Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie

UZASADNIENIE

Przedmiot i przebieg postępowania

1.  Pozwem z dnia 28 listopada 2024 r. powód M. P. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 2 240 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.
W uzasadnieniu powód wskazał, że nabył w drodze umowy cesji od pożyczkobiorczyni A. W. wierzytelność przeciwko pozwanemu powstałą z tytułu zwrotu nienależnie zapłaconych prowizji oraz innych opłat dodatkowych na podstawie zawartej umowy pożyczki z dnia 16.09.2016 r., które zostały spłacone w całości. Prowizja i opłaty za Elastyczny Plan Spłaty naliczone przez pozwanego sięgały bowiem prawie 75% kwoty kapitału udzielonej pożyczki. Wobec tego, w ocenie powoda, zapisy umowy pożyczki określające wysokość prowizji i opłat są bezwzględnie nieważne od początku jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i mające na celu obejście ustawy (art. 58 k.c.), a co najmniej stanowią klauzule abuzywne i nie wiążą konsumenta (art. 385 ¹ k.c.). Z tego powodu podlegają zwrotowi jako świadczenie nienależne. (pozew, k. 1-6)

2.  W sprzeciwie z dnia 16 stycznia 2025 r. pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania. Kwestionował ważność umowy cesji zawartej pomiędzy powodem a pożyczkobiorczynią jako niezgodnej z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami z uwagi na nierówność kontraktową pomiędzy stronami jak również niską cenę za jaką wierzytelności objęte tą umową zostały przeniesione. Podniósł także, iż wysokość prowizji jak i opłat dodatkowych była zgodna z prawem. (sprzeciw, k. 24-27)

Ustalenia faktyczne

3.  W dniu 16 września 2016 r. A. W. zawarła z (...) S.A. w W. umowę pożyczki pieniężnej nr (...), w wariancie pożyczki tygodniowej w gotówce. Na podstawie tej umowy pozwany udzielił pożyczki w kwocie 3 000 zł (całkowita kwota pożyczki) na okres 90 tygodni. Pożyczkę tę A. W. miała spłacić wraz z naliczoną prowizją w kwocie 1500 zł, opłatą przygotowawczą w kwocie 40 zł, opłatą za elastyczny plan spłat w kwocie 740 zł oraz odsetkami (w wysokości 10% rocznie) w kwocie 472,49 zł (przy czym wskazano, że podstawę naliczania należnych pożyczkodawcy od klienta odsetek jest kwota brutto pożyczki, stanowiąca sumę całkowitej kwoty pożyczki, prowizji za udzielenie pożyczki, opłaty przygotowawczej i opłaty za elastyczny plan spłaty). Całkowity koszt pożyczki określono w umowie na kwotę 2 752,49 zł, całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta na 5 752,49 zł, zaś RRSO na 132,54%.

Kwota pożyczki została wypłacona zgodnie z umową. Pożyczkę tę A. W. spłaciła.

(umowa pożyczki, k. 14-16, odpowiedź na wniosek dot. dokumentacji pożyczek, k. 17)

4.  Umową cesji wierzytelności zawartą w dniu 17 września 2024 r. A. W. przeniosła na M. P. roszczenia wynikające z umowy pożyczki zawartej z (...) S.A. w W., w części w jakiej cedentka obciążona została kosztami prowizji, oraz opłatą za Elastyczny Plan Spłaty stanowiących świadczenie nienależnie, względnie bezpodstawnego wzbogacenia pożyczkodawcy kosztem cedentki – za kwotę 1 000 zł. W § 1 ust. 3 i 4 zawarto oświadczenie dłużnika o wysokości pozaodsetkowych kosztów umownych oraz wysokości roszczeń będących przedmiotem sprzedaży (w sumie 2 240 złotych).

(umowa cesji wierzytelności, k. 11-12)

Omówienie dowodów

5.  Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił głównie w oparciu o zgromadzone w aktach sprawy i wskazane wyżej dokumenty, których autentyczność i wiarygodność, w świetle wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, nie nasuwała żadnych wątpliwości Sądu.

