Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie

UZASADNIENIE

Przedmiot i przebieg postępowania

1.  Pozwem z dnia 12 lipca 2019 r. powodowie, K. J., E. Z., J. A. i J. Z. wnieśli o zasądzenie od pozwanego m. kwot (odpowiednio w kolejności jak wyżej) 50 000 zł, 31 250 zł, 9 375 zł, 9 375 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pozwu do dnia zapłaty, a także o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów zwrotu kosztów procesu, w tym zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych. Powodowie wskazali, że dochodzą od pozwanego (wynikającego z posiadania w złej wierze) wynagrodzenia za korzystanie z należącej do nich nieruchomości – zabudowanej budynkiem wielolokalowym przy ul. (...) w W. – w roku 2012 r. Wysokość dochodzonych roszczeń została przez powodów ustalona w oparciu o stosowane przez m. D. P. stawki czynszu od 1 stycznia 2012 roku do 31 grudnia 2012 roku. ( pozew, k. 3-7).

2.  W odpowiedzi na pozew z dnia 5 lutego 2020 r. pozwany, m., wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Pozwany podniósł zarzuty przedawnienia roszczenia, brak legitymacji biernej po swojej stronie, braku złej wiary po swojej stronie w okresie objętym pozwem, a także – jako zarzut ewentualny – zarzut potrącenia z wierzytelnością dochodzoną pozwem wierzytelność m. w stosunku do powodów w kwocie 580 897,66 zł. ( odpowiedź na pozew, k. 69-71v)

3.  Postanowieniem z dnia 24 sierpnia 2020 r. Sąd zawiesił postępowanie z powodu zgonu K. J. i podjął zawieszone postępowanie z udziałem jej spadkobiercy – E. M.. ( postanowienie, k. 103; akt poświadczenia dziedziczenia, k. 94-95). Powódka E. M. poparła w całości powództwo. (pismo przygotowawcze, k. 119-120)

4.  Postanowieniem z dnia 25 lutego 2022 r. Sąd zawiesił postępowanie do czasu wydania przez Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów rozstrzygnięcia w sprawie zagadnienia prawnego zarejestrowanego pod sygn. III CZP 43/22 w przedmiocie skutków złożenia wniosku o zawezwanie do próby ugodowej dla przedawnienia roszczenia . (postanowienie, k. 222). Postępowanie zostało podjęte postanowieniem Sądu z dnia 17 października 2024 r. (postanowienie, k. 249). Podejmując postępowanie Sąd miał na względzie to, że od czasu jego zawieszenia minęły ponad 2 lata, w którym to czasie Sąd Najwyższy w sprawie III CZP 43/22 postanowieniem z dnia 23 września 2022 r. zadał pytanie prejudycjalne Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej i zawiesił postępowanie do czasu zakończenia postępowania przed tym trybunałem (sprawa C-158/24). Biorąc pod uwagę możliwy dalszy czas trwania postępowania przed TSUE, a także przed Sądem Najwyższym po zakończeniu postępowania przed TSUE, a także komplikacje związane z kontrowersjami co do powołań niektórych sędziów Sądu Najwyższego i zapowiadanych ustawowych uregulowań tego zagadnienia, Sąd doszedł do wniosku, że dalsze oczekiwanie na odpowiedź Sądu Najwyższego może skutkować nadmierną przewlekłością w rozpoznaniu sprawy i naruszeniem prawa stron do uzyskania rozstrzygnięcia w rozsądnym terminie (zresztą postępowanie w chwili podjęcia postępowania już trwało ponad 5 lat.

Ustalenia faktyczne

5.  Dnia 19 lutego 1949 r. M. S. sprzedała nieruchomość zabudowaną wielolokalowym budynkiem mieszkalnym przy ul. (...) w W. K. M. i H. Z. (1) w równych częściach za cenę 4 500 000 zł.

( umowa sprzedaży, k. 18-20)

6.  Nabyta nieruchomość znajdowała się na terenie objętym działaniem dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. (zwany „dekretem (...)” lub „dekretem B.”). Dnia 11 kwietnia 1949 r. nieruchomość została objęta w posiadanie przezm. a termin na złożenie wniosku o przyznanie własności czasowej upływał 11 października 1949 r. Wniosek o przyznanie prawa własności czasowej tej nieruchomości został złożony przez pełnomocnika K. M. i H. Z. (1) adw. J. S. dnia 24 marca 1949 r.

( decyzja dekretowa, k. 26; wniosek o przyznanie własności czasowej, k. 21)

7.  Orzeczeniem z dnia 30 listopada 1954 r. Prezydium Rady Narodowej w m. odmówiło K. M. i H. Z. (1) przyznania prawa własności czasowej do gruntu nieruchomości (...) położonej przy ul. (...), nr hip. (...) P.. W orzeczeniu wskazano, że zgodnie z opracowywanym planem zagospodarowania przestrzennego teren ten jest przeznaczony pod zabudowę mieszkaniową społeczną, a zdaniem organu korzystanie przez właścicielki z przedmiotowego gruntu nie da się pogodzić z przeznaczeniem terenu wg. będącego w opracowaniu planu zagospodarowania przestrzennego.

