Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie

sygn. akt VI C 1070/24 upr

Uzasadnienie wyroku z dnia 26 listopada 2024 r.

ograniczone do wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku (art. 505 ⁸ § 4 k.p.c. )

1.  W niniejszej sprawie powód Towarzystwo (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. domagał się od pozwanego (...) spółki akcyjnej V. (...) zapłaty kwoty 3.679,32 zł tytułem roszczenia regresowego za odszkodowanie za szkodę w mieniu K. J. (1). Szkoda powstała wskutek przecieku, za które to zdarzenie – w ocenie powoda – odpowiedzialność ponosi ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w pozwanym zakładzie ubezpieczeń sprawca szkody – Wspólnota Mieszkaniowa W. (...).

2.  Pozwany, wnosząc o oddalenie powództwa w całości, wskazał, że nie uznaje swojej odpowiedzialności za zdarzenie zgłoszone dnia 05 kwietnia 2020 r. przez K. J. (2), zarzucał przede wszystkim nieudowodnienie powództwa oraz zakwestionował odpowiedzialność pozwanego co do zasady, wskazując, że ubezpieczonej Wspólnocie Mieszkaniowej W. (...) nie sposób przypisać winy za przedmiotowe zdarzenie – przy czym pozwany nie zakwestionował roszczenia co do wysokości. Pozwany wskazał, że zdarzenie polegało na uszkodzeniu elementów stałych w lokalu mieszkalnym na skutek długotrwałego zawilgocenia spowodowanego nieszczelnością elewacji budynku, co jest wynikiem nieprawidłowo wykonanej sztuki budowlanej jakiej dopuścił się deweloper, natomiast Wspólnota Mieszkaniowa W. (...) sprawowała nadzór nad nieruchomością w sposób prawidłowy. Pozwany wniósł o zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

3.  Powództwo podlegało oddaleniu. Podstawą prawną dochodzonego roszczenia był przepis z art. 415 k.c., zgodnie z którym kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Wspólnota mieszkaniowa – ubezpieczona od odpowiedzialności cywilnej w pozwanym zakładzie ubezpieczeń – miała bowiem, w ocenie powoda, ponosić odpowiedzialność za zalanie mieszkania należącego do K. J. (1).

4.  W świetle przepisu art. 415 k.c. przesłanki odpowiedzialności deliktowej są następujące: bezprawność zachowania sprawcy, wina sprawcy, wyrządzenie tym zachowaniem szkody oraz związek przyczynowy pomiędzy tym zachowaniem, a zaistniałą szkodą. Żadna z przesłanek odpowiedzialności deliktowej nie jest objęta domniemaniem, a ciężar ich udowodnienia spoczywa – zgodnie z ogólną regułą wyrażoną w przepisie art. 6 k.c. – na powodach, którzy z faktu powstania szkody na skutek zachowania strony pozwanej wywodzą skutki prawne.

5.  Ustalenie bezprawności zachowania polega na zakwalifikowaniu czynu sprawcy jako sprzecznego z normami określonymi przez system prawny. Ustawodawca w przepisie art. 415 k.c. nie wskazuje zakresu tych norm, a zatem za bezprawne należy kwalifikować czyny zakazane lub nakazane przez przepisy prawne obowiązujące w Polsce, bez względu na ich źródła (Konstytucja RP lub inne ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia, akty prawa miejscowego), a także zachowania sprzeczne z zasadami współżycia społecznego albo dobrymi obyczajami, a więc normami moralnymi powszechnie akceptowanymi w całym społeczeństwie lub grupie społecznej, nakazującymi lub zakazującymi określonego zachowania, mimo iż nie jest ono nakazane lub zakazane normą prawną ( por. wyrok Sądu najwyższego z dnia 27 kwietnia 2016 roku, II CSK 528/15).

