Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie

UZASADNIENIE

do wyroku z dnia 06 września 2024 r.

Pozwem z daty 26 września 2023 r. powodowie D. K. (1) i M. K. (1) (małżonkowie) – działający przez Pełnomocnika procesowego - wnieśli o zasądzenie od pozwanego (...) Bank (...) z siedzibą w B. (posiadający Oddział w P.) kwoty 12.704,08 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 01 sierpnia 2023 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego sprawowanego przez radcę prawnego według norm przepisanych. W uzasadnieniu Powodowie wskazali na umowę z 12.04.2019 r. jaką zawarli z Pozwanym - umowę promocyjnego kredytu konsumenckiego. wskazali, iż przy umowie działali jako konsumenci, a środki z kredytu były przeznaczone na zakup pojazdu , sfinansowanie składki ubezpieczenia za pojazd i sfinansowania składki ubezpieczenia kredytu.

Powodowie zarzucali sprawę oprocentowanie o stawkę WIBOR oraz zarzucono, iż żaden z punktów umowy nie był negocjowany, a Powodowie nie uzyskali żadnych informacji w aspekcie ryzyka, analiz – tej stawki.

Wskazano, jakie kwoty Powodowie uiścili koszty dodatkowe i stawki ubezpieczeniowe. Powołano się także na sankcję kredytu darmowego. Zarzucając naruszenia z art. 30 ust. 1 pkt 4, 6, 7, 10 i 15 Ustawy o kredycie konsumenckim.

Sprawa miała przedmiot kwalifikujący ją do rozpoznania w postępowaniu uproszczonym i konsumenckim zarazem. w tym przedmiocie udzielono informacji przy pierwszych pismach, w tym udzielono pouczeń Pozwanemu z art. 458 ¹⁵ – 458 ¹⁶ k.p.c. Dla strony o statusie przedsiębiorcy oznacza to dodatkowe obowiązki w aspekcie m.in. dowodów.

W odpowiedzi na pozew z daty 24 maja 2024 r. pozwana (...) Bank (...) z siedzibą w B. (posiadająca Oddział w Polsce – oddział zagranicznego przedsiębiorcy) - reprezentowana przez Pełnomocnika procesowego – wnosiła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwana zarzucał, iż powoływana przez Powodów umowa zawierała wszystkie informacje wymagane przepisami ustawy z 12.05.2011 r. o kredycie konsumenckim oraz odwoływała się do stanowiska UKNF z 26.07.2023 r. co do sprawy stawki WIBOR. Pozwana odnosiła się też do zarzucanych naruszeń w aspekcie sankcji kredytu darmowego z odwołaniem się do argumentacji prawnej. Pozwana wskazywała w aspekcie stawki WIBOR wskazywała na § 5 ust. 2 umowy oraz nadto wskazywała na rozporządzenie BMR z 08.06.2016 r. Podkreślono, iż umowa została sformułowana w sposób jednoznaczny i zrozumiały, zaś art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim nie może być intepretowany rozszerzająco z uwagi na jego restrykcyjny charakter. Niezwłocznie też został załączony brakujący załącznik do odpowiedzi przy piśmie z 03.06.2024 r. dotyczący stawki WIBOR.

Zarządzono wymianę pism odpowiednio do art. 205 ³ k.p.c., i odpowiednio przepisu szczególnego z art. 458 ¹⁵ § 4 k.p.c.

Powodowie podtrzymali swoje stanowisko i wskazywali na aspekt sankcji kredytu darmowego jak i z odwołaniem się do art. 385 ¹ k.c. ze wskazaniem na sprawę zmian opłat.

Pozwany złożył pismo, w którym poza podtrzymaniem dotychczasowego stanowiska, wskazał na dowody w postaci Tabel Opłat i Prowizji z uzasadnieniem i ponownie odniósł się do sprawy przesłanek sankcji kredytu darmowego powołując szeroko także orzecznictwo, w tym europejskie.

W aspekcie stanowisk Stron (które wysłuchano na rozprawie), przebiegu przesłuchania Powodów zachodziła konieczność odroczenia rozprawy celem uzyskania dodatkowego stanowiska Powodów (gdyż w pismach pojawiały się w istocie dwa elementy o innych podstawach prawnych: art. 385 ¹k.c. jak i art. 45 w.w. ustawy). Nadto za usprawiedliwiony uznano wniosek Pozwanego co do przesłuchania świadka wobec zeznań Powodów i także innej podstawy odroczenia rozprawy.

W odpowiedzi jako główną podstawę Powodowie wskazali art. 45 z ustawy o kredycie konsumencki podkreślając, iż w postępowaniu uproszczonym nie ma już możliwości zmiany powództwa, jednak wskazana na sprawę abuzywności, jaką sąd bada z urzędu. Podtrzymano zarzuty co do stawki WIBOR, braki informacyjne i w aspekcie art. 69 ust. 2 pkt 5 Prawa bankowego. W ocenie Powodów cała umowa jest nieważna.

Pozwany niezwłocznie przedstawił pismo z wnioskiem dowodowym co do stawki WIBOR z uzasadnieniem powołania tego wniosku. Pozwany kwestionował podstawy do stosowania sankcji kredyty darmowego, zaś w przypadku uznania stawki procentowej za niedozwoloną to nie daje to podstaw do uznania całej umowy za nieważną.

Kolejny wniosek dowodowy z rozprawy co do innego świadka Pozwanej nie został uwzględniony został oddalony.

Stanowiska końcowe w swej istocie nie uległy zmianie. Pozwana podkreślała wyjątkowość sankcji kredytu darmowego. Argumentacja przez Strony była rzeczowo i obszernie prezentowana w pismach procesowych szeroko i sprawnie wymienionych przez Pełnomocników, co istotnie przyczyniło się do zakończenia sprawy wyrokiem we wrześniu 2024 r., co należy podkreślić.

FAKTY I DOWODY

(a)

(...) Bank (...) z siedzibą w B. z siedziba na terenie UE jest przedsiębiorcą zagranicznym o statusie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (jak samo oznaczenie z języka niemieckiego wskazuje) posiadającym na terenie Polski (także kraju unijnego) Oddział poprzez który wykonuje działalność gospodarcza na terenie Polski. M.in. w ramach swej działalności gospodarczej na terenie Polski zajmuje się udzielaniem kredytów – pożyczek na zakup pojazdów (dalej także Kredytodawca lub Bank). W tym zakresie posługuje się także pośrednikami kredytowymi. M.in. w 2019 r. przy takich umowach kredytowych jego pośrednikiem był (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. (dalej także Pośrednik). Pośrednik i Bank przy tych umowach posługiwali się wzorcami umów, a ówcześnie funkcjonował wzorzec dotyczący „umowy promocyjnego kredytu konsumenckiego auto kredyt. Ponadto Bank posługiwał się takimi wzorcami jak: Tabela Opłat i Prowizji (dalej także TO) oraz Informacją o ryzyku stopy procentowej, ryzyku zmiany ceny przedmiotu zabezpieczenia i o ryzyku walutowym (dalej także (...)).

(...) sp. z o.o. z siedzibą w W. została wpisana do KRS w marcu 2018 r. i jej przedmiotem działalności była m.in. sprzedaż samochodów jak i inna działalność gospodarcza wspomagająca.

{Dane jawne w KRS – art. 228 § 1 k.p.c., dane z Umowy – sama umowa kredytu oraz TO, (...) art. 243 ¹, 245 k.p.c., status pośrednika niesporny – art. 229, 230 k.p.c., w części zeznania świadka M. P. – art. 271 i 258 k.p.c. oraz w części zeznania Powodów – art. 299 k.p.c., art. 231, 233 k.p.c.}

W (...) co do ryzyka stopy procentowej przedstawiono czym jest stopa procentowa (cena pieniądza na rynku) oraz że kredytobiorca dokonując wyboru oferty winien prześledzić jak kształtowały się dane historyczne dotyczące stopy procentowej ze wskazaniem iż także to nie stanowi gwarancji kształtowania się sytuacji na rynku stóp procentowych. Podano czym jest stałą stopa procentowa. Co do zmiennej stopy podano, iż może się zmieniać nawet kilkukrotnie spadać lub rosnąć. Podano, iż oprocentowanie zależne jest tu od zmiany stopy bazowej Banku powiązanej z oprocentowaniem pożyczek na polskim rynku międzybankowym WIBOR. Zaprezentowano wykres wahań minimalnego i maksymalnego poziomu stawki WIBOR 3M w latach 2010 – 2017. Podkreślono, aby bezwzględnie pamiętać o ryzyku zmiennej stopy procentowej tj. braku trafnego przewidywania kierunków zmian stóp procentowych mających wpływ na wykorzystany kredyt. Wskazano, iż wzrost stopy procentowej oznacza wzrost obciążeń z tytułu spłat rat kredytowych w wyniku wzrostu raty odsetkowej i odwrotnie w przypadku spadku oprocentowania. wskazano, iż na rynku Polskim znaczenie mają tu: inflacja, wielkość deficytu finansów publicznych, wielkość długu publicznego w relacji do PKB oraz perspektywy kształtowania się deficytu i długu publicznego w przyszłości. Zaznaczono, iż na zaciągnięcie kredytu winni decydować się klienci świadomi takiego ryzyka. wskazano na potrzebę kalkulacji czy dochody pozwolą na regularną spłatę kredytu, także w tedy gdy wzrosłaby wysokość raty. Wpływ miały prezentować zawarte w dalszej części symulacje. Zarazem te symulacje dotyczyły kredytu mieszkaniowego albo klientów zarabiających w innej walucie niż PLN, przy czym uwzględniały te symulacje istotnie WIBOR 3M (pełna treść k. 135-136). O zmianie stopy procentowej w trakcie trwania ewentualnej umowy kredytowej Bank miał informować pożyczkobiorcę wedle zapisów wzorca umowy. Wysyłając harmonogram spłaty kredytu. Ponadto we wzorcu umownym podano, iż jeśli dojdzie do zaprzestania publikacji wskaźnika WIBOR 1M a także gdy administrator tego wskaźnika przestał spełniać wymogi wynikające z prawa, umowna stopa oprocentowania nie ulegała zmianom. Na wzorze TO zawarta byłą tabelka z 2 kolumnami: w pierwszej podano rodzaj usługi do rachunku kredytowego, poniżej opłaty związane z upomnieniami, opłaty windykacyjne oraz dodatkowe ponoszone przez nie konsumentów. Pierwsze trzy pozycje były powiązane z opłatami na poziomie od 3,40 zł (upomnienia) do 1250 zł (opłata windykacyjna, jeśli dochodzona kwota zaległych należności jest wyższa niż 50.000 zł). Opłaty za usługi o charakterze informacyjnym czy opiniotwórcze były na poziomie od 10 do 100 zł (pełna treść k. 116). Informacje o kosztach upomnień i windykacyjnych wynikały też z zapisów wzoru umowy. Do TO odwoływał się stosowany wzór umowy w aspekcie jej zmiany i nowa TO miała zostać doręczona kredytobiorcy. Wzorzec umowy z kolei odwoływał się do informacji na stronie internetowej jeśli idzie o stopę bazową Banku: www.vwbank.pl oraz telefonicznie (...). Wedle wzoru umowy prawem właściwym dla stosunków między stronami miało być prawo polskie. Wzorzec umowy nie wskazywał na załączniki do umowy. Nie wskazywał na dokument (...), który wskazywał na symulacje z WIBOR 3M, zaś wzorzec umowy WIBOR 1M. Wzorzec umowy wskazywał, iż przy zawarciu umowy kredytobiorca otrzymuje wzór oświadczenie co do odstąpienia od umowy. We wzorcu umownym zapisano oświadczenia pochodzące od kredytobiorców m.in. iż zostały mu wręczone Regulamin Czynności Kredytowych i Zabezpieczających Banku (dalej także Regulamin) a także (...), TO. Nadto oświadczali, że otrzymali niepodpisany wzór umowy oraz że uzyskali wyjaśnienia dotyczących treści (...) w sposób umożliwiający podjęcie decyzji i że jest świadomy ponoszenia opisanych w (...) ryzyk. Dalej wzór zawierał oświadczenia, że kredytodawca: otrzymał formularz informacyjny dotyczący umowy kredytu, że miał zapewniony czas niezbędny do zapoznania się z treścią umowy , że udzielono mu wyjaśnień w sposób umożliwiający mu podjęcie decyzji i że otrzymał wzór oświadczenia o odstąpienie od umowy.

Bank – Pośrednik posługiwali się również wzorem wniosku kredytowego dla klienta indywidualnego (dalej także WK). Był on w kształcie tabeli, gdzie należało podać dane osobowe, kredytobiorców, źródło dochodów, przychody/dochody w jęciu rocznym miesięcznym ponoszone koszty oraz dane samochodu, jaki planowano zakupić, w tym cenę.

{TO i RO, WK, Umowa – art. 243 ¹, 245 k.p.c., sam fakt istnienia takich Dokumentów niesporny – art. 229, 230 k.p.c., art. 385 ¹ § 4 k.c., art. 231, 233 k.p.c.}

D. K. (1) i M. K. (2) w 2019 r. pozostawali w związku małżeńskim, w kwietniu 2019 r. mieli ukończone odpowiednio 37 i 35 lat. Dla własnych potrzeb chcieli zakupić samochód. Nie mieli na ten cel środków. Poprzednio zawierali umowę kredytu na zakup mieszkania. Chcieli zakupić samochód S. (dalej także Samochód) w salonie samochodowym w W. (dalej także Salon). Sprawę zakupu Samochodu obsługiwał M. P. (2). W Salonie tym funkcjonował też pracownik Pośrednika Banku (...) która obok przedstawicieli Banku składała podpisy na umowa o kredyt na zakup samochodów w salonie. w imieniu Banku podpisy składali m.in. A. W. i K. S..