Podstawa prawna rozpoznana na posiedzeniu niejawnym

6.  Zgodnie z art. 148 ¹ § 1 k.p.c., Sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, sąd uzna - mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych - że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. W myśl § 3 tego przepisu rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest niedopuszczalne, jeżeli strona w pierwszym piśmie procesowym złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy, chyba że pozwany uznał powództwo. W tej sprawie żadna ze stron nie wniosła o przeprowadzenie rozprawy (a powód wprost wniósł o rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym) i nie zgłosiła wniosku o przeprowadzenie dowodu wymagającego wyznaczenia rozprawy. Sąd był w stanie ustalić stan faktyczny sprawy na podstawie przedstawionych przez strony dokumentów, a spór dotyczył głównie interpretacji przepisów prawa i oceny stanu faktycznego pod kątem tych przepisów, w związku z czym był też uprawniony do wydania wyroku na posiedzeniu niejawnym.

Ocena prawna

7.  Powództwo zasługiwało na uwzględnienie praktycznie w całości.

Ważność umowy cesji

8.  Sąd nie podziela zarzutów zgłaszanych przez stronę pozwaną w stosunku do załączonej do pozwu umowy cesji, na podstawie której wywodził, iż powód nie jest uprawniony do dochodzenia roszczenia w niniejszej sprawie, gdyż jej zapisy były niezgodne z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami.

9.  Zgodnie z treścią art. 509 § 1 i 2 k.c., wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania, a wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

10.  W ocenie Sądu zawarta przez pożyczkobiorczynię A. W. i powoda umowa przelewu wierzytelności była ważna i skuteczna. Wierzytelności wskazane w tej umowie mogły bowiem zostać zbyte przez pożyczkobiorczynię na rzecz powoda, gdyż nie ma wyłączenia ustawowego lub umownego w tym zakresie. Ani z k.c., ani z ustawodawstwa europejskiego nie wynika, aby konsument zawierający umowy z przedsiębiorcą był w jakiś sposób ograniczony w decydowaniu o zbyciu przysługujących mu roszczeń, może je więc przenieść na rzecz przedsiębiorcy zajmującego się zawodowo ich dochodzeniem. Ponadto wierzytelności te istniały w dacie zawierania umowy cesji i zostały opisane w tej umowie w sposób umożliwiający jej zidentyfikowanie. Wierzytelności zostały określone co do wysokości i opisane jako sporne. W samej umowie została ponadto wskazana kwota za jaką cedentka te wierzytelności zbywała. Umowa przelewu wierzytelności nie jest więc niezgodna z przepisami prawa.

11.  Umowa przelewu nie była również sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c.). Sąd podziela wielokrotnie wyrażane w orzeczeniach Sądu Najwyższego i sądów wyższej instancji stanowisko, wedle którego sama dysproporcja między wartością określonych w umowie wzajemnych świadczeń stron, czy też dysproporcja pomiędzy ryzykiem osiągnięcia korzyści bądź strat, nie jest wystarczająca dla uznania umowy za sprzeczną z zasadami współżycia. Niezbędne jest dodatkowo wykazanie, że w okolicznościach konkretnej sprawy - z uwagi, przykładowo, na cel umowy, sytuację faktyczną stron, stan świadomości stron i ich motywację, pozycję stron, sposób wykonywania umowy itp. - umowa pozostaje w kolizji z zasadami słuszności, uczciwego obrotu, uczciwości, czy też lojalności (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 26 października 2023 r., sygn. I ACa 407/22; podobnie Sąd Apelacyjny w Szczecinie z dnia 28 marca 2023 r., sygn. I ACa 63/22, i Sąd Najwyższy z dnia 22 czerwca 2023 r., sygn. II CSKP 969/22, i wzmiankowane tam orzeczenia).