( decyzja SKO, k. 24, 105, przesłuchanie E. Z. z postępowania VI C 918/21, k. 166v)

8.  Po zmianie ustroju rozpoczętej w 1989 r. następcy prawni H. Z. (1), głównie jej mąż J. Z., ale też syn E. Z., starali się o zwrot przedmiotowej nieruchomości, jednakże bezskutecznie.

( protokół zeznań E. M. z postępowania VI C 704/19, k. 79, przesłuchanie E. Z. z postępowania VI C 918/21, k. 166v, przesłuchanie E. Z., k. 223v)

9.  Decyzją z dnia 19 czerwca 1992 r. Wojewoda (...) stwierdził nabycie przez D. Gminę P. z mocy prawa w dniu 27 maja 1990 r. nieodpłatnie własność nieruchomości położonej przy ul. (...) w W., stanowiącej działkę ew. nr 21/19 w obrębie 274 (dziś – działkę ew. nr 49 z obrębu 4-13-04).

( decyzja Ministra, k. 22)

10.  W 2010 r. K. M. (od 1958 nosząca nazwisko J.), J. A. (zstępna H. Z. (1)), J. Z., E. Z. i H. Z. (2) (synowie H. Z. (1)) reprezentowani przez pełnomocników złożyli do Ministra Infrastruktury wniosek o stwierdzenie nieważności orzeczenia z dnia 30 listopada 1954 r. Dnia 14 lipca 2011 r. Minister Infrastruktury uznał się za niewłaściwy do rozpatrzenia tej sprawy i przekazał ją do prowadzenia Samorządowemu Kolegium Odwoławczemu w W.. Decyzją z dnia 29 października 2012 r. SKO stwierdziło nieważność orzeczenia z dnia 30 listopada 1954 r. odmawiającego przyznania dotychczasowym właścicielom prawa własności czasowej do gruntu nieruchomości (...) położonej przy ul. (...), nr hip. (...) P.. SKO stwierdziło, że orzeczenie zostało wydane z rażącym naruszeniem prawa, gdyż wydano je w oparciu nie o przeznaczenie nieruchomości w obowiązującym planie zagospodarowania przestrzennego, ale dopiero opracowywanym. Stroną postępowania było m. reprezentowane przez Prezydenta Miasta.

( decyzja dekretowa – co do następstwa prawnego, k. 32; decyzja SKO, k. 24, 25; przesłuchanie E. Z. ze sprawy VI C 918/21, k. 166v, przesłuchanie E. Z., k. 223v)

11.  Decyzją z dnia 15 maja 2013 r., po ponownym rozpatrzeniu wniosku dekretowego w postępowaniu z udziałem K. J., E. Z., J. Z., H. Z. (2) i J. P. m. odmówił przyznania im prawa użytkowania wieczystego nieruchomości przy ul. (...) oznaczonej jako działka ew. nr (...) z obrębu (...) uregulowana w księdze wieczystej nr (...) w udziale wynoszącym 0, (...). Rozstrzygnięcie wynikało z faktu uprzedniej sprzedaży udziału we współwłasności budynku i udziału we współużytkowaniu wieczystym gruntu właścicielom wyodrębnionych lokali nr (...).

( decyzja dekretowa odmowna, k. 30-32)

12.  Decyzją z dnia 27 czerwca 2013 r., po ponownym rozpatrzeniu wniosku dekretowego w pozostałej części w postępowaniu z udziałem K. J., E. Z., J. Z., H. Z. (2) i J. P. m.ustanowił na ich rzecz prawo użytkowania wieczystego przedmiotowej nieruchomości w udziałach (odpowiednio) 0, (...); 0, (...); 0, (...); 0, (...); oraz 0, (...), a ponadto prawo użytkowania wieczystego nieruchomości stanowiącej działkę ew. nr (...) z obrębu (...) uregulowanej w księdze wieczystej nr (...), w udziałach (odpowiednio) (...). Decyzja ta miała stanowić podstawę zawarcia umowy oddania gruntu w użytkowanie wieczyste pod warunkiem wyeliminowania z obrotu prawnego decyzji z 1992 stwierdzającej nabycie własności nieruchomości z mocy prawa przez D. P. oraz przedłożeniu przez uprawnionych protokołu przejęcia w zarząd i administrację budynku – w części niesprzedanej – od Zakładu (...) w dzielnicy P. m., zawierającego ewentualne dokonanych nakładów na remont i modernizację budynku wykraczających poza zakres napraw bieżących.