{Dokumentacja złożona przez strony – art. 245 k.p.c., w części zeznania świadka M. P. – art. 258 i 271 k.p.c., w części zeznania Powodów art. 299 k.p.c., art. 231, 233 k.p.c.}

W dniu 12.04.2019 r. został podpisany przez Małżonków WK, gdzie podali swoje dane dochód z 2 miesięcy D. K. z bieżącego roku 10.748,06 zł, średnio miesięcznie ok. 5374 zł, zaś średni miesięczny po stronie M. K. 4.287,96 zł. Podali dane Samochodu, który chcieli kupić za cenę 104.050 zł. W WK były podane różne pozycje podające dane takie jak (k. 84):

a)  ubezpieczenie komunikacyjne – 3.222,00;

b)  LifeUP – 5603,00 wariant 3

c)  Kwota kredytu podano 92 065,00;

d)  oprocentowanie – 2,38

e)  miesięczna rata 1 098,47;

f)  harmonogram rozszerzony

g)  prowizja bankowa w % i w PLN – 0,00;

h)  wartość końcowa 45 990,10 ;

i)  RRSO – 6,05

j)  CKKr – 83 240,00

k)  CKK – 15.476,89;

l)  CKDZ 98 716,89.

Nie były podane definicje skrótów. W WK nie była podana kwota raty balonowej. Na WK widnieją podpisy i parafy Małżonków. Harmonogram nie został z nimi omówiony i nie był objęty ich podpisami (k. 85-86). Żeby policzyć łączną kwotę odsetek na podstawie harmonogramu, koniecznym było zliczenie 48 pozycji miesięcznych. Tego samego dnia co WK została podpisana sama umowa kredytu na zakup samochodu. Umowa ta nie wskazywała na załączniki, które opatrzone byłyby parafami podpisami Małżonków jak w przypadku WK, zawierała natomiast oświadczenia w § 13 z wzorca umownego umowy co do (...) jak i TO. W dniu 12 kwietnia 2019 roku w Salonie doszło do podpisania Umowy promocyjnego kredytu konsumenckiego auto kredyt przez D. K. (1) i M. K. (2) (dalej także Konsumenci lub Kredytobiorcy) jako pożyczkobiorców i Bank jako Pożyczkodawcę odpowiednio poprzez swych przedstawicieli i Pośrednika (dalej także Umowa). Umowa została podpisana na wzorze stosownym przez Bank (pełna treść k. 16-18 akt sądowych).

W § 1 Umowy podano dane dotyczące przedmiotu Umowy:

a)  kredyt w wysokości 92.065,00 PLN (dalej także Kredyt);

b)  przeznaczenie Kredytu na:

- zakup samochodu S. (...) (dalej także Samochód) – 83.240,00 PLN,

- sfinansowanie składki ubezpieczenia Samochodu 3.222,00 PLN,

- sfinansowanie składki ubezpieczenia spłaty kredytu 5.603,00 PLN;

c)  prowizja – 0,00 PLN (dalej Prowizja);

d)  cena nabycia samochodu wyniosła 104.050,00 PLN;

e)  wkład własny Konsumentów na cenę nabycia Samochodu – 20.810,00 PLN;

f)  składki ubezpieczeniowe opisane wyżej miały być sfinansowane Kredytem;

g)  Kredyt był promocyjny tj. z obniżonym oprocentowaniem, które było warunkowane zwarciem przez Kredytobiorców umów ubezpieczenia pojazdu i spłaty kredytu i uiszczenia w.w. składek ubezpieczeniowych.

W § 2 Umowy zostały podane dane Pośrednika Banku. Zaś w § 3 opisano wypłatę Kredytu:

a)  83.240,00 zł (zakup Samochodu) miało trafić na rachunek Spółki, która była zarazem Pośrednikiem Banku,

b)  kwoty składek na ubezpieczenie Bank miał przekazać do właściwych zakładów ubezpieczeń.

Wypłata Kredytu miała nastąpić w ciągu 7 dni od zawarcia Umowy.

W § 4 podano, iż Umowa zostaje zawarta na 48 miesięcy, a pierwsza rata kapitału z odsetkami wymagalna jest w dniu 12.05.2019 r. Pozostałe raty wymagalne są w dniu 12 każdego miesiąca. Balonowa rata kredytu w kwocie 45.990,10 PLN była wymagalna wraz z ostatnią ratą kredytu zgodnie z harmonogramem spłat. Opisano kolejność zaliczeń przy wpłatach: a) koszty sądowe, egzekucyjne, opłaty windykacyjne związane z windykacją zaległych należności jak i z odbiorem i wyceną pojazdu, b) odsetki od zadłużenia przeterminowanego, c) odsetki umowne, d) kwota kredytu, e) prowizje i opłaty.

W § 4 podano w ust. 3, iż oprocentowanie Kredytu jest zmienne, a umowna stopa oprocentowania wynosi 2,38 % w skali roku (dalej także OK), zaś w ust. 3 wskazano, iż rzeczywista roczna stopa oprocentowania (RRSO) na dzień sporządzenia Umowy wynosi 6,05 %,

W § 4 podano także dane następujące.

Całkowita kwota kredytu, zgodnie z art. 5 pkt 7 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, wynosi 83.240,00 zł, podano także słownie (dalej CKK);

Całkowita kwota kredytu, zgodnie z art. 5 pkt 7 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, nie obejmuje składki ubezpieczenia Samochodu, spłaty Kredytu oraz kredytowanej przez Bank prowizji bankowej stanowiącej element całkowitego kosztu kredytu;

Całkowity koszt kredytu, zgodnie z art. 5 pkt 6 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, wynosi 15.476,89 PLN; podano kwotę słownie (dalej także CKS);

Całkowita kwota do zapłaty przez Kredytobiorców, zgodnie z art. 5 pkt 8 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, wynosi 98.716,89 PLN (podano słownie) i stanowi sumę całkowitego kosztu kredytu i całkowitej kwoty kredytu (dalej także CKZ).

Całkowity koszt kredytu oraz RRSO ustalono w oparciu o założenia: że wypłata kredytu następuje w dacie rejestracji Samochodu (wedle Umowy w § 3 ust. 3 wypłata Kredytu miała nastąpić w ciągu 7 dni od zawarcia umowy), stopa oprocentowania kredytu pozostanie niezmienna przez cały czas obowiązywania umowy, , a kredyt będzie obowiązywał przez czas na jaki Umowę zawarto, oraz że Bank i Kredytobiorcy wypełnią swoje zobowiązania w terminach określonych w Umowie. Ponadto podano, iż uwzględniają one składki ubezpieczenia pojazdu (dalej także SUP) i składki ubezpieczenia spłaty kredytu (dalej także SUK), których poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu. Nie została przy podaniu tych założeń wskazana jako ustalona dzień zawarcia Umowy CKZ.

Stopa oprocentowania zadłużenia przeterminowanego jest stała i wynosi 10 % w skali roku.

Przy CKS oraz RRSO nie wskazano na prowizję, która wedle § 1 wynosiła 0 zł, jednakże wedle § 4 ust. 5 miała być kredytowana wedle § 4 ust. 5 in fine i być elementem CKS. Nie zostało też wskazane czy uwzględniony jest Kredyt czy CKK. W Umowie nie było mowy o łącznej kwocie odsetek, aby poddać weryfikacji podaną kwotę CKS, w szczególności, iż jej elementem miała być kredytowana prowizja, która z kolei wedle § 1 miała wynosi 0 zł.

§ 5 dotyczył zmian oprocentowania Kredytu (OK). Zmiany miały następować w oparciu o zmianę stopy bazowej Banku (dalej także SBB). Stopa bazowa Banku ustalana miała być na podstawie wskaźnika oprocentowania jednomiesięcznych pożyczek na polskim rynku międzybankowym ( WIBOR 1M, dalej także W1 )) i pierwsza stopa została ustalona w oparciu o wskaźnik z 01.04.2014 r. i stanowi podstawę do ustalania kolejnych. Nie została podana wysokość tej pierwszej SBB. W 7 dniu każdego miesiąca Bank miał dokonać analizy wskaźnika WIBOR 1M co do zasady. Wskaźnik WIBOR 1M miał stanowić nową SBB, jeśli w dniu analizy różnica między wskaźnikiem W1 a obowiązując SBB jest większa aniżeli 25 punktów bazowych w górę lub w dół, wskaźnik W1 z dnia analizy staje się nową SBB. Dodatkowo opisano stopień podwyższenia w relacji dla pierwszej zmiany umowy gdyby poprzednia była wyższa i z zastrzeżeniem, iż stopa nie może być wyższa niż maksymalne odsetki, zaś w relacji dla pierwszej zmiany, gdyby poprzednia była niższa z zastrzeżeniem, iż nie może być niższa aniżeli 0 % w skali roku. Zapis analizy w aspekcie różnych dni porównawczych jest dość zawiły i ujęty jest w 7 ustępach drobnym drukiem, w jakim sporządzono cała Umowę. Wysokość liter na poziomie ok. 2 mm Jednocześnie zapisano, iż jeśli Kredytobiorcy odstąpią, wypowiedzą, rozwiążą umowy ubezpieczenia spłaty kredytu, co było niezbędne do zawarcia Umowy na warunkach promocyjnych, przed okresem takiej umowy ubezpieczenia, Bank podwyższy OK o 300 punktów bazowych, z zastrzeżeniem że OK nie może być wyższe niż odsetki maksymalne. W przypadku zmiany oprocentowania bank miał wysłać zmieniony harmonogram spłat.

W § 6 Umowy Bank informował o swoim uprawnieniu do zmiany TO w trakcie trwania Umowy z poddaniem, jakie mogą być przyczyny zmian. Np. zmiana cen energii, połączeń telekomunikacyjnych, zmiany przepisów praw, inflacji, zmiany warunków makroekonomicznych. wskazano na możliwość wypowiedzenia Umowy na wypadek zmian TO.

Z § 7 wynikało prawo Kredytobiorców do wcześniejszej spłaty całości albo części kredytu bez prowizji dla Banku. Informowano m.in. o obniżeniu CKS w przypadku spłaty całości jak i o rozliczeniu na wypadek takiej wcześniejszej spłaty. Podano też zasady przy spłacie w części.

W § 8 udzielono informacji o odstąpieniu od Umowy, podano termin, adresu i 0 zł w zakresie stawki dziennej odsetek. Odstąpienie miało być też skuteczne wobec ubezpieczenia straty finansowej oraz ubezpieczenia spłaty kredytu.

W § 9 i opisano zabezpieczenia – przeniesienie własności Samochodu pod warunkiem zawieszającym, warunki opisano.

W § 10 opisano kwestie dotyczące niewykonania zobowiązań i powstania należności przeterminowanych i związane z tym odsetki z § 4 ust. 9 Umowy. Podano także terminy dla ewentualnego wypowiedzenia Umowy. Po upływie terminu wypowiedzenia cała niespłacona kwota kredytu traktowana jest jak zadłużenie przeterminowane. Podano koszty windykacyjne, upomnień opisane także w TO. Zastrzeżono, iż na wypadek niewykonania wobec Kredytobiorców zobowiązań przez sprzedawcę czy przez zakłady ubezpieczeń i w przypadku nieskutecznego żądania ich wykonania, Kredytobiorcy te roszczenia mogli skierować do Banku, które odpowiedzialność była ograniczona do wysokości udzielonego kredytu. W Umowie zawarte były oświadczenia i zapisy z w.w. wzorca Umowy.

