) „stopa oprocentowania kredytu” oznacza stopę oprocentowania wyrażoną jako stałe lub zmienne oprocentowanie stosowane w stosunku rocznym do wypłaconej kwoty kredytu; k) „stała stopa oprocentowania kredytu” oznacza, że kredytodawca i konsument uzgadniają w umowie o kredyt stosowanie jednej stopy oprocentowania kredytu przez cały okres obowiązywania umowy o kredyt lub kilku stóp oprocentowania kredytu w okresach będących częścią okresu obowiązywania umowy, wykorzystując przy tym stałą określoną wartość procentową. Jeżeli umowa o kredyt nie określa wszystkich stóp oprocentowania kredytu, stopa oprocentowania kredytu uznawana jest za stałą jedynie w odniesieniu do tych okresów będących częścią okresu obowiązywania umowy o kredyt, dla których stopy oprocentowania kredytu zostały określone wyłącznie przy wykorzystaniu stałej określonej wartości procentowej uzgodnionej przy zawarciu umowy o kredyt; l) „całkowita kwota kredytu” oznacza maksymalną kwotę lub łączne kwoty udostępnione na podstawie umowy o kredyt”. Tymi definicjami jako kategorycznymi i jednoznacznymi Sąd tutejszy pozostaje związany, w szczególności na gruncie art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej i wobec motywów 9. i 10. Dyrektywy 2008 oraz nakreślonych w niej celów. Dotyczy to także właściwego odczytania aktów wdrażających dyrektywę.

Użyty w art. 45 ust. 1 u.k.k. zwrot „naruszenie” rozumieć należy wyłącznie jako zupełny brak zamieszczenia w umowie kredytu konsumenckiego konkretnych informacji lub postanowień wymienionych w ust. 1 lub określenie ich w sposób wadliwy, nieprawidłowy, co będzie się aktualizować w zakresie określenia wysokości poszczególnych elementów (np. wysokości stóp oprocentowania, wysokości odsetek dziennych, całkowitego kosztu kredytu). Wskazuje na to w pierwszej kolejności literalne brzmienie art. 45 ust. 1 u.k.k., który wylicza postanowienia, które umowa powinna określać. Należy zatem wywnioskować, iż jego naruszenie może polegać tylko na sytuacji, gdy w danej umowie nie zamieszczono któregoś z tych postanowień lub postanowienie to zostało błędnie określone. Ideą wprowadzenia w u.k.k. obowiązku informacyjnego skorelowanego z surową sankcją kredytu darmowego, było założenie, by konsument mógł ocenić tak ryzyko związane z danym instrumentem finansowym, jak i ocenić konkurencyjność danego produktu, a zatem by mógł podjąć świadomą decyzję co do dokonania określonej transakcji kredytowej z bankiem.

Zauważyć przy tym należy, iż zgodnie z art. 29 ust. 3 u.k.k., umowa powinna być sformułowana w sposób jednoznaczny i zrozumiały. Z art. 45 ust. 1 u.k.k. nie wynika zaś, by naruszenie art. 29 ust. 3 u.k.k. przez kredytodawcę łączyło się z możliwością zastosowania sankcji kredytu darmowego. Oczywiście Sąd miał na uwadze, iż treść stosunku prawnego winna być przez strony ukształtowana w sposób jednoznaczny i zrozumiały. Jednak istotne było, czy w przypadku niejasności postanowień umowy czy jej niejednoznaczności możliwe jest zastosowanie sankcji – w tym przewidzianej w art. 45 u.k.k. W piśmiennictwie wskazuje się, iż wyłącznie brak zamieszczenia określonych w konkretnych punktach art. 30 u.k.k. elementów może prowadzić do zastosowania sankcji kredytu darmowego (K. R. W., O. Ł., Tytuł: Karty płatnicze w Polsce, Opublikowano: (...) 2012, monografia).

