Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie

Formularz UK 1

Sygnatura akt

II K 405/24

Jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku dotyczy tylko niektórych czynów lub niektórych oskarżonych, sąd może ograniczyć uzasadnienie do części wyroku objętych wnioskiem. Jeżeli wyrok został wydany w trybie art. 343, art. 343a lub art. 387 k.p.k. albo jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku obejmuje jedynie rozstrzygnięcie o karze i o innych konsekwencjach prawnych czynu, sąd może ograniczyć uzasadnienie do informacji zawartych w częściach 3–8 formularza.

USTALENIE FAKTÓW

Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

1.1.1.

R. S.

nie wcześniej niż w dniu 28 listopada 2022 r. i nie później niż w dniu 6 grudnia 2022 r. w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy w W., mieszczącym się pod adresem: ul. (...), w wykonaniu wezwania Zamawiającego – Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w W. do złożenia referencji bądź innych dokumentów sporządzonych przez podmiot, na rzecz którego usługi zostały wykonane, w związku z toczącym się postępowaniem o udzielenie zamówienia publicznego na: „Świadczenie usługi ochrony osób i mienia w budynku przy ul. (...) w W. mieszczącego komórki organizacyjne Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w W.” nr (...), w celu uzyskania dla siebie tego zamówienia publicznego przedłożył przerobiony dokument w postaci listu referencyjnego wystawionego przez Ministerstwo (...) dla Agencji Ochrony Osób i Mienia (...), datowanego na 5 maja 2021 roku,

tj. czyn z art. 297 § 1 kk

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za udowodnione

Dowód

Numer karty

R. S. prowadzi działalność gospodarczą w branży ochroniarskiej od 1994 roku pod nazwą Ochrona Osób i Mienia (...) R. S. z/s ul. (...) w W..

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej realizował prace m.in. na rzecz instytucji, takich jak Ministerstwo (...) czy Prokuratura Okręgowa (...).

częściowo wyjaśnienia R. S.

56-56v, 155-157

informacja z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej RP

33

informacja z bazy Regon

34

Referencje odnośnie świadczenia usług na rzecz PO (...)

181-182

W listopadzie 2022 r. Zamawiający - Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy ogłosił Specyfikacje Warunków Zamówienia w ramach postępowania o udzielenie zamówienia publicznego na „Świadczenie usługi ochrony osób i mienia w budynku przy ul. (...) w W. mieszczącego komórki organizacyjne Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w W." Nr (...).

Złożenie oferty mogło nastąpić wyłącznie drogą elektroniczną z jednoczesnym opatrzeniem jej kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Złożenie dokumentów stanowiących załączniki do oferty następować miało również w wersji elektronicznej.

Jak określiła to Specyfikacja, Wykonawca spełniał warunki do udziału w postępowaniu przetargowym, jeżeli wykazał, że w okresie trzech lat przed upływem terminu składania ofert, a jeżeli okres prowadzenia działalności był krótszy - to w tym okresie, należycie wykonał lub należycie wykonuje co najmniej dwie usługi odpowiadające swoim rodzajem i wartością usługom stanowiącym przedmiot zamówienia.

Specyfikacja Warunków Zamówienia Nr (...)

119-132

R. S. jako prowadzący działalność gospodarczą w branży ochroniarskiej przystąpił w ramach Konsorcjum: Agencja Ochrony Osób i Mienia (...), Przedsiębiorstwo Usługowe (...) Sp. z o.o., Agencja Ochrony i Mienia (...) Sp. z. o.o. do ogłoszonego postępowania przetargowego.

Dla wykazania spełnienia warunków formalnych przedłożył drogą elektroniczną m.in. dwie referencje wydane przez Prokuraturę Okręgową (...) z dnia 3 lutego 2021 r. i 23 listopada 2022 r. (dotyczące ochrony tożsamych obiektów) oraz list referencyjny opatrzony logo Ministerstwa (...) i datą „05.05.2021 r.”

częściowo wyjaśnienia R. S.

zeznania M. R.

246-247

Referencje wydane przez Prokuraturę Okręgową (...)