Poza kwestiami dotyczącymi danych osobowych, danych Samochodu, kwoty Kredytu pozostałe dane w tym CKS, OK były określone przez Bank; Kredytobiorcy nie mieli swojego wpływu na określenie ich, w tym na określenie zmiennego oprocentowania, (...), zasad zmian poziomu zmian. Kredytobiorcy nie mieli też wpływu na ukształtowania zapisów umownych pochodzących ze stosowanego wzorca, w tym wzorca umowy, (...), TO. Przy podpisywaniu Umowy Kredytobiorcy – mimo zapisanych ze wzorca oświadczeń nie otrzymali (...) i TO, natomiast w wersji elektronicznej otrzymali wzorzec umowny przy czym bez danych o oprocentowaniu i bez informacji o tzw. kwocie balonowej. Otrzymali wzorzec umowy kredytowej dotyczący innego samochodu. Nie kontaktowali się z Bankiem w tej sprawie ani z Pośrednikiem. Sami, z własnej inicjatywy nie zgłaszali zastrzeżeń, nie żądali dostarczenia im innego wzoru, nie kierowali własnych pytań w sprawie oprocentowania. Nie było rozmów o symulacjach dla takiego kredytu jak ich w PLN i ze wskaźnikiem W1, a nie WIBOR 3M; nie było też symulacji jak koszty Kredytu ukształtują się przy podwyższeniu OK o 300 punktów bazowych, ani przy podwyższeniu sięgającym maksymalnych odsetek. Nie było symulacji dla tej Umowy czy jej projektu w zakresie progów OK wskazanych w § 5 Umowy. (...) wskazywało, aby to kredytobiorcy dokonywali własnych kalkulacji. Nie została im podana kwestia, w jaki sposób i czy uwzględniana jest pozycja CKK przy RRSO (pozycja spłat, wypłat) oraz o jakiej kredytowanej prowizji mowa w CKS § 4 ust. 5 Umowy, skoro z § 1 wynikała prowizja 0 PLN. Ponieważ nie została podana odrębnie kwota łączna odsetek z OK, nie można było łatwo zweryfikować na podstawie tych zapisów literalnych co wchodzi w skład CKS przy takich zapisach m.in. o prowizji. Koszty windykacji nie były również indywidualnie uzgadniane podobnie jak nie był indywidualnie uzgodniony zapis § 5 ust. 9 przewidujący podwyższenie o 300 punktów bazowych - nie było tu mowy o tym czy wypowiedzenie czy rozwiązanie nastąpi z przyczyn zawinionych czy nie od zakładu ubezpieczeń. sami Kredytobiorcy nie podejmowali żadnych prób rozmów, nie domagali się więcej czasu i nie zgłaszali takich oczekiwań. Na podstawie Umowy i wskazanego CKS Konsumenci ocenili, iż Kredyt mogą spłacić. Nie były omawiane takie pojęcia jak rynek międzybankowy czy warunki makroekonomiczne – użyte w Umowie. Nie były omawiane takie pojęcia jak deficyt finansów publicznych, wielość długu publicznego, dług publiczny w relacji do PKB (pojęcia z (...)). Konsumenci z kolei, koncentrowali się na Samochodzie i jego odbiorze oraz cenie za Samochód oraz jakie będą ich wydatki oraz na kontakcie z M. P., który właśnie samochodem się zajmował. O dniu podpisania Umowy dowiedzieli się tego samego dnia i tego samego dnia mieli odebrać Samochód. Nie zgłaszali zastrzeżeń co do organizacji czasowej tych zdarzeń.

{Dokumentacja z akt, przede wszystkim Umowa – art. 243 ¹, 245 k.p.c., w części zeznania M. P. – art. 257, 271 k.p.c. oraz w części zeznania Powodów – art. 299 k.p.c., art. 231, 233 k.p.c.}.

Tego samego dnia co podpisania Umowy Kredytu, Kredytobiorcy odebrali Samochód. Bank rozdysponował kwotę Kredytu na cele opisane Umową. Kredytobiorcy nie sprawdzali ponownie Umowy, jej zapisów, nie weryfikowali i nie starali się uzyskać dokumentów (...), TO celem ich analizy. Przystąpili do spłaty Kredytu wedle terminów i w wysokości opisanej Umową. W trakcie spłaty Kredytu nie zgłaszali zastrzeżeń co do oprocentowania. Oprocentowani ulegało zmianom, o czym Kredytobiorcy byli informowani listownie. Zmiany te mieściły się w granicach ich wydatków. Kredytobiorcy spłacili Kredyt. W związku ze spłatą Kredytu zaczęli analizować Umowę ponownie i wówczas nie mogli policzyć wszystkich kosztów kredytu i udali się po poradę prawną do racy prawnego, który przygotował dla swoich klientów oświadczenie dotyczące sankcji kredytu darmowego. Z tytułu odsetek w związku z Umową dokonali zapłaty na rzecz Banku kwoty 7.101,08 złotych (co najmniej) w okresie od dnia 12 maja 2019 r. do 29.03.2023 r. Ponadto ponieśli koszt dodatkowy w kwocie 5.603,00 złotych tytułem składek ubezpieczeniowych finansowych z Kredytu. W dniu 14.02.2024 r. Kredytobiorcy podpisali przygotowane oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego (dalej także OSK). W OSK wskazali swoje dane, dane Umowy, dane Banku. Powołali się na naruszenia dotyczące art. 30 ust. 1 pkt 4, 6, 7, 10 i 15 ustawy z dnia 12.05.2011 r. o kredycie konsumencki. Zarzucali zarazem brak dostatecznych i jasnych informacji o oprocentowania, które było zmienne wskazując, iż nie jest dopuszczalna konstrukcja jednostronnie zmiany oprocentowania. Zarzucili brak dostatecznych informacji co do elementów CKS , tj. czy jest kwota 6.651,89 zł. Wzywając do zapłaty łącznej kwoty 12.704,08 zł Konsumenci zakreślili termin 7 dni od doręczenia wezwania. Oświadczenia zostało dostarczone do Banku w dniu 19.02.2024 r. Bank udzielił odpowiedzi przy piśmie z 20.03.2024 r. wskazując m.in., iż nie naruszył żadnego z powołanych w art. 45 w.w. ustawy przepisów. Powołał się na zapisy umowne dotyczące m.in. oprocentowania ze wskazaniem na stawkę WIBOR 1M (dalej także PB). W dniu 09.04.2024 r. Kredytobiorcy przez ustanowionego Pełnomocnika złożyli pozew o zapłatę w.w. kwoty przeciwko Bankowi. Ban nie spełnił i nie uznał świadczenia.

{Fakt wypłaty Kredytu, spłaty Kredytu, odebranie Samochodu, dokonanych płatności niesporny – art. 229, 230 k.p.c. w zw. z art. 210 § 2 k.p.c., dokumentacja przy pozwie, w tym OSK i PB – art. 245, 308-309 k.p.c., w części także zeznania Powodów – art. 299 k.p.c.}.

Powyższe ustalenia co do faktów oparto na podstawie w.w. materiałów dowodowych i odpowiednio z uwzględnieniem zasad z art. 3, 210 § 2 k.p.c., 231, 233 k.p.c. i odpowiednio także art. 458 ¹⁵ -458 ¹⁶ k.p.c. (Powodowie – Konsumenci, Pozwany – Przedsiębiorca), art. 385 ¹ § 4 k.c. (także przepisy z postępowania uproszczonego – art. 505 ⁶ – 505 ⁷ k.p.c.). Zwrócić należy, iż w granicach twierdzeń o faktach (m.in. podnoszona sprawa oprocentowania) Sąd miał obowiązek z urzędu dokonać analizy Umowy pod kątem klauzul niedozwolonych (art. 385 ¹ k.c.). Także z urzędu Sąd ocenia ewentualną nieważność czynności prawnej (art. 58 k.c.). Sąd nie jest związany powołanymi przepisami prawa, ale sferą faktów poruszaną w sprawię (art. 187, 3 k.p.c., 205 ³ k.p.c.), a w wielu sprawach (podobnie jak w tej) są więcej niż jedna możliwości kwalifikacji prawnej. W sposób szczególny dotyczy to spraw konsumenckich, albowiem ich środki ochrony prawnej krajowej i europejskiej są bardzo szerokie i różnorodne. Sąd zrazem może , ale nie musi stosować np. art. 156 ² k.p.c., zaś w tej sprawie Sąd dopytywał już na I terminie rozprawy o pewne kwestie wyłaniające się w świetle składanych pism Powodów i poprzez wymianę pism jak i drugi termin rozprawy obie Strony miały możliwość uzupełnianie stanowisk, a nawet wniosków dowodowych Pozwana, w tym wypadku te wnioski zgłoszone przed II terminem rozprawy (dokumentacja) i świadek wskazany na I terminie zostały uwzględnione, mimo iż formalnie termin z art. 458 ¹⁵ k.p.c. minął. Należy jednak podkreślić, iż Pozwany składał pisma przygotowane, niezwłocznie i sprawa de facto 3 nowych wniosków, a uwzględnionych, pojawiła się w sposób umożliwiający w zaplanowanych czynnościach na rozpatrzenia z prawem do stanowisk dla strony przeciwnej. Pisma Stron – ich Pełnomocników procesowych były wymieniane bardzo sprawnie, zawierały rzeczowe stanowiska, z szerokim odwołaniem się do prawa co zarazem umożliwiło i istotnie przyczyniło się do czasu procesu przed sądem I instancji.

Sąd Rejonowy był zarazem obowiązany negatywnie ocenić tylko jeden, a kolejny wniosek dowodowy Pozwanego zgłoszony na II terminie rozprawy, gdyż potrzeba jego powołania nie mogła być uznana, za wywołaną tylko zeznaniami świadka M. P.. Dane osób, które podpisywały Umowę wynikały z Umowy o Kredyt, która była załączona do pozwu. Tam też znajdowały się dane Pośrednika, w tym pani U. J.. Zaś kwestie problematyczne na gruncie indywidualnych uzgodnień co do zapisów Umowy pojawiły się na I terminie rozprawy. Pozostaje sprawą odrębną czy i jakie dane przekazał pozwany Przedsiębiorca swojemu Pełnomocnikowi i czy w ogóle nawet przesłuchanie U. J. czy 2 innych osób podpisanych na Umowie przyniosłoby inne rezultaty niż w przypadku świadka M. P. (2019 i 2024 r.), gdyż przy tego rodzaju Umowie z Konsumentami, przedsiębiorca winien posługiwać się odpowiednimi dokumentami, które winny być opatrzone parafami i podpisami konsumenta tak jak podpisy konsumentów znajdowały się na Umowie i na WK. Ponadto z doświadczeń Sadu w takich analogicznych sprawach wynika, iż pamięć w zakresie dowodów osobowych jest raczej ograniczona, albowiem w przypadku np. pośrednika takie zdarzenie to nie pojedyncze, jak w przypadku konsumentów, ale takich umów najczęściej podpisują wiele. Poza tym analiza Umowy, WK (ten sam dzień co nawet odbiór samochodu), dane w Umowie, WK, (...), TO wskazują, iż Bank – Pośrednik stosował wzorce, a w dane (...) co najmniej nie do końca pasują do zapisów indywidualnego kontraktu opisanego Umową z 12.04.2019 r. Zarazem z zeznań samych Powód wynikało, iż oni sami nie podejmowali też inicjatywy co do innej organizacji czasowej zdarzeń, nie żądali dodatkowych informacji, symulacji , analiz i ograniczyli się do złożenia podpisów na Umowie i WK. Zatem w ocenie sądu byłoby bardzo mało prawdopodobne, aby przesłuchanie kolejnego świadka, nawet jeśli do tego by doszło uzupełniłoby istotnie dane, które winny wynikać z dokumentów. A to poprzez dokumenty przede wszystkim i dowody doręczeń, przedsiębiorca winien realizować nałożone na niego obowiązki prawem prywatnym w stosunkach z konsumentem. Prawo prywatne inaczej pozycjonuje wymagania przy podpisywaniu takiej umowy względem stron kontraktu z uwagi na ich status, aby zrównoważyć odmienne pozycje rynkowe w obrocie konsumenta i przedsiębiorcy. Obowiązki informacyjne spoczywają na przedsiębiorcy i to na przedsiębiorcy spoczywa ciężar dowodu z art. 385 ^{( 1)} § 4 k.p.c. jak i faktów pozytywnych udzielenia informacji opisanych m.in. art. 30 w zw. z art. 45 ustawy z 12.05.2011 r. o kredycie konsumenckim.

W każdym razie kolejny wniosek Pozwanego zgłoszony na II terminie rozprawy na gruncie prawa, w tym art. 458 ¹⁵ – 458 ¹⁶ k.p.c. k.p.c. nie mógł zostać uwzględniony i stąd jego oddalenia – art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c.

Co do ustaleń o faktach Sąd Rejonowy zwrócił w sposób szczególny na następujące kwestie:

a)  już w pozwie pojawiły się zarzuty , które podlegają kwalifikacji z art. 385 ¹ k.c., choć jako podstawę prawną powołano art. 45 ustawy z 12.05.2011 r., dotyczyło to w sposób szczególny oprocentowania;

b)  wiele informacji nie było spornych, zaś co do wysokość kwot dochodzonych pozwem to nie przekraczają one w zakresie odsetek kwot odsetkowych wynikających z historii rachunku w zakresie spłat (są nawet niższe);

c)  niektóre informacje są powszechnie znane – dane z jawnych wpisów w KRS;

d)  fakt stosowania wzorców wynikał z kształtu i formy Umowy, (...), TO jak i WK są te ewidentnie druki Banku; fakt stosowania wzorca umownego potwierdzał w sposób szczególny zapis § 4 ust. 5 in fine, gdzie najwyraźniej widnieje błąd czy niespójność względem § 1 ust. 3 Umowy jak i pozycji w WK o wysokości Prowizji oraz wskazywanie na symulacje z (...) dotyczące innego rodzaju kredytu (mieszkaniowy z dochodami w walucie obcej) jak i ze wskaźnikiem WIBOR 3M a nie WIBOR 1M ; zatem nie jest to symulacja indywidualnie dostosowana do Umowy z tej sprawy (kredyt na samochód, dochody w PLN, WIBOR 1 M i bez marży 2,0 %);

e)  fakt braku dostatecznych indywidualnych uzgodnień wynika także z czasu 3 zdarzeń : WK, Umowa i odbiór Samochodu – jeden dzień 12.04.2019 r.; obowiązki indywidualnych uzgodnień i informacji obciążają przedsiębiorcę w tym czasie, jak i na wypadek późniejszego procesu sądowego; nie zastępują tego wzory oświadczeń narzucane we wzorcu o zapoznaniu się, o czasie, itd.; zatem ustalenie, iż Konsumencie nie kierowali własnych zastrzeżeń i wniosków nie oznacza, iż miały miejsce indywidualne negocjacje i że konsumenci mieli wpływ na poszczególny zapis Umowy – wpływ z art. 385 ¹ § 4 k.c.;