6.  Przepis art. 61 ustawy Prawo budowlane stanowi, że właściciel lub zarządca obiektu budowlanego jest obowiązany utrzymywać i użytkować obiekt zgodnie z zasadami, o których mowa w art. 5 ust. 2. Zgodnie z art. 5 ust. 2 Prawa budowlanego obiekt budowlany należy użytkować w sposób zgodny z jego przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska oraz utrzymywać w należytym stanie technicznym i estetycznym, nie dopuszczając do nadmiernego pogorszenia jego właściwości użytkowych i sprawności technicznej, w szczególności w zakresie związanym z wymaganiami, o których mowa w ust. 1 pkt 1-7. Obowiązki w tym zakresie spoczywają na właścicielu obiektu budowlanego i zaczynają obowiązywać od momentu skutecznego oddania obiektu budowlanego do użytkowania.

7.  W uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 19 lutego 2013 r. (sygn. akt III CZP 63/12) Sąd Najwyższy przeprowadził analizę podstaw odpowiedzialności za zalanie cudzego mieszkania wskutek przelania się wody z lokalu położonego na wyższej kondygnacji do lokalu położonego na niższej kondygnacji oraz sytuacji odmiennej, a polegającej na wylaniu się wody z budynku, która uzasadnia zastosowanie do odpowiedzialności sprawcy art. 433 k.c. i zasady ryzyka. Sąd Najwyższy potwierdził w zasadzie jednolitą linię orzeczniczą, zgodnie z którą przepis art. 433 kodeksu cywilnego nie ma zastosowania do odpowiedzialności za szkodę polegającą na zalaniu lokalu położonego niżej z lokalu znajdującego się na wyższej kondygnacji. Odpowiedzialność za zalanie mieszkania, zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego, kształtuje się w oparciu o zasadę winy. Nie ulega wątpliwości, że również i w niniejszej sprawie podstawą odpowiedzialności ubezpieczonego od odpowiedzialności cywilnej u pozwanego ubezpieczyciela za zalanie mieszkania jest przepis z art. 415 k.c. Tym samym, to na poszkodowanym spoczywa ciężar dowodu nie tylko faktu zalania, ale przede wszystkim tego, że zdarzenie powstało na skutek działania lub zaniechania ze strony sprawcy zdarzenia, a nadto wykazania, że działanie to lub zaniechanie było przez sprawcę zawinione. Ciężar udowodnienia wszystkich tych okoliczności obciąża powoda – w tym przypadku ubezpieczyciela, który udzielał ochrony ubezpieczeniowej uszkodzonemu mieniu należącemu do K. J. (1) oraz który w toku postępowania likwidacyjnego uznał i naprawił powstałą szkodę – a w niniejszym postępowaniu występuje z żądaniem regresowym (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie - I Wydział Cywilny z 7 czerwca 2017, I ACa 65/17). To zatem na powodzie spoczywał obowiązek wykazania, iż do zalania mieszkania doszło na skutek działania bądź zaniechania ubezpieczonego u pozwanego, a działanie to lub zaniechanie było zawinione.

