Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 4 kwietnia 2024 r.

Stanowiska stron

1.  Powód (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) Stowarzyszenia (...) z siedzibą w W. kwoty 95 863,83 zł wraz z dalszymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 21 lutego 2023 r. do dnia zapłaty. W pozwie powołał się na umowę subwencji finansowej, zawartą 7 maja 2020 r. (dalej: „Umowa subwencji”), na mocy której wypłacił pozwanej kwotę subwencji w wysokości 85 708,00 zł. Wskazał, że „ z uwagi na naruszenie przez stronę pozwaną warunków programowych, powód wydał decyzję o postawieniu subwencji w stan natychmiastowej wykonalności. Powodem wydania decyzji był nieprawidłowo określony statut przedsiębiorcy przez Beneficjenta ”. W replice powód powołał się na § 5 (1) ust. 7 pkt b ppkt ii) Regulaminu, który przewidywał obowiązek zwrotu subwencji w całości w przypadku naruszenia warunków programowych. W ocenie powoda skoro pozwane Stowarzyszenie nieprawidłowo określiło swój status jako małego, a nie jak powinno prawidłowo – mikro przedsiębiorcy, to powinno zwrócić (...) całość uzyskanej subwencji.

2.  Pozwane Stowarzyszenie wniosło o oddalenie powództwa w całości. Pozwany nie kwestionował zawarcia Umowy subwencji, ani tego aby we wniosku wskazał, że jest małym, a nie mikro przedsiębiorcą. Pozwany kwestionował, aby dochodzone roszczenie miało podstawę prawną, czy to w przepisach ustawowych, czy to w postanowieniach Umowy subwencji lub Regulaminu ubiegania się o udział w programie rządowym „Tarcza (...) dla Mikro, Małych i Średnich Firm” (dalej: „Regulamin”). Pozwany wskazał, że w dniu zawarcia Umowy subwencji spełniał warunki do zakwalifikowania go jako mikro przedsiębiorca. We wniosku o przyznanie subwencji podał zgodną ze stanem faktycznym liczbę zatrudnianych przez siebie pracowników (4) oraz wielkość obrotów na 2019. Błędne określenie własnego statusu we wniosku o przyznanie subwencji ( jako małego, a nie mikro przedsiębiorcy) wynikało z niewiedzy pozwanego, który dodatkowo konsultował się w tym zakresie na infolinii z pracownikiem (...). Mimo nieprawidłowego wypełnienia wniosku – w zakresie statusu przedsiębiorcy – (...) przyznał pozwanemu subwencję i wypłacił ją. Ponadto, gdyby pozwany we wniosku o przyznanie subwencji określił swój status jako mikro przedsiębiorca, to uzyskałby wyższą kwotę subwencji. Postawienie przez (...) subwencji w stan natychmiastowej wykonalności nastąpiło bez oparcia w postanowieniach Umowy subwencji czy Regulaminu.

Fakty ustalone w sprawie

3.  Zasadnicza część okoliczności faktycznych tej sprawy była bezsporna (przedmiot sporu stanowiła ich ocena prawna, o czym w dalszej części uzasadnienia). Fakty istotne dla rozstrzygnięcia tej sprawy przedstawiały się następująco:

4.  W. Stowarzyszenie (...) z siedzibą w W. jest stowarzyszeniem wpisanym do Krajowego Rejestru Sądowego od dnia 4 lutego 2016 r. Prezesem zarządu Stowarzyszenia jest D. K..

fakty bezsporne

5.  W marcu 2020 r. w Polsce wybuchła pandemia COVID-19. Rozporządzeniami Ministra Zdrowia z 13 i 20 marca 2020 r. wprowadzono na obszarze całego kraju kolejno stan zagrożenia epidemicznego, a następnie stan epidemii. (...) Fundusz (...) (dalej: (...)) to spółka akcyjna, której jedynym akcjonariuszem jest Skarb Państwa, tworząca system instytucji rozwoju w rozumieniu Ustawy z 4 lipca 2019 r. o systemie instytucji rozwoju. (...) został utworzony w kwietniu 2016 na bazie istniejących od czerwca 2013 (...) spółki akcyjnej. W dniu 1 kwietnia 2020 r. wszedł w życie przepis art. 21a ustawy z 4 lipca 2019 r. o systemie instytucji rozwoju, umożliwiający Radzie Ministrów, w związku skutkami COVID-19, powierzenie (...) realizacji rządowego programu udzielania przedsiębiorcom wsparcia finansowego, w tym w formach bezzwrotnych.