f)  druk samej Umowy, wielkość czcionki czy charakter zapisu o sposobie analiz pod katem zmiany oprocentowania wynikał z samej Umowy, której wzorem posługiwał się Bank – Pośrednik,

g)  analiza dokumentacji i zeznań odbywała się z wykorzystaniem zasad z art. 231 i 233 k.p.c.,

h)  co do zeznań Powodów, to mimo iż niektórych okoliczności nie pamiętali precyzyjnie, jednak w miarę spójnie przedstawili ogólny przebieg (sprowadzenie zakupu, podpisania w WK i Umowy do jednego dnia jak w dokumentacji) w tym z ich zeznań wynikało, iż brali pod uwagę dane z samej umowy oprocentowanie w aspekcie wydatków, kwoty do zapłaty i cenę pojazdu; zarazem z ich zeznań wynikało, iż nie wykazali własnej inicjatywy w zakresie domagania się od Pośrednika, Banku szerszych informacji;

i)  brak dowodu i nawet twierdzeń, aby z Powodami omówiono pojęcie: rynek międzybankowy, aby podana została pierwsza stopa bazowa z § 5 ust. 1 Umowy, aby omówiono np. powołane w (...) pojęcie deficyt finansów publicznych, , wielkość długu publicznego w relacji do PKB, czy wskazane w Umowie w związku z TO pojęcia: warunki makroekonomiczne w aspekcie wymagań co do prostego języka w zakresie obowiązków informacyjnych;

j)  sąd zarazem ustalił fakt, iż Umowa podaje pewne progi zmian OK w granicach maksymalnych odsetek i OK nie niższego niż 0 % w skali rocznej (i być może gdyby przedstawiono symulacje górnej i dolnej granicy dla Kredytobiorców to ewentualnie mogłoby mieć to wpływ na wynik rozstrzygnięcia (o czym jeszcze poniżej);

k)  co do obowiązków informacyjnych, jakie wprost winny się znaleźć w Umowie to poza sprawą oprocentowania mamy tu też sprawę CKS, RRSO (elementy i założenia co do wyliczeń) co nie zostało zarazem wyjaśnione; w szczególności co do elementów CKS sprawa Prowizji i odsetek;

l)  sąd też zwrócił uwagę na np. sprawę podwyższenia o 300 p. bazowych OK powiązanego z zakończeniem umowy ubezpieczenia spłaty, nie niekorzyść Konsumentów i to jak należy przyjąć niezależnie od przyczyn takiego zdarzenia (np. także w sytuacji zdarzeń niezależnych od Konsumentów a ubezpieczonych taką umową);

m)  brak też dowodów na indywidualne uzgodnienia co do jednostronnych zmian TO w szczególności iż już ta wskazane w Umowie windykacyjne są nie do końca zrozumiałe – brak ich kalkulacji i uzasadnienia i ich kształt jest zbliżony do zapisów rozporządzenia o stawkach minimalnych wynagrodzenia dla adwokatów lub radców, choć w niższej wysokości;

n)  nie bez znaczenia była także okoliczność, iż w tej sprawie - inaczej niż w szeregu innych ostatnio wpływających do tutejszego Sądu z powołaniem się na art. 45 ustawy z 12.05.2011 r. – ochrony domagali się konsumenci, nie zaś inny przedsiębiorca, który w drodze przejmuje 50 % ich roszczeń na gruncie umów, które same w sobie również podlegałyby ocenie z art. 385 ¹ i 58 k.c. czy na gruncie art. 5 k.c.

Kwestie ewentualnych pytań prejudycjalnych czy zawieszenia

Sąd Rejonowy posiada z urzędu wiedzę, iż w ostatnim czasie na skutek pozwów cesjonariuszy w zakresie roszczeń konsumenckich, sądy powszechne skierowały szereg pytań do Trybunału Sprawiedliwości UE m.in. sprawa C 180/24 i nadto pojawiła się także sprawa stawki WIBOR. zatem w grę wchodzą w istocie dwie Dyrektywy z 1993 i 2008 (o których poniżej). Sąd Rejonowy w tej sprawie nie widział dostatecznych podstaw do skierowania kolejnego pytania czy zawieszenia postępowania, albowiem:

a)  Strony mają międzynarodowe, europejskie i konstytucyjne prawo do sądu i uzyskania rozstrzygnięcia rozsądnym terminie, a najlepiej jeśli wyrok zapada na pierwszym terminie rozprawy w szczególności w postepowaniu konsumenckim – uproszczonym;

b)  nie jest uzasadnionym, aby de facto w każdej sprawie, gdzie pojawia się aspekt prawa europejskiego i konsument kierować pytania do TSUE, winno to być sytuacją wyjątkową, albowiem:

a)  sąd krajowy jest co oczywiste – a często pomijane - sądem europejskim w ramach sądów działających na trenie Unii Europejskiej,

b)  sąd krajowy – europejski ma prawo i obowiązek wydać rozstrzygniecie w oparciu o prawo krajowe jak i europejskie, które tenże sąd stosuje przy spójnej jego wykładni i w sposób dostosowany do indywidualnego przypadku sprawy, a nie tylko abstrakcyjnie;

c)  orzecznictwo TSUE jest już bardzo bogate na gruncie obu Dyrektyw,

d)  orzecznictwo TSUE nie oznacza wyroku w danej sprawie ani nie zastępuje sądu krajowego w wydaniu wyroku w sprawie – orzecznictwo TSUE wskazuje na wykładnię aktów prawa unijnego, nie oznacza to zarazem rozstrzygnięcia sprawy przed sądem krajowym poprzez odpowiedź, ale ta odpowiedź ma zostać użyta przez sąd krajowy do przeprowadzenia indywidualnego badania konkretnego przypadku i w konsekwencji oceny zasadności roszczenia w konkretnej sprawie; wielokrotnie jeśli nie w każdym swoim orzeczeniu TSUE podkreśla, iż indywidualna ocena należy do sądu krajowego;

e)  Sąd tutejszy jest Sądem I instancji, nie jest uzasadnionym, aby do zwieszenia dochodziło już na tym etapie; ewentualne przedłużenia procesu już na tym etapie naruszałoby prawa Stron do uzyskania niezwłocznego rozstrzygnięcia i nie korespondowałoby z art. 267 Traktatu o Unii Europejskiej (zdaniem trzecie), albowiem od wyroku tutejszego Sądu jako sądu I instancji przysługuje środek zaskarżenia w postaci apelacji.

OCENA PRAWNA

Przepisy prawne, ocena i wykładnia, orzecznictwo

(1)

Umowa kredytu została zawarta w kwietniu 2019 r., zatem należało się odwołać do przepisów prawa, jakie obowiązywały w tym czasie (prawo polskie zgodnie z zapisami samej Umowy § 14 ust. 2, a zatem i unijne z uwagi na status wszystkich uczestników) tj.:

a)  dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylająca dyrektywę Rady 87/102/EWG (dalej także Dyrektywa 2008);

b)  dyrektywa Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (dalej także Dyrektywa 1993);

c)  rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) (...) z dnia 08.06.2016 r. w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych i zmieniające dyrektywy 2008/48/WE i (...) oraz rozporządzenie (UE) nr (...) (dalej także BMR):

d)  ustawa z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (dalej także Ustawa K),

e)  ustawa z dnia z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (dalej także Ustawa P) ;

f)  przepisy Kodeksu cywilnego (także k.c.);

g)  przepisy ustawy z dnia 29.08.1997 r. Prawo bankowe (dalej także Prawo bankowe),

h)  a także w.w. przepisy w kontekście generalnych zasad płynących z regulacji traktatowych czy Konstytucji RP, a także Karta Praw Podstawowych.

Należy w tym miejscu przypomnieć, iż dyrektywy są aktami prawa pochodnego, jednakże jeśli podlegały implementacji do krajowego porządku prawnego (jak wyżej wymienione), to w przypadku ewentualnej niezgodności normy krajowej z dyrektywą pierwszeństwo ma dana dyrektywa przy zastosowaniu, o ile jest oczywiście dostatecznie jasna, precyzyjna i kategoryczna czyli może być wprost zastosowana do danego przypadku. Wykładnia racjonalna wymaga, aby zakładać, iż dany prawodawca ma na celu wprowadzania norm sprzecznych, zatem w ramach wykładni systemowej i celowościowej należy dokonywać spójnej interpretacji tych przepisów. W stosunkach prawa prywatnego istotna jest też sprawa natury danego prawa czy stosunku oraz cel dla którego dana norma została ustanowiona. Albowiem na gruncie m.in. art. 5 k.c. i np. w aspekcie motywów poszczególnych dyrektyw wykonywanie prawa sprzeczne z tymi celami nie podlega ochronie prawnej. Przyjmuje się bowiem, iż z ochrony prawa nie korzysta sytuacja nadużycia prawa w tym w dochodzeniu roszczeń co potwierdza orzecznictwo TSUE jak i Karta Praw Podstawowych (C 155/20 i 187/20 pkt 120-122, C 251-16, a także art. 54 KKP). Te ostatnie sytuacje pojawiły się ostatnio na tle spraw związanych z nabywaniem roszczeń konsumenckich czyli sprawa oceny z art. 22 Dyrektywy 2008. W tej sprawie nie zachodził taki przypadek, jednak sprawa ewentualnego nadużycia jest badana także w sytuacji powództwa konsumenta. Jest też oczywistym, iż jeśli w danej sprawie pojawia się sprawa terminu zawitego prawa materialnego, to taki termin sąd uwzględnia z urzędu np. termin z art. 45 ust. 5 Ustawy K, podobnie jak z urzędu dokonuje ocen z art. 58 k.c. czy art. 385 ¹ k.c. w granicach przedstawionych faktów.

(2)

Wszystkie powołane przepisy miały (cel) chronić konsumenta i zapewniać z uwzględnieniem m.in. funkcji skuteczności, proporcjonalności jak i odstraszającej pełną realizację praw – konsumenta (a nie interesów osób trzecich) odpowiednio do przewidzianych rozwiązań prawnych, które właśnie poprzez zasadę proporcjonalności (m.in. wskazana w motywie 47 Dyrektywy 2008 i art. 23) winny być dostosowane do konkretnego przypadku. Wyżej powołane akty prawa przewidują różne rozwiązania i różne roszczenia, a nie tylko sankcję kredytu darmowego z art. 45 Ustawy. Poza tą sankcją mamy ochronę przed niedozwolonymi klauzulami umownymi z art. 385 ¹ k.c. w zw. związku z Dyrektywą 1993 , ale także i starsze regulacje krajowe niż w.w. przepisy europejskie tj. art. 58 k.c., 359 k.c., art. 388 k.c. Zarazem trzeba zauważyć, iż np. zastosowanie art. 385 ¹ k.c. może przynieść różne skutki : bezskuteczność danego tylko zapisu umownego względem konsumenta i zachowaniem w pozostałym zakresie kontraktu albo nawet upadek całej umowy, jeśli bez bezskutecznego zapisu (essentialia negoti) kontrakt nie może być wykonywany. Porządek prawny w ramach ochrony konsumentów, konkurencji między kredytodawcami, winien być jak najbardziej jednolity, aby ewentualne różnice w porządkach krajowych nie stwarzały konsumentom ograniczeń w korzystaniu np. z kredytów transgranicznych, nie stwarzały przeszkód dla rynku wewnętrznego UE, nie zakłócały konkurencji i dostosowane były do nowych instrumentów kredytowych (m.in. motywy Dyrektywy 2008 pkt 1 do 5). W aspekcie w.w. Dyrektyw w sposób szczególny należy odwołać się do pozycji z preambuł, które mają znaczenie z punktu widzenia wykładni teleologicznej poszczególnych zapisów prawa, w tym prawa krajowego.

Z Preambuła Dyrektywy 2008 (podkreślenia własne).

(9) Pełna harmonizacja jest niezbędna do zapewnienia wszystkim konsumentom we Wspólnocie wysokiego i równoważnego poziomu ochrony ich interesów i stworzenia prawdziwego rynku wewnętrznego. Dlatego państwa członkowskie nie powinny mieć możliwości utrzymywania ani wprowadzania przepisów krajowych innych niż ustanowione w niniejszej dyrektywie. Ograniczenia te jednak powinny mieć zastosowanie wyłącznie w zakresie, w jakim przepisy zostały zharmonizowane w niniejszej dyrektywie.

(10) Definicje zawarte w niniejszej dyrektywie określają zakres harmonizacji. Obowiązki państw członkowskich związane z wprowadzaniem w życie przepisów niniejszej dyrektywy powinny zatem być ograniczone do takiego zakresu, jaki wyznaczają te definicje.

(19) W celu umożliwienia konsumentom podejmowania decyzji przy pełnej znajomości faktów powinni oni przed zawarciem umowy o kredyt otrzymać odpowiednie informacje na temat warunków i kosztów kredytu oraz swoich zobowiązań, które konsument może zabrać ze sobą i je rozważyć. W celu zapewnienia możliwie największej przejrzystości i porównywalności ofert takie informacje powinny w szczególności zawierać rzeczywistą roczną stopę oprocentowania mającą zastosowanie do danego kredytu, określaną w całej Wspólnocie w taki sam sposób. Ponieważ wysokość rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania może na tym etapie być przedstawiona jedynie w formie przykładu, taki przykład powinien być reprezentatywny. Dlatego powinien on, na przykład, odnosić się do średniego okresu kredytowania i całkowitej kwoty kredytu przyznanego na podstawie danego rodzaju rozważanej umowy o kredyt i – jeśli znajduje to zastosowanie – do nabywanych towarów. Przy określaniu reprezentatywnego przykładu powinna zostać również uwzględniona częstotliwość występowania określonych rodzajów umów o kredyt na konkretnym rynku. W odniesieniu do stopy oprocentowania, częstotliwości rat i kapitalizacji odsetek kredytodawcy powinni przyjmować zwykle stosowaną przez siebie metodę obliczeniową dla odnośnego kredytu konsumenckiego.

