Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 12 czerwca 2024 r.

I.  Stanowiska stron

1.  Powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od (...) Bank spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwoty 38.639,23 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 01 czerwca 2023 r. do dnia zapłaty, opierając swoje roszczenie na oświadczeniu w przedmiocie skorzystania z sankcji kredytu darmowego.

2.  Uzasadniając powództwo wskazał, iż w dniu 27 września 2019 r. pozwana zawarła z konsumentem umowę kredytu konsumenckiego na okres 108 miesięcy, na podstawie której udzielono konsumentowi kredytu w kwocie 175.233,64 zł. Dalej powód wskazał, że zawarł z konsumentem umowę przelewu wierzytelności pieniężnych obecnych, jak i przyszłych wynikających z zastosowania sankcji kredytu darmowego w stosunku do ww. umowy. Powód podniósł, iż na mocy udzielonego przez kredytobiorcę pełnomocnictwa, przesłał pozwanemu oświadczenie o skorzystaniu przez kredytobiorcę z sankcji kredytu darmowego w trybie art. 45 w zw. z art. 30 ustawy o kredycie konsumenckim i wezwał pozwanego do dobrowolnej zapłaty spornej kwoty.

3.  W ocenie powoda pozwany bank dopuścił się następujących naruszeń skutkujących sankcją kredytu darmowego wskazanych w załączonym do pozwu oświadczeniu o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, które to oświadczenie, „ poza walorem dowodowym, stanowi jednocześnie stanowisko strony powodowej w tym zakresie”.

4.  Pozwany (...) Bank spółka akcyjna z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości, zarzucając: (i) brak skutecznego złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, (ii) upływ terminu do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, (iii) brak statusu konsumenta po stronie kredytobiorcy przy zawarciu spornej umowy, (iv) brak podstaw w niniejszej sprawie do złożenia oświadczenia w przedmiocie sankcji kredytu darmowego z uwagi na brak naruszeń, o których mowa w art. 45 ust. 1 u.k.k., (v) brak legitymacji czynnej powoda z uwagi na to, że powód nie dysponował pełnomocnictwem do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego wobec pozwanego (...) Bank S.A. Nadto pozwany wskazał, iż wierzytelność nie mogła być zbyta na rzecz powoda z uwagi na to, iż wierzytelność nie istniała w momencie przelewu wierzytelności.

II.  Fakty ustalone w sprawie

5.  Dnia 27 września 2019 r. P. M. (1) zawarł z (...) Bank spółce akcyjnej z siedzibą w W. umowę konsolidacyjnego kredytu gotówkowego o numerze (...).

6.  Podstawowe warunki pożyczki i sposób spłaty określone zostały w § 1 umowy. I tak, w § 1 ust. 2 umowy wskazano, że całkowita kwota Pożyczki wynosi 150 000,00 zł i nie obejmuje ona kredytowanych kosztów kredytu, zaś w § 1 ust. 1 umowy wskazano, że kwota udzielonej pożyczki ( podstawa do obliczania oprocentowania) to 175.233,64 zł ( całkowita kwota pożyczki 150 000,00 zł + kredytowana składka ubezpieczeniowa). Postanowienia umowne zawarte w § 1 umowy sformułowane zostały w prosty sposób, nadto wskazano wyraźnie, że całkowita kwota kredytu wynosi 150.000 zł i nie obejmuje ona kredytowanych kosztów kredytu

7.  W umowie wskazano, że kredyt udzielany jest na potrzeby konsumpcyjne kredytobiorcy i na spłatę kredytów zaciągniętych przez kredytobiorcę wymienionych w § 17 pkt 1 umowy (§ 1 ust. 1 lit. a Umowy).

8.  W § 17 Umowy wskazano, że kredytobiorca wnioskuje o wypłatę kredytu: co do kwoty 0,00 zł – na potrzeby konsumpcyjne oraz określonych w tym § Umowy kwot (146 408 zł i 3 592,00 zł) na spłatę zobowiązać kredytowych kredytobiorcy wynikających z kredytów zaciągniętych w banku (...) S.A, określonych w Umowie.

9.  Całkowity koszt pożyczki przy założeniu terminowej spłaty Pożyczki, określono w § 2 ust. 2 umowy, na kwotę 234.177,29 zł. W § 1 ust. 3 umowy wskazano, że prowizja bankowa za udzielenie kredytu jest płatna jednorazowo i wynosi 0,00 zł – natomiast składka ubezpieczeniowa z tytułu umowy ubezpieczenia „pakiet spokojna spłata” kredytobiorcy P. M. (1) w wysokości 25.233,64 zł. Pod wskazaną kwotą składki ubezpieczeniowej znalazł się zapis: „zgodnie z wolą kredytobiorcy, wyrażoną we wniosku o udzielenie kredytu, zwanym dalej „wnioskiem kredytowym” Bank kredytuje koszty udzielenia kredytu, o których mowa w ust. 3 lit. a) i b)”.

10.  Oprocentowanie pożyczki określono jako zmienne, które w dniu zawarcia umowy określono na 6,70% w stosunku rocznym (§ 2 ust. 1).

11.  RRSO określono na 11,20% (§ 2 ust. 3).

12.  Całkowita kwota do zapłaty wyliczona w oparciu o parametry i koszty Pożyczki przy założeniu jej terminowej spłaty została ustalona w wysokości 234.177,29 zł.

13.  § 2 ust. 3 umowy stanowił, że rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania na dzień zawarcia umowy wynosi 11,20%.

14.  § 2 ust. 1 umowy stanowił:

Kredyt oprocentowany jest według zmiennej stopy procentowej, która w dniu podpisania umowy wynosi 6,70% w stosunku rocznym.

15.  § 1 ust. 3 umowy stanowił:

W związku z zawarciem niniejszej umowy i udzieleniem kredytu kredytobiorca ponosi następujące koszty:

a)  prowizji bankowej za udzielenie kredytu płatnej jednorazowo w kwocie 0,00 zł,

b)  składki ubezpieczeniowej z tytułu umowy ubezpieczenia „pakiet spokojna spłata” kredytobiorcy: P. M. (1), w kwocie 25.233,64 zł,

c)  odsetek od kapitału kredytu w kwocie 58.943,65 zł.

16.  § 2 ust. 2 umowy stanowił:

Całkowita kwota do zapłaty przez kredytobiorcę ustalona w dniu zawarcia umowy wynosi 234.177,29 zł.

17.  § 5 umowy stanowił:

Na zasadach określonych w niniejszym paragrafie oprocentowanie kredytu ulegnie zmianie w przypadku zmiany stopy procentowej rynku międzybankowego WIBOR o co najmniej 0,25 pp. Zmiana oprocentowania kredytu nastąpi 6 dnia po terminie wymagalności raty w miesiącu, w którym miała miejsce zmiana stopy WIBOR 3M o co najmniej 0,25 pp., czego konsekwencją będzie zmiana wysokości rat kredytowych wymagalnych po dokonaniu zmiany stopy procentowej. Jeżeli w miesiącu, w którym miała miejsce zmiana stopy WIBOR 3M o co najmniej 0,25 pp., rata nie jest wymagalna na skutek karencji w spłacie uzgodnionej przez strony, wówczas zmiana oprocentowania nastąpi 6 dnia po dniu, w którym rata byłaby wymagalna, gdyby nie zastosowano karencji w spłacie kredytu (ust. 1).

