Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie

UZASADNIENIE

Przedmiot i przebieg postępowania

1.  Pozwem z dnia 31 stycznia 2020 r. (k. 2) powodowie: A. B. (1), J. B. (1), I. B., J. W. (1), M. B. (1), A. C. (1), A. C. (2), S. C., Z. C., M. D., H. D., A. F. (1), I. F., A. D., Z. G., A. G., A. S. (1), J. G. (1), J. G. (2), Z. H., E. H., L. I., P. J., B. D., J. K. (1), R. K., A. K. (1), A. K. (2), J. K. (2), M. K. (1), A. K. (3), M. L., K. L., T. L. (1), J. Ł., J. M. (1), J. M. (2), M. M. (1), D. M., K. M., P. A., U. N., M. N., E. N., A. N., I. O., J. O. (1), T. O., A. O. (1), J. O. (2), A. P. (1), E. P., W. P. (1), D. P. (1), J. P. (1), Z. P. (1), B. P. (1), A. P. (2), D. P. (2), M. R. (1), M. R. (2), C. R., M. S., W. S., H. S., E. S. (1), B. S. (1), A. S. (2), B. S. (2), J. S. (1), J. S. (2), B. S. (3), T. T., E. T. (1), E. T. (2), W. W., A. W., J. W. (2), I. W., Z. W., B. W., K. W. (1), M. W., K. Z. (1), A. Z., K. Ż., A. Ż., B. Ż. (wszyscy wymienieni zamieszkali w budynku wielorodzinnym przy Al. (...) II nr 20 w W.) oraz B. A., H. B. (1), J. B. (2), A. B. (2), D. B., A. C. (2), W. D., S. F. (1), M. F. (1), U. G., J. G. (3), H. G., J. J., M. J., K. K., B. K., S. K., U. L., T. L. (2), J. Ł., L. Ł., M. M. (2), Z. N., L. O., J. O. (3), M. P. (1), Z. P. (2), M. P. (2), B. P. (2), A. P. (3), J. P. (2), W. P. (2), J. R., B. S. (4), J. S. (3), E. S. (2), E. S. (3), E. S. (4) vel S., E. Ś., D. T., Z. T., K. W. (2), R. M., K. Z. (2), I. Z., J. Z., K. Z. (3) (wszyscy wymienieni zamieszkali w budynku wielorodzinnym przy ul. (...)) – łącznie 135 powodów – wnieśli o ustalenie, że zmiana opłaty za lokale mieszkalne z tytułu stawki opłaty wynikającej z eksploatacji podstawowej wprowadzona Zarządzeniem nr (...) z dnia 25 września 201 r. przez Syndyka masy upadłości (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w likwidacji oraz pokrycia różnicy między przychodami a kosztami utrzymania nieruchomości z tytułu eksploatacji podstawowej za rok 2018 r. jest nieuzasadniona. Powodowie wnieśli też o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu wskazali, że syndyk nie jest uprawniony do zarządzania funduszami pochodzącymi z opłat eksploatacyjnych Spółdzielni, a przez to wydany przez niego zarządzenie jest nieważne. Ponadto w ramach kalkulacji opłaty Syndyk dopuścił się zawyżania kosztów, działania niezgodnego z obowiązującym Regulaminem i w nieodpowiednim terminie. ( pozew, k. 5v-7)

2.  Zarządzeniem z dnia 2 marca 2020 r. (k. 159) Przewodniczący zwrócił pozew na podstawie art. 130 ^1a k.p.c. z powodu braku formalnego: niewskazania wartości przedmiotu sporu dla każdego z powodów. Odpis zarządzenia doręczono pełnomocnikowi powodów dnia 9 marca 2021 r. (k. 183). Pismem z dnia 16 marca 2020 r. pełnomocnik powodów uzupełnił brak formalny pozwu i wniósł pozew ponownie, w związku z czym Sąd nadał mu bieg na podstawie art. 130 ^1a § 3 k.p.c. ( zarządzenie, k. 159; epo, k. 183; pismo, k. 162-166)

3.  W odpowiedzi na pozew z dnia 20 października 2020 r. Syndyk Masy Upadłości (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W. K. G., reprezentowany przez pełnomocnika, wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Wskazał, że wbrew twierdzeniom powodów przepisy prawa uprawniają go do zarządzania funduszami opłat eksploatacyjnych spółdzielni, podwyżka opłat znajduje uzasadnienie w obiektywnych okolicznościach (konieczności rozliczenia nadwyżki kosztów za poprzedni rok oraz pokrycia prognozowanych wydatków). ( odpowiedź na pozew, k. 636-673)

4.  Postanowieniem z dnia 27 stycznia 2022 r. Sąd odmówił dopuszczenia (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w upadłości likwidacyjnej reprezentowanej przez zarząd do udziału w sprawie w charakterze interwenienta ubocznego. ( postanowienie, k. 1104)

5.  Postanowieniem z dnia 15 czerwca 2023 r. Sąd Rejonowy (...), XVIII Wydział Gospodarczy dla spraw upadłościowych i restrukturyzacyjnych zmienił dotychczasowego Syndyka masy upadłości (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w upadłości likwidacyjnej z K. G. na M. K. (2). Postanowieniem z dnia 19 czerwca 2023 r. Sąd zmienił postanowienie z 15 czerwca w ten sposób, że powołał dodatkowo zarządcę tymczasowego M. K. (2) do czasu uprawomocnienia się postanowienia o odwołaniu syndyka ( postanowienia sądu upadłościowego, k. 1355, 1355v)

6.  Postanowieniem z dnia 15 stycznia 2024 r. Sąd zawiesił postępowanie na podstawie art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c. co do powodów: Z. T. ze skutkiem od 12.11.2022 r.; A. W. ze skutkiem od 6.06.2023 r.; J. W. (1) ze skutkiem od 06.09.2021 r.; A. F. ze skutkiem od 26.05.2021 r.; M. P. (2) ze skutkiem od 31.05.2020 r.; S. F. (1) ze skutkiem od 16.04.2023 r.; B. D. ze skutkiem od 06.05.2022 r.; J. M. (1) ze skutkiem od 15.07.2022 r.; B. P. (2) ze skutkiem od 04.04.2021 r.; B. S. ze skutkiem od 07.03.2023 r.; K. Z. (2) ze skutkiem od 07.06.2022 r. Osoby te zmarły bowiem w toku postępowania. ( postanowienie, k. 1385; akty zgonu, k. 1392-1401)

7.  Postanowieniem z dnia 7 maja 2024 r. Sąd wezwał do udziału w sprawie M. W., D. G., M. C., S. F. (2), D. F., M. F. (2), B. G., T. M., J. G. (4), A. P. (4), A. O. (2), E. S. (5) – w oparciu o notarialne akty poświadczenia dziedziczenia nadesłane przez notariuszy. Postanowieniem z dnia 12 czerwca 2024 r. Sąd podjął postępowanie w sprawie w części z udziałem M. W., D. G., M. C. (następców prawnych J. B. (3)), D. F., M. F. (2), B. G. (następców prawnych A. F.); T. M. (następcy prawnego J. M. (1)), J. G. (4) (następcy prawnego B. P. (2)), A. P. (4) (następcy prawnego M. P. (2)), A. O. (2) (następcy prawnego B. S.), E. S. (5) (następcą prawnym K. Z. (2)). Osoby te w wyznaczonym im terminie nie zajęły stanowiska w postępowaniu (nie zmodyfikowały stanowiska zajętego przez ich poprzednika prawnego) i nie wnosiły o powtórzenie którejkolwiek czynności postępowania. ( postanowienia, k. 1464, 1554)

8.  Postanowieniem z dnia 6 grudnia 2024 r. Sąd zawiesił postępowanie na podstawie art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c. co do powodów A. B. (2) od dnia 9.09.2024 oraz I. F. od dnia 15.04.2024 r. ( postanowienie, (...))

9.  Dnia 10 grudnia 2024 r. Sąd wydał wyrok w sprawie. Wyrok ten nie dotyczył nieustalonych dotychczas następców prawnych A. B. (2), I. F., B. D., S. F. (1), A. W. i Z. T.. Pomiędzy powodami istnieje bowiem współuczestnictwo formalne (każdy z powodów mógłby złożyć oddzielny pozew w sprawie i mogłyby zostać przeciwko każdemu odmienne rozstrzygnięcie, niewiążące dla Sądu w pozostałych sprawach). Nie było zatem przeszkód do wydania definitywnego wyroku co do 133 powodów, którzy wnieśli pozew albo wstąpili do tego postępowania w drodze następstwa prawnego po zmarłych poprzednikach prawnych. Co do wymienionej 6 osób postępowanie jest w dalszym ciągu zawieszone na podstawie art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c. ( wyrok, k. 1677)

Ustalenia faktyczne

10.  Postanowieniem z dnia 20 kwietnia 2015 r. Sąd Rejonowy (...) w W. (dalej też jako „ sąd upadłościowy”) ogłosił upadłość (...) Spółdzielni Mieszkaniowej z siedzibą w W. obejmującą likwidację majątku. Syndykiem został mianowany W. O.. Postanowieniem tego Sądu z dnia 12 grudnia 2016 r. odwołano W. O. z funkcji Syndyka i ustanowiono zarządcę tymczasowego w osobie K. G.. Postanowieniem z dnia 21 grudnia 2017 r. sąd upadłościowy odwołał K. G. z funkcji zarządcy tymczasowego i powołał go na funkcję syndyka.

