Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie

UZASADNIENIE

FAKTY:

W dniu 24/01/2014 pomiędzy pozwanym Narodowym Funduszem Zdrowia – (...) Oddziałem Wojewódzkim w W. [„Oddział Funduszu”] a powodem (...) sp. z o.o. w W. [wówczas nazywającym się „ Centrum (...) sp. z o.o. w W.] [ (...)] została zawarta umowa nr (...) [07R-1- (...) (...) (...)] o udzielenie świadczeń opieki zdrowotnej – leczenie szpitalne.

Zgodnie z § 1 ust. 1 umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej – leczenie szpitalne, przedmiotem umowy było udzielanie przez Świadczeniodawcę świadczeń opieki zdrowotnej, w rodzaju leczenie szpitalne, zwanych dalej „świadczeniami”, w zakresach określonych w planie rzeczowo-finansowym stanowiącym załącznik nr 1 do umowy.

Zgodnie z § 5 ust. 1 umowy, w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, z przyczyn leżących po stronie Świadczeniodawcy, Oddział Funduszu mógł nałożyć na Świadczeniodawcę karę umowną. Kary umowne, o których mowa w ust. 1-4 § 5 nakładane były w trybie i na zasadach określonych w Ogólnych warunkach umów [ust. 5].

Umowa została zawarta na okres od 01/01/2011 do 31/12/2014 [§ 6 ust. 1 umowy; k. 22-25].

Umowa z 24/01/2014 była przez strony kilkunastokrotnie aneksowana [k. 102, 105, 137, 138, 148, 155, 195, 156, 161, 162, 163, 164, 165, 172, 173, 194, 195, 196].

W dniu 27/01/2014 strony zawarły umowę Nr (...) o udzielenie świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju rehabilitacji lecznicza w zakresie: lekarska ambulatoryjna opieka rehabilitacyjna, fizjoterapia ambulatoryjna, rehabilitacja ogólnoustrojowa w ośrodku/oddziale dziennym. Umowa ta również była kilkunastokrotnie aneksowana [fakty bezsporne; nadto k. 276-279, 197, 238, 239, 258, 260, 266, 267, 269, 270, 275].

Od 13/11/2014 do 23/01/2015 pozwany przeprowadził u powoda kontrolę, której przedmiotem było sprawdzenie m.in. realizacji umowy nr (...) z 27/01/2014 w rodzaju rehabilitacja lecznicza w zakresie: lekarska ambulatoryjna opieka rehabilitacyjna; fizjoterapia ambulatoryjna; rehabilitacja ogólnoustrojowa w ośrodku/oddziale dziennym oraz realizacji umowy nr (...) z 24/01/2014 na realizację świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju lecznictwo w zakresie chirurgia ogólna – zespół jednego dnia w okresie od 01/01/2014 do 31/03/2014 [k. 301-361];

zawiadomienie o podjęciu kontroli pozwany przekazał powodowi w dniu 13 listopada 2014r., tj. w dniu jej rozpoczęcia [niesporne, k. 301v, tom II].

w roku 2014 czas trwania wszystkich kontroli NFZ u powoda wynosił łącznie 101 dni roboczych. Dzień rozpoczęcia tej konkretnej kontroli był już 69 roboczym [niesporne, k. 392, tom II].

Pismem z 13/03/2015 pozwany nałożył na powoda karę umowną w łącznej kwocie 54.511,78 PLN płatną w ciągu 14 dni od otrzymania pisma [k. 367-376].

Powód 27/03/2015 złożył zastrzeżenia do kontroli [k. 377-378].

W dniu 26/05/2015 powód przelał na rachunek bankowy pozwanego kwotę 54.511,78 PLN tytułem kary umownej z zastrzeżeniem jej zwrotu [k. 384, tom II].

Dnia 09/09/2015 powód skierował do pozwanego ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty kwoty 54.511,78 zł w nieprzekraczalnym terminie 7 dni od dnia doręczenia pisma. Przedmiotowe wezwanie zostało doręczone pozwanemu 14/09/2015, który w odpowiedzi negatywnie ustosunkował się do jego treści [k. 386-387, 388-390].

DOWODY:

Fakty bezsporne uwzględniono zgodnie z art. 229 i 230 k.p.c. Poza tym stan faktyczny ustalono na podstawie wymienionych powyżej dowodów z dokumentów.