6.  Tarcza (...) to program działający w ramach Tarczy Antykryzysowej, zrealizowany przez (...) Fundusz (...), pod postacią Tarczy Finansowej 1.0. oraz Tarczy Finansowej 2.0. Jego celem była pomoc dla firm i pracowników w okresie pandemii COVID-19. W ramach Tarczy Finansowej 1.0 i 2.0. (...) oferował pomoc finansową dla mikroprzedsiębiorców, małych przedsiębiorców i średnich przedsiębiorców. Ponadto (...) oferował pomoc finansową dla dużych przedsiębiorców w formie programu Tarcza (...) dla Dużych Firm”. (...) przyjął Regulamin ubiegania się o udział w programie rządowym „Tarcza finansowa (...) Funduszu (...) dla małych i średnich firm”, który to Regulamin obowiązywał od 29 kwietnia 2020 r., następnie został zmieniony w dniu 13 maja 2020 r., a następnie został zmieniony w dniu 13 kwietnia 2021 r. (dalej: Regulamin).

fakty bezsporne, powszechnie znane (Regulamin, k. 95-127; Regulamin z 13.04.2021 r., k. 55-75)

7.  W dniu 7 maja 2020 r. (...) Stowarzyszenie (...) z siedzibą w W. zawarło z (...) spółką akcyjną z siedzibą w W. umowę subwencji finansowej. Umowa podpisana została w bankowości elektronicznej, za pomocą narzędzi autoryzacyjnych przekazanych Stowarzyszeniu przez bank. Na podstawie Umowy subwencji, (...) wypłacił Stowarzyszeniu subwencję w wysokości 85 708,00 zł. W momencie zawierania Umowy, obowiązywał Regulamin w brzmieniu sprzed 13 kwietnia 2021.

fakty bezsporne (Umowa subwencji, k. 25-30; decyzja, k. 31, potwierdzenie przelewu, k. 40; Regulamin, k. 95-127)

8.  Wniosek o przyznanie subwencji finansowej do (...), przed zawarciem Umowy subwencji z 7 maja 2020 r., wypełniała pracownik Stowarzyszenia – (...). D. R. nie potrafiła samodzielnie wypełnić wniosku – zadzwoniła więc do mBank, gdzie przekierowano ją na infolinię (...). D. R. dwukrotnie dzwoniła na infolinię (...) i konsultowała sposób wypełnienia wniosku z pracownikiem (...), prowadząc rozmowę na temat każdego punktu wniosku, nie chcąc popełnić żadnego błędu. Konsultowała wówczas również kwestię posiadanego statusu przedsiębiorcy. Udzielono jej informacji, w jaki sposób wypełnić wniosek. W trakcie rozmowy pracownik (...) nie wskazał, że Stowarzyszenie nie jest małym przedsiębiorcą. Decyzja o przyznaniu subwencji pozwoliła Stowarzyszeniu na pokrycie bieżących kosztów działalności na początku pandemii. Gdyby Stowarzyszenie wskazało we wniosku o przyznanie subwencji, iż posiada status mikroprzedsiębiorcy, według postanowień Regulaminu przysługiwałaby mu subwencja w wysokości maksymalnie 144 tys. zł, a zatem wyższej niż udzielona (86 tys. zł).

dowód: zeznania D. R., k. 159v, pismo, z 6.01.2022, k. 49v, przesłuchanie strony – D. K., k. 160

9.  § 1 ust. 2 Umowy subwencji stanowił:

Przedsiębiorca oświadcza, że na dzień 31 grudnia 2019 r. był małym lub średnim przedsiębiorcą.

Pod zacytowanym wyżej postanowieniem umownym znajdowało się objaśnienie o następującej treści:

„ mały lub średni przedsiębiorca to przedsiębiorca, który zatrudnia do 249 pracowników (z wyłączeniem właściciela) oraz jego roczny obrót nie przekracza 50 mln EUR lub suma bilansowa nie przekracza 43 mln EUR, przy czym nie jest mikroprzedsiębiorcą lub nie jest beneficjentem programu rządowego Tarcza (...) Funduszu (...) dla Dużych Firm” ( podkreślenia własne – przyp. Sądu)

10.  § 1 ust. 4 Umowy subwencji stanowił:

Przedsiębiorca oświadcza, że liczba zatrudnionych Pracowników na koniec miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku o zawarcie umowy subwencji finansowej wynosi: 4 (podkreślenia własne – przyp. Sądu)

11.  W § 1 ust. 10 Umowy subwencji Stowarzyszenie oświadczyło, że na dzień złożenia wniosku oraz na dzień 31 grudnia 2019 r. prowadziło działalność gospodarczą, zatrudniało na dzień 31 grudnia 2019 r. do 249 pracowników, a jego roczny obrót nie przekraczał 50 mln EUR.