( postanowienia, k. 679, 681, 683)

11.  Zarządca Tymczasowy K. G. wprowadził Regulamin rozliczania kosztów GZL (Gospodarki Zasobami Lokalowymi) i ustalania wysokości opłat za lokale mieszkalne i lokale w pozostałej działalności. Zgodnie z Regulaminem koszty GZL rozlicza się na wszystkie lokale mieszkalne i użytkowe, niezależnie od statusu prawa do lokalu, w tym również na lokale zajmowane na potrzeby własne Spółdzielni (§ 3 ust. 2 Regulaminu). Podstawę do ustalania opłat eksploatacyjnych stanowi roczna kalkulacja rzeczywistych kosztów poniesionych w roku poprzedzającym oraz postanowienia Regulaminu (§3 ust. 5 Regulaminu). Wprowadzono w nim też zasadę, że po zakończeniu roku dokonywane jest rozliczenie wyników GZM (Gospodarki Zasobami Mieszkaniowymi) oraz pozostałej działalności gospodarczej SM na podstawie rzeczywiście poniesionych kosztów i uzyskanych przychodów. W przypadku wygenerowania nadwyżki wchodzącej w skład masy upadłości i przeznaczenia jej na poczet pokrycia niedoborów w GZM środki te mogą wspomagać wyłącznie niedobór przypadający na członków Spółdzielni. Nie-członkowie pokrywają przypadający na nich niedobór poprzez podwyższenie opłat za używanie lokali (§3 ust. 7 Regulaminu). W § 5 Regulaminu przewidziano, że działalność eksploatacyjna zasobów mieszkaniowych Spółdzielni jest prowadzona bezwynikowo, to jest różnica między rzeczywistymi kosztami eksploatacji a przychodami GZM w danym roku zwiększa odpowiednio przychody lub koszty w roku następnym (ust. 1). Koszty utrzymania administracji oraz biura Spółdzielni stanowią koszty pośrednie Spółdzielni, które są rozliczane na poszczególne rodzaje działalności (GZM i pozostałe) zgodnie ze strukturą przychodów (ust. 3). Pożytki i inne przychody z nieruchomości wspólnej służą pokrywaniu wydatków związanych z jej eksploatacją i utrzymaniem, a w części przekraczającej te wydatki, podobnie jak pożytki i przychody z własnej działalności gospodarczej, powiększają stan funduszy masy upadłości i wydatkowane są zgodnie z przepisami ustawy – Prawo upadłościowe (ust. 4 i 5). W §§ 6 do 8 określono szczegółowe zasady rozliczania kosztów GZL, takich jak dostawy energii cieplnej, dostawy wody i odprowadzania ścieków, gospodarowania odpadami komunalnymi. W § 9 przewidziano, że Syndyk ustala wysokość opłat za użytkowanie lokali oraz garaży i miejsc postojowych na podstawie ewidencji kosztów i przychodów z roku poprzedniego, a okresem stanowiącym podstawę do kalkulacji nowych stawek jest rok kalendarzowy. W §12 ust. 2 przewidziano, że przychody z mienia spółdzielni, takie jak dochody z czynszu najmu, dzierżawy nieruchomości lub części nieruchomości stanowiącej mienie spółdzielni, odsetki uzyskanie za spłaty należności przeterminowanych lub środków zgromadzonych na rachunkach bankowych, przychody z zarządzania innymi nieruchomościami, własnej działalności gospodarczej czy inne pożytki pozyskane z tego mienia powiększają stan funduszy masy upadłości, z wyjątkiem przychodów z nieruchomości stanowiącej mienie spółdzielni przeznaczone do wspólnego korzystania, które w pierwszej kolejności przeznacza się na pokrycie kosztów ogólnozakładowych, eksploatacji i utrzymania nieruchomości spółdzielni oraz opłat publicznoprawnych, a także na zasilenie funduszu remontowego przeznaczonego na ich remont i infrastrukturę towarzyszącą.

( regulamin, k. 830-838)

12.  Od 2017 r. Syndyk rozpoczął wdrażanie w Spółdzielni nowego systemu finansowego oraz opracowania nowej polityki rachunkowości i planu kont. Księgowość Spółdzielni nie była wcześniej ujednolicona, administracje osiedli miały odrębne plany kont i symboliki, zapisy były wprowadzane elektronicznie do arkusza kalkulacyjnego. Nie istniało jeszcze wtedy szczegółowe, oficjalne zarządzenie Syndyka na temat kwalifikowania kosztów Spółdzielni jako związanych z upadłością, Syndyk wydawał polecenia co do księgowania ustnie lub pisemnie w drodze adnotacji na dokumencie. Na koszty upadłości ewidencjonowane były wszelkie wydatki idące z kancelarii Syndyka. Część kosztów związanych zarówno z postępowaniem upadłościowym, jak i z działalnością statutową spółdzielni, była dzielona po 50% (tak np. dzielono wynagrodzenie Głównej Księgowej). Kalkulacje na potrzeby ustalenia kosztów utrzymania nieruchomości i wysokości opłat trwały kilka miesięcy, zespół księgowych na czele z ówczesną główną księgową H. B. (2) opracowywał je na podstawie wydruków z kont bankowych i faktur, we współpracy z działem administracyjnym i członkowskim – praktycznie od zera, gdyż księgi za okres poprzedzający zgłoszenie upadłości były niewiarygodne.

( zeznania H. B. (2), k. 1123v-1125; zeznania M. H., k. 1206v)

13.  Zarządzeniem z dnia 13 lutego 2018 r. Syndyk wprowadził zmiany do struktury organizacyjnej (...) Spółdzielni Mieszkaniowej. Przewidziano w nim między innymi, że prowadzenie spraw kadrowo-płacowych oraz obsługa prawna będą świadczone przez podmioty zewnętrzne prowadzące działalność w tym zakresie (§ 1 ust. 5 i 6). W Dziale Finansowo-Księgowym wyodrębniono Sekcję Postępowania Upadłościowego, która miała realizować zadania m. in. z zakresu sprawozdawczości wobec sędziego komisarza, akceptacji i realizacji przelewów pokrywających należności i zobowiązania stanowiące koszty postępowania upadłościowego.

( zarządzenie, k. 802-803)

14.  Również w 2018 r. zlikwidowano odrębne administracje osiedli. Dotychczasowi pracownicy administracji osiedli zaczęli pracować w administracji spółdzielni, część z nich została zwolniona.

( zeznania M. H., k. 1206; zeznania H. B. (2), k. 1124v; uzasadnienie zarządzenia, k. 700)

15.  Kontakt pomiędzy syndykami a organami Spółdzielni – Zarządem i Radą Nadzorczą – od początku trwania upadłości był trudny i charakteryzujący się wzajemnymi pretensjami i zarzutami. Członkowie organów spółdzielni – Prezes M. B. (2) i Członek Zarządu A. F. (2) – zarzucają Syndykowi marginalizację ich statusu, nieuwzględnianie ich wniosków oraz nieprzekazywanie dokumentów dotyczących sytuacji Spółdzielni. Zarząd Spółdzielni stoi na stanowisku, że jest wyłącznym organem uprawnionym do zarządzania środkami wpłaconymi na poczet opłat eksploatacyjnych i reprezentowania Spółdzielni w sprawach dotyczących wierzytelności z tego tytułu. Syndyk z takim stanowiskiem się nie zgadza. Dodatkowo Zarząd zarzuca syndykowi zawyżanie kosztów postępowania upadłościowego w zakresie np. obsługi prawnej (np. tylko dwóm z większej grupy prawników obsługujących spółdzielnię wypłacił po ok. 20 tysięcy złotych za miesiąc obsługi prawnej), zdaniem zarządu nieadekwatnej do potrzeb, zatrudnianie przez Spółdzielnię zaufanych osób syndyka z innych postępowań upadłościowych oraz dalsze zadłużanie Spółdzielni np. z tytułu opłat za użytkowanie wieczyste albo bezumowne korzystanie z nieruchomości.

( zeznania A. F. (2), k. 1119-1123v; zeznania M. B. (2), k. 1218v)

16.  Postanowieniem z dnia 29 czerwca 2018 r. Sąd Rejonowy dla m. w W. oddalił wniosek zarządu (...) Spółdzielni Mieszkaniowej o oznaczenie, że wierzytelności z tytułu opłat, o których mowa w art. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz wpłacone środki w związku z wnoszeniem tych opłat nie należą do masy upadłości.

( postanowienie, k. 865)

17.  We wrześniu 2018 r. Syndyk K. G. wydał zarządzenie (...) ustalające nową wysokość opłat eksploatacyjnych dla lokali w zasobach Spółdzielni. W przypadku lokali mieszkalnych w budynku przy Al. (...) II (...) ustalił opłatę w wysokości 8,71 zł/m ^{( 2)}, a w przypadku ul. (...) – 8,56 zł/m ^{( 2)} dla posiadaczy spółdzielczych praw do lokali mieszkalnych i 8,29 zł/m ^{( 2)} dla posiadaczy odrębnej własności lokali. Opłata ta miała pokrywać zarówno zaplanowane wydatki, jak i stanowić rozliczenie ujemnego wyniku finansowego za rok 2017 r. Wysokość tych opłat znacznie przewyższała dotychczasowe opłaty, których wysokość od kilku poprzednich lat (od 1.04.2014 r.) nie ulegała zmianie. Syndyk motywował tę zmianę koniecznością urealnienia wysokości tych opłat i ponoszeniem od dłuższego czasu przez Spółdzielnię straty na gospodarce lokalami mieszkalnymi. Mieszkańcy m.in. budynku przy (...), a także funkcjonujący w Spółdzielni zarząd wyrażali swoje niezadowolenie z tego powodu. Syndyk pismami z dnia 31 października i 16 listopada 2018 r. wyjaśniał przyczyny podwyżki i informował o niektórych kwestiach poruszonych przez mieszkańców, np. co do braku środków na wykonanie wszystkich żądanych przez nich remontów w tamtej chwili.

( zarządzenie (...), k. 780-781, 785; uchwała, k. 806; komunikaty, k. 766-768; 770-775)

18.  W tym samym zarządzeniu (...) dokonano zmiany § 12 Regulaminu GZL w ten sposób, że wprowadzono zasadę, iż pożytki i inne przychody z nieruchomości wspólnej w części równej udziałowi Spółdzielni w prawie własności lub prawie użytkowania wieczystego nieruchomości wspólnej powiększają stan funduszy masy upadłości, a pożytki te w częściach równych udziałom właścicielom poszczególnych lokali służą pokrywaniu tej części wydatków związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości wspólnej, która przypada na właścicieli lokali proporcjonalnie do przysługujących im udziałów w prawie własności.

( zarządzenie (...), k. 784v)

19.  Dnia 25 września 2019 r. nr (...) Syndyk K. G. wydał zarządzenie nr (...) w sprawie m.in. zmiany opłaty za lokale mieszkalne i użytkowe z tytułu stawki opłaty wynikającej z eksploatacji podstawowej oraz pokrycia różnicy między przychodami a kosztami utrzymania nieruchomości z tytułu eksploatacji podstawowej za rok 2018 r. Ustalił on opłatę dla mieszkańców bloku przy Al. (...) II(...) posiadających spółdzielcze prawo do lokali mieszkalnych na kwotę 8,79 zł za metr kwadratowy powierzchni użytkowej, dla mieszkańców ul. (...) posiadających spółdzielcze prawa do lokali mieszkalnych na kwotę 8,59 zł za metr kwadratowy, a posiadających prawo odrębnej własności lokali – 8,38 zł za metr kwadratowy. Nowe stawki opłat, zgodnie z § 3 Zarządzenia, zaczęły obowiązywać od 1 lutego 2020 r.