W ocenie Sądu zatem sankcja kredytu darmowego nie powstaje, gdy pożyczkodawca naruszył obowiązek, którego źródłem jest przepis niewymieniony w art. 45 ust. 1 u.k.k., tj. inne postanowienie ustawy, zasady współżycia społecznego lub ustalone zwyczaje. Katalog przepisów określonych w art. 45 ust. 1 u.k.k. ma charakter zamknięty i ze względu na wyjątkowy, sankcyjny charakter regulacji, nie podlega wykładni rozszerzającej ani wnioskowaniu per analogiam.

W efekcie stwierdzić należy, iż nawet, gdy dane postanowienia umowy wymienione w art. 30 u.k.k. są zredagowane w sposób niejasny i budzący wątpliwości, to nie ma podstaw, aby stosować sankcję z art. 45 ust. 1 u.k.k., chyba że stopień niepewności, czy niejasności wyklucza możliwość uznania, że dane uregulowanie umowne niesie za sobą w ogóle jakąkolwiek informację.

Należy również zauważyć, że zgodnie z art. 23 Dyrektywy 2008/48/WE państwa członkowskie ustanawiają przepisy dotyczące sankcji mających zastosowanie w przypadku naruszenia przepisów krajowych przyjętych zgodnie z niniejszą dyrektywą i podejmują wszelkie niezbędne działania w celu zapewnienia stosowania tych sankcji. Przewidziane sankcje muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. Wykładając przepis z art. 45 u.k.k. w świetle zacytowanego art. 23 dyrektywy – nakazującego proporcjonalność sankcji – należy wskazać, że skorzystanie z sankcji kredytu darmowego może być uprawnione jedynie w sytuacji, w której naruszenie któregokolwiek z przepisów wymienionych w art. 45 ust. 1 u.k.k. mogło mieć wpływ na decyzję konsumenta odnośnie zawarcia umowy (por. punkt 73. uzasadnienia wyroku (...) z dnia 09.11.2016 r., C-42/15: „art. 23 dyrektywy (...) należy interpretować w ten sposób, iż nie stoi on na przeszkodzie temu, by państwo członkowskie przewidziało w uregulowaniu krajowym, że w wypadku gdy umowa o kredyt nie zawiera wszystkich elementów wymaganych w art. 10 ust. 2 tej dyrektywy, umowę tę uważa się za nieoprocentowaną i bezpłatną, o ile chodzi o element, którego brak może pozbawić konsumenta możliwości dokonania oceny zakresu ciążącego na nim zobowiązania”).

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie nie doszło do naruszenia żadnego z powołanych przez stronę powodową przepisów u.k.k. w stopniu, który uprawniałby konsumenta do skorzystania z sankcji kredytu darmowego.

Zarzut naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 7 i 10 u.k.k. powód uzasadniał w szczególności poprzez: a) błędne wskazanie rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania oraz całkowitej kwoty do zapłaty w związku z doliczeniem do całkowitego kosztu kredytu odsetek od kwoty niewypłaconej kredytobiorcy, bowiem odsetki umowne pobierać można wyłącznie od kwoty rzeczywiście wypłaconej kredytobiorcy, niedopuszczalne jest przy tym pobieranie odsetek od kredytowanych kosztów kredytu oraz b) niejednoznaczny zakres uprawnień banku do zmiany Regulaminu (a tym samym zmiany cennika) nie wypełnia wymogu obowiązków informacyjnych.

Stosownie do treści art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k. umowa o kredyt konsumencki powinna określać rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia. Przez rzeczywistą roczną stopę oprocentowania należy rozumieć całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym (art. 5 pkt. 12 u.k.k.). Całkowitą kwotą do zapłaty przez konsumenta jest suma całkowitego kosztu kredytu i całkowitej kwoty kredytu (art. 5 pkt. 8 u.k.k.).