12.  § 2 ust. 1 Umowy subwencji stanowił:

Na warunkach określonych w niniejszej Umowie (...) może wypłacić Przedsiębiorcy subwencję finansową w ramach Programu Rządowego – Tarcza (...) Funduszu (...) dla Małych i Średnich Firm (Program). Subwencja finansowa wypłacana jest w PLN.

13.  § 2 ust. 2 Umowy subwencji stanowił:

Maksymalna wysokość subwencji finansowej dla Przedsiębiorców będących mikroprzedsiębiorcami obliczana jest jako iloczyn liczby Pracowników zatrudnionych przez Przedsiębiorcę oraz bazowej kwoty subwencji finansowej. Mikroprzedsiębiorca to przedsiębiorca, który zatrudnia od 1 do 9 pracowników (z wyłączeniem właściciela) oraz jego roczny obrót oraz suma bilansowa nie przekracza równowartości 2 mln EUR.

14.  § 2 ust. 4 Umowy subwencji stanowił, że bazową kwotę subwencji finansowej dla mikroprzedsiębiorców ustala się według stanu zatrudnienia (…). § 2 ust. 5 Umowy subwencji zawierał tabelę określającą maksymalne kwoty dostępnych subwencji finansowych dla mikroprzedsiębiorców. Zgodnie z tabelą, maksymalna kwota subwencji finansowej dla przedsiębiorcy zatrudniającego 4 pracowników, który odnotował skalę spadku przychodów ze sprzedaży: w wysokości od 75 do 100%, wynosiła 144 tys. zł ., zaś w wysokości od 50 do 75% - 96 tys. zł.

15.  Zgodnie z § 2 ust. 7 Umowy, (...) miał – po zawarciu Umowy – zweryfikować na podstawie informacji z ZUS i Ministerstwa Finansów, dane przedstawione przez Przedsiębiorcę i złożone oświadczenie i podjąć jedną z następujących decyzji:

- wypłacić subwencję w wnioskowej wysokości;

- wypłacić subwencję w wysokości mniejszej niż wnioskowana;

- odmów wypłaty subwencji.

16.  Zgodnie z § 2 ust. 8 Umowy, (...) miał podjąć decyzję o wypłacie subwencji w wysokości wnioskowanej, jeżeli dane przedstawione przez przedsiębiorcę we wniosku znajdą potwierdzenie w informacjami uzyskanych z ZUS i MF, a Przedsiębiorca będzie spełniał warunki wypłaty subwencji określone w Umowie, a oświadczenia złożone przez przedsiębiorcę będą prawdziwe. § 2 ust. 9 Umowy subwencji określał sytuacje, w których (...) mógł podjąć decyzję o wypłacie subwencji w kwocie niższej od wnioskowanej. Zgodnie z tym postanowieniem umownym, (...) mógł podjąć omawianą decyzję w sytuacji, w której wskazane przez przedsiębiorcę we wniosku dane nie znalazłyby potwierdzenia w ZUS/MF, ale przedsiębiorca spełniałby przesłanki do wypłacenia subwencji, jednak w niższej wysokości. Umowa subwencji nie określała sytuacji, w których (...) mógł podjąć decyzję o wypłacie subwencji w kwocie wyższej od wnioskowanej.

17.  § 2 ust. 20 Umowy subwencjistanowił, że w razie stwierdzenia iż Przedsiębiorca jest duży przedsiębiorcą (...) może wydać decyzję o zwrocie udzielonego wsparcia. Umowa subwencji nie zawierała postanowienia, które uprawniałoby (...) do wydania decyzji o zwrocie udzielonego wsparcia w razie stwierdzenia, że Przedsiębiorca jest mikroprzedsiębiorcą.