( zarządzenie, k. 692-693)

20.  W uzasadnieniu zarządzenia Syndyk wyjaśnił, że w porównaniu do poprzedniego zarządzenia nr (...), w którym posłużono się kategoriami kosztów ogólnych (związanych z utrzymaniem centralnej administracji Spółdzielni), pośrednich (związanych z utrzymaniem administracji osiedla) i bezpośrednich (związanych z utrzymaniem konkretnego budynku), w zarządzeniu (...) występują tylko kategorie kosztów pośrednich i bezpośrednich – z uwagi na zniesienie w pierwszej połowie 2018 r. administracji osiedli. Na potrzeby rozliczenia wyniku finansowego za rok 2018 r. koszty pośrednie z okresu, kiedy administracje osiedli jeszcze funkcjonowały, zaliczono do kosztów bezpośrednich budynków położonych na terenie osiedla – rozdzielono je pomiędzy budynki w proporcji do ich powierzchni użytkowej (przy czym koszty wynagrodzeń administratorów i konserwatorów, z uwagi na ich pracę zwykle na różnych osiedlach, nie zaliczono do kosztów bezpośrednich). Koszty pośrednie całej działalności Spółdzielni na koniec roku kalendarzowego zostały rozliczone na poszczególne nieruchomości w ten sposób, że koszty te podzielono pomiędzy lokale mieszkalne a lokale użytkowe proporcją przychodów (zgodnie z § 5 ust. 3 Regulaminu rozliczania kosztów GZL i ustalania wysokości opłat za lokale mieszkalne oraz lokale w pozostałej działalności), a następnie pomiędzy poszczególne nieruchomości koszty podzielono proporcją powierzchni użytkowej.

21.  Wynik finansowy Spółdzielni za cały 2018 r., w zakresie nieruchomości wielolokalowych, wyniósł -2 628 182,38. W rozbiciu na poszczególne nieruchomości wskazano, że planowany przychód (rozumiany jako naliczenia, nie jako faktyczne wpływy) z budynku przy ul. (...) wynosił 602 428,53 zł, a w tym samym okresie koszt jego utrzymania wyniósł 1 166 289,87 zł, co oznaczało wynik finansowy w kwocie -564 041,34, z czego w proporcji przypadającej na lokale mieszkalne -501 997,86 zł. W przypadku budynku przy Al. (...) II 20 przychód wynosił 554 933 zł, koszty utrzymania 1 242 844,82 zł, wynik finansowy -687 911,82 zł, a część przypadająca na lokale mieszkalne -584 643,49 zł. Kwota nadwyżki kosztów nad przychodami dla każdej nieruchomości z osobna została podzielona przez sumę powierzchni użytkowej danego budynku, a potem przez 12 miesięcy, w wyniku czego uzyskano stawkę opłaty na 1 metr kwadratowy. Stawka ta, pomnożona przez metraż danego lokalu, dawała miesięczną kwotę do zapłaty na rzecz Spółdzielni z tytułu rozliczenia niedoborów. W przypadku lokali stanowiących przedmiot odrębnej własności właścicieli opłatę obniżono o przypadającą na ten lokal część przychodu z nieruchomości wspólnej (przy przyjęciu zastrzeżenia, że wynajem lokalu samodzielnego ale niewyodrębnionego jako oddzielna nieruchomość stanowi dochód wyłącznie Spółdzielni, przeznaczony na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego).

22.  W uzasadnieniu wyjaśniono także, że czynnikiem powodującym wzrost kosztów bezpośrednich nieruchomości przy G. (...) jest zatrudnienie firmy sprzątającej i wzrost cen za tę usługę w 2018 roku (przy 422 lokalach wynagrodzenie wyniosło 9 300 zł netto miesięcznie). W przypadku budynku przy Al. (...) (...), w związku z którym cenę sprzątania ustalono w aneksie z 1 października 2017 r., cena miesięczna tej usługi wynosiła 7 500 zł netto. W przypadku budynku przy G. (...) podwyższeniu musiały także ulec planowane koszty na konserwację instalacji elektrycznej.

23.  Syndyk zaznaczył, że rok do roku koszty pośrednie ulegają obniżeniu – w roku 2018 r. wyniosły one 4 901 166,17 zł (uwzględniając w tej kategorii także koszty związane z administracjami poszczególnych osiedli), a w 2019 r. przewidywane koszty wynosiły 4 126 248 zł. Stan zatrudnienia w administracji Spółdzielni spadał – na ostatni dzień 2017 r. zatrudniano 53 osoby na umowę o pracę i 6 osób na umowę zlecenia, na koniec 2018 r. 43 osoby na umowę o pracę i 4 na umowę zlecenia, na koniec lipca 2019 r. 41 osób na umowę o pracę i 2 osoby z umowami zlecenia. Na koszty obsługi prawnej w 2018 r. wydano 948 760,95 zł netto, na koniec 2019 r. Syndyk przewidywał, że koszty te zamkną się w kwocie ok. 767 000 zł. W 2018 r. i pierwszej połowie 2019 r. działalność statutową Spółdzielni obsługiwało łącznie 7 pełnomocników procesjonalnych, przy czym jeden z nich zakończył współpracę na początku 2018 r., a jeden zajmuje się obsługą wyłącznie zarządu Spółdzielni. Wynagrodzenie 2 pełnomocników zaliczono po połowie do kosztów działalności statutowej i do kosztów postępowania upadłościowego, w przypadku reszty koszty zaliczono do kosztów działalności statutowej. Wynikało to z tego, że zdecydowanie największą część pracy tych pełnomocników pochłaniały sprawy, które i tak wymagały zajęcia się nimi niezależnie od trwania postępowania upadłościowego.

24.  Syndyk wyjaśnił również, że pomimo zmniejszania się sumy kosztów pośrednich ich wysokość w przeliczeniu na 1 m ² lokali wzrośnie z 3,10 zł/m ² do 3,31 zł/m ². Wynikało to ze zmniejszenia się łącznej powierzchni użytkowej zasobów Spółdzielni z powodu wyodrębniania się wspólnot mieszkaniowych i domów jednorodzinnych (m.in. przy ul. (...)). W 2018 r. w porównaniu do roku 2017 łączna powierzchnia zasobów Spółdzielni przyjęta do obliczeń zmniejszyła się o 18,77%, a w 2019 r. w stosunku do roku 2018 – o 18,73%.

25.  Syndyk poinformował też, że koszty postępowania upadłościowego były księgowane na odrębnym koncie księgowym i nie stanowiły podstawy ustalenia wyniku 2018 r. ani ustalania prognozy na 2020 r. W 2018 r. koszty te wyniosły 836 763,05 zł. Na te koszty składały się głównie wynagrodzenie dla profesjonalnych pełnomocników oraz koszty zatrudnienia pracowników sekcji upadłościowej (5 pracowników). Koszty postępowania upadłościowego były pokrywane z dochodu prowadzonej przez Syndyka działalności gospodarczej (najem lokali użytkowych, najem miejsc postojowych i powierzchni reklamowych).

26.  Na końcu uzasadnienia zarządzenia poinformowano także o możliwości zakwestionowania zasadności zmiany opłaty na drodze sądowej.

( uzasadnienie zarządzenia, k. 693v-702)

27.  Do zarządzenia dołączono szczegółową kalkulację obrazującą proces ustalania opłaty eksploatacyjnej na 2020 r. oraz rozliczenia niedoboru za 2018 r. Wskazano w niej rodzaj kosztów, koszt poniesiony z tego tytułu w 2018 r. (sumaryczny i w przeliczeniu na 1 metr kwadratowy powierzchni użytkowej budynku), planowany koszt w 2020 r. i ustaloną stawkę na metr kwadratowy od 1 lutego 2020 r. Do niektórych z pól poczyniono dodatkowe uwagi (np. że koszty utrzymania ustalono na podstawie kosztów poniesionych w pierwszej połowie 2019 r.).

( kalkulacje, k. 703-705)

28.  Treść zarządzenia w formie elektronicznej opublikowano dnia 25 września 2019 r. na stronie internetowej (...) Spółdzielni Mieszkaniowej. Wydruk zarządzenia z uzasadnieniem przekazywano mieszkańcom także za pośrednictwem pracownika Spółdzielni albo przesyłką pocztową. Część mieszkańców odebrała zarządzenie osobiście od administratora Spółdzielni wydającego korespondencję (w mieszkaniu lub portierni budynku), a do większej części korespondencję wysłano pocztą (do tych, którzy nie zamieszkują na stałe w lokalach budynku, oraz do tych, którzy nie odebrali zarządzenia od administratora albo z portierni – w przypadku budynku na ul. (...)). Treść zarządzenia została też wywieszona na ścianach wewnętrznych na klatkach budynków na okres około 1,5 miesiąca.

( wydruk strony, k. 720; pokwitowania odbioru, k. 722-764; zeznania R. S., k. 1205)

29.  Sprawozdania Zarządcy Tymczasowego, a potem Syndyka K. G. były następnie zatwierdzane przez Sędziego komisarza. Sprawozdanie za okres od 12.12.2016 do 28.02. (...) – postanowieniem z 21.04.2017; sprawozdania za okres od 1.03 do 30.11.2017 r. – postanowieniem z 17.01.2018 r.; sprawozdania za okres od 1.12.2017 do 28.02.2020 r. – postanowieniem z dnia 1 lipca 2020 r. W postanowieniu z dnia 1 lipca 2020 r. Sędzia komisarz wskazał, że syndyk zastosował się do wskazań zawartych w postanowieniu Sądu upadłościowego z dnia 7 stycznia 2019 r. (z których wynikało, że Syndyk powinien w swoich sprawozdaniach oddzielnie ujmować wierzytelności i koszty związane z działalnością statutową spółdzielni od przychodów i kosztów postępowania upadłościowego) i zaprezentował w sprawozdaniach rachunkowych odrębnie działalność statutową spółdzielni i działalność gospodarczą spółdzielni. W uzasadnieniu postanowienia z 1 lipca 2020 r. wskazano też, że wydatków związanych z wyceną majątku oraz kosztami osobowymi masy upadłości (również kosztami obsługi prawnej) nie można uznać za wygórowanych, choć wyrażają się w kwocie nominalnej, która może uchodzić za wysoką. Postanowieniem z dnia 22 lipca 2021 r. Sąd Upadłościowy oddalił zażalenie na postanowienie sędziego komisarza z dnia 1 lipca 2020 r. Również Rada Wierzycieli nie składała zastrzeżeń do działalności Syndyka i pozytywnie zaopiniowała jego sprawozdania do 30 listopada 2019 r.

( postanowienia, k. 879-887; uzasadnienie, k. 885; postanowienie na zażalenie, k. 1016; uzasadnienie, k. 1029-1044; uchwały Rady Wierzycieli, k. 889-892)

30.  Pozwem z dnia 21 stycznia 2020 r. (...) Spółdzielnia Mieszkaniowa w upadłości likwidacyjnej reprezentowana przez Zarząd wniosła do Sądu Okręgowego w W. pozew o uznanie Zarządzenia nr (...) za nieważne lub bezskuteczne. Postanowieniem z dnia 2 lutego 2021 r. Sąd prawomocnie udzielił zabezpieczenia stronie powodowej poprzez wstrzymanie wykonalności zarządzenia nr (...). Wyrokiem z dnia 26 lutego 2024 r. Sąd Okręgowy częściowo oddalił powództwo i odrzucił pozew w tej sprawie.