12.  Umowa przelewu wierzytelności zawarta między powodem a cedentką nie spełniała powyższych warunków do uznania jej za tak rażąco sprzeczną z zasadami uczciwego obrotu, by ocenić ją jako nieważną. W ocenie Sądu fakt, iż cena sprzedaży wierzytelności była wyraźnie niższa w stosunku do wierzytelności, którą powód na tej podstawie nabywał (ok. 42 % wartości wierzytelności), nie jest wystarczający do przesądzenia, że umowa jest niezgodna z zasadami współżycia społecznego. Przede wszystkim treść umowy nie wskazuje, by cedentka nie miała wiedzy o wysokości zbywanych wierzytelności – zostały one opisane w treści umowy. Cedentka miała zatem możliwość podjęcia świadomej decyzji co do tego, czy satysfakcjonuje ją przyjęcie niskiego wynagrodzenia od razu, czy jednak wolałaby dochodzić jej sądownie na własną rękę. Zawierając umowę cesji cedentka otrzymała cenę zapłaty w drodze przelewu, tj. wraz z podpisaniem umowy, podczas gdy powód nabył wierzytelności, których dopiero od pozwanego mógł się domagać. W umowie określono te wierzytelności – zgodnie z prawdą – jako sporne, a zatem obarczone pewnym ryzykiem związanym z koniecznością dochodzenia ich na drodze sądowej. Należało więc przyjąć, iż cedentka świadomie zrezygnowała z ryzyka i czasu oczekiwania związanego ze sprawą sądową (lub sprawami sądowymi), lecz zdecydowała się przyjąć od powoda kwotę pieniężną, która widocznie ją satysfakcjonowała. Brak jakichkolwiek twierdzeń i tym bardziej dowodów na istnienie innych okoliczności mogących świadczyć o niezgodności umowy z zasadami współżycia społecznego, np. pozostawania cedentki w sytuacji przymusowej, zawarcia umowy pod presją, w wyniku jakichś oszukańczych zabiegów albo wyzyskania nieporadności lub niepełnosprawności. Zresztą takie okoliczności jak pozostawanie w błędzie, działanie w wyniku podstępu, groźby lub wyzysku mogą uzasadniać podjęcie przez osobę nimi dotkniętą w drodze innych środków prawnych (uchylenia się od skutków oświadczenia woli albo powództwa z art. 388 k.c.). Dlatego nie sposób uznać, że zapisy tej umowy cesji pozostawały istotnie niezgodne z zasadami współżycia społecznego czy dobrymi obyczajami. Nie każda umowa, w której kwota, którą otrzymuje cedent jest zdecydowanie niższa od wartości wierzytelności, które przenosi na cesjonariusza jest niekorzystna w stopniu skutkującym uznaniem umowy za niezgodną z zasadami współżycia społecznego. Wobec tego Sąd uznał, że przedmiotowa umowa cesji jest ważna, a powód może występować z powództwem o zapłatę wierzytelności stwierdzonych w tej umowie.

Umowa pożyczki

13.  W niniejszej sprawie powód domagał się zwrotu wpłat prowizji i opłat dodatkowych dokonanych przez jego poprzednika prawnego na rzecz pozwanego w związku z zawartymi umowami pożyczek. Wywodził, że zapisy umów pożyczki określające wysokość prowizji i tych opłat są bezwzględnie nieważne od początku jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i mające na celu obejście ustawy (art. 58 k.c.), a co najmniej niewiążące konsumenta (tzw. klauzule abuzywne, art. 385 ¹ k.c.).

14.  Stosownie do treści art. 58 § 1 i 2 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek,
w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

15.  Jak wynika z treści art. 720 § 1 i 2 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej. Zgodnie zaś z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (u.k.k.) przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Stosownie do ust. 2 pkt 1 za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki.

16.  W treści art. 36a ust. 1 u.k.k. określono maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu oraz wzór na obliczenie tej wysokości. Zgodnie z ust. 2 pozaodsetkowe koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogą być wyższe od całkowitej kwoty kredytu. Stosownie do ust. 3 pozaodsetkowe koszty kredytu wynikające z umowy o kredyt konsumencki nie należą się w części przekraczającej maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu obliczone w sposób określony w ust. 1 lub całkowitą kwotę kredytu.