181-182

Pismem z dnia 28 listopada 2022 r. Zamawiający wezwał Wykonawcę, działając na podstawie art. 274 ustawy - Prawo zamówień publicznych , do złożenia w terminie 5 dni, aktualnych na dzień złożenia oświadczeń i dokumentów, m.in. wykazu usług wykonanych (co najmniej dwóch), a w przypadku świadczeń powtarzających się lub ciągłych również wykonywanych, w okresie ostatnich 3 lat liczonych wstecz od dnia, w którym upływa termin składania ofert, a jeżeli okres prowadzenia działalności był krótszy - w tym okresie, wraz z podaniem ich wartości, przedmiotu, dat wykonania i podmiotów, na rzecz których dostawy lub usługi zostały wykonane lub są wykonywane, oraz załączenie dowodów określających, czy te usługi zostały wykonane lub są wykonywane należycie, przy czym dowodami takim mogły być jedynie referencje bądź inne dokumenty sporządzone przez podmiot, na rzecz których usługi zostały wykonane. W przypadku gdy Wykonawca z przyczyn niezależnych od niego nie byłby w stanie uzyskać tych dokumentów – należało złożyć oświadczenie Wykonawcy. Nadto w Wezwaniu podkreślono, że wszystkie dokumenty winny były być złożone zgodnie z zasadami określonymi w Rozdziale III i VI Specyfikacji Warunków Zamówienia.

W końcowej części tego Wezwania Zamawiający poinformował również, że oferta tego konkretnego Wykonawcy została wstępnie najwyżej oceniona. Do złożenia żądanych dokumentów zakreślono termin do dnia 6 grudnia 2022 r.

Wezwanie Zamawiającego skierowane do Wykonawcy z dnia 28.11.2022 r.

117-118

zeznania M. S.

250-252

W wykonania tego zobowiązania R. S. wraz z towarzyszącym mu pracownikiem - M. S. złożył na ręce Kierownika Oddziału (...) Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy, tj. J. W. - jako przedstawiciela Zamawiającego dokument w postaci listu referencyjnego z dnia 5 maja 2021 r. opatrzony logiem Ministerstwa (...), w stopce tego listu znalazły się dane adresowe oraz logo.

W treści tego dokumentu znalazł się zapis o treści „ Ministerstwo (...) [...] informuje, że firma Agencja Ochrony Osób i Mienia (...) R. S. [...] wykonuje usługę zgodnie z umową nr (...) w okresie od 31.10.2019 r do 30.04.2012 r. [...] Wartość usługi to 2 358 224,40 złotych brutto. Usługa wykonana była z należytą starannością." Na dokumencie tym znalazł się podpis T. S. z jego pieczęcią imienną „(...)”

Agencja Ochrony Osób i Mienia (...) R. S. świadczyła usługi na rzecz Ministerstwa (...), najpierw w okresie od 31.10.2019 r. do 30.04.2021 r. i wówczas wartość usługi wyniosła 2.358.224,40 zł, przy czym na podstawie podpisanego w dniu 28.04.2022 r. Aneksu do umowy, okres świadczenia tej usługi został przedłużony do 31.05.2021 r., a łączna wartość usługi wyniosła 2.840.564,89 zł. W trakcie realizacji usługi na Agencję były nakładane kary umowne za nienależytą realizację postanowień Umowy.

Złożony przez R. S. na ręce J. W. dokument, opatrzony datą "05.05.2021 r." był dokumentem przerobionym, gdyż w porównaniu z dokumentem opatrzonym datą 11.03.2021 r. miał pełną zgodność grafiki podpisów z tym dokumentem, w każdym elemencie. Odwzorowanie podpisów na obydwu dokumentach były idealnie zgodne położeniowo względem odcisku pieczątki imiennej T. S., tj. przecinania się linii podpisu z literami w pieczątce jest dokładnie w tych samych miejscach. Ponadto zapis daty oraz tekst odnoszący się do należytego wykonania usługi nie były zapisami równoległymi w porównaniu do pozostałych wierszy tego dokumentu.

zeznania T. S.

28v, 160-162

opinia kryminalistyczna z zakresu technicznych badań dokumentów

257-266

zeznania J. W.

14v-15, 157-159

List referencyjny z datą 05.05.2021 r.

k. 9 akt 4313-4 Ds.90.2023

Pismo Biura Administracyjnego Ministerstwa (...) z dnia 26.04.2024 r.