Protokół kontroli z 23/01/2015 stanowił dowód tylko takich faktów, jak: daty przeprowadzenia kontroli, podmiotu przeprowadzającego czynności, podmiotu kontrolowanego i przedmiotu kontroli. Podobnie jest w wypadku dowodu z wystąpienia pokontrolnego pozwanego z 13/03/2015. Na jego podstawie ustalono jedynie, że pozwany nałożył na powoda karę umowną w określonej wysokości i wezwał do jej zapłaty w wyznaczonym terminie.

Tak więc zawarty w wystąpieniu szereg ustaleń i zastrzeżeń nie był wzięty pod uwagę, z uwagi na stwierdzenie przez Sąd, że kontrola została przeprowadzona z naruszeniem prawa.

Dowody z zeznań i opinii uznano za zbędne [k. 885-887 i 856-857, 887-997, 897-906, 951-957, 1029-1032, 1065-1068]. Dotyczyły one bowiem faktów, które nie mogły być brane pod uwagę przy rozstrzyganiu sprawy.

PRAWO:

Uchylając poprzedni wyroku Sądu pierwszej instancji [k. 1258, t. VII], Sąd Okręgowy polecił ocenę legalności przeprowadzenia przez pozwanego kontroli u powoda [k. 1290]. Sąd Rejonowy miał w związku z tym obowiązek rozważenia, jakie konsekwencje wynikają z faktu ewentualnego wadliwego wszczęcia i prowadzenia kontroli [k. 1290].

Ponieważ każda ze stron przedstawia swoją interpretację istotnych w sprawie przepisów prawa oraz ich wpływu na jej rozstrzygnięcie, tą kwestia należy zająć się w pierwszej kolejności.

Zgodnie z treścią art. 2 Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej z dnia 02 lipca 2004r. [ dalej: ustawa1, wg jej stanu na datę spornej kontroli] działalnością gospodarczą jest m.in. zarobkowa działalność usługowa, a także działalność zawodowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

W ocenie Sądu pozwana spółka spełnia ww. przesłanki. Jest osobą prawną, spółką prawa handlowego, świadcząca usługi w charakterze podmiotu leczniczego [niesporne]. Pozwana jest także przedsiębiorcą wg definicji z art. 4 ustawy1. Jednocześnie nie odnoszą się do niej wyłączenia opisane w art. 3 tej ustawy.

W dalszej kolejności zastosowanie w sprawie znajdzie art. 77 ustawy1. Pkt 1 czytany łącznie z pkt 2 wskazuje, że tą ustawę stosuje się w omawianym stanie faktycznym. Tylko w zakresie nieuregulowanym, zastosowanie znajdą przepisy szczególne. Pkt 3 wyraźnie wskazuje, że wyłącznie zakres przedmiotowy kontroli oraz organy upoważnione do jej przeprowadzenia określą odrębne ustawy; w tym przypadku jest to ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych [ dalej: ustawa2] oraz rozporządzenie Ministra Zdrowia wydane w wykonaniu art. 64 ust. 10 ustawy2. (...) nie precyzuje ani szczegółowego przebiegu kontroli realizowanej przez NFZ, ani jakichkolwiek organów uprawnionych do jej przeprowadzenia. Jednakże powyższe nie oznacza, jak chciałby pozwany, że ustawa1 zostaje w całości wyłączona z zastosowania w tej sprawie, z uwagi na istnienie ustawy2.

Kluczowy teraz jest zapis art. 77 ust. 6 ustawy1, który precyzje, że dowody przeprowadzone w toku kontroli przez organ kontroli z naruszeniem przepisów prawa w zakresie kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy, jeżeli [naruszenia] miały istotny wpływ na wynik kontroli, nie mogą stanowić dowodu w żadnym postępowaniu administracyjnym, podatkowym karnym lub karno – skarbowym dotyczącym kontrolowanego przedsiębiorcy.

W tym miejscu należy się na chwilę zatrzymać, gdyż ww. przepis prawa stanowi jedną z głównych osi sporu pomiędzy stronami. Sąd przychyla się w części do stanowiska powoda [k. 1322, tom VII]. Nadto, nie można przyjąć za pozwanym, że skoro postępowanie cywilne nie jest w tym przepisie prawa wymienione to oznacza, że nie znajduje on zastosowania w aktualnie badanej sprawie [k. 698, tom IV].