17.  W niniejszej sprawie poza sporem pozostaje fakt zawarcia umowy pożyczki pomiędzy pozwanym a A. W.. Nie budziło wątpliwości Sądu także to, że pożyczkobiorczyni A. W. zawarła te umowy jako konsument (w rozumieniu art. 22 ¹ k.c.). Bezspornym była także spłata przez pożyczkobiorczynię obu pożyczek przed terminem wynikającym z obu umów.

18.  Osią sporu pomiędzy stronami pozostawała ocena prawna postanowień umów pożyczki, tj. tego, czy zapisy dotyczące prowizji i opłata za elastyczny plan spłaty i ich wysokości są nieważne, względnie abuzywne i wobec tego niewiążące dla obu stron.

19.  Zgodnie z treścią art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

20.  W pierwszej kolejności zauważyć należy, że pozaodsetkowe koszty pożyczki (a więc prowizja jak i opłata za elastyczny plan spłaty) w umowie spełniają wymogi przewidziane w art. 36a u.k.k. Suma prowizji i opłat za elastyczny plan spłaty zastrzeżone w umowie jest niższa od kwoty maksymalnej. Jednakże, co słusznie podniósł powód, wysokość prowizji jak i opłat za elastyczny plan spłaty w każdej z przedmiotowych umów jest znaczna w stosunku do kwoty kapitału – stanowią one w sumie niemal 75% całkowitej kwoty pożyczki. Sąd doszedł do przekonania, że taka proporcja jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami, a postanowienia umowy dotyczące prowizji i opłaty za elastyczny plan spłat zmierzają do obejścia ustawy i jednocześnie stanowią klauzule o charakterze niedozwolonym.

21.  Przytoczony przepis art. 385 ¹ k.c., zawierający klauzulę generalną dotyczącą niedozwolonych postanowień umownych, odnosi się do wszystkich umów konsumenckich, niezależnie od tego, czy przy ich zawieraniu przedsiębiorca posługiwał się wzorem umownym (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2006 r., III CSK 266/06). W świetle art. 385 ¹ § 1 k.c. dla uznania konkretnej klauzuli umownej za postanowienie niedozwolone konieczne jest ustalenie, że spełnione zostały kumulatywnie wszystkie wymienione w tym przepisie przesłanki, to jest dane postanowienie umowy zawartej z konsumentem: 1) nie było z nim indywidualnie uzgodnione; 2) nie było postanowieniem w sposób jednoznacznym, określającym główne świadczenia stron; 3) kształtowało prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

22.  Pozwany nie udowodnił (art. 385 ¹ § 4 k.c.), aby kwestionowane przez stronę powodową postanowienia umowy zostały indywidualnie uzgodnione. Zapisy te stanowiły w istocie wzorzec umowny, niepodlegający żadnym negocjacjom, a pożyczkobiorczyni mogła jedynie zaakceptować warunki pożyczki poprzez zgodne oświadczenie woli o jej zawarciu, które złożyła podpisując własnoręcznie obie pożyczki. Nadto postanowienia dotyczące prowizji jak i opłat za elastyczny plan spłaty nie określają głównych świadczeń stron. Głównymi świadczeniami stron umowy pożyczki są bowiem, z jednej strony – udostępnienie do korzystania z określonej ilości pieniędzy (albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku) przez pożyczkodawcę, zaś z drugiej – zwrot tych środków przez pożyczkobiorczynię. Dlatego też postanowienia umowne przewidujące obowiązek uiszczenia prowizji i opłaty za elastyczny plan spłaty podlegają kontroli z punktu widzenia kryteriów określonych w art. 385 ¹ k.c. niezależnie od tego, czy postanowienia te zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Nawet jeśli więc uznać, że kwestionowane przez powoda postanowienia umowy pożyczki zostały sformułowane w sposób jednoznaczny, to okoliczność ta nie uniemożliwia przeprowadzenia kontroli tych postanowień z punktu widzenia zgodności z dobrymi obyczajami i ewentualnego naruszenia interesów konsumenta.