W umowie jako (...) wskazano 24,60%, a całkowitą kwotę do zapłaty 29.527,38 zł. Strona powodowa wskazywała na to, że doszło do błędnego określenia wysokości stopy oprocentowania kredytu, albowiem pozwany bezprawnie naliczał odsetki umowne od kwoty kredytowanych kosztów kredytu. Tymczasem aktualnie żaden przepis prawa nie zabrania pobierania odsetek od kredytowanych kosztów kredytu (por. wyrok SO w W. z dnia 31.03.2023 r., V Ca 3217/22; wyrok SO w W.z dnia 31.07.2023 r., V Ca 2068/23). Z art. 5 pkt 10 u.k.k. również nie wynika zakaz naliczania odsetek od kredytowanych kosztów kredytu. W wyroku (...) z dnia 21 kwietnia 2016 r., C-377/14, podkreślono natomiast, iż nie można prezentować tej samej kwoty w całkowitych kosztach kredytu, jak i w całkowitej kwocie kredytu. Powyższe stanowisko zostało podzielone również w wyroku Sądu Apelacyjnego w W.z dnia 15 lutego 2017 r., VI ACa 560/16 oraz w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2019 r., I (...) 9/18. W orzecznictwie wskazuje się przy tym, że przez udzieloną kwotę należy rozumieć nie tylko całkowitą kwotę kredytu, ale również kredytowane koszty kredytu (por. wyrok SO w W. z dnia 31.07.2023 r., V Ca 2068/23). Akcentuje się, że przez udzieloną kwotę należy rozumieć nie tylko kwotę wypłaconą „do rąk konsumenta”, ale również wypłaconą na pokrycie zobowiązań konsumenta. Inaczej rzecz ujmując, kwota wypłacona powinna być rozumiana nie tylko jako kwota zwiększająca aktywa konsumenta, ale również jako kwota zmniejszająca jego pasywa. Dodatkowo, w art. 5 pkt 10 u.k.k. posłużono się pojęciem „wypłaconej kwoty”, a nie „całkowitą kwotą kredytu”, co wyklucza możliwość utożsamienia ze sobą tych pojęć. Przepis ten z dniem 17 stycznia 2014 r. uległ zmianie i pojęcie „całkowitej kwoty kredytu” zostało zastąpione pojęciem „kwoty wypłaconej” (zakaz wykładni synonimicznej).

Również powoływanie się na dosłowne brzmienie art. 5 pkt 7 u.k.k. i art. 3 lit. j) Dyrektywy 2008/48/WE (w tłumaczeniu na język polski) i użyty w nich zwrot „wypłaconej kwoty kredytu” nie stanowi argumentu za tezą, jakoby niezgodne z ustawą było pobieranie odsetek od kredytowanych pozaodsetkowych kosztów kredytu. Przepisy u.k.k. należy interpretować w świetle przepisów Dyrektywy 2008/48/WE, która przepisami u.k.k. została zaimplementowana do krajowego systemu prawnego. Interpretacja językowa przepisów dyrektywy nie może się z kolei ograniczać do jej brzmienia w tłumaczeniu na jeden z oficjalnych języków Unii Europejskiej, skoro tekst dyrektywy jest tekstem autentycznym w każdym z tych tłumaczeń, a (przynajmniej docelowo) prawo europejskie powinno być w każdym z krajów członkowskich takie samo. Sąd dokonując wykładni językowej Dyrektywy 2008/48/WE uwzględnił również jej brzmienie w innych językach niż język polski i uznał, że wykładnia skłania się w stronę pojęcia „zaciągnięcia i wykorzystania” kredytu, a niekoniecznie jego wypłaty. W celu osiągnięcia efektu odwrotnego w ocenie Sądu, posłużono by się zwrotem jednoznacznie odwołującym się do rzeczywiście otrzymanej albo rozdysponowanej lub wypłaconej kwoty i byłoby to widoczne w wielu różnych wersjach językowych.