W ocenie sądu strony mylnie interpretują zakres pkt 6 z art. 77 ustawy1, wiążąc go bezpośrednio [wyłącznie] z aktualnym postępowaniem cywilnym. Natomiast tego postępowania w ogóle by nie było, gdyby nie wcześniejsze postępowanie kontrolne, administracyjne uruchomione przez pozwanego u powodowej spółki. W ramach tego kontrolnego, administracyjnego postępowania pozwany badał prawidłowość wykorzystania środków pieniężnych Skarbu Państwa. Z uwagi na bezprawność tego postępowania kontrolnego, administracyjnego pozwany nie mógł czynić żadnych wiążących ustaleń pokontrolnych. Natomiast dopiero w dalszej kolejności wyniki tych ustaleń nie mogą stanowić podstawy do czynienia jakichkolwiek wiążących ustaleń w niniejszym postępowaniu cywilnym. Innymi słowy, Sąd uważa że norma art. 77 pkt 6 ustawy1 uniemożliwiała pozwanemu przeprowadzenie i zakończenie postępowania kontrolnego [administracyjnego], którego wyniki [z którego zgromadzone dowody], dopiero w dalszej pespektywie nie może być podstawą dla aktualnego postępowania cywilnego; oczywiście przy założeniu, że naruszenia przepisów prawa w zakresie kontroli miały istotny wpływ na wynik tej kontroli. Ta kwestia będzie przedmiotem analizy poniżej.

Dodatkowo Sąd chce także podkreślić, że nawet gdyby nie istniał art. 77 pkt 6 ustawy1 to stanowisko Sądu byłoby identyczne. Należy przypomnieć, że co do zasady nie ma w Polsce możliwości korzystania w żadnym postępowaniu z dowodów pozyskanych sprzecznie z prawem. Wyłom w tym zakresie, z którym tutejszy Sąd nie zgadza się, wprowadzony relatywnie niedawno, zawarty jest wyłącznie w art. 168a k.p.k. Skoro racjonalny ustawodawca nie wprowadza identycznego rozwiązania do postępowania cywilnego, to czyni tak w konkretnym celu. Należy postrzegać taką decyzję jako wyraz woli ustawodawcy, aby w postepowaniu cywilnym nie można było korzystać z dowodów uzyskanych z naruszeniem przepisów postępowania. Podpowiedzi w tak zakreślonym problemie nie udzielił niestety Sąd Najwyższy, odmawiając podjęcia uchwały w sprawie III CZP 116/16 [postanowienie z dnia 10 marca 2017r.]. Natomiast sąd zgadza się ze stanowiskiem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu wyrażonym w wyroku z dnia 10 stycznia 2008 roku [I ACa 1057/07]. W odmiennym stanie faktycznym Sąd ten wskazał, że dowody uzyskanie w sposób sprzeczny z prawem nie powinny być w postepowaniu cywilnym co do zasady dopuszczane. W aktualnie analizowanej sprawie nie zachodzą żadne szczególne okoliczności, które uzasadniałyby odstępstwo od ww. zasady. Sam fakt, że jedną ze stron postepowania jest Skarb Państwa nie jest wystarczający. W powyższym zakresie stanowisko Sądu jest dość zbieżne z tym, zaprezentowanym przez powoda [k. 1322, tom VII].

Pozwany naruszył zarówno przepisy prawa dot. zawiadomienia powoda o planowanej kontroli, jak również naruszył przepisy prawa dot. czasu trwania tejże kontroli. Brak jest w sprawie jakichkolwiek przesłanek, które usprawiedliwiałyby te naruszenia. Uprawnienia kontrolne pozwanego i tak już są bardzo szerokie. Pozwany na żadnym etapie postepowania nie wyjaśnił jakie przyczyny spowodowały te naruszenia; nie wyjaśnił także dlaczego pozwany nie potrafił uszanować tych niewielu przepisów prawa, które nakładają na jego uprawnienia kontrolne jakiekolwiek ograniczenia.

W tym miejscu należy przejść do szerszej analizy naruszeń prawa przez pozwanego w trakcie spornej kontroli.

Musimy zwrócić uwagę na art. 79 pkt 1 ustawy1 dot. zasad zawiadamiania przedsiębiorcy o zamiarze kontroli oraz na art. 79 pkt 4 ustawy1 o terminie w jakim to zawiadomienie ma być wykonane. Jednoczenie przedmiot tego postępowania nie podpada pod żadne wyłącznie w tym zakresie, opisane w art. 79 pkt 2-3 ustawy1.