23.  Postanowienia umowne uznawane są za sprzeczne z dobrymi obyczajami i zarazem rażąco naruszające interesy konsumenta, jeżeli powodują nierównomierne rozłożenie praw, obowiązków i ryzyka między stronami, prowadząc w ten sposób do zachwiania równowagi kontraktowej. Są to klauzule, które stronę słabszą (konsumenta), w oderwaniu od konkretnych okoliczności, stawiają w gorszym położeniu względem jego kontrahenta (przedsiębiorcy). Za rażące naruszenie interesów konsumentów należy zatem uznać sytuację, w której w rażący sposób została naruszona równowaga interesów stron poprzez wykorzystanie przez jedną ze stron swojej przewagi przy układaniu wzorca umowy, przy czym "rażące" oznacza znaczne odchylenie przyjętego uregulowania od zasady uczciwego wyważenia praw i obowiązków. Sprzeczność z dobrymi obyczajami oznacza zaś wykroczenie przeciw uznanym w społeczeństwie zasadom moralnym lub przyjętej w obrocie uczciwości, a więc próbę obrony praw strony układającej wzorzec na koszt konsumenta, bez dostatecznego brania pod uwagę jego interesów i bez przyznania mu z tego tytułu wyrównania (por. np. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 maja 2007 r., VI ACa 107/07). Jak wskazano w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 sierpnia 2011 r., sygn. akt VI ACa 262/11, istotą dobrych obyczajów jest szeroko rozumiany szacunek dla drugiego człowieka. W stosunkach z konsumentami powinien wyrażać się on informowaniem o wynikających z umowy uprawnieniach, niewykorzystywaniem uprzywilejowanej pozycji profesjonalisty przy zawieraniu umowy i jej realizacji, rzetelnym traktowaniu konsumenta jako równorzędnego partnera umowy. Działania te potocznie określa się jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania.

24.  Za niedozwolone klauzule umowne, w świetle art. 385 ¹ § 1 k.c., należy więc uznać te postanowienie umowne w umowach pożyczki, które pozwalają pożyczkodawcom pod postacią opłat pobieranych formalnie na poczet pokrycia kosztów konkretnych czynności czy usług uzyskać w rzeczywistości dodatkowy zysk kosztem pożyczkobiorczyni. W tej sprawie takim kosztem z pewnością była opłata za elastyczny plan spłaty. Skoro bowiem pożyczkobiorczyni mogła w dokonać odroczenia spłat 4 rat, których łączna suma wynosiła 255,68 zł (4 x 63,92 zł), za konieczność zapłacenia z tego tytułu pożyczkodawcy kwoty 740 zł, to już na pierwszy rzut oka widać dysproporcję między „korzyścią” jaką pożyczkobiorczyni mogła uzyskać a faktycznym zyskiem jakie miał z tego tytułu pożyczkodawca.

25.  W ocenie Sądu przewidziana w umowie opłata za udzielenie pożyczki (prowizja) w wysokości 1 500 zł oraz opłata za elastyczny plan spłat w wysokości 740 zł w okolicznościach niniejszej sprawy stanowiły w istocie próbę obarczenia pożyczkobiorczynię nieproporcjonalnie wysokimi kosztami pożyczki, a nadto obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych. Konsument płacąc prowizję i te opłaty za elastyczny plan spłaty miała ponieść rażąco wysokie koszty pożyczki. Pogląd o możliwości potraktowania prowizji jako sposobu obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych został wielokrotnie wyrażony w orzecznictwie. Sąd w niniejszej sprawie w pełni podziela stanowisko, że postanowienia umowne wprowadzające wygórowaną prowizję (ewentualnie inne dodatkowe opłaty) nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 25 lutego 2015 r., V ACa 622/14; oraz wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 21 stycznia 2016 r., III Ca 1712/15). Dodatkowo należy wskazać, iż „wynagrodzenie prowizyjne (prowizja), stanowiące wynagrodzenie z tytułu udzielenia pożyczki, przewidziane w umowie pożyczki, do której mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim nie jest świadczeniem głównym w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c.” (tak: uchwała SN z 27.10.2021 r., III CZP 43/20, LEX nr 3246823). Daje to więc podstawę do tego by rozpatrzyć taki zapis umowy za abuzywny w rozumieniu art. 385 ¹ k.c. Wysokość zastrzeżonej na rzecz przedsiębiorcy opłaty może być samoistną przyczyną uznania warunku za nieuczciwy, co potwierdził TSUE w wyroku z dnia 23 listopada 2023 r., C-321/22. W ocenie Sądu, postanowienia dotyczącego wynagrodzenia prowizyjnego są właśnie takimi zapisami.