8.  Wina zachodzi wówczas, gdy sprawcy szkody można postawić zarzut obiektywnej oraz subiektywnej niewłaściwości zachowania. Obiektywny element winy stanowi tzw. bezprawność rozumiana jako sprzeczność działania lub zaniechania sprawcy z całym porządkiem prawnym: z konkretnym przepisem (naruszenie konkretnych nakazów lub zakazów), z zasadami współżycia społecznego lub innymi normami powszechnie stosowanymi i akceptowanymi w danym społeczeństwie (np. zasadami uczciwego obrotu czy dobrej wiary). Subiektywny element winy dotyczy natomiast stosunku woli oraz świadomości działającego podmiotu do jego czynu. Winę można zatem przypisać konkretnemu sprawcy tylko wtedy, gdy istnieją podstawy do negatywnej oceny jego zachowania z punktu widzenia obu tych warunków. W konsekwencji subiektywny element winy może stanowić umyślność (zamiar bezpośredni lub zamiar ewentualny) lub zarzucalna nieumyślność (lekkomyślność, niedbalstwo). Zgodnie natomiast z brzmieniem art. 355 § 1 k.c. dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta staranność). Jak wskazuje się w doktrynie, przypisanie określonej osobie niedbalstwa jest uzasadnione tylko wtedy, gdy osoba ta zachowała się w określonym miejscu i czasie w sposób odbiegający od właściwego dla niej miernika należytej staranności. Wzorzec należytej staranności ma przy tym charakter obiektywny oraz abstrakcyjny. W praktyce jego zastosowanie polega na wyznaczeniu stosownego modelu, ustalającego optymalny w danych warunkach sposób postępowania, odpowiednio skonkretyzowanego i aprobowanego społecznie, a następnie na porównaniu zachowania dłużnika z tak określonym wzorcem. O tym, czy na tle konkretnych okoliczności można danej osobie postawić zarzut braku należytej staranności w dopełnieniu obowiązków, decyduje jednak nie tylko niezgodność jej postępowania z wyznaczonym modelem, lecz także empirycznie uwarunkowana możliwość oraz powinność przewidywania odpowiednich następstw zachowania. Miernik postępowania dłużnika, w istocie odnoszący się do miary należytej staranności, nie powinien być jednak formułowany na poziomie obowiązków nie dających się wyegzekwować, oderwanych od ogólnego doświadczenia życiowego oraz konkretnych okoliczności.

9.  W uzasadnieniu pozwu powód powołał się na przepisy kodeksu cywilnego, w tym przede wszystkim art. 828 § 1 k.c. traktujący o zasadach występowania i otrzymywania roszczeń regresowych. Dalej powód wskazał, że przesłankami nabycia są: odpowiedzialność sprawcy szkody oraz wypłata odszkodowania ubezpieczeniowego.

10.  W ocenie powoda Wspólnota Mieszkaniowa W. (...) przyczyniła się do powstania szkody i ponosiła winę w jej zajściu – gdyż przyczyną zalania była nieszczelność/wada elewacji zewnętrznej.

11.  Ze stanowiskiem powoda nie sposób się zgodzić w tym sensie, że przedstawione przez stronę dowody nie wykazują, aby szkoda powstała w wyniku zawinionego działania lub zaniechania Wspólnoty Mieszkaniowej W. (...) . Sam fakt, że do zalania doszło wskutek długotrwałego zawilgocenia spowodowanego nieszczelnością elewacji budynku nie wykazuje zawinienia po stronie Wspólnoty Mieszkaniowej, której to ochrony ubezpieczeniowej od odpowiedzialności cywilnej udzielał pozwany ubezpieczyciel. Materiał dowodowy sprawy zaoferowany przez obydwie strony nie dał podstawy do ustalenia, aby ubezpieczona od odpowiedzialności cywilnej w pozwanym zakładzie ubezpieczeń wspólnota mieszkaniowa uchybiła wynikającemu z przepisu art. 61 ustawy Prawo budowlane obowiązkowi utrzymania budynku w należytym stanie technicznym oraz aby uchybienie to było zawinione.