(20) Całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta powinien obejmować wszystkie koszty, łącznie z odsetkami, prowizjami, podatkami, opłatami dla pośredników kredytowych i wszelkimi innymi opłatami, jakie konsument musi ponieść w związku z umową o kredyt, z wyjątkiem kosztów notarialnych. Faktyczna wiedza kredytodawcy na temat tych kosztów powinna być oceniana obiektywnie z uwzględnieniem wymogów staranności zawodowej.

(31) W celu umożliwienia konsumentom poznania swoich praw i obowiązków wynikających z umowy o kredyt powinna ona zawierać wszelkie niezbędne informacje podane w sposób jasny i zwięzły.

(47) Państwa członkowskie powinny ustanowić przepisy dotyczące sankcji stosowanych w przypadku naruszenia przepisów krajowych przyjętych zgodnie z niniejszą dyrektywą i zapewnić ich wdrożenie. Wybór sankcji pozostaje w gestii państw członkowskich, lecz przewidziane sankcje powinny być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.

Definicje w Dyrektywie 2008 art. 3 w pkt g) do l) i brzmią (podkreślenia własne):

g)

„ całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta” oznacza wszystkie koszty łącznie z odsetkami, prowizjami, podatkami oraz wszelkimi innymi opłatami, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, które to koszty znane są kredytodawcy, z wyjątkiem kosztów notarialnych; uwzględniane są tu także koszty usług dodatkowych związanych z umową o kredyt, w szczególności składki z tytułu ubezpieczenia, jeżeli, dodatkowo, zawarcie umowy dotyczącej usługi jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach;

h)	„całkowita kwota do zapłaty przez konsumenta” oznacza sumę całkowitej kwoty kredytu i całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta;

i)	„ rzeczywista roczna stopa oprocentowania” oznacza całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym, w odpowiednich przypadkach, wraz z kosztami, o których mowa w art. 19 ust. 2;

j)	„stopa oprocentowania kredytu” oznacza stopę oprocentowania wyrażoną jako stałe lub zmienne oprocentowanie stosowane w stosunku rocznym do wypłaconej kwoty kredytu;

k)

„stała stopa oprocentowania kredytu” oznacza, że kredytodawca i konsument uzgadniają w umowie o kredyt stosowanie jednej stopy oprocentowania kredytu przez cały okres obowiązywania umowy o kredyt lub kilku stóp oprocentowania kredytu w okresach będących częścią okresu obowiązywania umowy, wykorzystując przy tym stałą określoną wartość procentową. Jeżeli umowa o kredyt nie określa wszystkich stóp oprocentowania kredytu, stopa oprocentowania kredytu uznawana jest za stałą jedynie w odniesieniu do tych okresów będących częścią okresu obowiązywania umowy o kredyt, dla których stopy oprocentowania kredytu zostały określone wyłącznie przy wykorzystaniu stałej określonej wartości procentowej uzgodnionej przy zawarciu umowy o kredyt.

Z Preambuły Dyrektywy 1993 oraz art. 3 (podkreślenia własne).

„…zgodnie z zasadą ustanowioną pod nazwą „Ochrona gospodarczych interesów konsumentów”, zgodnie z powyższymi programami: „nabywcy towarów i usług powinni być chronieni przed nadużyciami ze strony sprzedawców lub dostawców, w szczególności przed jednostronnymi standardowymi umowami i niedozwolonym wyłączaniem z umów podstawowych praw”;”

„…umowy powinny być sporządzane prostym i zrozumiałym językiem, a konsument powinien mieć faktycznie możliwość zapoznania się ze wszystkimi warunkami umowy, a wszelkie wątpliwości powinny być interpretowane na jego korzyść;”

„Państwa Członkowskie powinny zapewnić, aby nieuczciwe warunki nie były zamieszczane w umowach zawieranych przez sprzedawców lub dostawców z konsumentami oraz, jeżeli jednak takie warunki zostają w nich zawarte, aby nie były one wiążące dla konsumenta, oraz zagwarantować żeby umowa obowiązywała strony zgodnie z zawartymi w niej postanowieniami, pod warunkiem, że po wyłączeniu z umowy nieuczciwych warunków może ona nadal obowiązywać;

„… sądy i organy administracyjne Państw Członkowskich muszą mieć do swojej dyspozycji stosowne i skuteczne środki zapobiegające stałemu stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich,”.

Art. 3 „1. Warunki umowy, które nie były indywidualnie negocjowane mogą być uznane za nieuczciwe, jeśli stoją w sprzeczności z wymogami dobrej wiary, powodują znaczącą nierównowagę wynikających z umowy, praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta. 2. Warunki umowy zawsze zostaną uznane za niewynegocjowane indywidualnie, jeżeli zostały sporządzone wcześniej i konsument nie miał w związku z tym wpływu na ich treść, zwłaszcza jeśli zostały przedstawione konsumentowi w formie uprzednio sformułowanej umowy standardowej”.

Te zapisy i wskazania Sąd Rejonowy był obowiązany uwzględniać przy ocenie indywidualnego przypadku i wykładni na gruncie danych zdarzeń poszczególnych szczegółowych przepisów prawa z aktów prawa bezpośredniego zgodnie m.in. z art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Dotyczy to także właściwego odczytania aktów wdrażających Dyrektywy. W tej sprawie chodzi tu o takie przepisy prawa krajowego jak art. 385 ¹ i następne k.c. oraz art. 30 ust. 1 pkt 4, 6, 7, 10 i 15 oraz 45 Ustawy K. Przepisy te stanowią:

Art. 385 ¹ § 1 k.c. : Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Art. 30 ust. 1 Umowa o kredyt konsumencki, z zastrzeżeniem art. 31-33, powinna określać::

pkt 4) całkowitą kwotę kredytu;

6) stopę oprocentowania kredytu, warunki stosowania tej stopy, a także okresy, warunki i procedury zmiany stopy oprocentowania wraz z podaniem indeksu lub stopy referencyjnej, o ile ma zastosowanie do pierwotnej stopy oprocentowania kredytu; jeżeli umowa o kredyt konsumencki przewiduje różne stopy oprocentowania, informacje te podaje się dla wszystkich stosowanych stóp procentowych w danym okresie obowiązywania umowy;

7) rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia;

10) informację o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności o opłatach, w tym opłatach za prowadzenie jednego lub kilku rachunków, na których są zapisywane zarówno transakcje płatności, jak i wypłaty, łącznie z opłatami za korzystanie ze środków płatniczych zarówno dla transakcji płatności, jak i dla wypłat, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie;

15) termin, sposób i skutki odstąpienia konsumenta od umowy, obowiązek zwrotu przez konsumenta udostępnionego przez kredytodawcę kredytu oraz odsetek zgodnie z rozdziałem 5, a także kwotę odsetek należnych w stosunku dziennym.

Art. 45 ust. 1 W przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie.

2. Jeżeli kredytodawca w umowie nie określił zasad i terminów spłaty kredytu, konsument zwraca kredyt w równych ratach, płatnych co miesiąc, od dnia zawarcia umowy.

5. Uprawnienie, o którym mowa w ust. 1, wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy.

W sposób szczególny na gruncie takich sprawa pojawia się sprawa informacji o kosztach, jakie są prezentowane w kwotach nominalnych (CKZ) jak i w ujęciu procentowym (RRSO) i sprawa całkowitej kwoty kredytu (CKK) oraz nadto oprocentowanie (OK) jako element nie tylko CKK i RRSO, ale i jako postanowienia umowne podlegające kontroli z art. 385 ^{( 1)} k.c. Przy pomnieć należy, iż pkt 7 ust. 1 art. 30 dotyczy założeń podawanych dla CKZ i RRSO

Przy CKZ i RRSO (i na gruncie sprawy przed TSUE C 377/14 sprawa uwzględnienie CKK) należy odwołać się do sprawy wzoru, jakim przedsiębiorca obowiązany jest posłużyć się przy wyliczeniu (koszty znane na chwilę zawarcia Umowy, CKD ustalone na chwilę zawarcia umowy i wszystkie założenia do jej ustalenia) RRSO. Wzór ten wynika z załącznika do Dyrektywy 208 jak i do Ustawy K.

gdzie m.in.:

X -APR

- m oznacza numer kolejny ostatniej wypłaty,

- k oznacza numer kolejny wypłaty, zatem 1 < k < m,

- Ck oznacza kwota wypłaty k,

- tk oznacza okres, wyrażony w latach lub ułamkach lat, pomiędzy dniem pierwszej wypłaty a dniem każdej kolejnej wypłaty, zatem t1 = 0,

- m' oznacza numer kolejny ostatniej spłaty lub wnoszonych opłat,

- l oznacza numer kolejny spłaty lub wnoszonych opłat,

- Dl oznacza kwota spłaty lub wnoszonych opłat,

- sl oznacza okres, wyrażony w latach lub ułamkach lat, pomiędzy dniem pierwszej wypłaty a dniem każdej spłaty lub wniesienia opłat.

Z powołanych przepisów i wskazanego wzoru wynika co następuje, w tym założenia, jakie winny być uwzględniane i podane w tych istotnych elementach w danej umowie m.in. :

a)  ma być uwzględniona CKK ( pozycja wypłat m.in. sprawa w.w. wyroku TSUE);

b)  odsetki - OK znane na chwilę zawarcia umowy (pozycja spłat);

c)  należy podać założenia i to wszystkie dla ustalenia CKZ - art. 30 ust. 1 pkt 7 dotyczy CKZ i RRSO a nie CKS i RRSO (niezależnie od związku tych elementów);

d)  koszty w postaci ewentualnej prowizji czy kosztów ubezpieczeń powiązanych należy uwzględnić w ramach CKS ( pozycja spłat we wzorze i oczywiście nie pozycja wypłat z uwagi na CKK);

e)  wyliczenia mają dotyczyć chwili zawarcia Umowy (art. 30 ust. 1 pkt 7).

Sąd Rejonowy podkreśla zarazem iż powyższe nie oznacza, iż nie ma podstaw w tychże przepisach do przyjęcia, iż kredytodawca nie ma prawa naliczać odsetek od kredytu przeznaczonego np. na prowizję czy dodatkowe koszty jakie byłby wedle prawa obowiązany ponieść kredytobiorca w związku z konsumpcyjnym celem kredytu. Jest niezrozumiałym przyjmowanie w umowach, w których dochodzi do finansowania prowizji kredytem, iż odsetki są naliczane od prowizji. Odsetki są naliczane od kredytu, a konsument ma prawo do przeznaczenia danej części kredytu na zapłatę prowizji, której np. nie chce uiścić, gdyż mu się to nie opłaca (np. nie chce naruszać środków z lokat terminowych) kredytowania prowizji albo nie może jej uiścić , gdyż go na to nie stać, a zarazem nie chce udać się do instytucji parabankowych, które oferują kredyty obciążone pewnym ryzykiem. Dyrektywa 2008, Ustawa K nie może być wykładana w ten sposób, iż - w aspekcie umownych zapisów o odsetkach od kredytu przeznaczonego przez konsumenta na sfinansowanie kosztów związanych z podpisaniem takiej umowy - wykluczy z kredytów konsumenckich (w szczególności zawieranych z bankami) tych konsumentów, którzy są najubożsi tzn., których nie stać w wielu sytuacjach na pokrycie kosztów okołokredytowych. Nie można też przyjąć, iż do takiego wykluczenia zmierzałyby zapisy aktów prawa krajowego rangi ustawowej, albowiem stawałaby w sprzeczności z art. 32 Konstytucji ustanawiającym m.in. zakaz dyskryminacji w życiu społecznym, gospodarczym zakaz dyskryminacji z jakiejkolwiek przyczyny. Umożliwienie zaciągnięcia kredytu przez słabiej finansowo sytuowanych konsumentów także na pozaodsetkowe koszty kredytu jest istotne z punktu widzenia zaspokojenie przez nich celów konsumpcyjnych. Wpisuje się to też odpowiednio w zakaz dyskryminacji wynikający z art. 21 Karty Praw Podstawowych w związku z art. 6 Traktatu o Unii Europejskiej i w związku z polsko – brytyjskim protokołem (...) w sprawie stosowania Karty Praw Podstawowych i art. 32 polskiej Konstytucji. Normalnym jest też prawem pożyczkodawcy – niepodważanym ani w Dyrektywie, ani w Ustawie K - jest prawo pożyczkodawcy do uzyskania odsetek kapitałowych od pożyczki, z której korzystać ma w danym czasie pożyczkobiorca. Takie prawo można wywieść z ogólnego art. 140 k.c. (a także art. 345 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej i art. 17 Karty Praw Podstawowych) dotyczącego czerpania korzyści ze swojej własności, gdzie przedmiotem tejże własności byłby kapitał wyrażony sumą pieniężną w danej walucie. Co oczywiste odsetki te nie mogą przekraczać odsetek maksymalnych i na to są odrębne też regulacje ochronne w art. 359 k.c. W każdym razie, jeśli kredytodawca podaje w umowie kredytu, iż uwzględnia CKK w pozycji wypłat przy ustaleniu CKZ i RRSO, a koszty, w tym pozaodstetkowe w pozycji spłat, to jest to poprawne i odpowiada tym wymaganiom prawnym. Sprawa C 377/14 dotyczyła ujęcia prowizji w pozycji wypłat i w tym tkwiła niezgodność z prawem, a nie pobierania odsetek od kredytu. Jeśli od kredytu nie pobiera się odsetek to Ustawa K w ogóle nie miałyby zastosowania – art. 4 ust. 1 pkt 1 Ustawy K.