18.  § 3 Umowy subwencji określał sytuacje, w których otrzymana przez Przedsiębiorcę (w ust. 1 – będącego mikroprzedsiębiorcą, w ust. 2 – będącego małym i średnim przedsiębiorcą) subwencja finansowa podlegała zwrotowi. I tak były to m. in. sytuacje zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej, redukcji zatrudnienia.

fakty bezsporne (Umowa subwencji, k. 25-29)

19.  § 3 ust. 6 Umowy subwencji stanowił, że do czasu całkowitego zwrotu subwencji finansowej przez Przedsiębiorcę, (...) może kontrolować prawdziwość informacji i oświadczeń złożonych w związku z zawarciem Umowy przez Przedsiębiorcę lub osobę go reprezentującą. W przypadku stwierdzenia nieprawdziwości informacji lub oświadczeń zawartych w Umowie, (...) może podjąć decyzję o zwrocie przez Przedsiębiorcę całości lub części subwencji finansowej. W takim przypadku subwencja finansowa stanie się wymagalna w terminie 14 dni od dnia udostępnienia Przedsiębiorcy informacji o decyzji (...) w sposób pozwalający Przedsiębiorcy zapoznać się z informacją o decyzji (...).

20.  § 5 ust. 2 Umowy subwencji określał możliwość natychmiastowego wypowiedzenia Umowy przez (...), na wypadek opóźnienia w spłacie co najmniej dwóch rat.

21.  Zasady i tryb udzielenia subwencji finansowej w ramach Tarczy, określał także Regulamin ubiegania się o udział w programie rządowym „Tarcza finansowa (...) dla małych i średnich firm” Regulamin ten, w § 1, zawierał definicję mikroprzedsiębiorcy oraz definicję MŚP. Zgodnie z tą drugą, MŚP oznacza przedsiębiorcę (a) który zatrudniona do 249 pracowników (…) (b) nie jest Mikroprzedsiębiorcą lub (ii) nie jest beneficjentem finansowania udzielonego w ramach programu rządowego pt „Tarcza (...) Funduszu (...) dla Dużych Firm”. §5 ¹ ust. 7 lit. b ppkt ii Regulaminu wskazywał, że decyzję o zwrocie subwencji (...) podejmie w wypadku ustalenia, że Beneficjent naruszył inne niż wskazane w pkt i Warunki Programowe, które pociągają za sobą konieczność zwrotu otrzymanej Subwencji Finansowej.

fakty bezsporne (Regulamin, k. 97, Regulamin, k. 61

22.  W dniu 29 stycznia 2021 r. Stowarzyszenie złożyło oświadczenie, w tym potwierdziło wszystkie oświadczenia składane w Umowie subwencji.

fakty bezsporne (oświadczenie, k. 35)

23.  W dniu 20 maja 2021 r. Stowarzyszenie złożyło oświadczenie o rozliczeniu subwencji finansowej. W § 1 ust. 5 oświadczenia wskazano, że subwencja została wydatkowana zgodnie z § 7 ust. 1 lit. b i c Umowy. W § § 1 ust. 7 oświadczenia Stowarzyszenie zawnioskowało o zwolnienie z obowiązku zwrotu subwencji w kwocie nie większej niż 85 708 zł. W § 3 ust. 1 oświadczenia Stowarzyszenie wskazało, że średnia liczba pracowników przez okres pełnych 12 miesięcy kalendarzowych od końca miesiąca kalendarzowego poprzedzającego zawarcie Umowy wyniosła 3. W oświadczeniu Stowarzyszenie zadeklarowało ponadto spadek przychodów ze sprzedaży dla okresów szczegółowo opisanych w tymże oświadczeniu.

fakty bezsporne (Oświadczenie, k. 33-34)

24.  Pismami z września oraz listopada 2021 r. (...) zwrócił się do Stowarzyszenia o wyjaśnienie wątpliwości co do prawidłowości złożonych przez Stowarzyszenie oświadczeń, w zakresie posiadanego statusu przedsiębiorcy.

fakty bezsporne (pisma, k. 43-44, 45-45)

25.  W dniu 31 grudnia 2021 r. (...) wydał decyzję w sprawie zwolnienia z obowiązku zwrotu subwencji finansowej. W decyzji tej, powołując się na Umowę Subwencji oraz Regulamin (nie wskazując na konkretne postanowienia umowne, poza §5 ¹ Regulaminu), poinformował Stowarzyszenie o konieczności zwrotu całej przyznaje kwoty Subwencji Finansowej w terminie 14 dni, wskazując, że „ powodem powyżej decyzji jest: - (...) wzywa do zwrotu subwencji finansowej w związku z nieprawidłowym określeniem statusu przedsiębiorcy przez Beneficjenta”.

fakty bezsporne (decyzja, k. 32)

26.  Pismem z 19 maja 2022 r. (...) S.A., działając na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez (...), wypowiedział Stowarzyszeniu (...) subwencji.

fakty bezsporne (Oświadczenie, k. 37)

27.  W kwietniu 2020 r. Stowarzyszenie zatrudniało 4 pracowników. W 2019 r. osiągnęło przychód ze sprzedaży w kwocie 1 071 355 zł. W marcu 2020 r. Stowarzyszenie odnotowało 100% spadek przychodów ze sprzedaży w stosunku do marca 2019 r.