Poziom zmiany stopy procentowej rynku międzybankowego WIBOR 3M w danym miesiącu ustalany jest jako różnica: stawki bazowej, wyznaczonej jako średnia arytmetyczna wysokości stopy WIBOR 3M z ostatnich trzech dni roboczych miesiąca poprzedzającego dany miesiąc, oraz stawki wyznaczonej jako średnia arytmetyczna wysokości stopy WIBOR 3M z ostatnich trzech dni roboczych miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym uruchomiony został kredyt – lub jeśli oprocentowanie kredytu zostało zmienione – stawki wyznaczonej jako średnia arytmetyczna wysokości stopy WIBOR 3M z ostatnich trzech dni roboczych miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dokonano ostatniej zmiany oprocentowania (ust. 2).

Zmiana stopy procentowej kredytu nastąpi w tym samym kierunku, w którym zmieni się stopa WIBOR 3M (wzrost lub spadek) i o wartość odpowiadającą zmianie stopy WIBOR 3M (ust. 3).

W przypadku zmiany stopy procentowej rynku międzybankowego, o której mowa w ust. 1 niniejszego paragrafu, Bank dokona zmiany oprocentowania kredytu przesyłając kredytobiorcy pisemną informację (ust. 4)

Kredytobiorca, który nie godzi się na spłatę kredytu wg zmienionej stawki oprocentowania, może wypowiedzieć umowę najpóźniej do dnia wymagalności najbliższej raty. W takim przypadku umowa ulegnie rozwiązaniu z upływem 1-miesiecznego okresu wypowiedzenia liczonego od daty wymagalności najbliższej raty, a kredytobiorca będzie zobowiązany do spłaty zadłużenia do dnia rozwiązania umowy. W okresie wypowiedzenia kredytobiorcę będzie obowiązywała dotychczasowa stawka oprocentowania (ust. 5).

18.  § 5 ust. 8 umowy stanowił:

O zmianie stopy procentowej bank powiadamia kredytobiorcę i poręczycieli, przesyłając zmieniony harmonogram spłat. Zmiany haromonogramu wynikające ze zmiany oprocentowania nie wymagają sporządzenia aneksu do niniejszej umowy.

19.  § 13 umowy stanowił:

Kredytobiorca ma prawo do złożenia w każdym czasie w okresie trwania umowy dyspozycji całkowitej lub częściowej spłaty kredytu przed terminem określonym w umowie, ze środków zgromadzonych na rachunku kredytu. Po dokonaniu przedterminowej spłaty, bank wysyła kredytobiorcy nowy harmonogram spłat (ust. 1).

W przypadku braku odmiennej decyzji kredytobiorcy wyrażonej w dyspozycji częściowej spłaty, częściowa spłata jest zarachowywana na poczet skrócenia okresu kredytu, przy jednoczesnym pozostawieniu rat kredytu na tym samym poziomie, za wyjątkiem ostatniej raty kredytu, która jest ratą wyrównawczą (ust. 2).

Z tytułu całkowitej lub częściowej spłaty kredytu, bank nie pobiera żadnych opłat lub prowizji od kredytobiorcy. W przypadku przedterminowej spłaty całości lub części kredytu, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby kredytobiorca poniósł je przed tą spłatą (ust. 3).

Jeżeli po dokonaniu przedterminowej spłaty całości kredytu na rachunku kredytu pozostaną wolne środki, bank zwróci je kredytobiorcy, stosując formę zwrotu wybraną w składanej bankowi przez kredytobiorcę, w odpowiedzi na pismo informujące o nadpłacie, pisemnej dyspozycji. Do czasu otrzymania przez bank tej dyspozycji, bank przechowuje wolne środki na nieoprocentowanym rachunku.

dowód: umowa pożyczki, k. 12-17,

20.  Nadto, w § 18 umowy kredytobiorca potwierdził, że jest świadomy ryzyka związanego z zaciąganym kredytem, a także że otrzymał od banku wyjaśnienia dotyczące zgłaszanych wątpliwości oraz wszelkie informacje niezbędne do podjęcia decyzji w zakresie zaciąganego kredytu. (ust. 2). Kredytobiorca oświadczył również, że przed zawarciem umowy otrzymał jej wzór, wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy, formularz informacyjny (ust. 3). Ponadto kredytobiorca otrzymał również warunki OWU, kartę produktu, dokument zawierający informacje o produkcie ubezpieczeniowym orz notę informacyjną agenta i zapoznał się z nimi (ust. 4).

21.  Pakiet spokojna spłata obejmował ubezpieczenie indywidualne pożyczkobiorcy na życie, zdrowie oraz źródła dochodów, zawarte w TU (...) S.A oraz (...) S.A. Zakres ubezpieczenia obejmował ryzyko: zgonu oraz poważnego zachorowania (TU (...) (...) S.A) oraz ryzyka utraty źródła dochodów oraz złamań w wyniku NW ( (...) S.A).

dowód: umowa pożyczki, k. 18, pakiet spokojna spłata, k. 86-90

22.  W dniu 12 kwietnia 2023 r. została zawarta umowa cesji powierniczej pomiędzy kredytobiorcą P. M. (1) oraz powodem (...) sp. z.o.o. Przedmiotem umowy przelewu były wierzytelności aktualne i przyszłe przysługujące W. L. w z związku z umową pożyczki konsolidacyjnej zawartej dnia 27 września 2019 r. z (...) Bank spółką akcyjną z siedzibą w W.. Cesja wierzytelności obejmowała w szczególności tzw. sankcję kredytu darmowego wraz ze wszystkimi związanymi z tym wierzytelnościami m.in. odsetki za zwłokę i opóźnienie. Kwestie rozliczenia stron umowy cesji powierniczej przedstawiały się następująco – Cesjonariuszowi przysługiwać będzie 70% wartości wierzytelności obejmującej żądanie główne (tj. odsetki umowne, prowizję i inne koszty kredytu naliczone przed kredytodawcę), odzyskanej od Dłużnika Cedenta w związku z realizacją Umowy. Cesjonariuszowi przysługiwać miały wszelkie zasądzone koszty procesu, w tym koszty zastępstwa procesowego, a ponadto wszelkie opłaty i koszty konieczne do wyegzekwowania przedmiotu umowy ponoszone miały być przez Cesjonariusza. W przypadku prawomocnego oddalenia powództwa obowiązek zapłaty kosztów sądowych, w tym kosztów zastępstwa procesowego miał spoczywać na Cesjonariuszu. Pozostałe postanowienia umowne wskazywały, że pozostałe 30% wartości wyegzekwowanej wierzytelności przysługiwać miała Cedentowi.