( pozew, k. 910; postanowienie o zabezpieczeniu, k. 1051; postanowienie sądu rozpoznającego zażalenie, k. 1047; wyrok z uzasadnieniem – dostępny na portalu orzeczeń sądów powszechnych)

31.  W 2020 r. Syndyk złożył sprawozdania finansowe do Krajowego Rejestru Sądowego za okres od 24.04.2015 do 31.12.2015 oraz od 1.01.2016 do 31.12.2016 r. Sprawozdania za rok 2017, 2018, 2019, 2015 i 2020 zostały złożone w 2021 roku.

( zeznania A. F. (2), k. 1122v; dane dostępnie powszechnie – informacja z rejestru przedsiębiorców KRS; zeznania H. B. (2), k. 1124v-1125)

32.  W sprawie przeprowadzono dowód z opinii biegłego z zakresu rachunkowości i księgowości. Biegły na podstawie analizy próby dokumentacji księgowej (ok. 10% dokumentacji) oraz wglądu w zapisy księgowe w systemie księgowym S.Bit zweryfikował poprawność obliczeń przedstawionych w Zarządzeniu nr (...) i nie stwierdził nieprawidłowości w zakresie obliczeń rachunkowych, prowadzenia ksiąg rachunkowych czy przyporządkowywania wydatków do kosztów ogólnych i bezpośrednich. Stwierdził, że koszty postępowania upadłościowego są księgowanie oddzielnie od działalności statutowej na koncie (...). Potwierdził, że część kosztów obsługi prawnej była kwalifikowana częściowo na koszty upadłości, a częściowo na koszty działalności statutowej Spółdzielni, przy czym pisemne zarządzenie na ten temat (dot. kwalifikacji kosztów wynagrodzenia pełnomocników T. S. i T. B. (1)) powstało 14 października 2020 r. Biegły w opinii przedstawił też zestawienie zapisów księgowych dotyczących kosztów ogólnych (tabela nr 2) i kosztów bezpośrednich (tabela nr 11 i 13), których treść nie wzbudza wątpliwości co do zakwalifikowania jako koszty ogólne czy bezpośrednie. Tym samym biegły doszedł do wniosku, że – w zakresie rachunkowym i księgowym – zarządzenie (...) nie jest obarczone błędami i zostało sporządzone w sposób prawidłowy, a ustalona przez Syndyka stawka opłaty za metr kwadratowy miała swoje uzasadnienie potrzebą pokrycia prognozowanych kosztów oraz nadwyżki kosztów nad przychodami z roku 2018 r. Załącznikami do opinii biegłego były zestawienia, które w swojej treści (kosztów ogólnych, kosztów bezpośrednich, kosztów postępowania upadłościowego) również nie zawierały danych wzbudzających wątpliwości i zastrzeżenia co do prawidłowości ujęcia w zestawieniu.

( opinia biegłego, k. 1235-1267; opinia uzupełniająca, k. 1327-1337; ustna opinia uzupełniająca, k. 1371v-1372)

Omówienie dowodów

33.  Sąd ustalił powyższy stan faktyczny sprawy głównie na podstawie przedłożonych przez strony (przeważająco przez pozwanego) dowodów z dokumentów, a także z opinii biegłego. Autentyczność tych dokumentów nie była kwestionowana i nie było podstaw do podnoszenia przez Sąd wątpliwości w tym zakresie z urzędu. Powodowie kwestionowali natomiast rzetelność sporządzonego przez pozwanego wyliczenia – rozliczenia kosztów z 2018 r., podziału ich pomiędzy koszty ogólne a bezpośrednie, pomiędzy poszczególnymi nieruchomościami, a także prognozy opłat na 2020 r. Zgodnie z art. 4 ust. 8 zd. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (dalej też jako u.s.m.) w tej sprawie ciężar udowodnienia zasadności zmiany wysokości opłat spoczywał na Spółdzielni (Syndyku).

34.  Dla wykazania prawidłowości obliczeń, zgodności z przyjętymi zasadami rozliczania kosztów oraz ustalenia nowej wysokości opłaty eksploatacyjnej pozwany wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu księgowości i rachunkowości. Opinia biegłego J. P. (3) była wiarygodna i kompletna. Biegły prześledził przedstawiony w regulaminie oraz treści zarządzenia opis ustalania opłat i pozytywnie go zweryfikował, potwierdzając, że wynik kalkulacji przedstawionej w uzasadnieniu zarządzenia nr (...) nie zawiera błędów rachunkowych. Biegły w czytelny sposób przedstawił swoją metodykę analizy i wyjaśnił podejmowane kroki, ustalenia, jak również wytłumaczył różnice pomiędzy obliczeniami swoimi, według danych na dzień analizy, a obliczeniami przeprowadzonymi przez Syndyka w oparciu o treść zapisów księgowych istniejącą na dzień sporządzania zarządzenia (k. 1249). Wyjaśnił, że rozbieżność ta wynika z dokonanych już po wydaniu zarządzenia uzgodnień kont bilansowych i przeksięgowań (łącznie na kwotę 37 992,83 zł). Biegły, posiadający doświadczenie w analizie dokumentacji Spółdzielni Mieszkaniowych, umotywował swoje decyzje po zweryfikowaniu próby – ok 10% - dokumentów źródłowych (faktur), wśród których wszystkie zostały ujęte w systemie księgowym prawidłowo, tzn. nie było niezgodności pomiędzy danymi z faktury a wprowadzonymi do systemu księgowego. Wskazał, że w przypadku istotnych błędów i uchybień w procesie księgowania błędy w takiej 10-procentowej próbie byłyby już widoczne i pojawiały się z regularnością. Stanowisko takie jest dla Sądu w pełni zrozumiałe – opieranie się na pewnej próbie badawczej jest rzeczą powszechnie przyjętą w przypadku analiz i badań, a pełen audyt wszystkich (tysięcy) dokumentów księgowych, które stanowiły bazę dla ustalenia kosztów ogólnych i kosztów bezpośrednich nieruchomości przy Al. (...) (...) i G. (...), byłoby zadaniem niezwykle kosztownym, długotrwałym i zbędnym dla niniejszego postępowania. Zgłaszane przez powodów zarzuty co do opinii biegłego i sugerujące biegłemu brak należytej weryfikacji zapisów księgowych i źródeł wynikały być może z niezrozumienia celów, dla których dowód z takiej opinii został przeprowadzony. Sąd zlecił biegłemu z zakresu rachunkowości i księgowości wypowiedzenie się w zakresie swojej specjalizacji – czyli udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy koszty o których była mowa powyżej były prawidłowo księgowane (wprowadzane do systemu księgowego), czy były rozdzielane zgodnie z przyjętymi przez pozwanego zasadami (w zakresie kwalifikacji do wydatków ogólnych lub bezpośrednich albo kosztów działalności statutowej lub postępowania upadłościowego), czy ustalenie opłaty w takiej a nie innej wysokości miało swoje uzasadnienie. Biegły nie dysponował ani dokumentacją, ani wiedzą specjalną co do tego, aby oceniać jakieś ceny usług za zawyżone, fikcyjne, nieuzasadnione, nadmierne, itd. Nawet zbadanie przez niego 100% faktur dokumentujących koszty Spółdzielni nie pozwoliłoby mu na stwierdzenie, czy dana faktura obrazuje prawdziwą transakcję, czy też fikcyjną, gdyż to takiej oceny niezbędne byłyby inne dowody – zresztą biegły sam zwracał uwagę, że nie ma wiadomości z zakresu badania pisma odręcznego i nie może stwierdzić, czy podpisy na danej fakturze są autentyczne. Nie czyni to opinii biegłego nieprzydatną lub niekompletną – biegły wypowiedział się w swojej specjalizacji i rozważnie nie wykraczał poza nią, udzielając odpowiedzi na postawione w postanowieniu z dnia 7 września 2022 r. (k. 1223-1224) pytania. Z tych też powodów Sąd uznał opinię za kompletną i wyczerpującą, a jej wnioski korzystne dla strony pozwanej.

35.  Powyższe przemawiało również za pominięciem jako zbędnego (art. 235(2) § 1 pkt 2 k.p.c.) dowodu z opinii biegłego z zakresu rozliczeń finansowych z członkami wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych, wyliczenia czynszów, stawek eksploatacyjnych i remontów. Tak opisana specjalizacja sprowadza się bowiem do wiedzy z zakresu księgowości i rachunkowości wykorzystywaną na potrzeby spółdzielni lub wspólnot mieszkaniowych – a wiedzę na te tematy biegły J. P. (3) również posiadał. W braku obiektywnych wad i uchybień tej opinii nie było potrzeby zasięgania opinii kolejnego biegłego z zakresu tej samej specjalizacji.

36.  Jakkolwiek dowód z opinii biegłego miał dla niniejszej sprawy bardzo istotne znaczenie, to powyższe argumenty nie oznaczają, że rozstrzygnięcie sprawy zależało tylko od oceny biegłego. Biegły mógł wypowiedzieć się tylko w zakresie swojej specjalizacji, a bezzasadność dokonanej podwyżki opłat mogła wynikać także z innych okoliczności, nie sprowadzających się do kwestii czysto rachunkowych czy księgowych, takich jak zarzucane przez powodów fikcyjność lub nadmierność niektórych kosztów albo przyjęcie złych danych wejściowych np. co do powierzchni lokali.