47

Pismo Biura Administracyjnego Ministerstwa (...) z dnia z dnia 20.09.2024 r.

184

Na skutek wniosku innego Wykonawcy, którego oferta nie wygrała - (...) Sp. z o.o., i podniesionych zastrzeżeń co do dokumentu, który złożony został przez R. S., przetarg został unieważniony

zeznania J. W.

14v-15

zawiadomienie Zamawiającego z dnia 30.12.2022 r. o unieważnieniu wyboru Wykonawcy

153

Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

1.2.1.

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za nieudowodnione

Dowód

Numer karty

OCena DOWOdów

Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

częściowo wyjaśnienia R. S.

Wyjaśnienia oskarżonego w zakresie, w jakim potwierdzał on zakres prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, uczestniczenie przez jego firmę w przetargach, prowadzenie usług ochroniarskich także dla Ministerstwa (...), jak też w zakresie otrzymywania szeregu referencji, nie budziły w wątpliwości co do ich zgodności z prawdą. Znajdowały bowiem odzwierciedlenie w dowodach z dokumentów. Przeprowadzone postępowanie dowodowe nie wykazało też, aby zmiany w jednej z referencji otrzymanych od Ministerstwa (...) zostały dokonane przez samego oskarżonego, dlatego też jego wyjaśnienia, w których neguje on dokonanie samodzielnie jakichkolwiek przeróbek tego dokumentu, należało uznać za wiarygodne. Takiego waloru nie mają jednak jego wyjaśnienia odnoszące się do kwestii przedłożenia przerobionego dokumentu opatrzonego datą „05.05.2021 r.” na potrzeby prowadzonego postępowania przetargowego w celu uzyskania zamówienia publicznego.

zeznania M. R.

Depozycje spójne, logiczne, w pełni korespondujące z dowodami z dokumentów. Wraz zeznaniami świadka J. W. oraz T. S., jak również M. S. stanowiły spójną, wzajemnie uzupełniającą się, niesprzeczną całość.

zeznania J. W.

Depozycje rzeczowe, spójne, w pełni korespondujące z zeznaniami M. R.. Świadek w sposób szczegółowy opisał okoliczności, w jakich dokument w postaci listu referencyjnego oznaczonego datą "05.05.2021" trafił do Zamawiającego, kto i kiedy dokument ten jako "oryginalny" złożył. Świadek nie miał wątpliwości, że dokument ten został złożony osobiście przez oskarżonego i że było to w wykonaniu wezwania, które wystosowano do Wykonawcy. Świadek wypunktował też te cechy dokumentu, które wzbudziły wątpliwości Zamawiającego co do wiarygodności tego dokumentu.

zeznania T. S.

Depozycje świadka były logiczne i konsekwentne. Świadek w sposób rzeczowy odniósł się do okazanego mu dokumentu w postaci listu referencyjnego z dnia 11 marca 2021 r., rozpoznał na nim swój podpis, nie miał wątpliwości co do tego, że dokument ten sporządził. Inaczej sprawa wyglądała natomiast w odniesieniu do dokumentu opatrzonego datą 5 maja 2021 r. Świadek w odniesieniu do tego dokumentu nie miał już pewności co do jego sporządzenia i podpisania. Jego wątpliwości wzbudził inny krój czcionki w zakresie daty, jak też zapis: „usługa wykonana została z należytą starannością". W odniesieniu do tej ostatniej kwestii świadek nie przypominał sobie, aby stosował taki zapis. Jak wynika z dowodów przedstawionych przez obronę, taki zapis świadek rzeczywiście zamieszczał, ale odnosiło się to dokumentu z lat wcześniejszych, jak np. w dokumencie z 27.11.2019 r. (k. 91) . W dokumencie z daty 16 czerwca 2021 r. podpisanym przez świadka (k. 92), a odnoszącym się przecież do wykonania tej samej umowy co w treści dokumentu z dnia 5 maja 2021 r., takiego zapisku T. S. już nie zawarł. Warto przy tej okazji zwrócić uwagę na to, że w tym ostatnim dokumencie nie ma stosowanych w jego treści różnego kroju czcionek, nierówności w odstępach pomiędzy wierszami, błędów składniowych oraz nieścisłości co do wartości kontraktu. Nie ma też zapisu odnośnie tego, że usługa była wykonana z należytą starannością, co w świetle informacji o nałożonej karze jawi się jako w pełni przekonywujące. Zapis o wykonaniu umowy, ale nie usługi, z należytą jakością i starannością, znalazł się w dokumencie wydanym przez inną osobę, aniżeli świadek T. S. (k. 95) W toku postępowania sądowego świadek podtrzymał swojej zeznania złożone na etapie postępowania przygotowawczego. Wyjaśnił też, że w przypadku, gdy nakładane były kary umowne, to świadek unikał sformułowania, że usługa wykonana była bez zastrzeżeń (k. 160), czego potwierdzeniem jest list referencyjny z dnia 16 czerwca 2021 r., który podpisany został przez świadka, i który odnosi się do wykonania tej konkretnej usługi (k. 92).