Ocena dowodów

28.  Sąd oparł się na wszystkich dokumentach prywatnych zgromadzonych w aktach sprawy – ich prawdziwość nie była kwestionowana przez strony. Sąd oparł się także na zeznaniach świadka D. R. oraz słuchanego w charakterze strony D. K., oceniając ich relacje jako wewnętrznie i zewnętrznie spójne, spontaniczne, zgodne z doświadczeniem życiowym, a w konsekwencji w całości wiarygodne. Fakty, na które zeznawali D. R. oraz D. K. nie były zresztą przedmiotem sporu pomiędzy stronami – strona powodowa nie zaprzeczyła bowiem podawanym w odpowiedzi na pozew okolicznościom, których dotyczyć miały zeznania w/w osób. Spór w tej sprawie zasadzał się bowiem na ocenie prawnej określonych faktów, o której poniżej.

Ocena prawna

29.  Powództwo należało oddalić w całości jako niezasadne. W świetle postanowień umownych Umowy subwencji z 7 maja 2020 r., oraz postanowień Regulaminu Tarczy 1.0., a następnie Tarczy 2.0. (z 13 kwietnia 2021 r.), (...) nie miał uprawnienia do podjęcia decyzji z dnia 30 grudnia 2021 r. o zwrocie (braku zwolnienia z obowiązku zwrotu) subwencji finansowej, a następnie wypowiedzenia Umowy subwencji wobec rzekomego niedotrzymywania przez Stowarzyszenie warunków spłaty zadłużenia. Decyzja powyższa wydana została z naruszeniem powołanych wyżej postanowień umownych. W konsekwencji, jako nieskuteczna, nie wywołała ona powstania po stronie (...) wymagalnego roszczenia o zwrot subwencji finansowej, opartego na art. 471 k.c.

30.  W ocenie strony powodowej udzielona pozwanemu subwencja finansowa podlegała zwrotowi jako wypłacona z naruszeniem przez pozwanego warunków programowych. Naruszenie to polegać miało na wskazaniu przez pozwanego, we wniosku o udzielenie subwencji, nieprawidłowego statusu przedsiębiorcy (tj. małego przedsiębiorcy, nie zaś – jak powinien pozwany prawidłowo wskazać – mikroprzedsiębiorcy). Jednocześnie strona powodowa nie twierdziła, aby dane wskazane przez pozwanego we wniosku o udzielenie subwencji, takie jak liczba zatrudnionych pracowników, spadek przychodów, była nieprawidłowa. Przeciwnie, stosownie do zgodnych twierdzeń stron, strona pozwana powyższe dane wskazała we wniosku w sposób prawidłowy i zgodny z prawdą. Naruszenie strony pozwanej warunków programowych, mające – zgodnie z postanowieniami umownymi – skutkować obowiązkiem zwrotu subwencji, polegać miało jedynie na nieprawidłowym określeniu przez pozwanego we wniosku własnego statusu przedsiębiorcy. Nie było zasadniczo przedmiotem sporu również to, iż gdyby strona pozwana we wniosku o udzielenie subwencji wskazała prawidłowy status przedsiębiorcy (mikroprzedsiębiorcy), to spełniałaby przesłanki do przyznania jej bezzwrotnej subwencji w wyższej wysokości niż przyznana.

31.  Sąd nie podziela poglądu strony powodowej, aby w sprawie zaszły przesłanki umowne do wydania decyzji o zwrocie subwencji („postawienia subwencji w stan natychmiastowej wykonalności”), podzielając w tej mierze w całości argumentację przedstawioną przez stronę pozwaną.

32.  W szczególności w ocenie Sądu w sprawie nie zaszły przesłanki określone w § 3 ust. 6 Umowy subwencji. Zgodnie z tym postanowieniem umownym, do czasu całkowitego zwrotu subwencji finansowej przez Przedsiębiorcę, (...) mógł kontrolować prawdziwość informacji i oświadczeń złożonych w związku z zawarciem Umowy przez Przedsiębiorcę lub osobę go reprezentującą. W przypadku stwierdzenia nieprawdziwości informacji lub oświadczeń zawartych w Umowie, (...) może podjąć decyzję o zwrocie przez Przedsiębiorcę całości lub części subwencji finansowej. W takim przypadku subwencja finansowa stanie się wymagalna w terminie 14 dni od dnia udostępnienia Przedsiębiorcy informacji o decyzji (...) w sposób pozwalający Przedsiębiorcy zapoznać się z informacją o decyzji (...).