dowód: umowa cesji powierniczej, k. 20-21, zeznania świadka P. M. (1), k. 101v-102

23.  Tego samego dnia P. M. (1) udzielił pełnomocnictwa (...) sp. z.o.o., które własnoręcznie podpisał. W pełnomocnictwie P. M. (2) umocował spółkę do uzyskiwania do (...) Bank S.A. wszelkich informacji związanych z Umową kredytu konsumenckiego nr (...) oraz do złożenia oświadczenia „w odniesieniu do ww. umowy wynikającego z art. 45 ustawy z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, przewidującego tzw. sankcję kredytu darmowego oraz do dalszego posługiwania się nim, w szczególności poprzez przesłanie złożonego oświadczenia do Banku. dowód: pełnomocnictwo, k. 24

24.  Pismem z dnia 15 maja 2023 r. (...) Sp. z.o.o. złożył w imieniu kredytobiorcy w stosunku do (...) Bank spółki akcyjnej z siedzibą w W. oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego w związku z umową kredytu z dnia 27 września 2019 r. W uzasadnieniu zarzucono naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 6, 7, 8, 10 i 16 u.k.k. Jednocześnie wezwano kredytodawcę do zapłaty kwoty 38.639,23 zł w terminie 7 dni od dnia doręczenia pisma. Wraz z oświadczeniem dostarczono zawiadomienie o przelewie wierzytelności.

dowód: oświadczenie, k. 22-22v, zawiadomienie, k. 25, potwierdzenie nadania, k. 26

25.  Kredytobiorca P. M. (1) dokonał spłaty kredytu w łącznej kwocie 92.842,31 zł – na którą składała się kwota kapitału w wysokości 54.087,07 zł oraz kwota odsetek należnych w wysokości 38.639,23 zł a także kwota 5,25 zł odsetek karnych.

26.  Kredytobiorca P. M. (1) w dniu zawierania umowy kredytu prowadził działalność gospodarczą pod nazwą (...) P. M. (1). W treści umowy nie zostało wskazane, że zostaje ona zawarta przez P. M. (1) w związku z prowadzoną przez niego działalności gospodarczą. W formularzu informacyjnym, który bank dostarczył P. M. (3), zostało wskazane, że formularz dotyczy „kredytu konsumenckiego – konsolidacyjnego kredytu gotówkowego”.

dowód: wyliczenie, k. 27-28, wypis z CEiDG, k. 57-57v; formularz, k. 106

III.  Ocena dowodów

27.  Zasadnicza część okoliczności faktycznych tej sprawy, istotnych dla wydanego rozstrzygnięcia, nie była przedmiotem sporu – sporne pozostawały nie fakty, ale ich ocena prawna. Sąd oparł fakty ustalone w sprawie na podstawie przedłożonych przez strony dokumentów (stanowiących dowód bez wydania w tym przedmiocie postanowienia, art. 243 ² k.p.c.), których prawdziwość i treść nie została zakwestionowana oraz nie budziła wątpliwości Sądu. W dokonywaniu ustaleń Sąd oparł się również na twierdzeniach stron stanowiących okoliczności bezsporne i niezaprzeczone oraz przyznane w rozumieniu art. 229 i 230 k.p.c. Zeznania świadka P. M. (1) sąd ocenił jako w znacznej mierze wiarygodne.

IV.  Ocena prawna

28.  Powództwo podlegało oddaleniu z uwagi na brak ziszczenia się przesłanek określonych w art. 45 ust. 1 u.k.k. do złożenia oświadczenia w przedmiocie skorzystania z sankcji tzw. kredytu darmowego.

Legitymacja czynna powoda

29.  Powierniczy przelew wierzytelności w celu jej ściągnięcia i przekazania zbywcy to umowa, na podstawie której cedent przekazuje wierzytelność do majątku osoby trzeciej, aby ta realizowała wierzytelność wobec dłużnika w imieniu własnym, ale na jego rzecz za przykładowo odpowiednim wynagrodzeniem na podstawie umowy zlecenia. Podstawy ukształtowania czynności powierniczej dostarcza art. 353 ¹ k.c. z uwzględnieniem ograniczeń wskazanych w tym przepisie oraz w art. 58 k.c. Cechami konstytutywnymi tego rodzaju czynności są: przeniesienie przez powierzającego na powiernika jakiegoś prawa (wierzytelności) w następstwie czego powiernik może korzystać z niego względem osób trzecich w zakresie wyznaczonym jego treścią (stosunek zewnętrzny) oraz zobowiązanie powiernika wobec powierzającego (stosunek wewnętrzny), że będzie z tego prawa korzystał w ograniczonym zakresie wskazanym treścią umowy powierniczej w szczególności, że prawo to (wierzytelność) powróci do powierzającego. Występują tu zatem dwa podstawowe stosunki prawne – zewnętrzny pomiędzy dłużnikiem wierzytelności a nabywcą (powiernikiem) i wewnętrzny (z reguły zlecenia) pomiędzy zbywcą wierzytelności a nabywcą. Tego rodzaju umowa uznawana jest za przelew wierzytelności (art. 509 k.c.) z osłabionymi skutkami prawnymi w stosunku do przelewu w pełni rozporządzającego, ponieważ związanie powiernika (nabywcy) stosunkiem wewnętrznym jest ściśle określone do czynności mających na celu odzyskanie wierzytelności od dłużnika i przekazanie jej powierzającemu (tak: uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 13 lutego 2014 r., I ACa 656/13).

30.  Przelew powierniczy wierzytelności może mieć przy tym za przedmiot wierzytelności przyszłe i jest to stanowisko ugruntowane w orzecznictwie (por. wyrok Sądu Najwyższego z 24 maja 2017 r., III CSK 274/16). Do przelewu wierzytelności przyszłej stosować należy odpowiednio przepisy o przelewie (art. 509-518 k.c.), to oznacza, że na nabywcę wierzytelności przyszłej przechodzą wszystkie prawa, które przysługiwałyby uprawnionemu z takiej wierzytelności. Uprawniony (wierzyciel) z wierzytelności przyszłej ma ukształtowane już roszczenie do dłużnika o spełnienie świadczenia. Roszczenie to przysługuje mu już od chwili gdy w umowie stron zostało ono skonkretyzowane, a możliwość jego zrealizowania zostaje odroczona do czasu gdy spełnione zostaną warunki, od których uzależniono możliwość żądania spełnienia świadczenia przez wierzyciela. Umowa o przelew wierzytelności przyszłej przenosi na nabywcę uprawnienie do żądania spełnienia świadczenia przez dłużnika z takiej wierzytelności. Fakt zatem, iż umowa przelewu została zawarta w tej sprawie przed złożeniem przez kredytobiorcę oświadczenia przewidzianego w art. 45 ukk nie wpływa na jej ważność.