37.  Choć z art. 4 ust. 8 u.s.m. wynika, że ciężar udowodnienia zasadności podwyżek spoczywa na Spółdzielni (której rolę w tej sprawie wypełnia Syndyk), to nie oznacza to, że powodów nie obciąża ciężar udowodnienia okoliczności, z których wywodzą korzystne dla siebie skutki prawne (art. 232 k.p.c.). W sytuacji, w której pozwany zgłosił dowody na potwierdzenie zasadności wysokości opłaty ustalonej zarządzeniem (...), takie jak opinia biegłego i postanowienia sędziego komisarza w postępowaniu upadłościowym, pozwany podźwignął ciążący na nim ciężar dowodu. Należy bowiem wskazać, że w myśl art. 168 ust. 1 i 5 ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r., poz. 233 – w brzmieniu obowiązującym z uwagi na datę ogłoszenia upadłości i art. 449 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne) Syndyk ze swoich czynności składa sędziemu komisarzowi sprawozdanie ze swoich czynności i sprawozdanie rachunkowe, a sędzia komisarz zatwierdza sprawozdanie rachunkowe lub dokonuje odpowiedniego sprostowania oraz orzeka o zwrocie do masy upadłości kwoty niezatwierdzonej. Zatwierdzenie sprawozdania rachunkowego przez sędziego komisarza (w stanie prawnym istotnym dla niniejszego postępowania) oznacza zatem akceptację wykazanych przez Syndyka przychodów i wydatków, czyli innymi słowy brak podstaw do zarzucania Syndykowi niewłaściwą gospodarką majątku stanowiącego masę upadłości (a masę upadłości stanowi – jak zostanie do dalej wyjaśnione, cały majątek spółdzielni mieszkaniowej). Postanowienie sędziego komisarza jest orzeczeniem sądu (Sądu w składzie sędziego-komisarza), które zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c (stosowanym w związku z art. 229 ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze) wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Postanowienie sędziego komisarza jest zarazem dokumentem urzędowym, który zgodnie z art. 244 § 1 k.p.c. stanowi dowód tego, co zostało w nim urzędowo zaświadczone. Zgodnie z art. 252 k.p.c. strona, która zaprzecza prawdziwości dokumentu urzędowego albo twierdzi, że zawarte w nim oświadczenia organu, od którego dokument ten pochodzi, są niezgodne z prawdą, powinna okoliczności te udowodnić. Tym samym wykazanie przez Syndyka, że sędzia komisarz zatwierdził jego sprawozdania rachunkowe obejmujące okres istotny z punktu widzenia zarządzenia (...), stworzyło domniemanie faktyczne, że środki przez niego wydatkowane były w sposób uzasadniony i zgodny z prawem. Przyjęcie odmiennego stanowiska – że postanowienie sędziego komisarza zatwierdzające sprawozdanie rachunkowe nie tworzy takiego domniemania faktycznego – w pozbawiałoby tego orzeczenia doniosłości prawnej i przeczyłoby zasadzie związania orzeczeniem sądu przewidzianej w art. 365 k.p.c.

38.  W świetle powyższego to zgodnie z art. 252 k.p.c. powodowie powinni byli udowodnić, że Syndyk w związku z ustaleniem opłat na eksploatacyjnych w zarządzeniu nr (...) oparł się na sfabrykowanych albo nierzetelnych, zawyżonych danych, albo dopuścił się innej nieprawidłowości nieuwzględnionej przez sędziego komisarza. Ciężaru takiego powodowie jednak nie udźwignęli, gdyż żaden ze zgłoszonych przez nich dowodów nie przekonywał o tym, by takie zarzucane Syndykowi uchybienia nastąpiły.

39.  Szeroko o nieprawidłowościach Syndyka wypowiadał się świadek A. F. (2), członek Zarządu Spółdzielni. Przesłuchanie członka zarządu w charakterze świadka wynikało z tego, że aktualnie w procesie Spółdzielnia może być reprezentowana tylko przez Syndyka (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2000 r., sygn. IV CKN 195/00). Dużą część zeznań A. F. (2) stanowiły zarzuty i wypowiedzi o charakterze ocen i opinii, negatywnych dla Syndyka. Już na początku zeznał, że w jego ocenie działanie Syndyka polegające na niewypłacaniu wynagrodzenia z tytułu pełnionej funkcji stanowi „ element niszczenia finansowego, nękania mnie, poniżania, ośmieszania i utrudniania mi pełnienia czynności członka zarządu”. Poczucie krzywdy i oburzenie było w zeznaniach tego świadka wyraźnie widoczne, do tego stopnia, że nie można było potraktować ich jako w pełni obiektywnych. Świadek odwoływał się też w swoich zeznaniach do treści pewnych dokumentów (np. polityki rachunkowości, jej krytycznej analizy), których żadna ze stron postępowania nie przedłożyła, przez co Sąd nie mógł zweryfikować na ile rzetelnie i obiektywnie świadek zrelacjonował ich treść. Żadna ze stron nie przedłożyła też dokumentów dowodzących np. że zadłużenie bieżące z tytułu dostaw usług do budynków w 2018 r. przekraczało 6 milionów złotych lub by ten fakt był ukrywany, że występował brak kontroli nad kontrahentami lub którzy konkretnie kontrahenci zarejestrowali swoją działalność gospodarczą w prywatnym lokalu K. G.. Świadek zarzucał również (tak jak powodowie) przerzucanie ryzyk i kosztów związanych z działalnością gospodarczą lub postępowaniem upadłościowym na spółdzielców, przy czym upatrywał tego w swojej ocenie zarządzenia (...), (...) i ogólnej działalności Syndyka, podając jako jedyny konkretny przykład na takie działanie wypłacanie wynagrodzenia dwójce prawników (adw. T. B. (2) i r.pr. T. S.) po 18 500 i 23 000 zł miesięcznie. Istotnie, co do wypłacenia takich kwot zeznania świadka należy uznać za wiarygodne, gdyż potwierdza je faktura umieszczona w opinii biegłego (k. 1264v) wystawiona przez adw. T. B. (2) i opiewająca na kwotę 20 000 zł netto z tytułu „Obsługi prawnej za marzec 2018” (najprawdopodobniej, przedmiot usługi jest bardzo niewyraźny). Tym niemniej brak znajomości zakresu czynności, do jakich obowiązani byli pełnomocnicy Syndyka, rozmiaru ich prac i stopnia ich skomplikowania, aktywności przejawianej przez nich w sprawach, itp. nie pozwala na kategoryczne ustalenie, że wynagrodzenie dla nich zostało zawyżone i nie odpowiada uzasadnionemu nakładowi pracy. Zeznania świadka co do tego, że administracje osiedli miały wynik dodatni i ujawniła to dokładna lustracja Spółdzielni, albo że ujawniły się niezgodności w powierzchniach użytkowych lokali przyjmowanych do kalkulacji opłat, w braku potwierdzenia tych kwestii jakimkolwiek dokumentem także nie mogły być wystarczające do poczynienia takiego ustalenia faktycznego. Sąd stwierdził także na podstawie informacji znanej mu z urzędu, że wspomniana w zeznaniach świadka sprawa I C 555/21 nie dotyczyła należności dochodzonej przez Syndyka od członka spółdzielni, tylko od członka Wspólnoty Mieszkaniowej wyodrębnionej ze spółdzielni (a zatem odmiennego roszczenia niż z art. 4 u.s.m., z którego ustalenia faktyczne i wnioski nie mogą być wprost przenoszone do niniejszej sprawy).

40.  Podsumowując – z uwagi na powyższe zastrzeżenia i wątpliwości zeznania świadka Sąd uznał za niemiarodajne i niewystarczające co poczynienia ustaleń istotnych dla postępowania. Większość z zarzutów i twierdzeń świadka musiało być stwierdzone dokumentami, a zeznania świadka nie były na tyle precyzyjne i obiektywne, aby mogły takie dokumenty zastąpić.

41.  Zeznania M. B. (2) także nie pozwoliły na ustalenie faktów pozwalających na stwierdzenie, że kalkulacja opłat opierała się na nierzetelnych i niewiarygodnych danych. Sąd uznał za wiarygodne, że od 2018 r. Syndyk nie konsultuje swoich działań z zarządem Spółdzielni, a świadkowie F. i B. nie mają wglądu w dokumenty wewnętrzne Syndyka dotyczące ustalania opłat eksploatacyjnych. Na to samo powoływał się świadek F., a konflikt pomiędzy organami Spółdzielni a Syndykiem jest okolicznością znaną tutejszemu Sądowi zarówno z niniejszego, jak i innych postępowań. Prawdziwe było też twierdzenie, że w regulaminach Syndyka nie ustalono zasady rozdzielania kosztów pomiędzy koszty postępowania upadłościowego a działalność statutową Spółdzielni. Inne z kwestii, o których zeznawała świadek, to jest np. pokrywanie przez Syndyka kosztów postępowania upadłościowego z opłat eksploatacyjnych, uwzględnianie wynagrodzenia kierowcy-doręczyciela korespondencji oraz pracowników zajmujących się również postępowaniem upadłościowym w całości w ramach kosztó GZL, narastanie zadłużenia względem M. o opłatę za użytkowanie wieczyste lub bezumowne korzystanie z gruntu, również – aby być miarodajne i wiarygodne – powinny były zostać wykazane przez powodów odpowiednimi dokumentami, a nie zeznaniami świadków. Tym bardziej, że świadek sama przyznała, że wie o uchybieniach Syndyka i jego szkodliwych działaniach w okresie, w którym powstawało zarządzenie z 2018 r., nie ma natomiast wiedzy na temat kwestii dotyczących kolejnego zarządzenia, którego dotyczy ta sprawa.

42.  Zeznania H. B. (2) i M. H. należało uznać za wiarygodne. To, że wykonywały prace na rzecz syndyka w czasie, kiedy powstawało zarządzenie będące przedmiotem niniejszego postępowania, nie było kwestionowane. Sąd dał też wiarę w to, że dokumentacja księgowa Spółdzielni w okresie przed ogłoszeniem upadłości i w czasie pełnienia funkcji przez W. O. była prowadzona niedbale i chaotycznie, bez jednolitych zasad księgowania (różniły się one pomiędzy administracjami poszczególnych osiedli). Zeznania tych świadków potwierdzają okoliczność wynikającą z zarządzenia i jego uzasadnienia, czyli występowanie nadwyżki wydatków nad przychodami Spółdzielni. Jest też logiczne i zrozumiałe ich twierdzenie, że brak dokonywania podwyżek opłat eksploatacyjnych od 2014 r. do 2018 r. spowodował, że naliczanie mieszkańcom opłaty nie pokrywały stale rosnących kosztów utrzymania nieruchomości (który to wzrost jest faktem notoryjnym1). Świadkowie, jako osoby zaangażowane w powstawanie zarządzenia i kalkulację kosztów, wyjaśniły proces obliczeń i ustalanie opłat, który został później pozytywnie zweryfikowany przez biegłego. Zgodnie potwierdziły, że koszty postępowania upadłościowego były księgowane na odrębnym koncie księgowym. H. B. (2) wskazała, że w tym czasie kwalifikacja wydatków do kosztów postępowania upadłościowego podlegała ocenie Syndyka, nie funkcjonowało na ten temat pisemne zarządzenie.

43.  W zeznaniach A. F. (2) z jednej strony i z drugiej strony H. B. (2) oraz M. H. odwoływano się do dokumentu nazywanego polityką rachunkowości. Zdaniem A. F. (2) dokument ten był wielokrotnie zmieniany, a zarządzenie i tak sporządzone niezgodnie z nim. Księgowe zatrudnione przez Syndyka zeznały natomiast, że ustalanie kosztów i opłat odbywało się zgodnie z taką polityką. Żadna ze stron nie złożyła natomiast takiego dokumentu (o tytule „Polityka rachunkowości” albo który mógłby być w taki sposób opisany) do akt postępowania, w związku z czym zweryfikowanie zeznań świadków na jego temat i usunięcie tej sprzeczności nie było możliwe. A skoro, jak już wyżej wyjaśniono, ciężar obalenia domniemania prawnego wynikającego z zatwierdzonego sprawozdania rachunkowego Syndyka ciążył na powodach, to należało przyjąć, że powodowie nie wykazali sporządzenia przez Syndyka zarządzenia nr (...) z naruszeniem zasad przyjętych w polityce rachunkowości.