Dla przykładu, w wersji dyrektywy w języku angielskim użyto sformułowania „total amount of credit” – means the ceiling or the total sums made avalaible under a credit agreement”. W wersji zaś niemieckiej (...) – die O. oder die S. aller B., die aufgrund eines K. zur V. gestellt warden”.

Zatem obecne brzmienie tłumaczenia dyrektywy w ujęciu języka polskiego oraz innych języków, na które dyrektywa została przetłumaczona, wskazuje, iż celem definicji stopy procentowej nie było ograniczenie możliwości naliczania odsetek wyłącznie do całkowitej kwoty kredytu, bez pozaodsetkowych kosztów kredytu, którym w niniejszej sprawie okazała się jednorazowa składka ubezpieczeniowa.

Dla uzasadnienia powyższego zwraca się również uwagę na treść art. 69 ust. 2 pkt 5 Prawa bankowego (umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany) i przyjęcia, że na gruncie tej ustawy dopuszczalne jest naliczanie odsetek od kredytowanych kosztów kredytu (por. postanowienie SN z dnia 15.06.2023 r., I CSK 4175/22). W doktrynie wskazuje się również na aspekt funkcjonalny przyjęcia możliwości pobierania odsetek od kredytowanych kosztów kredytu. Skoro bowiem konsument nie jest w stanie z własnych środków pokryć prowizji i kosztu ubezpieczenia, to kredytowanie tych kosztów, a w konsekwencji naliczanie odsetek również od nich jest zgodne z jego interesem, albowiem w odmiennej sytuacji nie uzyskałby kredytu. Zasadą jest naliczanie odsetek od wymagalnych zobowiązań pieniężnych, a wszelkie w tym zakresie wyjątki powinny być interpretowane ścieśniająco.

W umowie również w jasny sposób wskazano, że kwota do wypłaty na podstawie umowy – kwota 20.743,51 zł, którą uznano za podstawę do obliczania odsetek, i na którą składała się całkowita kwota pożyczki 16.000,00 zł + prowizja oraz kredytowana składka z tytułu zawarcia umowy ubezpieczenia). Należy zatem wskazać, iż odsetki, jako element zarówno całkowitego kosztu kredytu, jak i całkowitej kwoty kredytu, zostały obliczone prawidłowo, gdyż pozwany był uprawniony do naliczania odsetek od kredytowanych kosztów kredytu. Podkreślenia wymaga, iż pozwany w żadnym fragmencie umowy nie przedstawiał kosztów kredytu jako całkowitej kwoty kredytu (czyli środków przekazanych „do ręki” konsumenta). Całkowita kwota pożyczki została wyrażona w osobnej jednostce i wynosiła 16.000 zł (§ 5 ust. 1 umowy), zestawienie obok siebie dwóch kwot wykluczało możliwość utożsamienia przez konsumenta tych pojęć.

Nadto, w § 5 ust. 7 umowy wskazano, że rzeczywista roczna stopa oprocentowania na dzień zawarcia umowy wynosi 24,60% i została wyliczona w oparciu o parametry i koszty pożyczki przy założeniu jej terminowej spłaty. Skoro jako podstawę oprocentowania wskazano kredyt, który obejmował prowizję oraz jednorazową składkę ubezpieczeniową, to konsument nie powinien mieć wątpliwości co do tego, że jako podstawę wyliczenia (...) przyjęto również odsetki od kredytowanych kosztów kredytu.