Dodać też należy, iż Ustawa K podlegała pewnym zmianom m.in. w związku z art. 36a i pojęciem tzw. pozaodsetkowych kosztów kredytu. M.in. została wprowadzona zamiana ustawą z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami w art. 82. Wprowadzono tu m.in. zmianę definicji z art. 5 Ustawy K (poprzednio odpowiadającej zapisom Dyrektywy) tj. w punkcie 7 art. 5 Ustawy K zapisano:

art. 5 pkt 7 całkowita kwota kredytu : maksymalna kwota wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt, a w przypadku umów, dla których nie przewidziano tej maksymalnej kwoty, suma wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt.

Ta zmieniona definicja jest inna niż, definicja z Dyrektywy, przy czym definicje RRSO i całkowitego kosztu kredytu pozostały analogiczne. Ustawodawca krajowy zdecydował się na uściślenie – najwyraźniej – zapisu Dyrektywy, uzupełniając, iż chodzi o kwotę kredytu, bez tej jej części, która byłaby przeznaczana przez konsumenta na sfinansowanie kosztów po swojej stronie, a dotyczących umowy pożyczki. Istotnie czyni to także bardziej czytelnym dodany zapis z art. 36a Ustawy K jak i Załącznik do Ustawy wzór wyliczeń. Zarazem wiążąca pozostaje definicja z Dyrektywy 2008 r. i zmiana ta nie zmienia istoty rzeczy: a) nie ma zakazu, aby od kredytu naliczać odsetki, b) nie ma zakazu, aby od kredytu, który konsument - wedle swego wyboru przeznacza na koszty okołokredytowe po swojej stronie, naliczać odsetki które są odsetkami od kredytu, c) jest obowiązek uwzględnienia tych kosztów (prowizji, innych kosztów ubezpieczeniowych np. odsetki od kredytu) w całkowitym koszcie kredytu.

(3)

W tej sprawie jednak, to nie ta sprawa (odsetki od kredytu, odsetki od prowizji) decydował o rozstrzygnięciu, albowiem Bank wskazał w Umowie, iż OK nalicza od Kredytu, zatem od kwoty 92.065,00 zł. W wypadku tej sprawy pojawił się inny problem na gruncie art. 30 ust. 1 pkt 7 Ustawy K i w.w. wzoru w zakresie: CKK, CKZ sprawy OK jak i zestawienia zapisów o prowizji z § 1 ust. 3 i § 4 ust. 5 in fine kredytowana prowizja jako element CKS . Zatem obowiązki informacyjne z art. 45 ust. 1 Ustawy K.

W granicach faktów prezentowanych w sprawie dochodziła nadto ocena z art. 385 ¹ k.c. i Dyrektywy 1993 nie tylko na gruncie TO, co miało charakter poboczny, ale przede wszystkim na gruncie zapisów o zmiennym oprocentowaniu OK (§ 5 Umowy jak i sprawa (...)) co ma większe znaczenie przede wszystkim z uwagi na to, iż oprocentowanie jest istotnym elementem umowy kredytu i to nie tylko konsumenckiego (art. 4 ust. 1 pkt 1 i 30 ust. 1 pkt 6 Ustawy K oraz art. 69 ust. 2 pkt 5 PB).

Sporu co do samej wysokości pobranych kwotnie było, wynikały nadto z załączonej do pozwu historii rachunku w nieco relatywnie wyższej wysokości (art. 6 k.c., art. 6 k.p.c. i 245 k.p.c.). Opinia biegłego dla wyliczeń arytmetycznych nie była tu konieczna, tym bardziej w sprawie uproszczonej. Zarazem co istotne, w tej sprawie Powodowie nie dochodzą zwrotu w ramach kosztów ubezpieczenia Samochody, ale spłaty Kredytu, ubezpieczenia sfinansowanego spłaconym już Kredytem.

(4)

Strony odwoływały się m.in. do orzecznictwa krajowego, jak i TSUE. Na gruncie orzecznictwa krajowego należy wskazać, iż źródłem prawa są akty prawa opisane Konstytucją (art. 87 w zw. z art. 178); orzeczenie innego sądu powszechnego czy Sądu Najwyższego poza wypadkami uregulowanymi odrębnie (np. art. 386 § 6 k.p.c.) nie są źródłami prawa. Sąd powszechny, sąd I instancji jako sąd krajowy i europejski zarazem ma obowiązek oraz prawo dokonać własnej oceny sprawy, a rozstrzygnięcie wydać z uwzględnieniem zasady niezawisłości i niezależności. Co oczywiste sąd krajowy poza przepisami prawa krajowego stosuje także akty prawa unijnego (akty prawa międzynarodowego) mogą to być m.in. rozporządzenia (bezpośrednie źródło prawa), ale także dyrektywy jako pochodne akty praw o szczególnym znaczeniu dla tzw. jednolitego rynku. Jeśli dana Dyrektywa została implementowana można odwoływać się do tej Dyrektywy bezpośrednio także w sytuacji ewentualnej niezgodności przepisów prawa krajowego z dyrektywą , o ile oczywiście na gruncie zapisów Dyrektywy dany zapis jest dostatecznie jasny, kategoryczny i precyzyjny, aby mógł być zastosowany do konkretnego przypadku, gdyż sąd nie może sam utworzyć normy prawa unijnego czy krajowego którego nie ma. Norma musi mieć oparcie w zapisach aktów prawnych, wywiedziona z tych zapisów. W braku normy, w przypadku liki czy braku implementacji pozwalającej na zastosowanie konkretnej normy pozostaje droga odpowiedzialności odszkodowawczej dla obywatela. Co do orzecznictwa TSUE należy wskazać, iż w świetle Traktatu o Unii Europejskiej i także Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dalej także Traktaty), Trybunał m.in. pełni rolę orzeczniczą w zakresie wykładni prawa poprzez orzeczenia prejudycjalne. Zatem nie ma uprawnień ustawodawczych, ale dokonuje wykładni prawa Unii Europejskiej odpowiadając na pytania prejudycjalne zadawane przez sądy państwa członkowskich (art. 267 TUE, dawny art. 234 TWE). Udzielając odpowiedzi na pytanie sądu, TSUE nie wydaje wyroku w sprawie prowadzonej przez sąd krajowy. Poniżej Sąd tutejszy odniesienie do kilku orzeczeń TSUE, z których jasno wynika, iż ocena indywidualnego przypadku należy do sądu krajowego, a TSUE wielokrotnie podkreśla na obowiązek sądu krajowego oceny i zbadania konkretnego przypadku m.in. na gruncie celów Dyrektywy 2008 jak i zakazu nadużycia prawa unijnego.

Sprawa C 714-22 (wyrok z 21.03.2024 r.) dotyczyła usług dodatkowy w aspekcie umowy kredytu. TSUE wskazał, iż do sądu krajowego należy m.in. ocena czy i jaki charakter mają takie usługi i czy podlegają ocenie czy tez ulegają wyłączeniu z oceny abuzywności na gruncie art. 4 ust. 2 Dyrektywy 1993 oraz czy w zależności od tej oceny – sądu odsyłającego (krajowego, bo to ten sąd ma to ocenić, TSUE takiej oceny nie zawarł w tym orzeczeniu) – koszt takiej usługi dodatkowej podlega uwzględnieniu w ramach RRSO tj. całkowitego kosztu kredytu czy nie. TSUE co najmniej dwukrotnie zaznaczył, iż ostateczna ocena i kwalifikacja poszczególnych zapisów umowy należy do sądu odsyłającego (krajowego) i to ten sąd odsyłający ma dokonać badania indywidualnego (m.in. pkt 63, 65, 74). Ponadto w samym rozstrzygnięciu również wskazano na otwartą formułę wykładni z pozostawieniem oceny sądowi odsyłającemu, iż powołane przepisy „nie stoją na przeszkodzie” dla sankcji kredytu darmowego, jeśli w RRSO nie zostałyby uwzględnione wszystkie koszty. Przypomnieć należy, iż w tej sprawie akurat pojawiły się koszty ubezpieczeń , na które jednak wskazano § 4 ust. 8 Umowy.

Sprawa C 377-14 dotyczyła zupełnie szczególnego przypadku zakresu kognicji w aspekcie postępowania upadłościowego co wynika wprost z motywów jak i rozstrzygnięcia, w szczególności w punkcie 1. Istotnie w motywach rozstrzygnięcia odnajdujemy także istotne odniesienia do RRSO jak i art. 10 ust. 2 Dyrektywy 2008 r. oczywiście w aspekcie danego przypadku, jaki prezentował sąd odsyłający. TSUE wyraźne wskazywał zarazem na wiążące znaczenie zapisów Dyrektywy w aspekcie harmonizacji, w tym definicje z art. 3 Dyrektywy 2008. TSUE wskazał i w motywach i w rozstrzygnięciu, iż do całkowitej kwoty kredytu, istotnie nie podlegają doliczeniu koszty, ale zarazem w żadnym miejscu nie wskazał, iż pożyczkodawca jest pozbawiony prawa naliczania odsetek od kredytu jaki udostępnia ze względu na cel przeznaczenia i aby te koszty w postaci tych odsetek od tej jego części nie były uwzględniane w całkowitym koszcie kredytu (pozycja spłat we wzorze z załącznika do Dyrektywy 2008), a zatem w jego procentowanym wskaźniku tj. RRSO (przy czym pozycja spłat). Na kwestie te Sąd rejonowy zwrócił uwagę wyżej.

Sprawa C 33/20 wskazuje m.in. na sprawę kredytu wiązanego, rekompensaty z art. 10 ust. 2 pkt r) Dyrektyw 2008 rekompensaty i jej kalkulacji, dla kredytodawcy, jeśli takowa została przewidziana przy wcześniejszej spłacie kredytu, a nie prowizji - w sprawie niniejszej Bank rekompensaty obciążającej Konsumenta w ogóle nie wprowadził, choć prawo na to zezwalałoby.

W sprawach C 155/20 i 187/20 (rozpatrywane w łącznie ze sprawą C 33/20) TSUE – jak podniesiono wyżej, niezależnie od tego, iż Dyrektywa 2008 nie zawiera przepisów regulujących nadużywanie prawa przez konsumenta, to jednak zbadać należy, czy korzystanie przez konsumenta z przysługującego mu prawa (tam chodziło o odstąpienie od umowy) nie ulega ograniczeniu w efekcie zastosowania ogólnej zasady prawa Unii, według której „podmioty prawa nie mogą powoływać się na normy prawa w sposób noszący znamiona oszustwa lub nadużycia.”. W sposób szczególny dotyczy to sytuacji zbywania i nabywania roszczeń konsumenckich.

(5)

Pojawiający się w tej sprawie wskaźnik WIBOR, ma swoje szczególne znaczenie, gdyż OK podlega ocenie nie tylko na gruncie art. 30 i 45 Ustawy K, ale i na gruncie art. 385 ^{( 1)} k.c. WIBOR jest to wskaźnik ze specjalistycznego rynku międzybankowego, który przez konsumentów nie jest kształtowany. Nie było też twierdzeń, aby Powodowi uczestnikami takiego rynku byli . To banki podają stawki oprocentowania, po jakich są gotowe złożyć u siebie „depozyt”. Konsumenci z tej sprawy nie uczestniczą też w pracach (...) S.A. i nie są też administratorem takiego wskaźnika referencyjnego wynikającego z rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) (...) z dnia 08.06.2016 r. w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych i zmieniające dyrektywy (...) i (...) oraz rozporządzenie (UE) nr (...) (m.in. art. 1 i następne, art. 29 i następne BMR). Istotnie w zakresie umów finansowych z udziałem konsumenta, poprzez m.in. BMR sama stawka WIBOR mogłaby mieć zastosowanie, ale muszą być dopełnione obowiązki informacyjne, uzgodnienia, zapewnione wyjaśnienie o kosztach, co najmniej ich szacunkach w okresie kredytowania, a przede wszystkim konsument winien mieć rzeczywisty wpływ na takie postanowienie (art. 385 ^{( 1)} k.c.), gdyż BMR nie znosi indywidualnej ochrony konsumenta z art. 385 ^{( 1)} k.c. w konkretnym przypadku umowy. Także stanowisko KNF co do wskaźnika WIBOR na gruncie BMR nie oznacza, iż konsument w danym wypadku kontroli incydentalnej wzorca nie ma prawa do obrony z art. 385 ^{( 1)} k.c. KNF nie ma uprawnień prawodawczych i nie ma uprawnień do znoszenia w.w. przepisów prawa UE i krajowego w zakresie przyznanej ochrony konsumenta. Trzeba podkreślić w tym aspekcie, iż ta sprawa to nie kontrola abstrakcyjna wzorca, jaka zastrzeżona jest dla właściwości rzeczowej i funkcyjnej Sądu Okręgowego – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów; ta sprawa to kontrola incydentalna konkretnej sytuacji i nie znosi podstaw takiej kontroli po stronie powszechnego sądu w ramach sądownictwa europejskiego ani BMR, ani stanowisko KNF.