31.  Zgodnie z art. 58 § 1 k.c., czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Zgodnie z art. 58 § 2 k.c., nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jednocześnie, zgodnie z art. 22 ust. 2 Dyrektywy PE i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki państwa członkowskie zapewniają, by konsumenci nie mogli zrzekać się praw przyznanych im na mocy przepisów prawa krajowego wprowadzających w życie niniejszą dyrektywę lub do niej się odnoszących. Zgodnie natomiast z art. 23 Dyrektywy 2008/48/WE, państwa członkowskie ustanawiają przepisy dotyczące sankcji mających zastosowanie w przypadku naruszenia przepisów krajowych przyjętych zgodnie z niniejszą dyrektywą i podejmują wszelkie niezbędne działania w celu zapewnienia stosowania tych sankcji. Przewidziane sankcje muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.

32.  Nadto, wskazywany przez pozwanego zarzut nieważności cesji w zakresie błędnie udzielonego pełnomocnictwa do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego również okazał się niezasadny. Pełnomocnictwo z dnia 12 kwietnia 2023 r. wskazywało na to, iż kredytobiorca udzielił powodowi pełnomocnictwa do uzyskiwania od (...) Bank S.A wszelkich informacji, dokumentów związanych z umową kredytu konsumenckiego – a nie podmiotowi występującemu w prawa (...) Bank S.A. Zarzut ten należy uznać za chybiony w związku z tym, iż sam pozwany przyznał w odpowiedzi na pozew, iż wstąpił w prawa i obowiązki (...) Bank S.A wynikające z umowy kredytu nr (...). Nadto w umowie cesji powierniczej z dnia 12 kwietnia 2023 r. będącej podstawą wystąpienia przez powoda z niniejszym roszczeniem wskazano, iż „ Konsument (Cedent) – w celu dochodzenia roszczeń – przenosi na rzecz Cesjonariusza wszelkie wierzytelności pieniężne, w szczególności w zakresie zwrotu odsetek umownych, prowizji i innych kosztów kredytu naliczonych przez kredytodawcę, wraz z przynależnymi do tej wierzytelności prawami (m.in. odsetki ustawowe za opóźnienie od należności głównej) przysługujące mu w stosunku do (...) Bank S.A. i jego następców prawnych (dalej: Dłużnik)…” Powyższe, w ocenie Sądu, wskazuje na to, iż umocowanie powoda do działania w niniejszej sprawie zostało udzielone prawidłowo i powód był uprawniony do dochodzenia roszczeń od pozwanego (...) Bank S.A z siedzibą w W.. Ponadto treść pełnomocnictwa nie wskazuje na to, aby umocowanie dla powodowej spółki dotyczące złożenia oświadczenia w przedmiocie sankcji kredytu darmowego dotyczyło oświadczenia, które może być skierowane jedynie wobec banku (...) S.A. Przeciwnie – z treści pełnomocnictwa wynika, że dotyczy ono ogólnie problemowej umowy i sankcji kredytu darmowego dotyczącej tejże umowy, nie zaś konkretnego banku, do którego oświadczenie może być skierowane.

33.  Zgodnie z art. 45 ust. 1 u.k.k. oświadczenie w przedmiocie skorzystania z sankcji kredytu darmowego powinno mieć formę pisemną ( ad probationem). W konsekwencji, pełnomocnictwo do dokonania czynności prawnej w postaci złożenia oświadczenia prawokształtującego w przedmiocie skorzystania z sankcji tzw. kredytu darmowego powinno być zawarte w formie pisemnej a d probationem ( por. Czech Tomasz, Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. III, komentarz do art. 45, LEX 2023, akapit 82). Pełnomocnictwo udzielone stronie powodowej przez P. M. (1) (k. 24) do złożenia w jego imieniu oświadczenia wynikającego z art. 45 ukk zostało udzielone w formie pisemnej i jako takie jest ważne i skuteczne. W sprawie nie ujawniły się żadne okoliczności, które świadczyłyby o tym, że oświadczenie złożone stronie pozwanej przez powodową spółkę (k. 22-22v) było nieskuteczne.

34.  Zdaniem sądu jednakże umowa przelewu powierniczego wierzytelności zawarta pomiędzy powodową spółką a P. M. (1) jest nieważna. Ocenę ważności analizowanej umowy przelewu powierniczego wierzytelności rozpocząć należy od zaznaczenia, że P. M. (1) występował w tej umowie jako konsument, powodowa spółka zaś – przedsiębiorca. Zgodnie z postanowieniami umowy, P. M. (1) nie otrzymał z tytułu zawartego powierniczego przelewu wierzytelności żadnego wynagrodzenia, nie był również zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia powodowej spółce. Jednocześnie, w razie uzyskania od banku środków pieniężnych z tytułu sankcji kredytu darmowego, strony miały rozliczyć się w ten sposób, że 70% tych środków otrzyma powodowa spółka, a 30% P. M. (1). Rozliczenie to nie dotyczyło kosztów procesu, które – w razie wygranej sprawy sądowej – należeć się miały w całości powodowej spółce. Prawdą jest, że to od woli konsumenta zależy, czy będzie osobiście dochodzić roszczeń – ryzykując w ten sposób poniesienie kosztów procesu drugiej strony - i wejście w spór prawny na którym się najprawdopodobniej przeciętny konsument nie zna, czy zdecyduje się scedować wierzytelność na rzecz podmiotu profesjonalnie zajmującego się dochodzeniem tego typu roszczeń. Jednocześnie, możliwość dokonana cesji na rzecz przedsiębiorcy może w pewnych sytuacjach lepiej chronić konsumenta, mogącego mieć trudność z odparciem argumentów drugiej strony procesu, odnoszących się chociażby do zaistnienia przesłanek z art. 30 u.k.k. W konsekwencji nie jest tak, aby przelew powierniczy w sprawach takich jak rozpatrywana był co do zasady sprzeczny z właściwością zobowiązania. Należy mieć jednak na uwadze, że w tej sprawie sposób rozliczenia, co do którego porozumiały się strony w umowie przelewu, był rażąco sprzeczny z interesami konsumenta, któremu – i tylko w razie wygranego procesu – należeć miałoby się jedynie 30% całości wygranego roszczenia. W ocenie sądu opisany sposób rozliczeń razi brakiem proporcjonalności wynagrodzenia dla konsumenta i tym samym jest sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, tj. zasadą uczciwości i rzetelności kupieckiej oraz dobrych obyczajów, których to zasad należy wymagać od profesjonalnego przedsiębiorcy, zajmującego się w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, zawieraniem umów tego rodzaju i czerpaniem z nich zysku.