Zgodnie z motywem 31. dyrektywy celem obowiązków informacyjnych ma być umożliwienie konsumentom poznanie swoich praw i obowiązków, a informacje te winny być podane w sposób jasny i zwięzły (punkt 90. wyroku (...) z dnia 09.09.2021 r., C 33-20). Celem ustanowienia obowiązków informacyjnych nie jest więc zastosowanie sankcji kredytu darmowego i wykorzystanie tego środka ochrony przez konsumenta dla uniknięcia konieczności ponoszenia kosztów kredytu. Chodzi o to, aby konsument znał swe prawa oraz obowiązki, a jeśli tych praw i obowiązków nie poznał, aby był chroniony środkiem ochrony w postaci sankcji kredytu darmowego. Jest to zarazem sankcja poważna i w ujęciu praktycznym poważniejsza niż nawet nieważność całej umowy kredytu. Zatem zwrócenie uwagi na to czemu mają służyć obowiązki informacyjne, w tym z art. 30 ustawy o kredycie konsumenckim, jest istotne aby przy stosowaniu sankcji zachować wszystkie cechy opisane motywem 47. i art. 23 Dyrektywy 2008, to jest także proporcjonalność, obok skuteczności, czy waloru odstraszającego. W tym miejscu należy przytoczyć motywy 31. i 47. Dyrektywy 2008 w brzmieniu: (31) w celu umożliwienia konsumentom poznania swoich praw i obowiązków wynikających z umowy o kredyt powinna ona zawierać wszelkie niezbędne informacje podane w sposób jasny i zwięzły; (47) państwa członkowskie powinny ustanowić przepisy dotyczące sankcji stosowanych w przypadku naruszenia przepisów krajowych przyjętych zgodnie z niniejszą dyrektywą i zapewnić ich wdrożenie. Wybór sankcji pozostaje w gestii państw członkowskich, lecz przewidziane sankcje powinny być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.

Stosownie do treści art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k. umowa o kredyt konsumencki powinna zawierać informację o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności o opłatach, w tym opłatach za prowadzenie jednego lub kilku rachunków, na których są zapisywane zarówno transakcje płatności, jak i wypłaty, łącznie z opłatami za korzystanie ze środków płatniczych zarówno dla transakcji płatności, jak i dla wypłat, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie.

W umowie pożyczki wymieniono w kosztach pożyczki opłaty miesięczne za prowadzenie rachunku. Wymieniono m.in. takie opłaty jak opłata za konto 360 stopni, opłata za konto bankowości prywatnej, opłata za konto techniczne. Większość opłat była określona na 0 zł, przy czym wskazano, że opłata za prowadzenie rachunku może ulec zmianie na warunkach wskazanych w Regulaminie ogólnym świadczenia usług bankowych dla osób fizycznych w Banku (...) S.A. Powód wskazywał kolejno, że postanowienia zawarte w Regulaminie dotyczące możliwości jednostronnej modyfikacji Regulaminu przez Bank nie spełniają cech gwarantujących im w wystarczający sposób trwałość oraz niezmienność, albowiem są na tyle ogólne (blankietowe), że Bank zachowuje w praktyce nieograniczoną możliwość zmiany sposobu wykonania umowy, zawartej na czas oznaczony. Immanentnie związany z § 6 ust. 5 umowy pożyczki jest § 10 Regulaminu kredytów i pożyczek udzielanych klientom indywidualnym przez Bank (...) S.A., który opisuje m.in. w jakich sytuacjach i w jaki sposób zmieniać się będą opłaty.

Zgodnie z poglądami doktryny, postanowienia dotyczące kosztów mogą być wprowadzone w osobnym wzorcu umownym (np. w Regulaminie), o ile przed zawarciem umowy konsumentowi doręczono ten wzorzec. W takim wypadku wystarczy, że dokument umowy odwołuje się do doręczonego wzorca (zob. T. Czech, Komentarz do art. 30 UKK [w:] Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2018, pkt. 142).

Sąd zgadza się z tym, że postulat, aby umowa o kredyt sformułowana była w sposób jednoznaczny i zrozumiały, przemawia za tym, aby nie zawierać w samym dokumencie umowy nadmiaru informacji – co pociągałoby za sobą skutek w postaci nieczytelnej, niezrozumiałej i nadto rozbudowanej treści umowy. Okoliczność dołączenia do umowy załączników w ocenie Sądu nie powoduje, że umowa sama w sobie staje się niekompletna.