Natomiast w realiach tej sprawy zawiadomienie o podjęciu kontroli pozwany przekazał powodowi w dniu 13 listopada 2014r., tj. w dniu jej rozpoczęcia [niesporne, k. 301v, tom II].

Gdyby było to jedyne naruszenie przepisów prawa przez pozwanego Sąd mógłby ewentualnie odmiennie ocenić sprawę. Wypowiedział się już w takiej sytuacji wcześniej Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 25 stycznia 2018r. [ I (...) 565/16]. Niemniej, orzeczenie to dot. wyłącznie naruszenia przepisów prawa w zakresie zawiadomienia o zamiarze wszczęcia postępowania kontrolnego.

Natomiast w tej sprawie należy wziąć pod uwagę także treść art. 83 ustawy1 w zakresie dopuszczalnego czasu trwania wszystkich kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym. Co prawda nowelizacją ustawy1 z dnia 01 stycznia 2015r. wprowadzono do niej art. 84ab. Przepis ten wyłączał zastosowanie art. 83 ustawy1 w odniesieniu do kontroli takiej, jak w tej sprawie. Niemniej należy pamiętać, że aktualnie analizowana kontrola rozpoczęła się w połowie listopada 2014r., zanim ww. przepis prawa wszedł w życie. Kontrolą objęty był okres od 01 stycznia 2014r. do 31 marca 2014r. oraz okres przypadający na dni spornej kontroli [k. 695, tom IV]. Przepis intertemporalny zawarty w art. 20 nowelizacji mówi o tym wprost. Wskazuje, że do postępowań w sprawie zawarcia umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej […] wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe.

Powyższa nowelizacja mówi nam dwie rzeczy. Po pierwsze, przeczy twierdzeniom pozwanego, że ustawa1 nie znajduje w sprawie zastosowania. Skoro ustawodawca znowelizował ustawę1 tylko w zakresie, jak opisano w art. 84ab, to logiczne jest, że w pozostałym zakresie ustawa1 musi jednak zostać zastosowana w takim stanie faktycznym, jak w tej sprawie.

Po drugie, w aktualnie analizowanej sprawie pozwany był ustawowo ograniczony do kontroli w powodowej spółce nie dłuższej niż 48 dni roboczych w jednym roku kalendarzowym [art. 83 pkt 1 pdpkt 4], co wynika z liczby zatrudnionych osób w spółce. Pozwana nie mogła jednocześnie skorzystać z treści art. 83 pkt 2 ustawy1, gdyż wskazane tam kontrole nie dotyczą niniejszego postępowania.

Natomiast w realiach tej sprawy, w roku 2014 czas trwania wszystkich kontroli NFZ u powoda wynosił łącznie 101 dni roboczych. Dzień rozpoczęcia tej konkretnej kontroli był już 69 roboczym [niesporne, k. 392, tom II].

To naruszenie ma istotny wpływ na wynik kontroli, gdyż prawidłowe zastosowanie art. 83 ustawy1 spowodowałoby, że analizowana kontrola u powoda w ogóle nie zostałaby przeprowadzana. W ogóle nie miała prawa się odbyć. W konsekwencji nie zostałyby poczynione żadne ustalenia, nie zostałyby zgormadzone żadne dowody. Już pierwszy dzień kontroli analizowanej w tym postepowaniu naruszał ww. przepis prawa.

Jak wskazano już powyżej ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych [ ustawa2] nie wyłącza stosowania w niniejszej sprawie ustawy1, a jedynie tą ustawę uzupełnia. Przepis art. 64 ustawy2, który reguluje zasady kontroli udzielania świadczeń, nie wypowiada się w żadnym stopniu w kwestiach uregulowanych w art. 77 pkt 1, 2, 3, 6, w art. 79 pkt 1, 4, a także w art. 83 ustawy1. Zatem, powtórzmy, art. 64 ustawy2 uzupełnia, a nie wyklucza stosowanie ww. przepisów prawa z ustawy1. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 15 grudnia 2004 roku wydane w wykonaniu art. 64 ust. 10 ustawy2 nic nie zmienia w tej sprawie.