( decyzja dekretowa, k. 26-29)

13.  Decyzją z dnia 12 listopada 2013 r. Minister Administracji i Cyfryzacji stwierdził nieważność decyzji Wojewody (...) z dnia 19 czerwca 1992 r. stwierdzającej nabycie przez D. Gminę P. z mocy prawa w dniu 27 maja 1990 r. nieodpłatnie własności nieruchomości przy ul. (...) w W., z wyłączeniem 2 lokali stanowiących odrębną własność – w części dotyczącej niesprzedanej części budynku. Minister stwierdził, że decyzja została wydana z rażącym naruszeniem prawa, albowiem na skutek wydania przez SKO decyzji z dnia 29 października 2012 r. powstał taki stan prawny, zgodnie z którym Skarb Państwa nigdy nie nabył własności nieruchomości przy ul. (...). Tym samym nie było dopuszczalne stwierdzenie nabycia własności tej nieruchomości z mocy prawa przez m..

( decyzja Ministra, k. 22-23v)

14.  Protokół zdawczo-odbiorczy przekazania 40 lokali mieszkalnych i 2 lokali użytkowych w budynku nr (...) przy ul. (...) w W. został sporządzony 15 kwietnia 2016 r. z udziałem przedstawicieli Zakładu Gospodarowania Nieruchomościami w Dzielnicy P. m. oraz uprawnionych z decyzji dekretowej (przy czym H. Z. (2) reprezentował E. Z.). Przedmiotem przekazania było 40 lokali mieszkalnych o łącznej powierzchni 1 795,28 m ^{( 2 )}i 2 lokale użytkowe o łącznej powierzchni 63,32 m ^{( 2)}. Na dzień przekazania zasiedlone były 33 lokale mieszkalne, z czego 8 bez tytułu prawnego, pozostałe lokale mieszkalne oraz oba lokale użytkowe stanowiły pustostany. Wskazano, że dokumentacja techniczna budynku jest w posiadaniu Zarządu Wspólnoty Mieszkaniowej(...). W protokole wskazano, że wszelkie rozliczenia finansowe za okres od 1 stycznia do 30 kwietnia 2016 r. z tytułu płatności dokonanych przez przekazującego na rzecz Wspólnoty Mieszkaniowej (...) będą zrealizowane pomiędzy przekazującym a Wspólnotą, a po stronie przekazującego pozostaną przychody oraz wpływy środków pieniężnych od najemców, należne za okres do dnia 30.04.2016 r. Z kolei od dnia 1 maja 2016 r. wszelkie zobowiązania publicznoprawne związane z przedmiotem przekazania oraz obowiązek wnoszenia zaliczek na konta finansowe Wspólnoty Mieszkaniowej obciąża przejmujących. Załącznikiem do protokołu był wykaz lokali mieszkalnych wskazujący m. in. ich powierzchnię oraz osobę zajmującą lokal. 20 maja 2016 r. aneksowano protokół dodając m. in. informację, że lokal nr (...) wskazany jako pustostan uległ spaleniu i nie nadaje się do użytku.

(protokół, k. 33-36; aneks, k. 37-38)

15.  Umowa ustanowienia prawa użytkowania wieczystego udziału w użytkowaniu wieczystym nieruchomości, którego dotyczyła decyzja z dnia 27 czerwca 2013 r., została zawarta, w związku z czym współużytkownikami wieczystymi (a następnie współwłaścicielami nieruchomości w związku z przekształceniem prawa użytkowania wieczystego w prawo własności decyzją z dnia 17 maja 2018 r.) zostali K. J., E. Z., J. Z. i D. M. (który nabył udział od J. A.). H. Z. (2) zbył swój udział w prawie na rzecz E. Z..

( wydruk księgi wieczystej nieruchomości, k. 39-41)

16.  Dnia 14 kwietnia 2017 r. m. złożyło w Sądzie Okręgowym (...) w W. pozew o zapłatę łącznej kwoty 640 980,59 zł od K. J., E. Z., J. Z., H. Z. (2) i J. A. (od każdego w części stosownej do udziału). Pozew obejmował żądanie zwrotu nakładów poczynionych przez m. na nieruchomość w okresie 10 lat przed wydaniem go użytkownikom wieczystym. Wcześniej miasto wzywało ich do dobrowolnej zapłaty tej kwoty. Sprawa toczyła się pod sygn. I C 406/17.