35.  Nie jest przy tym w ocenie sądu tak, aby sąd nie mógł z urzędu, przesłankowo, ocenić danej umowy jako nieważną, a to naruszającą zasady współżycia społecznego (art. 58 § 3 k.c.) czy też zawierającą postanowienia abuzywne, w sytuacji, gdy nie żąda tego konsument (niebędący zresztą stroną sporu). W tej sprawie bowiem nie mamy do czynienia z roszczeniem konsumenta, ale z roszczeniem wytoczonym przez przedsiębiorcę, który to przedsiębiorca wywodzi swoją legitymację czynną z umowy zawartej z konsumentem. Jeśli umowa ta narusza zasady współżycia społecznego, a w konsekwencji jest nieważna, w oparciu o przepis z art. 58 § 3 k.c., czy też zawiera abuzywne postanowienia umowne, to sąd jest uprawniony do tego, aby to stwierdzić i wywieźć z tej okoliczności wszystkie konsekwencje, w tym stwierdzenie braku legitymacji czynnej powoda. W przeciwnym wypadku sąd w żadnej tego typu sprawie, toczącej się bez udziału konsumenta, nie byłby uprawniony do ocenienia ważności czy abuzywności umowy stanowiącej podstawę legitymacji czynnej powoda.

36.  Jak wynika z orzecznictwa TSUE, sąd krajowy obowiązany jest do zbadania z urzędu (to jest niezależnie od zarzutu konsumenta) niedozwolonego charakteru postanowień umowy zawartej z konsumentem, ponieważ nieuczciwy warunek umowny nie wiąże konsumenta i że nie jest konieczne w tym względzie, żeby został on przez niego wcześniej skutecznie zaskarżony (tak wyrok z dnia 4 czerwca 2009 r. w sprawie P. Z.. Przeciwko E. G., C-243/08, (...):EU:C:2009:350, wyrok z dnia 14 czerwca 2012 r. w sprawie B. E. de (...) SA przeciwko J. C., C-618/10, (...):EU:C:2012:349, wyrok z dnia 14 marca 2013 r. w sprawie M. A. przeciwko C. d’E. de C., T. i M. (C.), C-415/11, (...):EU:C:2013:164, wyrok z dnia 1 października 2015 r. w sprawie (...) Bank Hungary Z.. przeciwko A. S., C-32/14, (...):EU:C:2015:637). W ocenie sądu wyrok TSUE z dnia 29 kwietnia 2021 r., C-19/20, z którego wynika obowiązek sądu pouczenia konsumenta o konsekwencjach prawnych, jakie może za sobą pociągnąć stwierdzenie nieważności umowy, nie dotyczy spraw takich jak niniejsza, bowiem w tej sprawie konsument w ogóle nie jest dysponentem procesu (stroną) i nie może żądać stwierdzenia nieważności umowy czy też wyrazić stanowisko, że nie dochodzi stwierdzenia nieważności umowy.

37.  W tej sprawie sąd doszedł do przekonania, że umowa powierniczego przelewu wierzytelności jest nieważna (art. 58 § 2 k.c.) jako naruszająca zasady współżycia społecznego i zawierająca postanowienia rażąco naruszające interes konsumenta (art. 385 ¹ § 1 k.c.), o czym świadczą opisane w punkcie 34 uzasadnienia wyroku okoliczności, wskazująca na rażący brak równowagi pomiędzy stronami i naruszenie słusznych interesów P. M. (3), który zdecydował się na zawarcie umowy powierniczego przelewu wierzytelności z powodową spółką, nie wiedząc dodatkowo, na czym polega cesja czy przelew wierzytelności. Należy również zauważyć, że P. M. (3), zawierając umowę powierniczego przelewu wierzytelności, na pewien czas całkowicie wyzbył się tejże wierzytelności, nie mógł nią dysponować. Nie miał dostępu do akt sprawy (nie jest stroną tego postępowania), nie miał informacji o tym, w jaki sposób powodowa spółka prowadzi sprawę i jakie są szanse na jej wygraną.

Roczny termin zawity z art. 45 ust. 5 u.k.k.

38.  Zgodnie z art. 45 ust. 1 u.k.k., w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie. Zgodnie natomiast z art. 45 ust. 5 u.k.k., uprawnienie, o którym mowa w ust. 1, wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy.

39.  Termin ustawowy „wykonanie umowy” w rozumieniu art. 45 ust. 5 u.k.k. nie jest w chwili obecnej interpretowany jednolicie, tak w orzecznictwie sądów powszechnych, jak i w doktrynie. Termin ten nie był dotychczas przedmiotem wykładni Sądu Najwyższego. Zdaniem części orzecznictwa (m. in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 1 lipca 2019 r., V ACa 188/18, wyrok Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 14 marca 2023 r., II Ca 98/23;) oraz doktryny (m. in. Czech Tomasz, Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. III, komentarz do art. 45, LEX 2023, akapit 68) wykonanie umowy w rozumieniu omawianego przepisu powinno być wykładane jako zrealizowanie wszystkich obowiązków wynikających z umowy przez obydwie jej strony, a zatem również kredytobiorcę. W konsekwencji, termin roczny na zrealizowanie uprawnienia przez konsumenta liczony będzie – wedle zwolenników tej wykładni – od momentu spłacenia przez kredytobiorcę całości kredytu, niezależnie od tego, czy spłata kredytu realizowana jest terminowo. Przeciwny pogląd zakłada, że wykonaniem umowy w rozumieniu art. 45 ust. 5 u.k.k., stanowiącym początek rocznego terminu zawitego na złożenie oświadczenia w przedmiocie skorzystania z sankcji kredytu darmowego, jest wykonanie umowy przez kredytodawcę, tj. wypłata środków kredytobiorcy ( por. wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z 27 lutego 2019 r., sygn. akt XII C 1503/18, wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z 30 maja 2023 r., sygn. akt XXVII Ca 309/23; Ustawa o kredycie konsumenckim. Komentarz. Red. dr hab. Konrad Osajda, 2019, wyd. 2/M. Grochowski, Legalis 2023, nr boczny 18-21).

40.  Uprawnienie do skorzystania z sankcji kredytu darmowego wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy. Przez wykonanie umowy należy rozumieć wypełnienie wszystkich obowiązków przez obie strony umowy powstałe również na podstawie ustawy, wykonane dobrowolnie jak i przymusowo. Jest to termin zawity prawa materialnego, który nie podlega przywróceniu ( por. wyrok SR w Człuchowie z dnia 13 czerwca 2023 r., I C 80/23, wyrok SR w Człuchowie z dnia 27 kwietnia 2023 r. I C 79/23, wyrok SO w Kielcach z dnia 14 marca 2023 r., II Ca 98/23, wyrok SR dla Warszawy-M. w W. z dnia 17 sierpnia 2022 r., XVI C 2870/21, wyrok SR dla Warszawy-W. I C 516/22, I C 2961/21 wyrok SR dla Warszawy-M. w W., wyrok SR w Bartoszycach I C 983/20, wyrok SA w Warszawie z dnia 1 lipca 2019 r., V ACa 118/18, wyrok SA w Gdańsku, I ACa 59/21). Ustawodawca nie wskazał, iż przez wykonanie umowy należy rozumieć wypłatę kwoty kredytu przez kredytodawcę, bądź chwilę zawarcia umowy. Ustawodawca nie zawęził również w aspekcie podmiotowym pojęcia wykonania umowy poprzez połączenie go ze spełnieniem świadczenia przez którąś ze stron. Należy mieć ponadto na uwadze uchylony przepis art. 46 ukk, który w ust. 3 posługiwał się terminem „wykonania” umowy. Z zestawienia brzmienia ust. 3 i 1 uchylonego art. 46 ukk wynika, że termin wykonania umowy należy rozumieć jako wypełnienie wszystkich obowiązków przez obie strony umowy.