26.  Biorąc pod uwagę wysokość prowizji i opłat dodatkowych, które stanowiły niemal 75 % kapitału pożyczki, a także uwzględniając stosunkowo krótki czas na jaki pożyczka została udzielona (90 tygodni – niecałe 2 lata), ww. prowizje i opłaty uznać należy za rażąco wygórowane i tym samym zawierające w sobie nadmierny element obciążenia pożyczkobiorczynię, prowadzący do zachwiania równowagi stron stosunku zobowiązaniowego. Są one zatem sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interesy pożyczkobiorczyni jako konsumenta. Wprowadzają bowiem one nieuzasadnione i krzywdzące obciążenia na konsumenta, bez adekwatnej rekompensaty. Jako takie nie wiążą one konsumenta, a więc i powoda (tak Sąd Okręgowy w Łodzi w wyroku z dnia 28 listopada 2016 r., III Ca 1744/16).

27.  Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że kwestionowane przez stronę powodową postanowienia umowy pożyczki, o których mowa w pozwie, nakładające na A. W. obowiązek zapłaty prowizji i opłaty za Elastyczny Plan Spłat, stanowią niedozwolone klauzule umowne, które nie wiążą jej jako konsumenta, przy jednoczesnym związaniu umową pożyczki w pozostałym zakresie.

28.  Wyeliminowanie kwestionowanych postanowień umów rodzi obowiązek zwrotu sum pieniężnych, uiszczonych pozwanemu na ich podstawie, w oparciu o przepis art. 405 k.c. w zw. z art. 410 § 2 k.c. Suma tych opłat wynosiła 2 240 zł, w związku z czym Sąd zasądził tę kwotę od pozwanego na rzecz powoda.

Odsetki

29.  O odsetkach ustawowych za opóźnienie Sąd orzekł zgodnie z treścią art. 481 § 1 k.c., z którego wynika, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

30.  Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od zasądzonej kwoty 2 240 zł od dnia 17 stycznia 2025 r., a zatem od dnia kiedy upłynął termin na wniesienie sprzeciwu od wydanego nakazu zapłaty. W tym bowiem dniu pozwany bezsprzecznie wiedział już o istnieniu roszczenia powoda o zwrot świadczenia nienależnego. Roszczenie to jest bowiem zobowiązaniem bezterminowym i jego spłata powinna nastąpić niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do zapłaty (zgodnie z art. 455 k.c.). Jako, że powód nie wezwał pozwanego do zapłaty przed wszczęciem tego procesu (brak było na to dowodu), nie było możliwe zasądzenie odsetek od dnia wniesienia pozwu. Było to możliwe dopiero w momencie, gdy pozwany najwcześniej mógł się o tym roszczeniu dowiedzieć. Dlatego też dopiero od dnia 17 stycznia 2025 r. roszczenie powoda o zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie było zasadne. Za okres wcześniejszy odsetki były nienależne i w tym zakresie powództwo oddalono.

Koszty postępowania

31.  O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 zd. 2 k.p.c. Wobec tego, że powód przegrał jedynie nieznacznie w zakresie roszczenia odsetkowego, Sąd uznał, że to strona pozwana winna pokryć koszty procesu w całości. Na koszty, które pozwany jako strona przegrywająca proces winien zwrócić powodowi złożyły się: opłata od pozwu w kwocie 200 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w kwocie 900 zł (art. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych), łącznie 1 117 zł wraz z odsetkami, o których mowa w art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Zarządzenie:
(...)