( pozew, k. 81-83, nakłady remontowe, k. 84)

17.  W odpowiedzi na roszczenia miasta współużytkownicy wieczyści nieruchomości zaczęli domagać się zaspokojenia przez miasto własnych roszczeń związanych z posiadaniem i korzystaniem z nieruchomości bez tytułu prawnego. W związku z tym współużytkownicy złożyli dnia 14 kwietnia 2017 r. w Sądzie Rejonowym dla (...) w W. wniosek o zawezwanie m. do próby ugodowej w sprawie o zapłatę na swoją rzecz łącznie 900 000 zł. W uzasadnieniu wniosku podano, że przeciwnik zobowiązany jest pokryć szkodę wynikłą z wydania orzeczenia z rażącym naruszeniem prawa, a ponadto na roszczenie wnioskodawców składają się utracone korzyści jakie wnioskodawcy mogliby czerpać ze znajdujących się w budynku lokali mieszkalnych i użytkowych, a których nie mogli osiągnąć z powodu władania przez przeciwnika nieruchomością. Dodatkowo wskazano, że przeciwnik jest zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, przy czym przeciwnik co najmniej od chwili wydania decyzji przez SKO pozostaje posiadaczem w złej wierze.

( wniosek, k. 14-15v; protokół zeznań E. M. z innego postępowania, k. 79; wiadomości mailowe dotyczące rozmów ugodowych, k. 262-273)

18.  Kolejny wniosek o zawezwanie do próby ugodowej współużytkownicy złożyli 12 kwietnia 2018 r. w Sądzie Rejonowym dla (...) w W.. Był on w swojej treści prawie tożsamy z poprzednim wnioskiem. Został on złożony w czasie, gdy rozprawa prowadzona przed Sądem Okręgowym dla W. P. była odroczona w związku z prowadzonymi między stronami rozmowami ugodowymi. Dnia 16 lutego 2018 r. współużytkownicy odbyli jedno spotkanie z przedstawicielami miasta z Zakładu Gospodarowania Nieruchomościami w sprawie rozliczenia się z wzajemnie zgłoszonych roszczeń. Pełnomocnik Miasta r.pr. M. J. w wiadomości z dnia 16 lutego 2018 r. (po spotkaniu) zaproponował treść ugody, zgodnie z którąM. zrzekłoby się roszczeń dochodzonych w sprawie sądowej na kwotę 640 980,59 zł, współużytkownicy z kolei zrzekliby się swoich roszczeń z tytułu utraconych korzyści, nieotrzymanych pożytków, zużycie i pogorszenie jej stanu technicznego, wynagrodzenie za korzystanie z tej nieruchomości i jakichkolwiek innych tytułów wynikających ze zwrotu i posiadania nieruchomości przy (...) przez m.. Współużytkownicy mieliby ponadto oświadczyć, że zastrzegają sobie dochodzenie pozostałej kwoty w wysokości 259 019,41 zł. Pełnomocnik współużytkowników odpowiedziała, że treść ugody jest dla nich akceptowalna poza propozycją zniesienia kosztów w postępowaniu przed Sądem Okręgowym (...) w W.. Mimo jej prośby kolejne spotkania w sprawie ugody się nie odbyły. Ostatecznie z rozmów jednak nic nie wynikło, a przedstawiciele miasta podtrzymali żądania wysuwane wobec współużytkowników nieruchomości. Ostatecznie do porozumienia nie doszło ani w wyniku spotkania, ani w wyniku zawezwania do próby ugodowej.

( wniosek wraz potwierdzeniem nadania, k. 16-17v; protokół z posiedzenie jawnego ze sprawy I Co 1464/18, k. 190; protokół zeznań E. M. z postępowania VI C 704/19, k. 79-79v; przesłuchanie E. Z. z postępowania VI C 918/21, k. 166v; przesłuchanie E. M. z postępowania VI C 918/21, k. 167v; korespondencja e-mail, k. 268-273)

19.  Dnia 7 marca 2019 r. Sąd Okręgowy dla W. P. oddalił powództwo m. w sprawie I C 406/17. Od orzeczenia miasto złożyło w 2020 r. apelację.

( bezsporne; przesłuchanie E. M. z postępowania VI C 918/21, k. 167v)

20.  30 marca 2020 r. zmarła K. J., a jej jedyną spadkobierczynią została córka, E. M..

( akt poświadczenia dziedziczenia, k. 94-95)

Omówienie dowodów

21.  Sąd oparł się na wyżej wymienionych dowodach, których prawdziwości strony nie kwestionowały. Zasadnicze dla rozstrzygnięcia kwestie – takie jak daty rozstrzygnięć administracyjnych, następstwo prawne po dawnych właścicielkach nieruchomości, treść żądań formułowanych przez tych następców w stosunku do miasta – wynikały z załączonych przez strony dokumentów. Większość sporu koncentrowała się na ocenach prawnych, a nie faktycznych.

22.  Z racji podjętego przez Sąd rozstrzygnięcia i dokonanej oceny prawnej nie zachodziła potrzeba prowadzenia ustaleń co do kwestii faktycznych, które miałyby znaczenie dla wykazania wysokości roszczenia powodów, w tym przede wszystkim stanu technicznego budynku na rok 2012. Z tego względu Sąd w poprzedniej części uzasadnienia nie wypowiadał się na ten temat, jak również nie przedstawiał bardziej szczegółowo sporów powodów z pozwanym. Dlatego też zeznania powodów złożone w tej sprawie na okoliczności stanu faktycznego budynku i sposobu użytkowania lokali w nieruchomości w roku 2012 (k. 223-224) nie miały dla rozstrzygnięcia znaczenia.

