Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie

UZASADNIENIE

Przedmiot i przebieg postępowania

1.  Pozwem z dnia 15 lipca 2024 r. powód, (...) spółka komandytowa z siedzibą w B., wniósł o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa – Szefa Krajowej Administracji Skarbowej kwoty 5 359,46 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 3 kwietnia 2024 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Kwoty roszczenia głównego powód domagał się tytułem nienależnie naliczonych i pobranych przez pozwanego opłat z tytułu przejazdów po drogach krajowych pojazdu o numerze rejestracyjnym (...) w okresie od lutego 2023 r. do października 2023 r., mimo zbycia przez powoda tego pojazdu w dniu 14 lipca 2022 r. Naliczenie tych opłat wynikało z przełożenia urządzenia do innego pojazdu i omyłkowego niewyłączenia takiej funkcji urządzenia. ( pozew, k. 2-7v).

2.  W sprzeciwie od nakazu zapłaty z dnia 30 października 2024 r. pozwany wniósł o odrzucenie pozwu, ewentualnie o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W pierwszej kolejności podniósł zarzut niedopuszczalności drogi sądowej z uwagi na to, że sprawa nie należy do kategorii spraw cywilnych. W przypadku nieuwzględnienia tego zarzutu podnosił brak podstaw do uwzględnienia powództwa kwestionując twierdzenia powoda, aby pobierane przez niego opłaty za przejazdy w okresie od lutego 2023 r. do października 2023 r. stanowiły świadczenie nienależne i podlegały zwrotowi. ( sprzeciw, k. 112-118v).

3.  Postanowieniem z dnia 17 stycznia 2025 r. Sąd w pkt 1 oddalił wniosek o odrzucenie pozwu z powodu zarzutu braku drogi sądowej. ( postanowienie, k. 247).

Ustalenia faktyczne

4.  (...) spółka komandytowa z siedzibą w B. (poprzednio: (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B., A. A. S. jednoosobowa działalność gospodarcza) prowadzi działalność gospodarczą w przedmiocie m.in. transportu drogowego towarów.

( bezsporne; odpis pełny KRS spółek, k. 11-14v, 15-18)

5.  Przy realizowaniu transportu drogowego towarów spółka korzystała z własnych pojazdów jak również pojazdów wynajmowanych.

( bezsporne)

6.  W dniu 10 lipca 2012 r. A. S. prowadzący działalność pod firmą (...) w B. zawarł z T. S. prowadzącą działalność pod firmą (...) nieruchomości T. S. w B. umowę najmu pojazdu, na podstawie której otrzymał w najem ciągnik samochodowy marki M. (...) o nr rej. (...). Umowa została zawarta do 9 lipca 2017 r. W aneksie nr (...) do umowy zawartym w dniu 20 czerwca 2017 r., strony zgodnie oświadczyły, że okres najmu ulega przedłużeniu na czas nieokreślony.

( umowa najmu, k. 19-v, aneks nr (...) do umowy najmu, k. 20)

7.  Aneksem nr (...) do umowy strony ustaliły, że w związku ze zbyciem przez wynajmującą ciągnika siodłowego o nr rej. (...) z dniem 14 lipca 2022 r., na zasadzie porozumienia stron, rozwiązują one wskazaną umowę najmu.

( aneks nr (...) do umowy najmu, k. 21, faktura VAT ze sprzedaży, k. 22)

8.  Pojazd o nr rej. (...) był przypisany do kont rozliczeniowych spółki w Systemie Poboru Opłaty Elektronicznej KAS (dalej: e - (...)). Za przejazdy tego pojazdu drogami krajowymi były naliczane i pobierane przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej opłaty elektroniczne, ujmowane w notach obciążeniowych wystawianych spółce przez Szefa KAS.

( okoliczność przyznana)

9.  Po zaprzestaniu korzystania z przedmiotowego pojazdu, urządzenie służące do lokalizacji pojazdu i poboru opłat(...) - (...) o nazwie R., zostało zainstalowane w innym pojeździe, o nr rej. (...). W tym nowym pojeździe znajdowało się już nowe urządzenie do poboru opłat M. E.-box, które nie posiadało jednak funkcji geolokalizacji i wskazywania zużycia paliwa, które są dostępne w urządzenie R.. Omyłkowo przy instalacji urządzenia R. nie została wyłączona funkcja służąca do elektronicznego poboru opłat, w wyniku czego w systemie (...) - (...) obok naliczenia opłaty za przejazd drogą krajową pojazdu o nr rej. (...), naliczana była jednocześnie opłata, tak jakby w tym samym czasie miał także miejsce przejazd pojazdu o nr rej. (...).