Przesłanki do złożenia oświadczenia w przedmiocie skorzystania z sankcji tzw. kredytu darmowego

41.  Niezależnie od powyższego, należy wskazać, że w sprawie brak było podstaw do skorzystania przez kredytobiorcę z omawianego uprawnienia. Podstawą prawną żądania pozwu był przepis art. 45 ust. 1 u.k.k. stosownie do treści którego w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie.

42.  Na wstępie należało przesądzić, czy P. M. (3) zawierał kwestionowaną umowę kredytu konsolidacyjnego jako konsument (art. 22 ¹ k.c.), a zatem czy dokonywana czynność prawna nie była związana z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. W ocenie sądu w tej sprawie należało uznać, że P. M. (3) należy traktować jako konsumenta. Po pierwsze, już z formularza informacyjnego przedstawionego kredytobiorcy przy zawieraniu umowy wynika, że umowa dotyczyć będzie kredytu konsumenckiego (k. 106). Po drugie, z brzmienia umowy nie wynika, aby P. M. (3) zawierał ją w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą lub też aby miał wykorzystać środki udzielone mu w ramach kredytu na koszty działalności gospodarczej. Po trzecie, z brzmienia umowy wynika, że kredyt udzielany jest m. in. na cele konsumpcyjne kredytobiorcy (oraz na spłatę innych kredytów). Po czwarte – strona pozwana nie wykazała, aby kredyty, które finansować miała sporna umowa, zaciągnięte zostały przez P. M. (3) w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Nawet jeśli P. M. (3) część środków uzyskanych w ramach kredytu wydatkował na cele związane z działalnością gospodarczą, to nie oznacza to, aby pozbawiało to go statusu konsumenta (por. wyroku TSUE z 8 czerwca 2023 r., C-570/21, na który słusznie powołała się strona powodowa w piśmie z 7 maja 2024 r.).

43.  Rozważania w zakresie ocenienia przesłanek do skorzystania z sankcji kredytu darmowego rozpocząć należy od stwierdzenia, że użyty w art. 45 ust. 1 u.k.k., zwrotu „naruszenie” rozumieć należy wyłącznie jako zupełny brak zamieszczenia w umowie kredytu konsumenckiego konkretnych informacji lub postanowień wymienionych w ust. 1 lub określenie ich w sposób wadliwy, nieprawidłowy, co aktualizować będzie się w zakresie określenia wysokości poszczególnych elementów (np. wysokości stóp oprocentowania, wysokości odsetek dziennych, całkowitego kosztu kredytu). Wskazuje na to w pierwszej kolejności literalne brzmienie art. 45 ust. 1 u.k.k., który wylicza postanowienia, które umowa powinna określać. Należy zatem wywnioskować, iż jego naruszenie może polegać tylko na sytuacji, gdy w danej umowie nie zamieszczono któregoś z tych postanowień lub postanowienie to zostało błędnie określone. Ideą wprowadzenia w u.k.k. obowiązku informacyjnego skorelowanego z surową sankcją kredytu darmowego, było założenie, by konsument mógł ocenić tak ryzyko związane z danym instrumentem finansowym, jak i ocenić konkurencyjność danego produktu, a zatem by mógł podjąć świadomą decyzję co do dokonania określonej transakcji kredytowej z bankiem.

44.  Zauważyć należy przy tym, iż zgodnie z art. 29 ust. 3 u.k.k., umowa powinna być sformułowana w sposób jednoznaczny i zrozumiały. Z art. 45 ust. 1 u.k.k. nie wynika zaś, by naruszenie art. 29 ust. 3 u.k.k. przez kredytodawcę łączyło się z możliwością zastosowania sankcji kredytu darmowego. Oczywiście Sąd miał na uwadze, iż treść stosunku prawnego winna być przez strony ukształtowana w sposób jednoznaczny i zrozumiały jednak istotne było, czy w przypadku niejasności postanowień umowy czy jej niejednoznaczności możliwe jest zastosowanie sankcji – w tym przewidzianej w art. 45 u.k.k. W piśmiennictwie wskazuje się, iż wyłącznie brak zamieszczenia określonych w art. 30 ustawy o kredycie konsumenckim konkretnych punktach elementów, może prowadzić do zastosowania sankcji kredytu darmowego (Kaszubski Remigiusz W., Obzejta Łukasz, Tytuł: Karty płatnicze w Polsce, Opublikowano: WKP 2012, monografia).

45.  W ocenie Sądu zatem sankcja kredytu darmowego nie powstaje, gdy kredytodawca naruszył obowiązek, którego źródłem jest przepis niewymieniony w art. 45 ust. 1 u.k.k., tj. inne postanowienie ustawy, zasady współżycia społecznego lub ustalone zwyczaje. Katalog przepisów określonych w art. 45 ust. 1 u.k.k. ma charakter zamknięty i ze względu na wyjątkowy, sankcyjny charakter regulacji, nie podlega wykładni rozszerzającej ani wnioskowaniu per analogiam. Sankcja kredytu darmowego nie powstaje także w wypadku, w którym sąd stwierdzi, że część postanowień umownych ma charakter abuzywny. Abuzywność postanowień umownych, przewidziana w art. 385 ¹ § 1 k.c. a sankcja kredytu darmowego z art. 45 ukk to dwie zupełnie różne, odrębne od siebie i niezależne instytucje, zaś stwierdzenie ewentualnej abuzywności postanowienia umownego nie może skutkować uznaniem, że w sprawie doszło do naruszenia obowiązków informacyjnych.

46.  W efekcie stwierdzić należy, iż nawet, gdy dane postanowienia umowy wymienione w art. 30 u.k.k. są zredagowane w sposób niejasny i budzący wątpliwości, to nie ma podstaw, aby stosować sankcję z art. 45 ust. 1 u.k.k., chyba że stopień niepewności, czy niejasności wyklucza możliwość uznania, że dane uregulowanie umowne niesie za sobą w ogóle jakąkolwiek informację.