23.  Co do przebiegu spotkania w sprawie rozmów ugodowych, do jakiego doszło w 2018 r. w biurze Zakładu Gospodarowania Nieruchomościami Dzielnicy (...), Sąd oparł się na korespondencji e-mailowej przedłożonej przez pełnomocnika powodów już po podjęciu postępowania w sprawie. Z tego względu zeznania E. M. złożone w sprawie o sygn. VI C 704/19 (w charakterze świadka, kopia protokołu k. 78) i w sprawie VI C 918/21 (w charakterze strony, kopia protokołu, k. 167v), w tej sprawie miały drugorzędne znaczenie, zwłaszcza, że występuje pomiędzy nimi wyraźna rozbieżność (z wcześniejszych zeznań wynikało, że ze spotkania wynikało jasno, że miasto nie ma zamiaru zaspokoić roszczeń powodów; z kolei jako strona postępowania w sprawie VI C 918/21 E. M. zeznała, że to konkretne postępowanie nie zakończyło się wiążącymi ustaleniami, a urzędnicy mieli jeszcze skontaktować się ze swoimi przełożonymi, od których decyzji zależało powodzenie rozmów ugodowych).

24.  Sąd nadmienia, że nie istniały przeszkody do uznania protokołów z innych spraw za dowód w niniejszym postępowaniu. Protokół z rozprawy z dnia 12 września 2019 r. (VI C 704/19) jak i z dnia 6 sierpnia 2021 r. (VI C 918/21) stanowią dokument urzędowy dokumentujący przebieg tamtej rozprawy (art. 244 § 1 k.p.c., wyrok SA w Łodzi z dnia 30 kwietnia 2018 r., sygn. I ACa 1081/17), a wydruk tych protokołów (nie zawierający podpisów lub poświadczenia za zgodność z oryginałem, zapewne pochodzący z sądowego portalu informacyjnego) stanowił inny środek dowodowy, do którego należało odpowiednio stosować przepisy o dowodzie z dokumentu (art. 309 k.p.c.)

25.  Sąd pominął dowód z opinii biegłego na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. jako zbędny dla rozstrzygnięcia, gdyż z uwagi na skutecznie podniesienie zarzutu przedawnienia przez pozwanego nie było potrzeby prowadzenia dowodu służącego ustaleniu hipotetycznej wysokości roszczenia dochodzonego pozwem (k. 299v).

Ocena prawna

26.  Powództwo podlegało oddaleniu w całości z uwagi na przedawnienia roszczenia, którego domagali się powodowie w przedmiotowej sprawie.

27.  Zgodnie z art. 229 § 1 k.c., roszczenia właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości, jak również roszczenia o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy. Zgodnie natomiast z art. 123 § 1 k.c., bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. W myśl art. 124 § 1 i 2 k.c. po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo. W razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone.

28.  Wydanie nieruchomości nastąpiło 15 kwietnia 2016 r. Wniosek o zawezwanie do próby ugodowej został złożony 14 kwietnia 2017 r., a potem – ponowny – 12 kwietnia 2018 r. Z uwagi na te daty do wniosku o zawezwanie do próby ugodowej nie mógł znaleźć zastosowania art. 121 pkt 6 k.c., zgodnie z którym przez czas trwania postępowania pojednawczego bieg przedawnienia ulega zawieszeniu. Przepis ten wszedł w życie dnia 30 czerwca 2022 r. na podstawie ustawy z dnia 2 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, która nie przewidywała retroaktywnego skutku co do postępowań pojednawczych zakończonych przez wejściem w życie ustawy.

29.  Zdaniem Sądu pierwszy wniosek o zawezwanie do próby ugodowej doprowadził do skutecznego przerwania biegu przedawnienia roszczenia powodów. Jakkolwiek w treści wniosku roszczenia powodów nie zostały opisane szczegółowo (z rozbiciem na poszczególne lata i indywidualne rodzajowo roszczenia), to wskazano w nim zarówno wysokość roszczenia, jak i je nazwano (k. 15 in fine). Pomiędzy stronami było sporne, czy drugi z wniosków również doprowadził do przerwania biegu przedawnienia.