12.  W świetle stanowiska pozwanego oraz dowodów przedstawionych przez powoda w pozwie i w toku całego postępowania – nie uprawnia w żadnym razie sądu do wyprowadzenia w tym zakresie domniemania faktycznego w trybie art. 231 k.p.c. Strona powodowa nie przedstawiła w tej sprawie żadnych dowodów, które wykazywałyby na zawinienie Wspólnoty Mieszkaniowej W. (...) – wręcz przeciwnie – dowody przedstawione przez stronę pozwaną wskazują, że do powstania przecieków w lokalu poszkodowanego doszło w wyniku nieszczelności balkonu i elewacji co jest wynikiem nieprawidłowo wykonanej sztuki budowlanej przez dewelopera. Ponadto, z zeznań świadka K. J. (1) ani innych dowodów zaoferowanych w sprawie przez powoda, nie wynika, kiedy dokładnie miało dojść do zawilgocenia ściany, kiedy dokładnie okoliczność ta była zgłaszana Wspólnocie Mieszkaniowej oraz czy Wspólnota Mieszkaniowa podejmowała jakieś kroki w kierunku usuwania przyczyny zawilgocenia. Z dowodów zgromadzonych w sprawie wynika wręcz, że Wspólnota Mieszkaniowa usuwała już zawilgocenia w budynku i reagowała na zgłoszenia zawilgocenia ze strony właścicieli lokali, zaś problem z zawilgoceniem wynikał z nieprawidłowości, których miał dopuścić się deweloper w trakcie budowy budynku. Zwraca uwagę, że w protokole szkody wypełnionym przez powoda wskazano, że bezpośrednią przyczyną szkody była nieszczelność i wady elewacji.

13.  Kolejno, nie zostało przez powoda wykazane, w jakim czasie pojawiła się nieszczelność, w protokole zgłoszenia szkody wypełnionym przez powodową ubezpieczalnię wskazano, że problem z elewacją istniał przez dłuższy czas, ale dopiero 05 kwietnia 2020 r. zaobserwowano przeciek, gdy najemca który wynajmował od poszkodowanego lokal długoterminowo poinformował go o przecieku opuszczając mieszkanie. Nie zostało również wskazane, czy do jej powstania mogła przyczynić się Wspólnota Mieszkaniowa W. (...), a jeśli tak – to przy podjęciu jakiego rodzaju czynności – w szczególności, czy czynności te należy oceniać jako czynności mieszczące się we wzorcu należytej staranności. Z treści pozwu nie wynikają żadne okoliczności uzasadniające winę Wspólnoty. Powód nie wnosił o dopuszczenie dowodu z żadnych dowodów, które miałyby zmierzać do ustalenia okoliczności związanych z zawinieniem ubezpieczonej wspólnoty mieszkaniowej. W świetle zgromadzonych dowodów nie ulegało natomiast wątpliwości, że Wspólnota Mieszkaniowa W. (...) podejmowała działania zmierzające do usunięcia zacieków i brak jest podstaw do przyjęcia, aby przy działaniach tych dopuściła się naruszenia obowiązku starannego działania. W protokole szkody ujęto, że problem natychmiast zgłoszono do Wspólnoty / administratora, a administrator naprawił ścianę na zewnątrz.

14.  Należy wskazać, że podstawą odpowiedzialności w tej sprawie jest przepis z art. 415 k.c., którego to jedną z przesłanek jest wina, winy zaś nie można utożsamiać z bezprawnością działania (czy zaniechania). Winę udowodnić powinna w tej sprawie, zgodnie z art. 6 k.c., strona powodowa, nie pozwany, a reguły tej nie zmienia okoliczność, że pozwanym w niniejszej sprawie jest zakład ubezpieczeń. Fakt, iż pozwany kwestionował w tej sprawie winę ubezpieczonego, powołując się na to, że nieszczelność i wady elewacji zewnętrznej i długotrwałe zawilgocenie budynku wskutek czego doszło do przecieku w lokalu poszkodowanego, o którym poinformowali najemcy. Natomiast samo rozszczelnienie i długotrwałe zawilgocenie było spowodowane błędem w sztuce budowlanej której dopuścił się deweloper. Brak jest podstaw do uznania, aby Wspólnota Mieszkaniowa nie podejmowała wszelkich możliwych działań, aby usunąć szkodę. Wskazano również na okoliczność, że Wspólnota Mieszkaniowa W. (...) prowadzi obecnie wiele spraw sądowych z deweloperem w celu odzyskania nakładu jaki poniosła na remonty balkonów i elewacji.