Bank zatem prawidłowo odsyła w treści umowy kredytu do postanowień zawartych w (...). W Regulaminie w szczególności wskazano w jakich sytuacjach może dojść do zmiany opłat i prowizji oraz wskazano, że bank informuje o proponowanej zmianie Regulaminu i Cennika. Nadto wskazano, że zmiany wysokości opłat i prowizji będą wiążące jeśli klient nie wypowie umowy w ciągu 14 dni od przekazania przez bank informacji o zmianie Regulaminu.

§ 6 ust. 5 umowy nie zawiera jednak w ocenie Sądu kosztów, które klient ponosi w związku z zawarciem umowy o kredyt konsumencki. Większość z wymienionych w umowie kosztów do których odnosi się Regulamin i prawdopodobna zmiana jego treści, może nie ziścić się w czasie trwania umowy o kredyt konsumencki, np. może nigdy nie pojawić się konieczność uiszczania opłaty za Konto 360 stopni, gdyż w sytuacji uiszczenia miesięcznego wpływu na konto minimum 1.000 zł, opłata wyniesie 0 zł, podobnie jest z innymi opłatami za pozostałe rachunki. W ocenie Sądu, w sytuacji, gdyby wszystkie dane zawarte w Regulaminie i Cenniku zostałyby wprowadzone do treści umowy o kredyt konsumencki – z pewnością umowa w takiej formie naruszałaby przepisy u.k.k. – w szczególności te mówiące o tym, że umowa musi być sformułowana w sposób jednoznaczny i zrozumiały.

Należało wskazać, że aby mogło dojść do podwyższenia opłat z tabeli musiały zajść konkretne okoliczności, i tak np. bank był uprawniony do zmiany opłat w sytuacji zmiany zakresu usług banku w wyniku czego wymagałoby to dodatkowych opłat, bądź też nastąpiłby wzrost faktycznych kosztów ponoszonych przez bank w związku ze świadczeniem usługi na podstawie umowy lub wzrost pracochłonności takiej usługi, a także podniesienie opłat mogłoby być spowodowane znacznym wzrostem inflacji, a także zmiana wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Przy czym zaznaczono, że wzrost opłat w ww. przypadkach nie mógłby prowadzić do wzrostu opłat o więcej niż 200% w stosunku do dotychczasowej wysokości oraz nie mógłby być dokonywany częściej niż raz na 24 miesiące. Ograniczenie powyższe nie obowiązywało jeżeli za daną usługę opłata wynosiła 0 zł. Podkreślić należy, iż w przypadku braku zgody na zmianę kredytobiorcy przysługuje prawo do wypowiedzenia umowy. Zdaniem Sądu, Bank zadośćuczynił wszystkim wymogom informacyjnym, a jego działanie nie nosiło znamion naruszenia.

Nie sposób zgodzić się z twierdzeniami, że określenie parametrów i wielkości zmian w sposób dokonany przez bank nie realizuje obowiązku informacyjnego. Po pierwsze konsument zna procedurę i wielkość tych zmian. Jest zatem w stanie ustalić maksymalny wzrost i częstotliwość. Po drugie stosowanie sankcji kredytu darmowego, w sytuacji pewnych nieprecyzyjności naruszałoby zasadę proporcjonalności sankcji ochronnych.

Argumentację taką również przedstawił (...) w wyroku z dnia 13 lutego 2025 r., w którym to uznał, że podanie okoliczności uzasadniających zwiększenie opłat związanych z wykonaniem umowy, nie stanowiło w tym przypadku naruszenia obowiązku informacyjnego, bowiem nie podważało możliwości dokonania przez konsumenta oceny zakresu jego zobowiązania w trakcie wykonywania umowy (por. uzasadnienie wyroku TSUE z dnia 13 lutego 2025 r., C-472/23). Nie sposób uznać, ażeby ewentualny brak możliwości zweryfikowania przez konsumenta wystąpienia okoliczności uzasadniających zwiększenie mogło wpłynąć na możliwość oceny przez tegoż konsumenta zakresu jego zobowiązania z umowy pożyczki. I tak, dla przykładu opłaty wskazane w Tabeli opłat i prowizji w § 3 umowy mają charakter incydentalny, a w braku wniosku samego kredytobiorcy, konieczność ich poniesienia nigdy nie nastąpi.