30.  Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 kwietnia 2019 r., sygn. III CSK 103/17, co do zasady nie można wykluczyć, że także kolejny wniosek o zawezwanie do próby ugodowej doprowadzi do przerwania biegu przedawnienia, nawet jeżeli treścią nie odbiega od poprzedniego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego kilkakrotnie podkreślano jednak, że konieczną przesłanką przyjęcia tego skutku jest uznanie, że wniosek ten rzeczywiście zmierzał do dochodzenia roszczenia, a jego celem nie było tylko i wyłącznie przerwanie biegu przedawnienia. Jak wyraził to Sąd Najwyższy w wyroku z 10 stycznia 2017, V CSK 204/16: "nie może być sporu co do tego, że nie jest czynnością zmierzającą bezpośrednio do dochodzenia roszczenia zawezwanie do próby ugodowej, którego celem jest jedynie wydłużenie okresu zaskarżalności wierzytelności przez doprowadzenie do kolejnej przerwy biegu przedawnienia. Taki cel pozostaje zarówno w sprzeczności z założeniami instytucji przedawnienia roszczenia, którymi jest przede wszystkim czasowe ograniczenie uprawnienia służącego wierzycielowi i przyznanie prawa do uchylenia się od zaspokojenia roszczenia zobowiązanemu, jak i w sprzeczności z podstawowym założeniem postępowania pojednawczego, którym jest doprowadzenie do zawarcia ugody, a nie do przerwy biegu przedawnienia. W każdym jednak przypadku, niezależnie od tego, czy jest to pierwsze zawezwanie czy kolejne, sąd jest zobowiązany do badania czy zachodzą przesłanki określone w art. 123 § 1 pkt 1 k.c., a więc również badania czy jest to czynność, która potencjalnie może doprowadzić do realizacji roszczenia oraz badania jaki jest jej rzeczywisty cel." Podobne stanowisko Sąd Najwyższy wyraził również w innych orzeczeniach (zob. wyr. SN z 28 stycznia 2016 r., III CSK 50/15; wyr. SN z 19 lutego 2016 r., V CSK 365/15; post. SN z 10 kwietnia 2018, II CSK 694/17).

31.  Trudno jednak nie przyznać racji pełnomocnikowi powodów, że w ostatnich latach Sąd Najwyższy przedstawia także odmienną interpretację, wedle której każdy wniosek o zawezwanie do próby ugodowej, o ile nie został on odrzucony, prowadzi do przerwania biegu przedawnienia. Sąd Najwyższy wyraził ten pogląd w wyroku z dnia 27 lipca 2018 r., sygn. V CSK 384/17, wskazując, że w myśl art. 123 § 1 pkt 1 k.c. każda czynność przed sądem przedsięwzięta bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia przerywa bieg przedawnienia. Wniosek o zawezwanie do próby ugodowej nie spowoduje przerwy biegu przedawnienia tylko wtedy, gdy został zwrócony, odrzucony bądź wywołane nim postępowanie pojednawcze zostało umorzone. Jeżeli wniosek o zawezwanie do próby ugodowej spowodował wszczęcie i przeprowadzenie postępowania pojednawczego, to wywołał również skutek określony w art. 123 § 1 pkt 1 k.c. Nie ma w tym wypadku miejsca na badanie w późniejszym procesie o roszczenie objęte wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej celu, którym kierował się wierzyciel, gdy wystąpił z tym wnioskiem. Decydujące jest to, że sąd przeprowadzając postępowanie pojednawcze, potraktował wniosek o zawezwanie do próby ugodowej zgodnie z jego funkcją, tj. jako czynność procesową, która zmierzała do podjęcia próby ugodowej, i uznał go za dopuszczalny, podejmując stosowne czynności. Pogląd ten podzielono także w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 2019 r., sygn. III CSK 122/17 i z dnia 12 marca 2020 r., sygn. IV CSK 582/18, a także wyroku z dnia 17 czerwca 2021 r., sygn. II CSKP 104/21. Rozbieżności na tle interpretacji przepisu art. 123 i postępowania o zawezwanie do próby ugodowej doprowadziło do wystąpienia przez Sąd Najwyższy z wnioskiem o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego przez skład 7 sędziów. Zagadnienie to nie zostało do dziś rozstrzygnięte (sygn. III CZP 43/22).