Nadto depozycje świadka w zakresie praktyki co do nieprzechowywania listów referencyjnych wydawanych przez Ministerstwo (...) znalazły pełne odzwierciedlenie w treści informacji nadesłanych przez Biuro Administracyjne (...).

zeznania M. S.

Depozycje świadka złożone w sposób spontaniczny, szczery i przy tym dokładnie opisujące zaangażowanie osobiste oskarżonego w prowadzoną przez niego działalność gospodarczą, w tym także ścisły jego nadzór nad dokumentami, które były przez tego ostatniego wysyłane. Powyższą ocenę zeznań M. S. uzasadnia taka treść depozycji tego świadka: „ oskarżony aktywnie zajmuje się prowadzeniem swojej działalności gospodarczej. Codziennie jest w biurze. Oskarżony zapoznaje się z dokumentami, które są mu przedstawiane. Przesłanie dokumentów w ramach ogłoszonego przetargu odbywa się za jego wiedzą i zgodą, bo trzeba te dokumenty podpisać. Oskarżony wie o treści dokumentów, które są wysyłane w ramach takiego postępowania, bo trzeba je podpisać elektronicznie. Oskarżony zapoznaje się również z referencjami, które są przywożone do biura. Wie, że takie referencje posiadamy. Oskarżony zapoznaje się z takimi referencjami, czyta je”. Warto również odnotować, że świadek ten zgłoszony został przez obronę, a zatem z założenia miał on wspierać stanowisko procesowe przyjęte przez oskarżonego. W ocenie Sądu, treść depozycji tego świadka była szczera, gdyż zeznania te składał on, nie będąc już zatrudnionym u oskarżonego, tym samym ewentualne negatywne treści nie mogły już wpłynąć osobiście na jego sytuację zawodową, co teoretycznie mogłoby oddziaływać na jego gotowość do ujawnienia niekorzystnych dla oskarżonego okoliczności.

O tym, że oskarżony rzeczywiście w pełni nadzorował to, co dzieje się w jego firmie i był osobiście zaangażowany w prowadzenie jej spraw, niewątpliwie dowodzi fakt, że także osobiście zawoził dokumenty, do złożenia których jako Wykonawca był wezwany. Nie są zatem przesadzone twierdzenia świadka o treści, jak przywołane powyżej. Dowodzą one natomiast pełnej świadomości oskarżonego co do tego, że przedkłada przerobiony dokument. Oskarżony miał bowiem wiedzę co do tego, jak ten dokument wyglądał, tj. że jest on sporządzony różnymi krojami czcionek, że nie wszystkie wiersze są w nim naniesione równolegle, że zapis językowo jest nieskładny, a ponadto że warstwa merytoryczna, tj. czas świadczenia usługi oraz jej wartość była inna, a zapis o należytym jej wykonaniu, w obliczu nałożenia kar umownych, w treści takiego listu referencyjnego by się nie znalazł, co obrazuje wprost – notabene przedstawiony jako dowód przez obrońcę - list referencyjny z 16 czerwca 2021 r.