Z treści przywołanego przepisu, którego naruszenie podnosi powód, wynika obowiązek kredytodawcy poinformowania kredytobiorcy o wszystkich kosztach, które ten będzie musiał ponieść w związku z zawieraną umową kredytu gotówkowego. Nie wynika stąd natomiast obowiązek informowania o wszelkich regulacjach ustawowych, w tym o art. 49 i 45 u.k.k. Gdyby na kredytodawcy spoczywał taki obowiązek informacyjny, to wówczas znalazłoby to bezpośrednie odniesienie w tym przepisie, jak w przypadku art. 30 ust. 1 pkt 8 u.k.k., w którym zawarto obowiązek poinformowania o prawie, o którym mowa w art. 37 ust. 1 i wyraźnie ten przepis wskazano. Należy również podkreślić, że umowa przewidywała możliwość wcześniejszej całkowitej lub częściowej spłaty kredytu gotówkowego. W ocenie Sądu, kredytodawca wypełnił wszelkie obowiązki i zawarł konieczne informacje w postanowieniach umowy. Art. 30 ust. 1 pkt. 10 u.k.k. odnosi się do czynności dyspozytywnych stron, nie ma natomiast zastosowania w przypadku sankcji ustawowych bądź gdy na skutek uprawnienia prawnokształtującego konsumenta odpada podstawa ich świadczenia.

Zgodnie z zasadą proporcjonalności tej sankcji, okoliczność niezamieszczenia w treści umowy pożyczki wszystkich możliwych do poniesienia przez pożyczkobiorcę kosztów podczas trwania umowy pożyczki nie może uzasadniać nałożenia na bank sankcji kredytu darmowego. W ocenie Sądu, są to opłaty których obowiązek poniesienia może nigdy nie zaistnieć w czasie trwania umowy – zastosowanie z tego powodu sankcji kredytu darmowego, który jak już zostało wcześniej opisane, pociąga za sobą ogromne skutki finansowe dla pożyczkodawcy – byłoby istotnym naruszeniem. Nie są to bowiem koszty, które klient ponosi w związku z zawarciem umowy o kredyt konsumencki.

W ocenie Sądu w niniejszym przypadku nie doszło do naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k. uzasadniającego zastosowanie sankcji kredytu darmowego.

Podsumowując – wskazywane przez powoda naruszenia obowiązków informacyjnych nie znajdują podstawy w ustawie i obiektywnej interpretacji jej przepisów, a wyłącznie w narracji powoda, ukierunkowanej na znalezienie podstaw do skorzystania z sankcji kredytu darmowego.

W konsekwencji należało uznać, iż nie zaktualizowała się żadna z podstaw uzasadniających przyjęcie wystąpienia naruszenia art. 30 u.k.k., co uzasadniało oddalenie powództwa w całości.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z ogólną zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Powód przegrał spór w całości, w związku z czym to na nim spoczywa obowiązek pokrycia całości kosztów procesu, w tym kosztów procesu poniesionych przez pozwanego w łącznej kwocie 917 zł, na którą składały się: opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w kwocie 900 zł, ustalone na podstawie § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2023 r. poz. 1964 tekst jedn. ze zm.). O ustawowych odsetkach za opóźnienie Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 11 k.p.c.

W związku z powyższym Sąd orzekł jak w sentencji.

Sędzia Joanna Jezierska

ZARZĄDZENIE

(...).

2025-06- 11 Sędzia Joanna Jezierska