32.  Zdaniem Sądu byłoby niewłaściwe obciążanie Sądu na etapie postępowania pojednawczego, w swoich założeniach nieskomplikowanego i nie przewidującego dokonywania przez sąd ustaleń i przeprowadzania dowodów. Dokonywanie oceny, czy wniosek stanowi nadużycie prawa, wymagałoby natomiast podjęcia takich czynności, zupełnie nie przystających do praktyki postępowania pojednawczego i grożących tym, że z postępowania pojednawczego zostanie uczyniony „mini-proces”, w którym przedmiotem rozstrzygnięcia będzie skuteczność złożenia wniosku (tj. czy można go uznać za nadużycie prawa). Kwestia skuteczności przerwania biegu przedawnienia powinna być przedmiotem dowodzenia już w postępowaniu rozpoznawczym. Należy też zgodzić się ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w postanowieniu z dnia 26 czerwca 2024 r., sygn. I CSK 2970/23, że taka wykładnia przepisów prawa materialnego i procesowego dotyczących przerwy biegu przedawnienia roszczeń pozbawiałaby drugą stronę kontroli instancyjnej oceny sądu rejonowego, że nastąpiła przerwa biegu przedawnienia roszczenia, tym bardziej że orzeczniczo sąd rejonowy nie wypowiada się w tej materii, gdyż w przypadku zawarcia ugody nie umarza postępowania, natomiast jeśli do zawarcia ugody nie dojdzie fakt ten odnotowuje w protokole posiedzenia. Możliwa byłaby także sytuacja, że sąd rejonowy, który z zasady jest właściwy do przeprowadzenia postępowania pojednawczego (art. 185 § 1 k.p.c.) oceniałby kwestie materialnoprawne, gdy nie dojdzie do zawarcia ugody, w sprawie podlegającej rozpoznaniu w pierwszej instancji przez sąd okręgowy. Nadmiernie liberalna wykładnia art. 123 § 1 pkt 1 k.c. przy ocenie zawezwania do próby ugodowej jako czynności przerywającej bieg przedawnienia prowadzi do wypaczenia sensu prawnego instytucji przerwy biegu przedawnienia (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 listopada 2023 r., sygn. II CSKP 1650/22).

33.  Choć powyższe rozbieżności w wykładni prawa dokonywane przez Sąd Najwyższy (a w ślad za nim także przez sądy powszechne) faktycznie istnieją, to Sąd rozpatrujący przedmiotową sprawę uznaje pierwszy z przedstawionych poglądów za bardziej przekonujący i na nim opiera swoje stanowisko co do rozstrzygnięcia wydanego w tej sprawie.

34.  Dlatego Sąd uznał, iż w tej sprawie drugi ze złożonych wniosków o zawezwanie do próby ugodowej mógł przerwać bieg przedawnienia jedynie w wyjątkowym przypadku – gdy okoliczności jego złożenia usprawiedliwiały przekonanie wierzyciela o obiektywnej, realnej możliwości zmiany stanowiska dłużnika i zawarcia ugody, w ramach której powodowie uzyskali zaspokojenie swoich roszczeń dotyczących roku 2012.

35.  W tej sprawie działania pozwanego poprzedzające złożenie wniosku z kwietnia 2018 r. nie usprawiedliwiały ponownego wystąpienia z wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej. Trzeba wpierw podkreślić, że rozmowy ugodowe pomiędzy powodami a miastem dotyczyły przede wszystkim postępowania przed Sądem Okręgowym dla W. P. toczącym się z powództwa miasta przeciwko powodom pod sygn. I C 406/17 i dochodzonym w nim przez miasto roszczeniem. Propozycja ugodowa zaś, jaka padła w korespondencji mailowej prowadzonej przez strony z lutego 2018 r. (k. 271), dotyczyła w jej pkt 2, ogólnie sformułowanego roszczenia powodów o „utracone korzyści, nieotrzymane pożytki, wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości, zużycie i pogorszenie stanu nieruchomości, a także z jakichkolwiek innych tytułów wynikających z faktu zwrotu/posiadania tej nieruchomości przez m.”. Projekt ugody, co należy stanowczo podkreślić, nie wskazywał jednak na to, aby m. gotowe było uznać roszczenia powodów za zasadne w jakimkolwiek zakresie. W propozycji ugody przyjęto bowiem taką konstrukcję, gdzie obie strony jednostronnie zrzekłyby się roszczeń do kwoty 640 980,59 zł, których miały nie dochodzić. Powodowie zaś mieli zastrzec, że zachowują swoje roszczenia co do kwoty
259 019,41 zł, ale nie było to jednoznaczne z tym, że miasto takie roszczenia uznaje (brak bowiem w projekcie ugody jakiegokolwiek oświadczenia, że na taką propozycję miasto miałoby wyrazić zgodę). Propozycja ugody nie zakładała więc zaspokojenia roszczeń powodów w jakimkolwiek zakresie, a przewidywała wyłącznie obopólne zrzeczenie się roszczeń przez nich i przez M., przy czym w toku procesu przed Sądem Okręgowym powodowie żądanie Miasta konsekwentnie kwestionowali. Wobec tego treść pkt 3 propozycji ugody należało uznać jako jednostronne oświadczenie ze strony powodów.