15.  Należy w tym miejscu z całą mocą zaznaczyć, że sam protokół zalania przedstawiony do pozwu w żaden sposób nie wykazuje zawinienia ubezpieczonego w pozwanej ubezpieczalni. Z protokołu tego wynika jedynie powód szkody („… bezpośrednią przyczyną problem była nieszczelność/wady elewacji zewnętrznej…”) – nie zostało w nim wskazane, aby do nieszczelności elewacji oraz zalania doszło z powodu zawinionego działania lub zaniechania ubezpieczonej u pozwanego Wspólnoty Mieszkaniowej W. (...).

16.  Sam fakt, że w protokole wskazano, że „problem natychmiast zgłoszono do Wspólnoty/administratora” nie wykazuje zawinienia po stronie Wspólnoty Mieszkaniowej W. (...). Po pierwsze bowiem, z dokumentu tego nie wynikają okoliczności, które świadczyć miałyby o zawinieniu po stronie Wspólnoty. Po drugie – dokument ten nie został poświadczony za zgodność z oryginałem. Po trzecie, jest to jedynie dokument prywatny, sporządzony nie do celów przesądzenia odpowiedzialności po stronie Wspólnoty Mieszkaniowej W. (...), ale w celu wskazania powodów powstałej szkody. Nie można również uznać, aby protokół ten stanowił jakiekolwiek uznanie niewłaściwe długu.

17.  Tak naprawdę zatem, w świetle dowodów przedstawionych w sprawie przez stronę powodową, ustalanie odpowiedzialności pozwanego ubezpieczyciela co do zasady w tej sprawie opierać musiałoby się na czystych domniemaniach i przypuszczeniach, co w świetle art. 6 k.c., zasady kontradyktoryjności postępowania, byłoby niedopuszczalne. Okoliczności tej sprawie nie pozwalają ponadto na wysnucie domniemania faktycznego o winie Wspólnoty Mieszkaniowej w oparciu tylko i wyłącznie o fakt wystąpienia nieszczelności elewacji jako części wspólnej. Powód zaś, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, znając dodatkowo stanowisko strony przeciwnej w tej sprawie, zobowiązany był do przedstawienia wszystkich dowodów, które wykazywałby odpowiedzialność pozwanego co do zasady i naświetlały okoliczności tej sprawy. Powód tego nie uczynił, opierając swoje tezy o domniemania i przypuszczenia, co skutkować musiało oddaleniem powództwa jako niewykazanego. Powód zobowiązany przez Sąd do złożenia pisma przygotowawczego w którym powoła wszystkie twierdzenia i dowody na ich poparcie, wskaże, którym faktom powołanym przez pozwaną zaprzecza, jak również odniesie się do wszystkich zarzutów przytoczonych przez pełnomocnika pozwanej w sprzeciwie oraz szczegółowo uzasadni wniosek dowodowy o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego – pod rygorem zwrotu pisma przygotowawczego, pominięcia spóźnionych twierdzeń i dowodów oraz pominięcia dowodu z opinii biegłego sądowego – powód nie złożył jednak żadnego pisma przygotowawczego.

18.  Do wykazania podstawy odpowiedzialności Wspólnoty Mieszkaniowej nie mógł też zmierzać sam w sobie dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa (zgodnie z tezą dowodową – na fakt ustalenia „przyczyny zalania”, sama zaś przyczyny zalania nie była w tej sprawie przedmiotem sporu i sama w sobie nie mogła świadczyć o winie ubezpieczonej Wspólnoty Mieszkaniowej), stąd też Sąd pominął dowód z opinii biegłego z zakresu budownictwa na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2, 4 i 5 k.p.c. w zw. z art. 505 ⁷ § 1 i 2 k.p.c.

V.  Koszty procesu

19.  O kosztach procesu sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c., zasądzając od powoda na rzecz pozwanego kwotę 917,00 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty. Na zasądzoną kwotę składała się kwota 900,00 zł ( § 2 pkt 3 Rozporządzenia MS z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych) oraz 17,00 zł (opłata skarbowa od pełnomocnictwa).