10.  W okresie od 2 lutego 2023 r. do 11 października 2023 r. naliczono opłaty dla pojazdu o nr rej (...) w wysokości 5 359,46 zł, a dla pojazdu o nr rej. (...) - 5 368,96 zł. Dnia 12 października 2023 urządzenie R. zostało dezaktywowane.

( okoliczność wykazana; noty obciążeniowe (...) - (...) wystawione przez Szefa (...), k. 23-56v, 121-154v; zestawienie należności do zapłaty, k. 57-92)

11.  W dniu 6 listopada 2023 r. spółka złożyła reklamację do Centrum (...) (...) - (...) w związku z naliczeniem i pobraniem podwójnych opłat za przejazd po drogach pojazdu o nr rej. (...). Miały one pokrywać się z opłatami naliczonymi dla pojazdu o nr rej. (...), który został sprzedany w 2022 r. Reklamacja nie została uwzględniona. W odpowiedzi wskazano, że weryfikacja wykazała, że pojazd o nr rej. (...) został dezaktywowany w systemie (...) - (...) w dniu 12 października 2023 r.

(reklamacja z 6.11.2023 r., k. 93-v, potwierdzenie zgłoszenia reklamacji, k. 94, odpowiedź, k. 95, dokumentacja mailowa, k. 155-215)

12.  Pismem z dnia 21 marca 2024 r. spółka wezwała Szefa KAS do zwrotu kwoty 5 359,46 zł obejmującej nieprawidłowo naliczone i nienależnie pobrane od A. S. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...), opłaty elektroniczne z tytułu przejazdu po drogach krajowych pojazdu o nr rej. (...) w okresie od lutego 2023 r. do października 2023 r., w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania. Wezwanie doręczono adresatowi w dniu 25 marca 2024 r. W odpowiedzi wezwany stwierdził, że zarejestrowane przejazdy dla pojazdu o nr rej. (...) zostały pobrane zgodnie z danymi geolokalizacyjnymi, dlatego brak było podstaw do zwrotu środków. Pismo zostało doręczone pod adres spółki w dniu 3 kwietnia 2024 r.

(wezwanie, k. 96-98, 216-217; wydruk z systemu Poczty Polskiej, k. 99, odpowiedź na wezwanie, k. 100-101, 218-v, zwrotka, k. 219-v)

Omówienie dowodów

13.  Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił głównie w oparciu o zgromadzone w aktach sprawy i wskazane wyżej dokumenty, których autentyczność i wiarygodność, w świetle wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, nie nasuwała żadnych wątpliwości Sądu. Część faktów choć nie wynikała wprost z dowodów załączonych do sprawy, została przez stronę powodową uprawdopodobniona w stopniu wystarczającym, aby uznać je za prawdziwe, w szczególności dotyczyło to okoliczności pozostawienia w pojeździe użytkowanym urządzeń indentyfikacyjnych, na podstawie których naliczano opłaty za przejazd. Z tego względu Sąd postanowił na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. pominąć dowód z zeznań świadków oraz przesłuchania stron jako mające wykazać fakty udowodnione zgodnie z twierdzeniami powoda, a wobec tego nie wymagające dalszego dowodzenia.

14.  Choć pozwany kwestionował twierdzenia powoda co do stanu faktycznego sprawy, to nie przedstawił jednak żadnych dowodów które by mu przeczyły albo innego wyjaśnienia dla wykazanego dokumentami faktu, że przez okres kilku miesięcy dla rzekomo dwóch pojazdów naliczano opłaty za przejazd drogami publicznymi w niemal dokładnie takiej samej wysokości. Zgodnie z art. 232 zd. 1 k.p.c. strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Zgodnie zaś z art. 3 k.p.c. strony i uczestnicy postępowania obowiązani są dokonywać czynności procesowych zgodnie z dobrymi obyczajami, dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody. Na stronie pozwanej, przeczącej żądaniu pozwu i kwestionującej twierdzenia powołane na uzasadnienie żądania, nie ciąży obowiązek powoływania faktów i dowodów na potwierdzenie swojego stanowiska. W sytuacji jednak, gdy powód przedstawia spójne twierdzenia i dowody na ich potwierdzenie, ograniczenie się przez pozwanego do zaprzeczenia twierdzeniom pozwu nie stoi na przeszkodzie temu, aby Sąd dokonał swobodnej oceny dowodów korzystnej dla powoda i uznał jego twierdzenia za wiarygodne.