opinia kryminalistyczna z zakresu technicznych badań dokumentów

Opinia pełna, jasna, wnioski końcowe poprzedzone zostały przedstawieniem opisu przebiegu badań. Biegły potwierdził także to, co dostrzegalne było także – po części - dla laika, że dokument opatrzony datą „05.05.2021 r.” był montażem fałszerskim powstałym najprawdopodobniej na bazie autentycznego dokumentu opatrzonego datą "11.03.2021 r.", co do autentyczności którego nie miał żadnych wątpliwości W. S., a którego kopia to dokumentu stanowiła materiał porównawczy. W ocenie Sądu, do wydania opinii kategorycznej i ustalenia, że dokument z datą 5 maja 2021 r. jest montażem fałszerskim nie było konieczne poszukiwanie oryginału dokumentu z daty 11 marca 2021 r., gdyż to kopia tego dokumentu posłużyła do sporządzenia montażu fałszerskiego. Przyjęto też, że ten ostatni dokument był dokumentem oryginalnym, sporządzonym przez T. S.. W przeciwnym razie zachodziłoby podejrzenie, że oskarżony podrobił, a nie przerobił dokument.

list referencyjny z datą 05.05.2021 r.

Niewątpliwe jest, że konkretnie ten dokument został złożony przez oskarżonego na ręce J. W. w wykonaniu wezwania do przedstawienia "oryginałów" dokumentów, na które Wykonawca powoływał się w postępowaniu przetargowym i który uprzednio przesłał w formie elektronicznej.

Pismo Biura Administracyjnego Ministerstwa (...) z dnia 26.04.2024 r. ;

Pismo Biura Administracyjnego Ministerstwa (...) z dnia z dnia 20.09.2024 r.;

Dokument prywatny, nie budzący wątpliwości co do rzetelności zawartych w nim informacji.

Wezwanie Zamawiającego skierowane do Wykonawcy z dnia 28.11.2022 r.;

zawiadomienie Zamawiającego z dnia 30.12.2022 r. o unieważnieniu wyboru Wykonawcy

Dowody prywatne, nie budzące wątpliwości co do, że w takiej formie i o takiej treści dotarły do oferenta.

Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 1.1 albo 1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

częściowo wyjaśnienia R. S.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe nie wykazało wprawdzie, aby zmiany w jednej z referencji otrzymanych od Ministerstwa (...) zostały dokonane przez samego oskarżonego, niemniej wykazało, że przerobiony dokument na potrzeby prowadzonego postępowania przetargowego w celu uzyskania takiego zamówienia oskarżony przedłożył osobiście do Zamawiającego. Nie są przy tym przekonywujące twierdzenia oskarżonego podającego, jakoby nie miał żadnego interesu w tym, aby taki przerobiony dokument składać. Wbrew temu, co wyjaśnia, należało wskazać, że dokument o takiej właśnie treści był pożądany dla spełnienia warunków formalnych do uczestniczenia w tym konkretnym przetargu. Oskarżony mógł nie mieć pewności co do tego, czy złożenie dwóch referencji pochodzących od tego samego podmiotu, czyli Prokuratury Okręgowej (...) na pewno będzie wystarczające, czy też Zamawiający może uznać, że nie został spełniony wymóg przedstawienia "co najmniej dwóch" referencji. Stąd również i z tego powodu, taki dokument, oskarżony w pełni świadomie przedstawił, aby ewentualnie obalić zarzut niespełnienia tego warunku formalnego. Tylko oskarżony mógł być zatem zainteresowany, aby dokument o takiej treści znalazł się w obrocie prawnym. Jak wynika z zeznań M. S., oskarżony był osobą nadzorującą obieg korespondencji, zapoznawał się z treścią pism, w tym wystawianych referencji, sam je wysyłał i jak pokazuje niniejsza sprawa - także osobiście składał, gdy zachodziła taka potrzeba. Tym samym przerzucanie przez oskarżonego podejrzeń na pracowników, że to oni mogli się zorientować, że taki zapis o należytym wykonaniu umowy jest potrzebny, jest li tylko przyjętą przez niego linią obrony. Tym bardziej niewiarygodne jest, aby jakiś pracownik Ministerstwa (...) miał dokonać takiego dopisku i zmienić datę tego dokumentu, a następnie go przesłać do oskarżonego. Taki pracownik tym bardziej nie miał jakiegokolwiek interesu, aby zadawać sobie tyle trudu i taki dokument tworzyć, skoro znacznie prościej byłoby mu przygotować nowy.