33.  W ocenie Sądu w sprawie nie zaszła przesłanka podania przez pozwane Stowarzyszenie nieprawdziwych informacji i oświadczeń, określona w § 3 ust. 6 Umowy subwencji. Po pierwsze bowiem, czytając powyższe postanowienie umowne z § 3 ust. Umowy subwencji, nie można stracić z pola widzenia postanowień umownych zawartych w § 2 ust. 20 Umowy subwencji oraz § 2 ust. 9 Umowy subwencji. I tak, zgodnie z § 2 ust. 9 Umowy, (...) mógł podjąć decyzję o wypłacie subwencji w kwocie niższej od wnioskowanej. Zgodnie z tym postanowieniem umownym, (...) mógł podjąć omawianą decyzję w sytuacji, w której wskazane przez przedsiębiorcę we wniosku dane nie znalazłyby potwierdzenia w ZUS/MF, ale przedsiębiorca spełniałby przesłanki do wypłacenia subwencji, jednak w niższej wysokości. Umowa subwencji nie określała sytuacji, w których (...) mógł podjąć decyzję o wypłacie subwencji w kwocie wyższej od wnioskowanej. § 2 ust. 20 Umowy subwencji stanowił natomiast, że w razie stwierdzenia iż Przedsiębiorca jest duży przedsiębiorcą (...) może wydać decyzję o zwrocie udzielonego wsparcia.

34.  Umowa subwencji nie zawierała postanowienia, analogicznego w § 2 ust. 20 Umowy, które uprawniałoby (...) do wydania decyzji o zwrocie udzielonego wsparcia w razie stwierdzenia, że Przedsiębiorca jest mikroprzedsiębiorcą, nie małym czy średnim przedsiębiorcą. Z drugiej strony, błędne określenie przez wnioskodawcę statusu przedsiębiorstwa, które powodowałoby wypłatę kwoty niższej od wnioskowanej (jak w § 2 ust. 9 Umowy subwencji), polegałoby na podaniu przykładowo statusu mikroprzedsiębiorcy przez faktycznego małego przedsiębiorcę (nie zaś na odwrót). Zestawienie powyższych postanowień umownych prowadzi do wniosku, że w sytuacji błędnego określenia przez wnioskującego statusu przedsiębiorcy w ten sposób, że w miejsce mikroprzedsiębiorcy określił on siebie samego jako małego przedsiębiorcę, nie mogło skutkować decyzją o przyznaniu niższej kwoty subwencji lub też decyzją o zwrocie subwencji.

35.  Nieprawdziwe informacje lub oświadczenia podane we wniosku mogły polegać na np. błędnym wskazaniu liczby zatrudnionych pracowników, nieprawidłowym oświadczeniu o prowadzonej działalności gospodarczej, błędnym wskazaniu wysokości spadku przychodów, nieprawidłowym oświadczeniu o kategorii prowadzonej działalności gospodarczej.

36.  Za nieprawdziwą informację lub oświadczenie w rozumieniu § 3 ust. 6 Umowy subwencji, ani za naruszenie warunków programowych, nie można rozumieć nieprawidłowego podporządkowania przez przedsiębiorcę statusu swojego przedsiębiorstwa do podanych we wniosku danych (dotyczących liczby zatrudnionych pracowników i rocznego obrotu). Od przedsiębiorcy wypełniającego wniosek o przyznanie subwencji zależy przede wszystkim to, czy poda prawidłową liczbę zatrudnionych pracowników oraz prawidłowe dane dotyczące obrotu czy spadku z przychodów. Oświadczenie o posiadanym statusie mikro czy małego przedsiębiorcy nie może być uważane za nieprawdziwą informacje w rozumieniu § 3 ust. 6 Umowy. Tym bardziej w sytuacji, w której status ten przedsiębiorca określił w porozumieniu z pracownikami drugiej strony Umowy (po konsultacji na infolinii) oraz tym bardziej w sytuacji, w której brzmienie § 1 ust. 2 Umowy subwencji mogło w momencie wypełnienia przez stronę pozwaną wniosku budzić wątpliwości interpretacyjne. Zgodnie bowiem z § 1 ust. 2 Umowy subwencji:

„ mały lub średni przedsiębiorca to przedsiębiorca, który zatrudnia do 249 pracowników (z wyłączeniem właściciela) oraz jego roczny obrót nie przekracza 50 mln EUR lub suma bilansowa nie przekracza 43 mln EUR, przy czym nie jest mikroprzedsiębiorcą lub nie jest beneficjentem programu rządowego Tarcza (...) Funduszu (...) dla Dużych Firm” ( podkreślenia własne – przyp. Sądu)

Powyżej zacytowane brzmienie § 1 ust. 2 Umowy subwencji, zawierającego definicję małego lub średniego przedsiębiorcy, mogło budzić wątpliwości, z uwagi na zastosowany spójnik „lub”, wskazujący na alternatywę łączną. Wątpliwości składającego wniosek – który, jak w tej sprawie, konsultował je z pracownikiem (...) na infolinii – mogło budzić bowiem to, czy jako mikroprzedsiębiorca, czyli przedsiębiorca zatrudniający do 9 pracowników, nie może być uważany jednocześnie jako mały przedsiębiorca, skoro nie jest beneficjentem programu rządowego Tarcza (...) dla Dużych Firm (a zatem spełnia jedną z alternatywnie określonych przesłanek „ przy czym nie jest mikroprzedsiębiorcą lub nie jest beneficjentem programu rządowego Tarcza (...) Funduszu (...) dla Dużych Firm”).

37.  Niezależnie jednak od opisanych wyżej wątpliwości co do brzmienia i definicji małego lub średniego przedsiębiorcy, należy z całą mocą wskazać, że pozwany nie podał we wniosku żadnych danych sprzecznych z prawdą, których (...) nie byłby w stanie zweryfikować i podjąć decyzji o odmowie wypłaty subwencji. Co więcej – podany przez pozwanego status przedsiębiorcy (jako małego, nie mikroprzedsiębiorcy) – nie spowodował przyznania pozwanemu kwoty subwencji wyższej niż by mu przysługiwała. Przeciwnie, gdyby pozwany wskazał, że jest mikroprzedsiębiorcą, to maksymalna wysokość subwencji wynosiłaby 144 tys. zł, nie 86 tys. zł.

38.  Co więcej, należy mieć na uwadze, że § 3 ust. 6 Umowy subwencji stanowił o „prawdziwości” i „nieprawdziwości” informacji i oświadczeń złożonych przez beneficjenta we wniosku o przyznanie subwencji finansowej. Samego podporządkowania prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej pod status mikro czy małego przedsiębiorcy nie można natomiast oceniać pod kątem prawdziwości czy nieprawdziwości, ale co najwyżej – prawidłowości lub nieprawidłowości. Nieprawdziwe mogłyby być bowiem dane wskazane przez beneficjenta odnośnie liczby zatrudnionych pracowników czy obrotów rocznych. Oświadczenie w przedmiocie statusu przedsiębiorcy – jako stanowiące wynik subsumpcji określonych danych faktycznych pod normę prawną (tu: umowną, budzącą zresztą wątpliwości opisane w punkt 36 uzasadnienia) – nie może być natomiast prawdziwe lub nie, ale (jak choćby decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie sądu) prawidłowe lub nie. Podobnie, nie sposób uznać, aby podanie przez przedsiębiorcę nieprawidłowego statusu stanowiło naruszenie Warunków Programowych w rozumieniu §5 ¹ ust. 7 lit. b ppkt ii, które pociąga za sobą konieczność zwrotu otrzymanej subwencji finansowej.

39.  Należy w tym miejscu zwrócić również uwagę, że zasadniczym celem programu Tarcza finansowa była realizacja podstawowego interesu ekonomicznego Rzeczypospolitej Polskiej w postaci zapewnienia stabilności przedsiębiorstw i gospodarki. Program kierowany był do beneficjentów, którzy łącznie wytwarzali istotną część polskiego (...). Program miał na celu zapobiegnięcie ryzyka masowej upadłości beneficjentów oraz zwolnień ich pracowników na skutek znaczących zakłóceń w funkcjonowaniu gospodarki w związku z epidemią (...)19. Tarcza finansowa przewidywała – w różnych formach i wysokościach – wsparcie dla mikro, małych, średnich i dużych przedsiębiorców. Jednocześnie również, relacja pomiędzy potencjalnym beneficjentem świadczenia pomocowego dystrybuowanego przez (...) a samym (...) nie była relacją funkcjonującą w warunkach wolnego rynku przez strony w pełni dysponujące swobodą kontraktową. Wprawdzie (...) jest spółką prawa handlowego (spółką akcyjną), ale jego działalność polega zasadniczo na wykonywaniu pewnych kategorii zadań publicznych. Pozostając poza strukturą organów administracji publicznej jako takich, w sferach, w których realizuje zadania publiczne, Funduszowi przysługują kompetencje do władczego określenia sytuacji prawnej jednostki.