47.  Należy również zauważyć, że zgodnie z art. 23 Dyrektywy 2008/48/WE, państwa członkowskie ustanawiają przepisy dotyczące sankcji mających zastosowanie w przypadku naruszenia przepisów krajowych przyjętych zgodnie z niniejszą dyrektywą i podejmują wszelkie niezbędne działania w celu zapewnienia stosowania tych sankcji. Przewidziane sankcje muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. Wykładając przepis z art. 45 ukk w świetle zacytowanego art. 23 Dyrektywy – nakazującego proporcjonalność sankcji – należy wskazać, że skorzystanie z sankcji kredytu darmowego może być uprawnione jedynie w sytuacji, w której naruszenie któregokolwiek z przepisów wymienionych w art. 45 ust. 1 ukk mogło mieć wpływ na decyzję konsumenta odnośnie zawarcia umowy ( por. pkt 73 uzasadnienia wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE z 9 listopada 2016 r., C-42/15 : „art. 23 dyrektywy (...) należy interpretować w ten sposób, iż nie stoi on na przeszkodzie temu, by państwo członkowskie przewidziało w uregulowaniu krajowym, że w wypadku gdy umowa o kredyt nie zawiera wszystkich elementów wymaganych w art. 10 ust. 2 tej dyrektywy, umowę tę uważa się za nieoprocentowaną i bezpłatną, o ile chodzi o element, którego brak może pozbawić konsumenta możliwości dokonania oceny zakresu ciążącego na nim zobowiązania ”).

48.  W ocenie sądu w tej sprawie nie doszło do naruszenia żadnego z powołanych przez stronę powodową przepisów ukk w stopniu, który uprawniałby konsumenta do skorzystania z sankcji kredytu darmowego.

49.  Zarzut naruszenia art. 30 ust. 1 pkt. 6 i 10 u.k.k. powód uzasadniał brakiem jednoznacznego wskazania, czy oprocentowaniu podlega całkowita kwota kredytu czy inna kwota, np. z doliczeniem do niej kosztów kredytu. Zdaniem powoda oprocentowaniu podlegać może tylko część wypłacona kredytobiorcy. Zarzuty strony powodowej nie znajdują potwierdzenia w umowie. Otóż w umowie tej jednoznacznie wskazano, jaka kwota podlegać będzie oprocentowaniu. Jakkolwiek nie ma to znaczenia z punktu widzenia art. 45 ust. 1 ukk (por. pkt 36 uzasadnienia), tak należy zauważyć, że umowa w tym przedmiocie jest czytelna i jasna dla przeciętnego odbiorcy. W § 1 umowy wskazano, iż bank udziela kredytu w kwocie 175.233,64 zł na sfinansowanie: a) potrzeb konsumpcyjnych kredytów kredytobiorcy i na spłatę kredytów zaciągniętych przez kredytobiorcę, b) prowizji bankowej za udzielenie kredytu płatnej jednorazowo oraz c) składki ubezpieczeniowej z tytułu umowy ubezpieczenia „pakiet spokojna spłata” (§ 1 ust. 1). Następnie wskazano, że całkowita kwota kredytu wynosi 150.000 zł oraz, że nie obejmuje ona kredytowanych kosztów kredytu (§ 1 ust. 2). Zgodnie z § 1 ust. 4 umowy zgodnie z wolą kredytobiorcy, wyrażoną we wniosku o udzielenie kredytu, Bank kredytuje koszty udzielenia kredytu o których mowa w ust. 3 lit. a i b oraz wskazano ponadto, iż koszty i składki o których mowa w ust. 4, zostały ujęte w kwocie kredytu wskazanej w ust. 1 – tj. kwocie 175.233,64 zł.

50.  Zestawiając ust. 1 z ust. 2 paragrafu 1 umowy należy dojść do wniosku, że konsument został poinformowany, że całkowita kwota pożyczki (150 tys. zł) nie tylko nie jest równoznaczna z kwotą do wypłaty na podstawie umowy (ponad 175 tys. zł), ale również że oprocentowaniu podlegać będzie ta druga, wyższa kwota oraz że oprocentowaniu podlegać będą również kredytowane koszty kredytu. Ponadto w § 1 ust. 1 znalazło się wyraźne postanowienie umowne co do tego, że składka ubezpieczeniowa jest kredytowana oraz że składka ta podlegać będzie oprocentowaniu.

51.  Sąd stoi na stanowisku, że dopuszczalne jest pobieranie przez bank oprocentowania od kredytowanych kosztów kredytu, w tym od składki ubezpieczeniowej. Kredytowaną składkę ubezpieczeniową należy w tym wypadku traktować jako kapitał, z którego korzysta konsument w tym sensie, iż nie jest zobowiązany do zapłaty składki ubezpieczeniowej jednorazowo, ale może rozłożyć jej spłatę na raty. Z tego względu pobieranie oprocentowania od składki ubezpieczeniowej nie stoi w sprzeczności z istotą odsetek kapitałowych, które zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego (art. 359 k.c.) stanowić mają wynagrodzenie za korzystanie z kapitału. Należy również zauważyć, iż pomimo powszechnej praktyki w tym względzie banków i innych firm udzielających pożyczek, praktyka taka nie została do tej pory zakwestionowana przez TSUE. Ponadto pobierania odsetek od kredytowanych kosztów kredytu nie zakazują przepisy ustawy o kredycie konsumenckim. Aktualnie żaden przepis prawa nie zabrania pobierania odsetek od kredytowanych kosztów kredytu (por. wyrok SO w Warszawie z dnia 31 marca 2023 r., V Ca 3217/22). Z art. 5 pkt. 10 u.k.k. wynika natomiast, iż określenie stopy oprocentowania kredytu powinno nastąpić w relacji do kwoty faktycznie wypłaconej, co też bezspornie miało w okolicznościach sprawy miejsce. Z art. 5 pkt. 10 u.k.k. nie wynika natomiast zakaz naliczania odsetek od kredytowanych kosztów kredytu. W wyroku TSUE z dnia 21 kwietnia 2016 r. (C-377/14) podkreślono, iż nie można prezentować tej samej kwoty w całkowitych kosztach kredytu jak i w całkowitej kwocie kredytu. Powyższe stanowisko zostało podzielone również w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15 lutego 2017 r., w sprawie VI ACa 560/16 oraz wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2019 r., I (...) 9/18. W okolicznościach sprawy jako całkowita kwota kredytu została wyłącznie wskazana kwota wypłacona cedentowi ,,na rękę’’, a zatem nie zostały w niej ujęte kredytowane koszty kredytu.

52.  Powoływanie się na dosłowne brzmienie art. 5 pkt 10 u.k.k. i art. 3 lit. j) dyrektywy 2008/48/WE (w tłumaczeniu na język polski) i użyty w nich zwrot „wypłaconej kwoty kredytu” nie stanowi argumentu za tezą, jakoby niezgodne z ustawą było pobieranie odsetek od kredytowanych pozaodsetkowych kosztów kredytu. Przepisy u.k.k. należy interpretować w świetle przepisów dyrektywy 2008/48/WE, która przepisami u.k.k. została zaimplementowana do krajowego systemu prawnego. Interpretacja językowa przepisów dyrektywy nie może się z kolei ograniczać do jej brzmienia w tłumaczeniu na jeden z oficjalnych języków Unii Europejskiej, skoro tekst dyrektywy jest tekstem autentycznym w każdym z tych tłumaczeń, a (przynajmniej docelowo) prawo europejskie powinno być w każdym z krajów członkowskich tak samo.