44.  Zeznania R. S. należało ocenić jako wiarygodne. Świadek przedstawił sposób zawiadamiania mieszkańców budynku przy ul. (...) i Al. (...) (...) o treści zarządzenia (...) i nowych stawkach opłat. W swoich zeznaniach wyjaśnił zapiski i podpisy znajdujące się na liście nazwisk dołączonej do odpowiedzi na pozew (k. 722-764). Jego twierdzenia nie były kwestionowane, a świadek A. F. (2) potwierdził wywieszanie treści zarządzenia na korytarzach budynków Spółdzielni (co ocenił jako zaśmiecanie).

45.  Poza dokumentami wymienionymi w poprzedniej części uzasadnienia strony przedłożyły także inne, nie mające jednak istotnego lub w ogóle pozbawienia znaczenia w sprawie (protokoły z innych rozpraw toczących się z udziałem Syndyka). Opinie prawne składane przez obie strony (opinia prof. R. A., k. 153-158; dr hab. P. Z., k. 989-1001; stanowisko SSO Anny Hrycaj, wizytatora do spraw upadłościowych i restrukturyzacyjnych, k. 1096v-1101) należało potraktować jako pisma wspierające argumentację strony (że środki z opłat stanowią albo nie stanowią składnika masy upadłości).

46.  Załączony do odpowiedzi na pozew pendrive zawierający dokumentację, na podstawie której opracowano zarządzenie nr (...), okazał się uszkodzony (lub był taki od początku) i nie było możliwości skorzystać z danych tam zgromadzonych na etapie sporządzania opinii oraz wyrokowania (k. 1231).

47.  Podsumowując – zgodnie z art. 6 § 2 k.p.c. strony i uczestnicy postępowania obowiązani są przytaczać wszystkie fakty i dowody bez zwłoki, aby postępowanie mogło być przeprowadzone sprawnie i szybko. Zgodnie z art. 232 zd. 1 k.p.c. strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. W myśl natomiast art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Postępowanie cywilne ma charakter kontradyktoryjny (sporny), a ciężar przedstawiania dowodów w postępowaniu spoczywa przede wszystkim na stronach postępowania, nie na Sądzie (który może dopuścić dowód z urzędu, ale powinno to stanowić wyjątek od zasady). Jak już zostało wyżej wyjaśnione pozwany przedstawiając prawomocne postanowienie sądu upadłościowego zatwierdzające jego sprawozdania rachunkowe oraz w drodze opinii biegłego z zakresu rachunkowości dowiódł w wystarczającym stopniu, że ustalenie stawki opłat eksploatacyjnych dokonane zarządzeniem nr (...) odbyło się prawidłowo, bez błędów rachunkowych, księgowych, w oparciu o właściwe kategorie kosztów. W kontrze do tego powodowie nie przedstawili ani nie wnieśli o zobowiązanie pozwanego do przedłożenia konkretnych umów, co do których zarzucają syndykowi fikcyjność albo zawyżanie kosztów (mimo iż zgłoszeni przez powodów świadkowie wskazywali pewne osoby lub usługi, co do których takie zjawisko miało mieć miejsce). Stroną powodową w sprawie było liczne grono członków Spółdzielni, uprawnionych do otrzymywania faktur i umów zawieranych przez spółdzielnię z osobami trzecimi (art. 8 ¹ ust. 1 u.s.m.), a zatem mających możliwość zgłoszenia konkretnych dowodów na potwierdzenie swoich twierdzeń. W ich braku Sąd dokonał ustaleń niezgodnych z twierdzeniami zgłaszanymi przez powodów.

48.  Sąd pragnie również wskazać, że żadna ze stron nie powoływała się na okoliczność zawieszenia praw wynikających z licencji doradcy restrukturyzacyjnego K. G. (w związku z czym został on odwołany z funkcji syndyka Spółdzielni). Jak wynika z dostępnego powszechnie wyroku WSA w Warszawie z dnia 21 czerwca 2024 r., sygn. VI SA/Wa 4495/23 (z Centralnej Bazy Orzeczeń Sądów Administracyjnych) decyzja Ministra Sprawiedliwości o zawieszeniu została prawomocnie uchylona. Żadna ze stron nie powołała się w kontekście niniejszej sprawy również na decyzję Ministra Sprawiedliwości o pozbawieniu go licencji doradcy restrukturyzacyjnego (informacja o tym na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości wraz z notką prasową o przyczynach decyzji pojawiła się 3.01.2025 r., już po wydaniu wyroku w tej sprawie), w związku z tym (oraz faktem, że nie ma wiadomości o prawomocności tej decyzji) nie miała ona wpływu na rozstrzygnięcie sprawy.

49.  Załączony przez pełnomocnika pozwanego pozew z dnia 10 stycznia 2022 r. (k. 1642-1672) został złożony do sprawy już po zamknięciu rozprawy. Zgodnie z art. 316 § 1 k.p.c. po zamknięciu rozprawy sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy; w szczególności zasądzeniu roszczenia nie stoi na przeszkodzie okoliczność, że stało się ono wymagalne w toku sprawy. Tym samym ten pozew i zawarte w nim twierdzenia (części) powodów z niniejszej sprawy nie były brane pod uwagę przy rozstrzyganiu.

Ocena prawna

50.  Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie. Pozwany dowiódł, że nie naruszył prawa ustalając wysokość opłat w zarządzeniu nr (...) na nowym poziomie, a wysokość ta była uzasadniona potrzebą zapewnienia przychodu równoważącego się z kosztami utrzymania nieruchomości oraz wyrównania nadwyżki kosztów nad przychodami powstałej w rozliczeniu 2018 roku.

Spór co do uprawnienia Syndyka do określenia wysokości opłat eksploatacyjnych

51.  Podstawą prawną pozwu był art. 4 ust. 8 u.s.m. Zgodnie z tym przepisem członkowie spółdzielni, osoby niebędące członkami spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze własnościowe prawa do lokali, oraz właściciele niebędący członkami spółdzielni mogą kwestionować zasadność zmiany wysokości opłat bezpośrednio na drodze sądowej. W przypadku wystąpienia na drogę sądową ponoszą oni opłaty w dotychczasowej wysokości. Ciężar udowodnienia zasadności zmiany wysokości opłat spoczywa na spółdzielni. Treść przepisu wskazuje wprost na możliwość kwestionowania zasadności zmiany, czyli zaistnienia faktycznych podstaw do zmiany opłat, nie ma w nim natomiast mowy o możliwości kwestionowania formalnej prawidłowości przeprowadzenia podwyżki opłat. Mimo to w orzecznictwie sądowym przyjęto, że powództwo z art. 4 ust. 8 u.s.m. służy do zakwestionowania zmiany wysokości opłat także z przyczyn dotyczących sposobu przyjęcia uchwały o zmianie. W ramach takiego procesu sąd może bowiem uznać za nieważne lub nieistniejące (jako przesłankę swego orzeczenia w sprawie) uchwały sprzeczne z ustawą lub statutem, także rady nadzorczej (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 23 października 2015 r., sygn. I ACa 481/15; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 14 sierpnia 2014 r., sygn. I ACa 214/14; R. Dziczek [w:] Spółdzielnie mieszkaniowe. Komentarz. Wzory pozwów i wniosków sądowych, wyd. VIII, Warszawa 2018, art. 4 u.s.m., pkt 19). Oznacza to, że w pierwszej kolejności Sąd musiał rozpoznać zarzut nieważności zarządzenia nr (...) z tego powodu, że syndyk masy upadłości nie jest podmiotem uprawnionym do zarządzania majątkiem spółdzielni obejmującym opłaty eksploatacyjne, gdyż opłaty te (jak i wierzytelność o te opłaty) nie wchodzą w skład masy upadłości.

52.  Spór ten wynika z treści art. 831 § 1 pkt 10 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem nie podlegają egzekucji wierzytelności przysługujące spółdzielni mieszkaniowej wobec członków spółdzielni i osób niebędących członkami spółdzielni, którym przysługuje spółdzielcze prawo do lokalu albo własność lokalu, z tytułu opłat, o których mowa w art. 4 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2023 r. poz. 438), jak również środki, będące w dyspozycji spółdzielni w związku z wnoszeniem tych opłat, chyba że wierzytelność egzekwowana powstała w związku z wykonaniem przez wierzyciela zobowiązań, które miały być zaspokojone z opłat, o których mowa w art. 4 tej ustawy. Zgodnie z art. 63 ust. 1 ustawy – Prawo upadłościowe, do masy upadłości nie wchodzi mienie, które jest wyłączone od egzekucji według przepisów kodeksu postępowania cywilnego. W myśl art. 173 ustawy – Prawo upadłościowe syndyk niezwłocznie obejmuje majątek upadłego, zarządza nim, zabezpiecza go przed zniszczeniem, uszkodzeniem lub zabraniem go przez osoby postronne oraz przystępuje do jego likwidacji.

53.  Na tle powyższych przepisów pojawiły się dwa poglądy co do tego, czy syndyk spółdzielni mieszkaniowej w upadłości jest uprawniony do działania w sprawie opłat, o których mowa w art. 4 u.s.m. – czy może je ustalać, czy może je pobierać albo dochodzić na drodze sądowej. Według jednego z nich te składniki majątkowe – jako rzeczy niewchodzące w skład masy upadłości – nie znajdują się w dyspozycji syndyka, a dotychczas istniejące organy spółdzielni (zarząd i rada nadzorcza) zachowują kompetencje w tym zakresie. Zgodnie natomiast z drugą interpretacją Syndyk nabywa uprawnienia w tym zakresie, środki z opłat wchodzą do masy upadłości i może dysponować tymi środkami, lecz z pewnymi ograniczeniami – mogą one służyć spłacie tylko tych zobowiązań, które oznaczono w art. 831 § 1 pkt 10 in fine k.p.c.

54.  Pozwany w niniejszej sprawie popierał drugą z powyższych interpretacji, a powodowie pierwszą. W toku sprawy obie strony przedstawiły opinie prawne albo orzeczenia sądowe na poparcie swojego poglądu. Nie ma potrzeby i sensu, aby w tym miejscu przepisywać i przytaczać zawarte w nich argumenty i kontrargumenty w całości albo w znacznej części, w związku z czym Sąd ograniczy się tu do stwierdzenia, że podziela argumenty podnoszone przez pozwanego i opiniach zgłoszonych na poparcie jego argumentacji. Pogląd wyrażony w wyroku SO z 11.09.2020 r. wydaje się być oparty na dość pobieżnej treści przepisów, a nie głębszych rozważaniach choćby na temat skutków takiej interpretacji dla postępowania upadłościowego. Prowadziłaby ona bowiem do radykalnego ograniczenia możliwości realizacji celów tego postępowania, skoro pozbawiono by syndyka władztwa nad istotnymi składnikami majątku spółdzielni i narzędziami do gromadzenia tych środków, a pozostawiono by je w gestii organów spółdzielni, które kontynuowałyby swoją działalność pomimo upadłości. Przy takiej interpretacji nie byłoby też wykluczone, że organy spółdzielni prowadzące politykę finansową, która doprowadziła do upadłości spółdzielni, mogłyby ją kontynuować także w trakcie postępowania upadłościowego, niwecząc podejmowane przez syndyka wysiłki zmierzające do jej zracjonalizowania i zaspokojenia wierzycieli w możliwie najwyższym stopniu. Poddawałoby to w wątpliwość jakikolwiek sens istnienia po stronie spółdzielni mieszkaniowych zdolności upadłościowej. Nierozważanie takich konsekwencji prezentowanego poglądu czyni z kolei opinię prywatną Prof. A. niepełną i pomijającą prawnie uzasadniony interes wierzycieli realizowany w postępowaniu upadłościowym.