15.  W niniejszej sprawie pozwany zakwestionował twierdzenia pozwu i wywodził, że brak jest dowodów na to, aby naliczenia były dokonywane podwójnie, a nie stanowi wystarczającego argumentu tożsamość i podobieństwo opłat naliczonych dla dwóch pojazdów (...) oraz (...). Z taką oceną Sąd, bazując na zasadach zwykłego doświadczenia życiowego, nie mógł się zgodzić. Sąd zestawił ze sobą wyliczenia dotyczących pobranych opłat za przejazd obu pojazdów i mając na uwadze przedstawione wyniki jak również zasady współżycia społecznego przyjął, że jest nieprawdopodobne, aby różnice pomiędzy nimi były stosunkowo tak niewielkie lub żeby nie było ich wcale w niektórych okresach. Sąd ustalił bowiem, że dla:

pojazdu o nr rej (...) (zbyty) wynosiły one:

a)  od 2.02.2023 r. – 28.02.2023 r. kwota 832,84 zł

b)  od 5.03.2023 r. – 31.03.2023 r. kwota 803,58 zł

c)  od 1.04.2023 r. – 30.04.2023 r. kwota 615,92 zł

d)  od 10.05.2023 r. – 27.05.2023 r. kwota 823,04 zł

e)  od 2.06.2023 r. – 30.06.2023 r. kwota 1 026,51 zł

f)  od 1.07.2023 r. – 26.07.2023 r. kwota 362,15 zł

g)  od 24.08.2023 r. – 29.08.2023 r. kwota 342,65 zł

h)  od 26.09.2023 r. – 29.09.2023 r. kwota 237,95 zł

i)  od 5.10.2023 r. – 11.10.2023 r. kwota 314,82 zł

natomiast dla:

pojazdu o nr rej (...) (użytkowany)

j)  od 2.02.2023 r. – 28.02.2023 r. kwota 832,84 zł

k)  od 5.03.2023 r. – 31.03.2023 r. kwota 803,58 zł

l)  od 1.04.2023 r. – 30.04.2023 r. kwota 617,06 zł ; różnica 1,14 zł

m)  od 10.05.2023 r. – 27.05.2023 r. kwota 824,76 zł ; różnica 1,72 zł

n)  od 2.06.2023 r. – 30.06.2023 r. kwota 1 027,48 zł ; różnica 0,97 zł

o)  od 1.07.2023 r. – 26.07.2023 r. kwota 366,40 zł ; różnica 4,25 zł

p)  od 24.08.2023 r. – 29.08.2023 r. kwota 343,57 zł; różnica 0,92 zł

q)  od 26.09.2023 r. – 29.09.2023 r. kwota 237,95 zł;

r)  od 5.10.2023 r. – 11.10.2023 r. kwota 315,32 zł; różnica 0,5 zł .

Łącznie zatem różnica pomiędzy oboma pomiarami wynosiła 9,5 zł za cały wskazany okres.

16.  Powyższej niewielkiej dysproporcji w sumie dokonanych pomiarów nie sposób wytłumaczyć inaczej niż w ten sposób, że te urządzenia pomiarowe musiały się znajdować na pokładzie jednego i tego samego pojazdu. Nawet gdyby te ww. pojazdy poruszały się jeden za drugim, to różnica pomiędzy nimi powinna być większa niż opisana powyżej, sięgająca od parudziesięciu groszy do zaledwie kilku złotych. Należy bowiem zauważyć, że nawet w sytuacji kiedy pojazdy te faktycznie poruszałyby się jeden za drugim, to wyruszając w trasę nie może być mowy o ciągłości, czy pewnej „równości” w pokonywaniu trasy przez oba pojazdu. Na drodze są bowiem pewne „przeszkody” w postaci sygnalizacji świetlnej, rond czy „znikających pasów”, które mogą mieć wpływ na to, ile dany pojazd pokona kilometrów czy metrów danej trasy i ta różnica jest widoczna właśnie w takich odczytach – a przynajmniej powinna być widoczna w skali pół roku.