40.  Wykładnia omawianych postanowień umownych, w tym § 3 ust. 6 Umowy subwencji, oraz Regulaminu, winna uwzględniać również, w kontekście art. 65 § 1 i 2 k.c., cele realizowanego przez (...) programu rządowego oraz charakter drugiej strony umowny – (...), spółki akcyjnej, której jednak zasadniczym celem w sprawach takich, jak niniejszej, było wykonywanie zadań publicznych. Nie ma w tej sprawie żadnych argumentów natury aksjologicznej czy funkcjonalnej, odnoszących się do okoliczności zawartej Umowy, które przemawiałyby za forsowaną przez stronę powodową wykładnią § 3 ust. 6 Umowy i Regulaminu, w zakresie naruszenia przez stronę pozwaną warunków programowych. Nie może być mowy o naruszeniu przez stronę pozwaną warunków programowych czy też podaniu przez stronę pozwaną nieprawdziwych informacji/oświadczeń we wniosku, skoro – jak już wskazano wyżej – strona pozwana podała prawidłową ilość zatrudnionych pracowników, prawidłowe obroty roczne, prawidłową wysokość spadku przychodów, swój status przedsiębiorcy określiła w porozumieniu z pracownikiem (...) na infolinii, a ponadto – w wyniku omawianego błędu otrzymała kwotę subwencji niższą niż ta, do której byłaby uprawniona, gdyby owego błędu nie popełniła.

41.  Przeprowadzona wykładnia § 3 ust. 6 Umowy oraz postanowień Regulaminu odnoszących się do naruszenia warunków programowych, uwzględnia ponadto zasadę in dubio contra proferentem – wszelkie wątpliwości co do interpretacji postanowień umownych powinny być interpretowane na niekorzyść autora umowy (a tym bardziej – profesjonalisty, realizującego zadania publiczne).

42.  Strona powodowa nie wskazywała na podstawę prawną dochodzonego roszczenia, jednak dla porządku należy wskazać, że nie znajduje ono uzasadnienia tak w oparciu o art. 471 k.c., jak i w oparciu o przepisy z art. 415 k.c. czy art. 405 k.c. Jak zostało to wyżej omówione, strona pozwana nie naruszyła żadnego zobowiązania umownego i brak podstaw do przyjęcia, aby po jej stronie doszło do nienależytego wykonania umowy, bowiem to strona powodowa podjęła decyzję o zwrocie subwencji w sposób naruszający postanowienia umowne, a w konsekwencji bezskuteczny. Brak jest w niniejszej sprawie jakichkolwiek podstaw faktycznych, aby przyjąć, że po stronie pozwanej doszło do popełnienia czynu niedozwolonego (w tym w szczególności w sposób zawiniony), które skutkowałoby powstaniem po stronie powodowej jakiejkolwiek szkody (przeciwnie – gdyby strona pozwana określiła siebie jako mikroprzedsiębiorcę, to strona powodowa wypłaciłaby, prawdopodobnie, wyższą kwotę subwencji niż to miało miejsce). Brak wreszcie podstaw do przyjęcia, aby po stronie pozwanej doszło do bezpodstawnego wzbogacenia, skoro pozwana była uprawniona do otrzymania korzyści majątkowej (subwencji), a jedynie w wyższej wysokości niż wnioskowana.

Koszty procesu

43.  O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., obciążając nimi w całości stronę, która przegrała proces. Na koszty te składały się opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17,00 zł) oraz koszty zastępstwa procesowego w wysokości 5 400,00 zł (§ 2 pkt 6 Rozporządzenia MS z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie). Strona pozwana nie była przed EPU reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, jedynie więc na marginesie należy wskazać na to, że zgodnie z uchwałą SN z 10 kwietnia 2024 ., III CZP 53/23, której wnioski tutejszy sąd w całości podziela, nawet w wypadku reprezentowania strony przez profesjonalnego pełnomocnika na etapie elektronicznego postępowania upominawczego, stronie przysługiwałaby jedna opłata za czynności pełnomocnika.

ASR Agnieszka Pikała

ZARZĄDZENIE

1.  odpis postanowienia wraz z uzasadnieniem proszę doręczyć pełnomocnikowi powoda.

W., 29 kwietnia 2024 r.

ASR Agnieszka Pikała