55.  Warto też wskazać, że z art. 831 § 1 pkt 10 k.p.c. wynika jednoznacznie, że wyłączenie opłat eksploatacyjnych spod egzekucji nie ma charakteru bezwarunkowego – wskazuje na to część przepisu następująca po „chyba że”. Trudno znaleźć racjonalny powód, dla którego wierzyciele, o których mowa w tej części przepisu, nie mieliby dochodzić swoich wierzytelności w postępowaniu upadłościowym, lecz wyłącznie w postępowaniu egzekucyjnym (co, w zależności od konkretnego przypadku i okoliczności, stawiałoby ich w gorszej albo lepszej sytuacji niż wierzycieli uczestniczących w postępowaniu upadłościowym).

56.  Z uwagi na powyższe Sąd uznał, że majątek Spółdzielni, na który składają się opłaty eksploatacyjne, wchodzi w skład masy upadłości i syndyk jest uprawniony do ich dochodzenia przed sądem, a także do określania ich wysokości w zastępstwie za istniejące przed ogłoszeniem upadłości organy. Nie może jednak (i jest to kwestia poza sporem) przeznaczać ich na spłatę długów masy upadłości, ale powinien gromadzić je odrębnie i przeznaczać na dalsze realizowanie celów spółdzielni polegających na zapewnieniu jej członkom (osobom uprawnionym do lokali) zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych, czyli na ustawowe i statutowe zadania spółdzielni.

57.  Zgodnie z art. 75 ust. 1 ustawy – Prawo upadłościowe z dniem ogłoszenia upadłości upadły traci prawo zarządu oraz możliwość korzystania z mienia wchodzącego do masy upadłości i rozporządzania nim. Z kolei zgodnie z art. 173 tej ustawy syndyk niezwłocznie obejmuje majątek upadłego, zarządza nim, zabezpiecza go przed zniszczeniem, uszkodzeniem lub zabraniem go przez osoby postronne oraz przystępuje do jego likwidacji. W przypadku, gdy upadłym jest osoba prawna, art. 75 ust. 1 powoduje utratę przez właściwe organy spółki uprawnienia do wykonywania tych kompetencji, które składają się na zarządzanie majątkiem. Brak przepisów szczególnych, które wyłączałyby taki skutek w przypadku upadłości spółdzielni mieszkaniowej. Tym samym należało uznać, że Zarządzenie nr (...)r. zostało wydane przez uprawnioną do tego osobę (Syndyka) i jest ważne.

Prawidłowość ustalenia nowej wysokości opłat

58.  W myśl art. 4 ust. 1 u.s.m. członkowie spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze prawa do lokali, są obowiązani uczestniczyć w pokrywaniu kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na ich lokale, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni przez uiszczanie opłat zgodnie z postanowieniami statutu. Zgodnie z ust. 2 tego przepisu członkowie spółdzielni będący właścicielami lokali są obowiązani uczestniczyć w pokrywaniu kosztów związanych z eksploatacją i utrzymaniem ich lokali, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości wspólnych, eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni przez uiszczanie opłat zgodnie z postanowieniami statutu. W myśl natomiast art. 4 ust. 6 ³ u.s.m. opłaty, o których mowa w ust. 1-2 i 4, przeznacza się wyłącznie na cele określone w tych przepisach. Zgodnie z art. 6 ust. 1 u.s.m. różnica między kosztami eksploatacji i utrzymania danej nieruchomości, zarządzanej przez spółdzielnię na podstawie art. 1 ust. 3, a przychodami z opłat, o których mowa w art. 4 ust. 1-2 i 4, zwiększa odpowiednio przychody lub koszty eksploatacji i utrzymania danej nieruchomości w roku następnym.

59.  Spółdzielnie mieszkaniowe prowadzą działalność bezwynikową, to znaczy, że docelowo wnoszone przez zobowiązanych (osoby posiadające spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu albo odrębną własność lokalu) opłaty na utrzymanie nieruchomości swojej, nieruchomości wspólnej oraz nieruchomości stanowiących mienie spółdzielni powinny bilansować się z kosztami ponoszonymi przez Spółdzielnię z tego tytułu. W razie powstania nadwyżki opłat nad kosztami nadwyżka ta nie jest dzielona między spółdzielców, lecz zwiększa przychód z tytułu eksploatacji i utrzymania nieruchomości w roku kolejnym. Nie jest też dopuszczalne pokrycie nadwyżki kosztów nad przychodami w inny sposób niż poprzez zwiększenie kosztów eksploatacji w kolejnym roku i ustalenie nowej wysokości opłaty z uwzględnieniem tych zwiększonych kosztów (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 23 czerwca 2015 r., sygn. V ACa 884/14; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 11 czerwca 2014 r., sygn. I ACa 1295/13).

60.  Jak wskazano w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 stycznia 2017 r., sygn. VI ACa 1553/15, ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych nie definiuje pojęć "koszty eksploatacji" czy "kosztów utrzymania nieruchomości", ani też ich szczegółowo nie rozróżnia, jednakże oczywistym jest, że chodzi w nich o koszty związane bezpośrednio z nieruchomością i szeroko pojętym jej utrzymaniem, czy konserwacją. Odwołując się do zasady samodzielności finansowej spółdzielni, uznać trzeba, że w skład ww. rodzajów kosztów wchodzą zarówno wszystkie koszty usług dostarczanych do nieruchomości (tj. dostawy wody, energii, gazu, odbiór ścieków, oczyszczania itp.), jak i koszty bieżącej konserwacji, napraw i remontów (wraz z kosztami prowadzenia stosownej dokumentacji i kosztami administracyjnymi, podatkami czy opłatami) oraz koszty utrzymania i konserwacji urządzeń technicznych, położonych w obrębie nieruchomości, zieleni i urządzeń małej architektury, konserwacji i oczyszczania dróg, placów, chodników itp., a także podatek od nieruchomości i za wieczyste użytkowanie oraz koszty zarządzania nieruchomością.

61.  Przechodząc do stanu faktycznego niniejszej sprawy należy wskazać, że wykazane w uzasadnieniu zarządzenia (...) kalkulacje kosztów pośrednich oraz bezpośrednich nie wskazują na to, by ujęto w nich koszt nie mieszczący się w pojęciu kosztów eksploatacji z art. 4 u.s.m. Zrozumiały i racjonalny jest zabieg rozdzielenia kosztów związanych z utrzymaniem siedziby Spółdzielni i pracowników jej centralnej administracji (nie pracujących na potrzeby tylko jednej albo kilku nieruchomości) pomiędzy poszczególne nieruchomości. Postępowanie dowodowe nie wykazało, aby do kosztów bezpośrednich związanych z nieruchomością przy Al. (...) (...) albo ul. (...) mylnie zaliczono koszty pośrednie, które powinny zostać rozdzielone pomiędzy wszystkie nieruchomości Spółdzielni. Rozliczenie niedoboru za 2018 r. poprzez zwiększenie kosztów obciążających nieruchomość jest zgodne z art. 6 ust. 1 u.s.m. i stanowi realizację zasady bezwynikowej działalności spółdzielni mieszkaniowych. Kalkulacja ta, jak stwierdzono na podstawie opinii biegłego, nie jest dotknięta błędami rachunkowymi i oparta jest o rzeczywiste zapisy księgowe. Do wzrostu opłaty w stosunku do roku poprzedniego pomimo zmniejszenia się kosztów działalności spółdzielni przyczynił się fakt wyodrębnienia w 2018 i 2019 kilku wspólnot mieszkaniowych i budynków jednorodzinnych.

62.  Sąd uznaje za dopuszczalne, aby w drodze powództwa kwestionującego podwyżkę opłat kwestionować także celowość i gospodarność kosztów poniesionych przez spółdzielnię – pod warunkiem, że wydatek poniesiony przez spółdzielnię wynikał z czynu niedozwolonego popełnionego przez osobę uprawnioną do reprezentacji spółdzielni mieszkaniowej. W takim bowiem przypadku niesłuszne byłoby obciążanie takim bezprawnie wywołanym kosztem samych spółdzielców, skoro do jego zwrotu – na zasadzie naprawienia szkody – powinna być osoba, która go spowodowała. W innych sytuacjach, gdy celowość lub gospodarność poniesienia danego kosztu może być dyskusyjna, ale koszt ten nie wynikał z działania bezprawnego, może być on uwzględniony w kalkulacji opłat z art. 4 u.s.m. W niniejszej sprawie powodowie nie dowiedli, aby którykolwiek z przyjętych za podstawę kalkulacji opłat wydatków wynikał z bezprawnego działania Syndyka. Nie ma więc faktycznych podstaw do tego, aby z kalkulacji opłat wykluczyć jakiś wydatek.