53.  Zarzut naruszenia art. 30 ust. 1 pkt. 7 u.k.k. powód uzasadniał błędnym wskazaniem przez pozwanego rzeczywistej stopy oprocentowania i całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta ustalonej w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia (§ 2 ust. 2 i 3 umowy kredytu). Stosownie do treści art. 30 ust. 1 pkt. 7 u.k.k. umowa o kredyt konsumencki powinna określać rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia. Przez rzeczywistą roczną stopę oprocentowania należy rozumieć całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym (art. 5 pkt. 12 u.k.k.). Całkowitą kwotą do zapłaty przez konsumenta jest suma całkowitego kosztu kredytu i całkowitej kwoty kredytu (art. 5 pkt. 8 u.k.k.). W umowie jako RRSO wskazano 11,20%, a całkowitą kwotę do zapłaty 234.177,29 zł. Co do wskazania założeń przyjętych do wyliczenia RRSO, zostały one wyraźnie wskazane w §2 ust. 3 umowy.

54.  Istota argumentacji powoda sprowadza się do tezy, że nie można naliczać odsetek od kredytowanych kosztów kredytu, co powodowało zawyżenie kosztów kredytu, a w konsekwencji błędne określenie rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania i całkowitej kwoty do zapłaty. Powyższego powód upatruje w zdefiniowaniu stopy oprocentowania kredytu, która w brzmieniu obowiązującym stanowi – stopa oprocentowania wyrażona jako stałe lub zmienne oprocentowanie stosowane do wypłaconej kwoty na podstawie umowy o kredyt w stosunku rocznym. Jak już jednak wyjaśniono w punkcie 51 i 52 niniejszego uzasadnienia, dopuszczalne jest pobieranie oprocentowania od kredytowanych kosztów kredytu, w tym składki ubezpieczeniowej. W konsekwencji nie doszło do nieprawidłowego zawyżenia całkowitej kwoty kredytu poprzez ujęcie kosztu kredytu w całkowitej kwocie kredytu, co powodowałoby zaniżenie RRSO.

55.  Naruszenia art. 30 ust. 1 pkt. 8 u.k.k. strona powodowa upatrywała w szczególności w niepoinformowanie konsumenta – w umowie – o ratach kredytu, w szczególności poprzez brak informacji co do tego, jaki jest stosunek spłat: całkowitej kwoty kredytu, kredytowanych kosztów kredytu i odsetek w ratach kredytu. W § 3 ust. 2 umowy wskazano na wysokość miesięcznej raty kredytu. W harmonogramie spłat wskazano szczegółowo wartości raty z podziałem na część odsetkową oraz część kapitałową. Ponadto, z opisanych już wyżej postanowień umownych wyraźnie wynika, że kredytowana składka ubezpieczeniowa wchodzi w skład kwoty do wypłaty na podstawie umowy, czyli podstawy do obliczania oprocentowania (§ 1 ust. 1 umowy), a skoro tak, to jasne było też, że do raty kapitałowej wlicza się także kredytowana składka ubezpieczeniowa, zaś do raty odsetkowej – odsetki od tejże składki ubezpieczeniowej. Sąd uznał zatem, że nie doszło do naruszenia art. 30 ust. 1 pkt. 8 u.k.k.

56.  Naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k. powód upatrywał w zastrzeżeniu przez kredytodawcę dla siebie możliwości jednostronnej i dowolnej zmiany opłat i prowizji. Zgodnie z tym przepisem umowa powinna zawierać informację o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności o opłatach, w tym opłatach za prowadzenie jednego lub kilku rachunków, na których są zapisywane zarówno transakcje płatności, jak i wypłaty, łącznie z opłatami za korzystanie ze środków płatniczych zarówno dla transakcji płatności, jak i dla wypłat, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie. W sprawie nie doszło do naruszenia tego przepisu (§ 6). W § 5 ust. 1-5 umowy wskazano szczegółowo sposób i warunki, na jakich może zmienić się oprocentowanie pożyczki w przypadku spadku albo wzrostu stawki WIBOR 3M. W § 6 ust. 2 umowy wskazano, że regulamin określa przypadki, w jakich bank ma prawo dokonywania zmian regulaminu oraz cennika usług, w trakcie trwania umowy. Powód nie przedłożył do akt sprawy ani regulaminu ani cennika usług, stanowiących integralną część umowy, a zatem nie sposób stwierdzić, czy postanowienia umowne w nich zawarte stanowią naruszenie art. 10 ust. 1 pkt 10 ukk. To stronę powodową zaś obciąża w tym zakresie ciężar dowodu (art. 6 k.c.).

57.  Naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 10 w zw. z art. 30 ust. 1 pkt 16 u.k.k. w zw. z art. 49 i art. 52 u.k.k. powód upatrywał w nieokreśleniu w treści umowy kredytu (§ 13 umowy) procedury i warunków, na jakich koszty kredytu mogą ulec zmianie w razie wcześniejszej spłaty kredytu, w szczególności w zakresie składki ubezpieczeniowej lub innych jednorazowych kosztów kredytu. Zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 16 ukk umowa kredytu powinna zawierać informację o prawie konsumenta do spłaty kredytu przed terminem oraz procedurę spłaty kredytu przed terminem. Rozpatrywana w sprawie umowa informację taką zawierała w powodową § 13 umowy, który zawierał zarówno informację o prawie do spłaty kredytu przed terminem („Kredytobiorca ma prawo do złożenia w każdym czasie w okresie trwania umowy dyspozycji całkowitej lub częściowej spłaty kredytu przed terminem określonym w umowie, ze środków zgromadzonych na Rachunku Kredytu. Po dokonaniu przedterminowej spłaty, Bank wysyła Kredytobiorcy nowy harmonogram spłat.”), jak i procedurę spłaty kredytu przed terminem. W umowie wskazano ponadto, ż w przypadku przedterminowej spłaty całości lub części kredytu, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby kredytobiorca poniósł je przed tą spłatą (§ 13 ust. 3 umowy). Przywołany przez stronę powodową przepis nie zawiera w żadnym miejscu obowiązku poinformowania kredytobiorcy o tym, że w przypadku przedterminowej spłaty kredytu przysługuje mu prawo do żądania proporcjonalnego zwrotu składki ubezpieczeniowej – tym bardziej, iż kwestia ta była niejednoznacznie interpretowana w orzecznictwie długo po wejściu w życie analizowanej ustawy i wyjaśniona ostatecznie dopiero wyrokiem TSUE (z 11 września 2019 r., C-383/18) oraz uchwałą SN (z 12 grudnia 2019 r., III CZP 45/19).

V.  Koszty procesu

58.  O kosztach procesu sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c., zasądzając od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3.617,00 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty. Na zasądzoną kwotę składała się kwota 3 600,00 zł ( § 2 pkt 5 Rozporządzenia MS z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych) oraz 17,00 zł (opłata skarbowa od pełnomocnictwa).

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

ASR Agnieszka Pikała

W., 24 lipca 2024 r.