Prawo a ustalone fakty, wnioski co do rozstrzygnięć, kontrola incydentalna

(6)

Sąd Rejonowy na gruncie poczynionych ustaleń co do faktów i w świetle powołanych przepisów prawa uznał co następuje.

1.  Termin zawity z art. 45 ust. 5 Ustawy K nie został przekroczony w dochodzeniu roszczenia z art. 45 Ustawy K. Zgodnie z art. 45 ust. 5 Ustawy K, uprawnienie, o którym mowa w ust. 1, wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy. Przepis ten początek tego terminu łączy z wykonaniem umowy. Sprawa oceny czy takie rozwiązanie jest trafne czy nie pozostaje poza zakresem niniejszej sprawy. Nie ulega wątpliwości, iż chodzi o wykonanie umowy, a umowa do kontrakt dwustronny, gdzie prawa i obowiązki spoczywają na 2 stronach. Skoro tak, to początek biegu terminu nie może być łączony tylko z wykonaniem umowy przez jedną stronę (udostępnienie kredytu), ale z wykonaniem przez obie strony, wtedy bowiem dopiero można uznać, iż umowa jest wykonana. W tej sprawie Umowa zakończyła się spłatą Kredytu w dniu 29 marca 2023 r., zaś Oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego dotarło do Banku w dniu 19 lutego 2024 r., zatem przed upływem rocznego terminu zawitego. Należy zauważyć, iż W przepisie mowa wygaśnięciu uprawnienia w zakresie oświadczenia, nie zaś o wytoczeniu powództwa o zapłatę. Nie było więc podstawy do oddalenia powództwa z powodu terminu zawitego z art. 45 ust. 5 Ustawy K.

2.  W zakresie obowiązków informacyjnych na gruncie sankcji kredytu darmowego – art. 45 w zw. z art. 30 Ustawy K i Dyrektywy 2008 Sąd Rejonowy uznał w przypadku tej konkretnej sprawy, iż przy Umowie kredytu z 12.04.2019 r. niektóre obowiązki informacyjne (choć z pewnymi zastrzeżeniami co do argumentacji Powodów) o istotnym znaczenie dla kosztów kredytu – oceny oferty - nie zostały podane w sposób opisany Dyrektywą 2008 tj. jasny i zwięzły w świetle m.in. zapisów preambuły pkt 19 i 31. Sąd Rejonowy dokonując tej oceny zarazem brał pod uwagę, iż funkcje opisane Dyrektywą 2008 (skuteczność odstraszenie i proporcjonalność) winny być wyważone i nie mogą prowadzić do nadużycia prawa, gdyż istotnie sankcja z art. 45 Ustawy K jest znacznie poważniejsza w swych skutkach dla kredytodawcy niż nawet nieważność całej umowy. Zatem nie może tu chodzi tylko np. o oczywiste omyłki czy niedokładności, błędy, które nie stanowiły o utrudnieniu dla konsumenta co do poznania kosztów i wysokości zobowiązań po jego stronie, że np. konsument mimo podania wszelkich przekładów reprezentatywnych, innych symulacji – nie chciał się z nimi zapoznać, odmówił ich przyjęcia, parafowania. W tym procesie nie podano takich faktów wskazujących, aby takie zdarzenia miały miejsce. Owszem Konsumenci nie wykazali się większą czujnością i poprzestali na działaniach Pośrednika i przekazywanych im danych, jednak to nie na nich spoczywają obowiązki w tym przedmiocie, a udali się do podmiotów o profesjonalnym charakterze zarejestrowanej działalności, którzy podejmując się usług na rzecz konsumentów winni być świadomi nałożonych obowiązków. Sąd zarazem nie podziela oceny, iż banki to instytucja zaufania publicznego. Ustawodawca reguluje, kto ma taką pozycję w porządku krajowym. Banki czy kredytodawcy to spółki kapitałowe prowadzące działalność gospodarczą, której celem jest zysk oraz interesy akcjonariuszy, względnie udziałowców. Także Prawo bankowe nie przyznaje takiej pozycji bankom. Jest zarazem oczywistym, iż każdy przedsiębiorca jak obowiązany przestrzegać prawa i w swych działania obowiązany jest działać zawodowo, gdyż zawodowy (podwyższone standardy) charakter ma jego odpowiedzialność (art. 355 § 2 k.c.). Bank i Pośrednik w tej sprawie to przedsiębiorcy co wynika wpisów w KRS. Pozwany jest przedsiębiorcą zagranicznym, ale ma zarejestrowaną działalność gospodarczą poprzez Oddział w Polsce. Na terenie UE obowiązuje zaś zasada swobody przepływu towarów i usług, a sama Dyrektywa 2008 ma nm.in. na celu jednolity rynek kredytów konsumenckich. W każdym razie konkretnych zdarzeń, które mogłyby być zakwalifikowane jako nadużycie prawa przez Konsumentów, którzy dochodzą bezpośrednio swoich roszczeń, a nie w drodze budzących wątpliwości cesji powierniczych nie opisano i nie zostały ujawnione. Jeśli idzie o kwestię proporcjonalności, Sąd Rejonowy miał na uwadze czego naruszenia dotyczyły jakich pozycji wśród art. 30 Ustawy K oraz liczba tych naruszeń i ich charakter. Nie można było uznać, iż w tej sprawie miała miejsca pojedyncza omyłka bez wpływu na element poznawczy który Powodowie brali pod uwagę – wydatki po ich stronie. Sąd Rejonowy jako naruszenia z art. 30 ust. 1 pkt 7, 10 i 15 (tu także w pewnym związku z pkt 6 i odpowiednio z zastrzeżeniem poniżej do pkt 10 i 15) w zw. z art. 45 ust. 1 Ustawy K i odpowiednio w związku z art. 10 Dyrektywy (odpowiednik art. 30 Ustawy K):

a)  podanie sprzecznych danych o Prowizji: § 1 ust. 3 i § 4 ust. 5 in fine Umowy tj. wskazanie w sposób niejasny czy elementem CKS (całkowity koszt kredytu) jest prowizja, która ma być kredytowana (art. 30 ust. 10 Ustawy K);

b)  powyższa niejasność przekładała się na sprawę czy i w jaki sposób zostało wyliczone RRSO, gdyż ten wskaźnik dla swego wyliczenia wedle wzoru winien uwzględniać w pozycji spłat np. kredytowaną prowizję (art. 30 ust. 1 pkt 7 w zw. z w.w. załącznikiem ze wzorem dla ustalenia RRSO);

c)  niejasność co do prowizji nie może być uznana za oczywistą tylko omyłkę w sytuacji, kiedy zarazem Kredytodawca nie podał wprost kwot nominalnych łącznych odsetek i czy są doliczone do pozycji CKS; to z kolei mogło sugerować, iż pozostała kwota - po odliczeniu z kwoty 15.476,89 zł kosztów ubezpieczeń 3222,00 zł i 5.603,00 zł, stanowić kredytowaną prowizję opisaną w § 4 ust. 5 in fine, a nie odsetki – (art. 30 ust. 1 pkt 10 Ustawy);

d)  istotnie Ustawa K nie wymaga podania wprost kwoty nominalnej odsetek, a oprocentowania, jednak w aspekcie zakresu danych o kosztach w tym niejasnego zapisu o Prowizji skutkowała niejasnymi informacjami w Umowie o CKS a w konsekwencji i o RRSO (art. 30 ust. 1 pkt 7 i 10 Ustawy K); żeby do weryfikować Konsumenci musieliby ewentualnie zliczać dane z Harmonogramu (48 pozycji), ale zarazem w sprawie nie było dowodów parafowania otrzymania Harmonogramu, inaczej niż przy Umowie czy WK;

e)  ponadto przy braku uzgodnień indywidualnych o zmianach oprocentowania (§ 5 – o czym poniżej na gruncie art. 385 ^{( 1)} k.c.) – weryfikacja CKS, CKZ, a w konsekwencji i RRSO – zatem art. 30 ust. 1 pkt 7 Ustawy K;

f)  oświadczenia z § 13 w takim swym kształcie stanowią zaś niedozwolone postanowienia Umowne (art. 385 ¹ k.c.), gdyż zostały jednostronnie narzucone z wzorca i bez ich przełożenia na konkretny przykład danej Umowy pozbawiając Konsumentów ich prawa do złożenia własnego, przez siebie napisanego oświadczenia: co otrzymali z czym się zapoznali, co zrozumieli; w takim dopiero przypadku można mówić i wpływie konsumenta na składane oświadczenie;

g)  w § 4 ust. 8 Umowy podano pewne założenia dla ustalenia CKS i RRSO; tymczasem art. 30 ust. 1 pkt 7 Ustawy K wymaga założeń dla CKZ (całkowitej kwoty do zapłaty) i RRSO;

h)  na podstawie § 4 ust. 8 nie można uznać, iż podano wszystkie, a przede wszystkim istotne założenia, albowiem: sprawa prowizji nie została wyjaśniona, ale przede wszystkim nie zostało podana jako założenie bardzo istotne (pozycja wypłat), aby została uwzględniona CKK (całkowita kwota kredytu) (art. 30 ust. 1 pkt 7 Ustawy K);

i)  wyżej wskazano iż Preambuły Dyrektywy 2008 r. wynika sprawa m.in. porównania ofert i jednolitego rynku kredytów (m.in. pkt 19), w tym aspekcie art. 10 Dyrektywy 2008 podobnie jak art. 30 ust. 1 pkt 7 Ustawy K wymaga podania danych znanych na chwilę zawarcia umowy i danych wedle dnia zawarcia umowy; tymczasem w § 4 ust. 8 Umowy zapisano jako założenie że wypłata kredytu nastąpi w innym zdarzeniu niż przyjmuje to sama Umowa : dzień rejestracji pojazdu, a z § 3 ust. 3 wynika 7 dni od zawarcia Umowy; nie ma zarazem jasnych podstaw do przyjęcia, iż dzień z § 4 ust. 8 i z § 3 ust. 3 , a w każdym razie aby odczytać to z Umowy jaką podpisują Konsumenci;

j)  dane o RRSO i oprocentowaniu winny być reprezentatywne dla konkretnego przypadku tj. umożliwiać konsumentom ocenić czy np. stać ich na taki kredyt;

k)  na gruncie art. 30 ust. 1 pkt 10 Ustawy K Sąd uznał za naruszenie (tu w części) niepodania Konsumentom wszystkich danych o kosztach innych, a wynikających z TO; istotnie niektóre pozycje zostały zawarte w samej Umowie § 10 ust. 6, jednak nie ma dowodu aby TO jako załącznik – choć tak określony został doręczony Konsumentom czy udostępniony im na nośniku elektronicznym, ewentualnie w inny sposób; to naruszenia miałoby jednak mniejsze znaczenie, albowiem nie ma zarazem podstaw do uznania (zeznania samych Powodów), aby ocena Konsumentów kosztów kredytu dotyczyła tych innych opłat nie podanych wprost w Umowie; zatem tylko to pojedyncze naruszenia w braku innych nie byłoby wystarczające dla zastosowania sankcji kredytu darmowego z uwagi na funkcję proporcjonalności;

l)  za naruszenie, choć o mniejszym znaczeniu należało uznać także niepodania w zapisie § 8 Umowy informacji z art. 30 ust. 1 pkt 15 Ustawy K, iż w przypadku odstąpienia od Umowy obowiązkiem jest zwrot udostępnionego Kredytu; takiej informacji wymaga Ustawa K, a w tej sprawie dochodziły pewne zawiłości czasowe związane z wypłatą Kredytu i terminami 14 dni odstąpienia 7 dni wypłata; nie do końca jasne jest też wskazani na skutek odstąpienia względem ubezpieczenia straty finansowej - § 8 ust. 4 Umowy;

m)  istotnie Bank nie podał odsetek dziennych, ale zarazem wskazał, iż Konsumenci w ogóle ich nie ponoszą, zatem ten zarzut nie jest zasadny; jeśli zaś pójść drogą wnioskowania przyjętego przez Powodów, że kredyt z odsetkami także w tym aspekcie to essentialia negotii, to w takim wypadku zarzut z sankcji takiego kredytu w ogóle nie mógłby być podniesiony (art. 4 ust. 1 pkt 1 Ustawy K) – brak kredytu konsumenckiego; takiego parodoksu nie można byłoby więc logicznie na gruncie kontraktu przyjąć, gdzie oprocentowanie umowne zostało zapisane § 4 ust. 3 Umowy; w każdym razie – podobnie jak przy TO - brak informacji, iż udostępniony kredyt podlega zwrotowi sam w sobie nie uzasadniałby na gruncie funkcji proporcjonalności aż sankcji kredytu darmowego; także zeznania konsumentów tego nie uzasadniały, w szczególności, iż nie tylko nie odstąpili od Umowy, ale i tego nie rozważali; ponieważ to naruszenie towarzyszyło innym, a przede wszystkim z art. 30 ust. 1 pkt 7 Ustawy K przemawiało za zastosowaniem sankcji kredytu darmowego;

n)  w aspekcie tych naruszeń o mniejszym znaczeniu, należy zaznaczyć, iż przyczyniają się one łącznie do utrudnień poznawczych po stronie Konsumentów (łącznie liczba i rodzaj).