63.  Postępowanie dowodowe nie wykazało też, aby w kalkulacji opłat ujęto koszty, które powinny stanowić koszty postępowania upadłościowego. Jak wyżej wyjaśniono, z uwagi na treść art. 831 § 1 pkt 10 k.p.c. koszty postępowania upadłościowego nie mogą zwiększać opłat należnych Spółdzielni od mieszkańców lokali z tytułu eksploatacji i muszą być księgowane odrębnie. Koszty postępowania upadłościowego są przez Syndyka zapisywane na odrębnym koncie księgowym i rzeczywiście koszty te nie zwiększyły należności od mieszkańców określonych w zarządzeniu (...) (nic takiego nie wynika ani z zarządzenia, ani z innym przedłożonych do sprawy dokumentów). Brak dowodów, aby wbrew uzasadnieniu zarządzenia (str. 10 i 11) Syndyk zwiększał liczbę pracowników Spółdzielni pomimo zmniejszania się zasobu nieruchomości Spółdzielni. Nie wzbudza zastrzeżeń Sądu rozwiązanie polegające na dzieleniu niektórych kosztów (np. wynagrodzenia dla niektórych pełnomocników, wykonujących czynności w postępowaniu upadłościowym) w proporcji 50-50 pomiędzy koszty statutowej działalności spółdzielni (zaspokajania potrzeb mieszkaniowych) a koszty postępowania upadłościowego. W przypadku niektórych pracowników czy zleceniobiorców (pracujących twórczo lub intelektualnie) rozdzielenie czasu i nakładu pracy pomiędzy takie dwie sfery działalności może być zwyczajnie niemożliwe, zwłaszcza jeśli nakład pracy i stopień jej skomplikowania nie zawsze znajduje odzwierciedlenie w czasie nad nią spędzonym. Jest jak najbardziej wiarygodne, że taka sytuacja występuje w przypadku pełnomocników świadczących pomoc prawną. W ich przypadku nakład czasu i pracy na jedną lub drugą sferę działalności może w dodatku różnić się w czasie w zależności od okoliczności (terminy procesowe mogą zmusić do skupienia się w jednym miesiącu na jednym temacie, a w kolejnym na innym). Dokonanie podziału kosztów po połowie samo w sobie nie narusza więc przepisów u.s.m. ani zasady z art. 831 § 1 pkt 10 k.p.c. Brak dowodów na to, by zastosowanie takiego podziału w sprawie któregokolwiek z pracowników lub zleceniobiorców Syndyka było nieuzasadnione i fikcyjne, służące wyłącznie obciążeniu powodów częścią kosztów postępowania upadłościowego.

64.  Powodowie niesłusznie też kwestionują § 12 Regulaminu GZL w brzmieniu ustalonym Zarządzeniem nr (...). Przewidziano w nim, że pożytki i inne przychody z nieruchomości wspólnej w części równej udziałowi Spółdzielni w prawie własności lub prawie użytkowania wieczystego nieruchomości wspólnej powiększają stan funduszy masy upadłości. Jest to zasada zgodna z art. 831 § 1 pkt 10 w zw. z art. 62 i 63 ust. 1 pkt 1 ustawy – Prawo upadłościowe. Wymaga zaznaczenia, że do masy upadłości wchodzi co do zasady cały majątek upadłego, w tym jego nieruchomości. Z tego względu pożytki i przychody z mienia wchodzącego do masy upadłości, takiego jak nieruchomości, również muszą powiększać stan funduszy masy upadłości. Wyjątek przewidziany w art. 831 § 1 pkt 10 nie dotyczy nieruchomości spółdzielni, a tylko wierzytelności przysługujące spółdzielni mieszkaniowej wobec członków spółdzielni i osób niebędących członkami spółdzielni, którym przysługuje spółdzielcze prawo do lokalu albo własność lokalu, z tytułu opłat, o których mowa w art. 4 u.s.m. Nie ma ustawowych podstaw, by wyjątek ten w drodze analogii rozszerzać na niekorzyść postępowania upadłościowego i interesów wierzycieli. Celem wyłączenia z art. 831 § 1 pkt 10 k.p.c. było wyłączenie sytuacji, w których opłaty ze media (np. prąd, woda, gaz) podlegają egzekucji, co skutkowało powstaniem zaległości płatniczych wobec dostawców mediów, których negatywne skutki odczuwają mieszkańcy zasobu spółdzielni, pomimo tego, iż regulują terminowo swoje należności ( Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, pod red. P. Rylskiego i A. Olasia, CH Beck 2024, komentarz do art. 831 k.p.c., pkt 19.1). Realizacji tego celu nie stoi na przeszkodzie zasada, że przychody i pożytki Spółdzielni z nieruchomości wspólnej – inne niż opłaty uiszczane przez mieszkańców na podstawie art. 4 u.s.m. – powiększają stan masy upadłości. Zresztą „powiększenie stanu masy upadłości” nie wyklucza możliwości, że te przychodzi i pożytki zostaną spożytkowane na utrzymanie lub remont nieruchomości Spółdzielni, które też są składnikami masy upadłości. Z tego więc względu § 12 Regulaminu GZL nie był niezgodny obowiązującym prawem i jego uwzględnienie przy kalkulacji wysokości opłat na potrzeby Zarządzenia (...) nie sprawiło, że podwyżka opłaty była niezasadna lub nieskuteczna prawnie.

65.  Błędnie powodowie przyjmują, że z art. 6 ust. 1 u.s.m. wynika, że niedopuszczalne było uwzględnienie przewagi kosztów nad przychodami zanotowanej (przeważająco) w roku 2018 w opłatach wprowadzanych od 1 lutego 2020 r. Żaden taki zakaz logicznie z brzmienia przepisu nie wynika – dyspozycja przepisu mówi o „zwiększeniu kosztów” w roku następnym, a nie opłat (które mogą ulegać zmianie nawet częściej niż w jednokrotnie w ciągu roku). Art. 6 ust. 1 u.s.m. nakazuje więc ujęcie (zaksięgowanie) nadwyżki jako przychodu lub kosztu w następnym roku obrotowym, nie reguluje natomiast sposobu i terminu zmiany wysokości opłat. Co więcej, zgodnie z art. 6 ust. 1 u.s.m. taka niepokryta nadwyżka kosztów – przeniesiona jako koszty z poprzedniego roku – i tak byłaby składnikiem kosztów roku obecnego, dla którego pokrycia spółdzielnia niewątpliwie ma prawo zmienić opłatę (nawet przy przyjęciu interpretacji postulowanej przez powodów). Ograniczenie, jakie dostrzegają w art. 6 ust. 1 u.s.m. powodowie, nie tylko więc nie wynika logicznie z brzmienia przepisu, ale jeszcze nie mogłoby znaleźć praktycznego zastosowania. Przenosząc ten argument na grunt niniejszej sprawy – nadwyżka kosztów nad przychodami z roku 2018 r. zgodnie z art. 6 ust. 1 u.s.m. powiększyła koszty w roku 2019 i w tym samym roku Syndyk wydał zarządzenie nr (...) służące pokryciu tych kosztów – ani ze wskazanego przepisu, ani z innych przepisów u.s.m. nie można wywieść zakazu dla ustalenia w 2019 r. nowej wysokości opłat eksploatacyjnych uwzględniającej koszty roku 2019 r., nawet jeśli wysokość ta będzie obowiązywać od 1 lutego 2020 r.

66.  Zgodnie z art. 4 ust. 7 u.s.m. o zmianie wysokości opłat spółdzielnia jest obowiązana zawiadomić osoby, o których mowa w ust. 1-2 i 4, co najmniej na 3 miesiące naprzód na koniec miesiąca kalendarzowego. Zmiana wysokości opłat wymaga uzasadnienia na piśmie. Sąd podziela pogląd wyrażony przez Sąd Okręgowy w Łodzi w wyroku z dnia 10 grudnia 2019 r., sygn. III Ca 1151/19, zgodnie z którym obowiązek uiszczania opłat eksploatacyjnych na rzecz spółdzielni ma charakter ustawowy, a mieszkaniec spółdzielni ma obowiązek uiszczać opłaty w wysokości ustalonej w uchwale spółdzielni (czy też, jak w niniejszej sprawie, Syndyka Spółdzielni). Przepis art. 4 ust. 7 nie czyni z zawiadomienia o zmianie wysokości opłat czynności prawnej równiej wypowiedzeniu – czyli oświadczeniu kształtującemu stosunek prawny między mieszkańcem spółdzielni (tzn. osobą, której przysługuje własność lub spółdzielcze prawo do lokalu) a Spółdzielnią, gdyż z mocy przepisów u.s.m. – art. 4 ust. 1-2 lub 4 – mieszkaniec ma obowiązek uiszczać opłatę w wysokości ustalonej przez właściwy organ spółdzielni (analogicznie jak to jest w przypadku zaliczek uiszczanych na rzecz Wspólnoty Mieszkaniowej). Niedopełnienie obowiązku zawiadomienia o zmianie opłaty przez spółdzielnię nie powoduje samo z siebie, że daną osobę podwyżka nie obowiązuje – może ono natomiast być ocenione negatywnie dla spółdzielni z punktu widzenia zasad współżycia społecznego (art. 5 k.c.). Tym samym kwestia, czy zawiadomienie o podwyżce zostało skutecznie doręczone do rąk każdego z powodów, była pozbawiona znaczenia dla oceny skuteczności zmiany wysokości opłaty. Warto jednak nadmienić, że Syndyk dowiódł co najmniej podjęcia daleko idących starań, aby rzeczywiście zawiadomić o podwyżce z odpowiednim wyprzedzeniem – zawiadomienia były opublikowane na stronie internetowej Spółdzielni, wywieszone w budynkach przy ul. (...), Al. (...) (...), rozdawane mieszkańcom przez administratora oraz wysyłane pocztą osobom, które nie odebrały go osobiście lub powiadomiły o niezamieszkiwaniu w budynku.

Koszty

67.  O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 zd. 1 k.p.c. Powodowie byli względem siebie współuczestnikami formalnymi, w związku z czym wartość przedmiotu sporu w stosunku do każdego z nich została oznaczona odrębnie (i nie przekraczała w żadnym przypadku 500 zł) – każdy nich mógłby więc wystąpić z takim powództwem oddzielnie. Zgodnie z art. 105 § 1 k.p.c. współuczestnicy sporu zwracają koszty procesu w częściach równych. Z uwagi na to od każdego z powodów objętych wyrokiem Sąd zasądził kwotę 105,17 zł, co stanowi sumę 90 zł kosztów zastępstwa procesowego (na podstawie § 2 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie) od każdego z powodów oraz proporcjonalnej części poniesionych przez pozwanego wydatków – 17 zł opłaty skarbowej i 2000 zł zaliczki na wynagrodzenie biegłego.

68.  W związku z tym, że w toku postępowania Skarb Państwa tymczasowo pokrył wynagrodzenie dla biegłego do kwoty 7 065,43 zł należało tym wydatkiem obciążyć powodów zgodnie z art. 113 ust. 1 w zw. z art. 83 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. W związku z tym, że postępowanie co do 6 pierwotnych powodów pozostaje zawieszone z powodu ich śmierci, a ich następcy prawni mogą w przyszłości także zostać zobowiązani do zwrotu wydatków na tę opinię, Sąd podzielił kwotę 7 065,43 zł przez liczbę 139 (133 powodów objętych wyrokiem w sprawie oraz 6, co do których postępowanie jest zawieszone) i otrzymaną kwotę 50,83 zł nakazał pobrać od każdego z powodów na rzecz Skarbu Państwa.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

4.  (...)

5.  (...)

6.  (...)

1 Potwierdzonym publikacjami GUS „Gospodarka mieszkaniowa” za rok 2014, 2016 i 2018 (badanie wysokości kosztów utrzymania lokali prowadzone jest w cyklu dwuletnim), dostępnych pod adresem https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/infrastruktura-komunalna-nieruchomosci/nieruchomosci-budynki-infrastruktura-komunalna/gospodarka-mieszkaniowa-w-2014-r-,13,10.html