17.  W tej sprawie Sąd doszedł do przekonania, że najlogiczniejszym wytłumaczeniem zaistniałej sytuacji powoda jest to, że istotnie dwa urządzenia pomiarowe naliczały opłatę dla tego samego pojazdu.

18.  Należy przy tym zaznaczyć, że ciężar dowodowy (art. 6 k.c.), jakie spoczywa na stronie dowodzącej nie wiąże z konieczności obalenia wszystkich wątpliwości jakie wiążą się z danym twierdzeniem. Nie obowiązuje w postępowaniu cywilnym zasada taka jak w postępowaniu karnym, gdzie wszelkie wątpliwości są interpretowane na korzyść oskarżonego (art. 5 § 2 k.p.c.). Stąd też bazując na dokumentacji i przedstawionych w nich wyliczeniach, a także polegając na przekonujących twierdzeniach powoda, Sąd ustalił, że opłaty były naliczane za przejazd tym samym pojazdem.

Ocena prawna

19.  Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

20.  Zgodnie z treścią art. 13 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (dalej: u.d.p.), korzystający z dróg publicznych są obowiązani do ponoszenia opłat za przejazdy po drogach krajowych pojazdów samochodowych, w rozumieniu art. 2 pkt 33 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym. Opłata, o której mowa powyżej, zwana dalej „opłatą elektroniczną”, jest pobierana za przejazd po drogach krajowych lub ich odcinkach, określonych w przepisach wydanych na podstawie ust. 6. Opłatę elektroniczną ustala się jako iloczyn liczby kilometrów przejazdu i stawki tej opłaty za kilometr dla danej kategorii pojazdu (art. 13ha ust. 1 i 2 u.d.p.).

21.  W pierwszej kolejności należy wskazać, że pobierane opłaty elektroniczne, o których mowa w przepisach ustawy o drogach publicznych, stanowią ekwiwalent za możliwość korzystania przez kierującego pojazdem z dróg krajowych. Nie należy jednak utożsamiać ich z podatkami, które co oczywiste nie wiążą się z żadnym świadczeniem wzajemnym, gdyż stanowią jeden z obowiązków nałożonych przez prawo, wynikający wprost z treści Konstytucji. Art. 84 Konstytucji stanowi bowiem, że każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie.

22.  Z kolei opłata jaka była naliczana powodowej spółce ma jednak już zupełnie inny charakter, który wynika z konkretnej usługi (tj. udostępnienia drogi krajowej do przejazdu), jaką strona pozwana świadczyła na jej rzecz. Jest zatem oczywiste, że jeżeli konkretna osoba fizyczna lub prawna nie skorzystała z takiego przejazdu, to nie ma ona obowiązku do poniesienia tej opłaty, w przypadku sytuacji odwrotnej opłatę tę winna ponieść.

23.  Powód podnosił, że pozwany pobrał od niego nienależnie opłaty z tytułu przejazdów po drogach krajowych pojazdu o numerze rejestracyjnym (...) w okresie od lutego 2023 r. do października 2023 r., pomimo, że pojazd ten, wynajmowany od podmiotu trzeciego, został już w dniu 14 lipca 2022 r. sprzedany. Z tego wywodził, że naliczenie opłat w podwójnej wysokości, obejmujące także przejazd pojazdem, który nie pozostawał już w jego dyspozycji, było nienależne i domagał się jej zwrotu.

24.  Stosownie do treści art. 405 k.c. w zw. z art. 410 k.c. kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Przepis powyższy stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego.

25.  Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

26.  Pozwany kwestionował żądanie powoda twierdząc, że opłaty zostały prawidłowo naliczone, nie może zatem być mowy o tym, aby świadczenie miało charakter nienależny. Kwestionował także fakt, aby pojazd o nr rej. (...) nie przebył trasy odpowiadającej naliczonym opłatom. Wskazywał, że to na powodzie ciążył obowiązek wyposażenia pojazdu w prawidłowo funkcjonujące urządzenie lokalizacyjne i zapewnić w ten sposób przekazywanie aktualnych danych geolokalizacyjnych z tego urządzenia przez cały okres przejazdu po drogach.