Za powyższym tokiem rozumowania przemawia także analizowana już wcześniej nowelizacja ustawy1, która weszła w życie 01 stycznia 2015r. Skoro ustawodawca dodał do ustawy1 art. 84ab, który w ograniczonym zakresie wyłącza stosowanie ustawy1 w stanach faktycznych, w których znajdzie zastosowanie ustawa2, to zasady logicznego rozumowania nakazują przyjąć, że w pozostałym zakresie ustawa1 znajduje zastosowanie nawet w przypadku kontroli świadczeniobiorców dokonywanej przez podmiot zobowiązany do finansowania świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych na podstawie ustawy2.

W tym kontekście tut. Sąd nie może zgodzić się z tezą postawioną przez Sąd Apelacyjny w Katowicach w sprawie I ACa 986/14 [wyrok z dnia 25 lutego 2015r.]

Na koniec Sąd chce wskazać, że ma świadomość iż z jednej strony należy wyważyć interesy przedsiębiorców świadczących usługi na podstawie ustawy2; z drugiej strony należy mieć na względzie ochronę interesów Skarbu Państwa. Poszukiwanie tej równowagi może być skomplikowane. Aczkolwiek nie można zapominać, że Skarb Państwa, organy go reprezentujące nie są żadnym NADpodmiotem, NADorganem niepodlegającym żadnym konstytucyjnym i ustawowym ograniczeniom. Gdyby było inaczej, to zbędny byłby art. 7 Konstytucji; zbędne byłyby także art. 417-417 ¹ K.c.

W tej sytuacji należy pamiętać, że pozwany i tak ma bardzo szeroko zakrojone uprawnienia kontrolne. Nie ma potrzeby aby wykraczać poza nie, ze szkodą dla przedsiębiorców. Dlatego też jeżeli pozwany nie jest w stanie przestrzegać tych kilku ograniczeń w swoich uprawnieniach kontrolnych, to musi się liczyć z tego tytułu z konsekwencjami.

W tej sprawie takimi konsekwencjami są: niemożliwość wykorzystania ustaleń pokontrolnych w procesie nałożenia na powódkę kary umownej; dokumenty, depozycje, opinie, ustalenia poczynione w trakcie kontroli przeprowadzonej z naruszeniem prawa nie istnieją; nie mogły być podstawą do nałożenia na powódkę kary umownej i jej wyegzekwowania.

Dlatego też słuszną podstawą roszczenia zwrotnego powódki są przepisy dot. świadczeń nienależnych [art. 410 § 1 i 2 k.c.]. Czynność prawna zobowiązująca do spełnienia świadczenia była nieważna i jest tak w dalszym ciągu.

Dlatego też Sąd uwzględnił powództwo w całości. Data początkowa biegu roszczenia odsetkowego nie była kwestionowana przez pozwanego. Sąd uwzględnił także i to roszczenie, zgodnie z żądaniem pozwu.

O kosztach procesu orzeczono w oparciu o art. 98 w zw. z art. 99 k.p.c. Na zasądzone 13.537,86 PLN kosztów procesu złożyły się: 5400 PLN wynagrodzenia radcy prawnego za postępowanie przed tut. Sądem do wydania wyroku z 12/10/2021 [§ 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22/10/2015 w sprawie opłat za czynności radców prawnych, dalej „rozporządzenie”; k. 1169], 2700 PLN wynagrodzenia radcy prawnego za postępowanie apelacyjne przed Sąd Okręgowym w Warszawie, w sprawie V Ca 474/22 stosownie do art. 108 § 2 k.p.c. [§ 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 6 rozporządzenia; k. 1211-1226, 1258, 1291], 5400 PLN wynagrodzenia radcy prawnego za postępowanie przed tut. Sądem po ponownym rozpoznaniu sprawy [§2 pkt 6 rozporządzenia], 34 PLN łącznej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa [k. 13, 1280] oraz 3,86 PLN wykorzystanej zaliczki na biegłego ]k. 1116, 1105].

Na podstawie art. 84 ust. 1 ustawy z 28/07/2005 o kosztach sądowych w sprawach cywilnych [dalej „u.k.s.c.”] zwrócono powodowi 3896,14 PLN niewykorzystanych zaliczek na biegłego [k. 985, 1105].

Stosownie do art. 113 ust. 1 i art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 u.k.s.c. nakazano pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – tut. Sądu kwotę 5830,16 PLN, tj. 2726 PLN nieuiszczonej opłaty od pozwu, od której powód był zwolniony i 3104,16 PLN tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa – tut. Sąd wydatków [k. 1, 685-687, 859, 908, 960, 1106].

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)

[]