W konsekwencji powyższych uwag, Sąd Rejonowy uznał, iż zachodziły w powyższym zakresie przesłanki po stronie Powodów do złożenia Oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego w rozumieniu art. 45 ust. 1 Ustawy K mając na uwadze wszystkie ujawnione naruszenia i ich ocenę przedstawioną wyżej.

3.  W tym procesie dodatkową kwestią była kontrola incydentalna z art. 385 ¹ k.c. zapisów o oprocentowaniu ze stawką WIBOR. Sąd Rejonowy uznał (indywidualnie, a nie abstrakcyjnie), iż przypadku tej konkretnej Umowy zapis § 5 Umowy wypełnia dyspozycję art. 385 ¹ k.c. i jest bezskuteczny wobec Powodów jako konsumentów. Sąd Rejonowy dokonując takiej oceny miał na uwadze następujące kwestie:

a)  samo odwołanie się w Umowie do stawki WIBOR 1M nie jest niezgodne z prawem, w tym z zapisami Ustawy K, Dyrektywy 2008 i nadto odpowiada co do zasady zapisom w.w. rozporządzenia BMR; jak jednak wskazano wyżej ani BMR, ani stanowiska KNF nie znoszą same w sobie ochrony konsumenta w ramach indywidualnej kontroli zapisu umownego z art. 385 ^{( 1)} k.c.; nie istnieje takie wyłącznie stosowania normy z art. 385 ^{( 1)} k.c. czy Dyrektywy 1993 w BMR, zaś stanowisko KNF nie ma charakter aktu prawnego stanowiącego źródło prawa w rozumieniu art. 87 Konstytucji RP pomijając iż nie dotyczy konkretnego przypadku Umowy ocenianej w tym procesie;

b)  jak wspomniano wyżej poza w istocie 2 pozycjami z konkretnymi danymi : 2,38 % (§ 4 ust. 3 Umowy ) i progami maksymalnych odsetek i progiem ni niższy niż 0 % w stosunku rocznym (§ 5 Umowy) i wskazaniem na WIBOR 1M – pozostałe elementy konstrukcyjne są zawiłe, opisane drobnym drukiem i bardzo trudne do analizy bez odpowiedniego wyjaśnienia, bez reprezentatywnych przykładów i symulacji, które dotyczyłyby tej konkretnej umowy o jej parametrach; jak wskazano wyżej zestawiając zapis z art. 359 czy 481 k.c. z kształtem § 5 Umowy wyłania się oczywista odpowiedź, które z postanowień są jasne i w miarę możliwości łatwe do sprawdzenia przez przeciętnego konsumenta;

c)  zapis § 5 Umowy – choć podaje dane i zasady zmian (pomijając już 2 mm wielkość czcionki) jest wyjątkowo zawiły i wymagał dodatkowego omówienia i uzgodnienia z konsumentami w aspekcie art. 385 ¹ i Dyrektywy 1993; w celu tych indywidualnych uzgodnień i odpowiedniego ukształtowania postanowienia umownego należało wskazać czy podać wprost, ile wyniosła pierwsza stopa bazowa oparta o WIBOR 1M podano datę, ale nie podano konkretnej informacji; nie ma zapisu w Umowie że ta stopa bazowa to 2,62 (średni WIBOR 1M z kwietnia 2014 r.) czy stopa bazowa to oprocentowanie z § 4 ust. 3 Umowy czy inna wielkość jaka; czym jest punkt bazowy i w jakiej relacji pozostaje do punktu procentowego (bardziej popularnego w umowach); wyliczenia i analizy podane w Umowie nie wymagają omówienia z pracownikami bankowości w zakresie np. usług kredytowych, detalicznych, ale winny być indywidualnie omówione i ukształtowane razem z konsumentami;

d)  nie zostały przedstawione ani twierdzenia o faktach, ani dowody (należy przyjąć, iż po prostu takie nie istnieją), iż Powodowie mieli i jaki konkretny wpływ na kształt zapisu z § 5 Umowy (art. 385 ¹ § 4 k.c.); z kształtu Umowy i okoliczności jej podpisania wynika, iż ten zapis został skonstruowany jednostronnie przez Bank, a zeznania Powodów nie wskazują, aby dysponowali wiedzą co do ujętych tam analiz czy czynników mających wpływ na takie oprocentowanie;

e)  nie są wyjaśnione i omówione z Konsumentami pojęcia: stopa bazowa i punkt bazowy oraz rynek międzybankowy, którego Powodowie nie są uczestnikami; nie są też omówione z Powodami dane z (...) np. deficyt finansów publicznych, relacja długu publicznego do PKB; te pojęcia wprowadza Bank, a nie jest to jasny język z punktu widzenia transakcji, która nie powinna być wyspecjalizowana tak jak dla klientów instytucjonalnych; kredyt dotyczy zakupu samochodu, która to ruchomość w 21 w. jest już przedmiotem zwykłego użytku (niezależnie od ukształtowanych cen tych urządzeń transportu czy przypisywanego im znaczenia) i trudno to nawet uznać za inwestycję kapitału;

f)  o ile podanie określonych danych może wypełniać – choć na minimalnym poziomie – obowiązki z art. 30 Ustawy K, to nie oznacza iż konsumentowi w konkretnym przypadku nie służy ochrona z art. 385 ¹ k.c.;

g)  nie są jasnym i prostym językiem opisane sprawy podwyższenia lub obniżenia w np.: „Jeżeli w dniu dokonania analizy, o której mowa w ust. 3, różnic pomiędzy wskaźnikiem WIBOR 1M z dnia analizy, a obowiązującą w Banku stopą bazową jest większa, aniżeli 25 punktów bazowych (w górę lub w dół), wskaźnik WIBOR 1M z dnia analizy staje się nową stopą bazową Banku począwszy od siódmego dnia następnego miesiąca.”; to z kolei jest dodatkowo odnoszone jeszcze do sprawy do poprzednio obowiązującej i stopy z pierwszej zmiany; zatem dane są podane, ale nie określali ich Powodowie, a nawet nie mieli na to żadnego wpływu;

h)  należało przedstawić odpowiednie symulacje, aby Konsumenci mogli poznać dolną, ale i maksymalną kwotę swoich zobowiązań chociaż szacunkowo w całym okresie kredytowania; ta symulacja pozwoliłaby im ocenić czy taką umowę chcą zawrzeć i czy posiadają zdolność nie tylko do zaciągnięcia kredytu, ale do jego spłaty przy tak ukształtowanymi zmiennym oprocentowaniu; ich dochód miesięczny średnio to ok. 10.000 zł , sama rata kredytu za samochód to ok. 1100 zł, zaś na koniec dodatkowo rata tzw. balonowa ok. 45.990,10 zł (miesięcznie dawałoby to ok. 958 zł), zatem realnie wydatek miesięczny to ok. 2000 zł, co jest wydatkiem istotnym przy takim budżecie, a nie jest to jedyny wydatek (jeszcze sprawa zakupionego i w kredycie mieszkania, koszty utrzymania). Zatem wzrost oprocentowania oznaczałby już poważne obciążenie dla domowego budżetu;

i)  nie ma dowodu, aby (...) zostało Konsumentom dostarczone, ale przede wszystkim aby dotyczyło ono Umowy Powodów; symulacje wynikające z (...) dotyczą wskaźnika WIBOR 3M, kredytu mieszkaniowego z marżą banku 2,00 % albo kredytu przy dochodach 1000 EUR i ze stawką WIBOR 3M; tymczasem w sprawie mamy wskaźnik WIBOR 1M, brak danych o marży, nie jest to kredyt mieszkaniowy, a Powodowie zaciągnęli i spłacają kredyt w PLN i w tej walucie wskazali dochody w WK;

j)  za niezrozumiały uznać należy zapis podwyższenia oprocentowania o 300 punktów bazowych w przypadku odstąpienia, wypowiedzenia lub rozwiązania umowy ubezpieczenia spłaty kredytu tj. niezależnie od przyczyn tych zdarzeń; wszak takie zdarzenia mogą być wywołane nie przez Powodów jako konsumentów, ale przez ubezpieczyciela; jakie jest usprawiedliwienia dla karania konsumentów wyższym oprocentowaniem, wbrew umówionymi niższemu także w tych sytuacjach; w istocie poprzez § 5 ust. 9 wprowadzony został rodzaj „kary umownej” na konsumentów i to także w sytuacjach od nich niezależnych;

k)  nadto w aspekcie takiego zapisu jak w § 5 ust. 9 umowy należałoby omówić z konsumentami szacunkowo koszty w aspekcie czasu trwania Umowy;

l)  trudno też uznać, iż powyższe jest równoważone promocją w oprocentowaniu z dnia zawarcia Umowy 2,38 %, wobec możliwego poziomu podwyżek do maksymalnych nawet odsetek czy kwot, jakie z kredytu im przyznanego muszą ponieść Konsumenci w zakresie 2 dodatkowych ubezpieczeń 8.825 zł; nie znamy w tej sprawie czy i jakie korzyści po stronę Banku w aspekcie tych umów ubezpieczeń odnosi Kredytodawca; jeśli zestawić kwotę 8825 zł z kwotą zsumowanych odsetek z Harmonogramu, to kwota ta jest wyższa niż odsetki wedle stanu na chwilę zawarcia Umowy; nie sposób więc przyjąć, iż zasady zmiany oprocentowania rekompensowane są to określonym jako promocyjne oprocentowanie;

m)  tak istotny element umowy kredytu, gdyż przekładający się na jego koszty po stronie konsumentów winien być z nimi szczegółowo uzgodniony, a nie tylko zapisany w Umowie, albowiem jego jednostronne ukształtowanie przez Bank w danym kształcie bez wpływu konsumenta rażąco narusza ich prawa i dobre obyczaje przy kontraktowaniu ; konsumenci nie tylko nie mieli wpływu na ten zapis, ale nie uzyskali stosownego wyjaśnienia, szacunkowych symulacji co do zobowiązań po swojej stronie możliwych w całym okresie kredytowania;

n)  nie ma też dowodu, aby omówiona została sprawa, w jaki sposób Powodowie mogą zweryfikować poprawność analiz z § 5 Umowy dotyczącego zmiany oprocentowania wobec zawarcia takiego zapisu w Umowie, który podlega kontroli na gruncie art. 385 ¹ k.c. i Dyrektywy 1993.

Z tych wszystkich względów Sąd Rejonowy uznał, w tej indywidualnej sprawie, iż cały zapis o oprocentowaniu z § 5 i nie tylko z powodu wprowadzenia stawki WIBOR 1M, ale z uwagi na całokształt w.w. okoliczności jest postanowieniem niedozwolonym w rozumieniu w.w. art. 385 ¹ k.c. w związku z celami Dyrektywy z 1993 r. W aspekcie podnoszonego zarzutu nieważności Umowy – niezależnie od dochodzenia roszczenia z sankcji kredytu darmowego), rzeczywiście eliminacja § 5 z Umowy kredytu względem konsumentów nie daje prawa do uzupełnienia zapisu umownego. Eliminacja dotyczy zapisu o zmianie oprocentowania, a oprocentowanie w Umowie jest zmienne § 4 ust. 3 Umowy (art. 4 i 30 Ustawy K oraz art. 69 ust. 2 pkt 5 PB). W konsekwencji bezskuteczność § 5 oznacza, iż Umowa ze zmiennym oprocentowaniem nie mogłaby być wykonywana, a dotyczy istotnego aspektu konstrukcji umowy kredytu z pozwanym Bankiem. Wprawdzie konsumenci nie wnoszą w tej sprawie o uznanie Umowy za nieważną, ale nie mają takiego obowiązku w świetle art. chociażby 189 k.p.c. Mają roszczenie o zapłatę, zatem dalej idące w szczególności, iż Umowa została uprzednio wykonana, a zarzut dodatkowy z nieważności został podniesiony, choć jako pierwsza została powołana i podtrzymana sankcja kredytu darmowego. W sensie prawnym dochodzone roszczenie byłoby również uzasadnione na gruncie art. 410 § 2 w zw. z art. 58 k.c.

Rozstrzygnięcia w wyroku, w tym odsetki oraz orzeczenie o kosztach procesu

(7)

Mając na uwadze wszystkie powyżej przedstawione ustalenia, oceny i wnioski, przepisy prawa, powództwo podlegało uwzględnieniu w całości (punkt 1 wyroku). Rozstrzygnięcie o odsetka od zasądzonej kwoty wynikało z art. 455 i 481 k.c. Powodowie (małżonkowie wspólność ustawowa małżeńska stąd niepodzielność świadczenia )uprzednio wzywali Pozwanego do zapłaty, termin zakreślony w wezwaniu upłynął bezskutecznie, a zatem z dniem następnym tj. po upływie terminu 7 dni od doręczenia wezwania, Powodowie mają prawo do odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego.

O kosztach procesu orzeczono w punkcie 2 na podstawie art. 98 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Pozwana Spółka – Bank - jest stroną przegrywającą niniejszy spór, dlatego od Pozwanego Banku na rzecz Powodów (niepodzielnie wspólność ustawowa małżeńska) należało zasądzić kwotę 4.384 zł (3600 zł koszty zastępstwa, 750 zł opłata sądowa od pozwu i 34 zł opłata skarbowa). Od tej kwoty należało przyznać odsetki ustawowe za opóźnienie zgodnie z nowym brzmieniem art. 98 k.p.c.

Zarządzenia.

(...)

25.11.2024 r.