36.  W takich okolicznościach kiedy to doszło do sformułowania i przedstawienia w formie pisemnej propozycji takiej ugody jak ta załączona do maila (k. 271), brak jest zasadniczego usprawiedliwienia dla przekonana, że miasto wyraziłoby (czy też istniałoby wysokie prawdopodobieństwo) zgodę na to, aby zapłacić na rzecz powodów kwotę wynagrodzenia za korzystanie z należącej do nich nieruchomości, za rok 2012, nawet w ograniczonej wysokości. Z propozycji ugodowej nie wynika bowiem, aby w rzeczywistości miasto miało zamiar tą kwotę na rzecz powodów uiścić. Strony po prostu miały się zrzec każdy swojego roszczenia (w pkt 1 miasto; a w pkt 3 powodowie), przy czym brak było jakichkolwiek oświadczeń o uznaniu wprost roszczenia drugiej strony (pkt 3 mówi tylko o tym, że powodowie zastrzegają sobie prawo do dochodzenia od miasta kwoty 259 019,41 zł, co w żaden sposób nie oznacza po pierwsze, że z takim konkretnie roszczeniem wystąpią, ani że miasto takie roszczenie w pełni czy nawet w części uzna). Trudno więc mówić o tym, aby z ugodą mogła wiązać się obiektywnie usprawiedliwiona nadzieja na skuteczne dochodzenie roszczenia objętego niniejszym pozwem Z tego względu Sąd stwierdził brak wystąpienia obiektywnych przesłanek do ponownego przerwania biegu przedawnienia jakie miało by nastąpić w drodze ponowienia wniosku o zawezwanie do próby ugodowej jakie zostało złożone przez powodów w kwietniu 2018 r.

37.  Przyjmując zatem pierwszy z przedstawionych poglądów orzeczniczych na gruncie dowodów zgromadzonych w tej sprawie należy ostatecznie uznać, że powodowie nie dowiedli, by ponowny wniosek o zawezwanie do próby ugodowej miał inny cel niż spowodowanie przerwania biegu przedawnienia. Nie zmienia tego fakt, że w niedługim czasie przed złożeniem tego wniosku strony prowadziły rozmowy w sprawie ugodowego rozwiązania sytuacji, ale nie wynikała z nich perspektywa na uzyskanie zaspokojenia swojego roszczenia choćby w części. Takim dowodem nie jest bowiem opisana już wyżej propozycja ugody, która nie przewiduje zaspokojenia roszczeń powodów w jakiejkolwiek części ale wręcz zakładała, że powodowie znacznej części z nich nie będą dochodzić.

38.  W takich okolicznościach złożenie kolejnego wniosku o zawezwanie do próby ugodowej z 2018 r. nie sposób potraktować jako podyktowanego rzeczywistą chęcią podjęcia kolejnych rozmów ugodowych i uzasadnionym oczekiwaniem na zaspokojenie roszczeń choćby w części.

39.  Skoro zatem bieg przedawnienia roszczenia został przerwany skutecznie wnioskiem z dnia 14 kwietnia 2017 r., to termin do wystąpienia z żądaniem wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości, jak również roszczenia o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy, upłynął z dniem 14 kwietnia 2018 r. Pozew zaś w tej sprawie został złożony 12 lipca 2019 r., a zatem już po upływie rocznego terminu określonego w art. 229 k.c.

40.  Dlatego powództwo zostało oddalone w całości.

Koszty postępowania

41.  Sąd oparł rozstrzygnięcie o kosztach postępowania na art. 98 § 1 k.p.c. Pozwanemu przysługiwał poniesiony przez niego koszt w wysokości kosztów zastępstwa procesowego – 3 600 zł (na podstawie § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych). Z uwagi na to, że pomiędzy powodami występowało współuczestnictwo formalne (każdy z nich dochodził swojego indywidualnego roszczenia tego samego rodzaju na jednakowej podstawie faktycznej), Sąd zasądził od każdego z nich na rzecz pozwanego ¼ tej kwoty, tj. 900 zł.

42.  Zasadniczo przy tego rodzaju współuczestnictwie powodowi powinien przysługiwać zwrot kosztów postępowania od każdego z powodów z osobna ustalony w oparciu o stawki z rozporządzenia. Sąd powołuje się jednak na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 2015 r., sygn. III CZP 29/15, zgodnie z którą w razie współuczestnictwa formalnego (art. 72 § 1 pkt 2 k.p.c.), do niezbędnych kosztów procesu poniesionych przez współuczestników reprezentowanych przez jednego pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym zalicza się jego wynagrodzenie ustalone odrębnie w stosunku do każdego współuczestnika. Sąd powinien jednak obniżyć to wynagrodzenie, jeżeli przemawia za tym nakład pracy pełnomocnika, podjęte przez niego czynności oraz charakter sprawy (art. 109 § 2 k.p.c.).

43.  W tej sprawie powodowie mieli jednego pełnomocnika, który podejmował te same czynności reprezentując każdego z powodów. Nie zaistniała potrzeba, aby pełnomocnik pozwanego zgłaszał jakieś wnioski lub podejmował inne czynności co do któregoś z powodów z osobna. W takim stanie rzeczy Sąd uznał za uzasadnione, by pozwanemu przyznać stawkę wynagrodzenia wyliczoną wg. sumy wartości przedmiotu sporu podzieloną pomiędzy wszystkich powodów w równych częściach.

(...)