27.  Sąd podziela twierdzenia strony powodowej co do tego, że w ustawie o drogach publicznych nie można doszukać się sankcji za niedopatrzenie polegające na pozostawieniu w pojeździe dodatkowego urządzenia pomiarowego polegającej na konieczności zapłacenia naliczonej opłaty nawet w przypadku, gdy dodatkowy przejazd nie miał miejsca.

28.  W przepisach ustawy o drogach publicznych wskazano, że na potrzeby poboru opłaty elektronicznej za pomocą Systemu Poboru Opłaty Elektronicznej KAS są stosowane urządzenia mobilne, zewnętrzne systemy lokalizacyjne oraz urządzenia pokładowe, wykorzystujące technologie pozycjonowania satelitarnego i transmisji danych, a kierujący pojazdem samochodowym wyposażonym w urządzenie, o którym mowa w ust. 3 i 3a, jest obowiązany do wprowadzenia do urządzenia prawidłowych danych o kategorii pojazdu, o której mowa w art. 13ha ust. 3, lub o liczbie osi pojazdu – w przypadku, o którym mowa w art. 13ha ust. 7 pkt 1 (z art. 13i ust. 3a i ust. 4a u.d.p). W dalszych przepisach brak jest jednak informacji, aby nieprawidłowości te miały zostać w jakiś sposób zagrożone sankcją w postaci konieczności zapłaty za przejazd, który się nie odbył, a został zarejestrowany przez urządzenie na skutek błędu osoby korzystającej z pojazdu.

29.  W ustawie przewidziano kary finansowe za naruszenie obowiązków związanych z opłatami (art. 13k ustawy o drogach publicznych). Niemniej samo to, że istnieje sankcja o charakterze administracyjnym, dyscyplinarnym na takie postępowanie, nie oznacza, że można domniemywać, iż istnieje także sankcja cywilnoprawna za takie samo postępowanie. Nie jest zatem słuszne wywodzenie, że jeżeli ktoś chce odzyskać nienależnie pobraną od niego opłatę za przejazd, to nie może tego uczynić, domyśle z tego powodu, że właśnie uchybił jakiemuś przepisowi nakazującemu taką aktualizację dokonać. Organ może bowiem wywodzić swoje roszczenie w stosunku do podmiotu jeżeli nie wywiązuje się on z obowiązków określonych wprost z ustawach, jednakże nie można wywodzić istnienia innych obowiązków niż te, które wprost zostały opisane w przepisach obowiązującego prawa. Organy władzy publicznej działają bowiem na podstawie i w granicach prawa (art. 7 Konstytucji), a zatem mogą działać tylko w takim zakresie, w jakim umożliwiają im to przepisy prawa.

30.  Należy w tym miejscu podkreślić także, iż to, że powód musiał wystąpić do Sądu z roszczeniem o odzyskanie kwot niesłusznie od niego pobranych, już samo w sobie może stanowić dla niego sankcję za własne zaniechanie i pozostawienie dwóch urządzeń pomiarowych w pojeździe. Wystąpienie z pozwem do Sądu wiąże się bowiem z poświęceniem własnego czasu, pieniędzy jak i nierzadko konieczności ze skorzystania z pomocy profesjonalnego pełnomocnika, a tego zapewne powód mógł uniknąć, gdyby tylko działał rozważniej.

31.  Z wyżej opisanych powodów Sąd uznał, że opłaty, które zostały naliczone za rzekome przejazdy w pojeździe o nr rej. (...), w okresie objętym pozwem nieznajdującym się już w dyspozycji powoda, stanowią nienależne świadczenie i z tego tytułu zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5 359,46 zł, zgodnie z żądaniem pozwu.

Odsetki

32.  O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 § 1 k.c. zgodnie z żądaniem pozwu, zasądzając je od dnia 3 kwietnia 2024 r. (tj. od dnia kiedy powód otrzymał odmowę wypłaty żądanej kwoty po wezwaniu do zapłaty) do dnia zapłaty – zgodnie z art. 455 k.c..

Koszty postępowania

33.  O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. Skoro powód wygrał sprawę w całości, to na pozwanym spoczywał ciężar zwrotu poniesionych przez niego kosztów procesu, na które składały się: opłata od pozwu (400 zł), opłata od pełnomocnictwa (17 zł) oraz koszty zastępstwa procesowego na podstawie § 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych (1 800 zł), łącznie 2 217 zł. Dlatego też Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2 217 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, o których mowa w art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Zarządzenie:
(...)