Jako przyjętą zatem linię obrony uznać należało twierdzenia, jakoby oskarżony otrzymał list referencyjny oznaczony datą "05.05.2021 r." w takiej właśnie formie i o takiej treści. Błąd składniowy, który znajduje się w tekście tych referencji " Agencja wykonuje" w zestawieniu z dopiskiem " Usługa wykonana była", sporządzonym pod innym kątem niż pozostała cześć tekstu, dodatkowo fakt, że wartość usługi wyniosła więcej niż tam uwidoczniona, a ponadto zapis o należytej staranności podczas gdy nakładana była kara, świadczy o ewidentnym przerobieniu dokumentu, którego pierwowzorem był list referencyjny opatrzony datą 11.03.2021 r.

PODSTAWA PRAWNA WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Oskarżony

☒

3.1. Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania zgodna z zarzutem

I

R. S.

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

Odpowiedzialność karną na podstawie art. 297 § 1 kk ponosi ten, kto w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego, od banku lub jednostki organizacyjnej prowadzącej podobną działalność gospodarczą na podstawie ustawy albo od organu lub instytucji dysponujących środkami publicznymi - kredytu, pożyczki pieniężnej, poręczenia, gwarancji, akredytywy, dotacji, subwencji, potwierdzenia przez bank zobowiązania wynikającego z poręczenia lub z gwarancji lub podobnego świadczenia pieniężnego na określony cel gospodarczy, instrumentu płatniczego lub zamówienia publicznego, przedkłada podrobiony, przerobiony, poświadczający nieprawdę albo nierzetelny dokument albo nierzetelne, pisemne oświadczenie dotyczące okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania wymienionego wsparcia finansowego, instrumentu płatniczego lub zamówienia

O tym, że zwrot „okoliczności o istotnym znaczeniu" należy wiązać z nierzetelnymi, pisemnymi oświadczeniami, a nie z fałszywymi lub stwierdzającymi nieprawdę dokumentami wyjaśniał już wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 2014 r. (sygn. akt II KK 141/14). Powyższa interpretacja znamion przestępstwa z art. 297 §1 kk wynika z wykładni językowej tego przepisu, w którym ustawodawca rozdziela przedkładanie dokumentu podrobionego od oświadczenia o istotnym znaczeniu dla uzyskania konkretnego wsparcia finansowego. Stanowisko to powtórzone zostało w judykacie Sądu Najwyższego z dnia 12 października 2022 r. w sprawie III KK 193/20. Z tego względu argumentacja obrony, koncentrująca się na jakości usług świadczony przez firmę oskarżonego, w tym przywołane obszernie orzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej, są dla oceny prawnokarnej czynu oskarżonego irrelewantne.

Warto też zaznaczyć, że przestępstwo z art. 297 § 1 kk jest przestępstwem formalnym z narażenia na niebezpieczeństwo abstrakcyjne. Jego dokonanie następuje niezależnie od tego, czy doszło do udzielenia świadczenia, o które ubiegał się sprawca, a także od tego, czy mający go udzielić został wprowadzony w błąd i czy w ogóle zapoznał się z treścią przedkładanego przez sprawcę dokumentu lub oświadczenia. Przestępstwo określone w art. 297 § 1 kk kryminalizuje działania związane z nadużyciem zaufania co do prawdziwości przedkładanych dokumentów dla uzyskania instrumentu finansowego. Dla jego przypisania nie jest więc wymagane zaistnienie szkody (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2021 r. sygn. akt IV KK 453/19).

Istotą przestępstwa z art. 297 § 1 kk jest samo posłużenie się podrobionymi lub przerobionymi dokumentami. Wystarczy więc fakt świadomego - umyślnego - wykorzystania takich środków, w celu uzyskania kredytu, bez wykazania dodatkowych okoliczności zamiaru oszukańczego - kierunkowego jak w przypadku przestępstwa z art. 286 § 1 kk (tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 kwietnia 2019 r. sygn. akt II AKa 269/18).

Legalna definicja pojęcia dokument zawarta została natomiast w art. 114 § 14 kk. Dokumentem jest zatem każdy przedmiot lub inny zapisany nośnik informacji, z którym jest związane określone prawo, albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne. Pojęcie dokumentu składa się zatem z trzech elementów: nośnika, zawartej w nim informacji oraz doniosłości prawnej tej informacji. Pierwszy z nich najczęściej ma charakter materialny, jak np. kartka papieru. Drugi element to zapis dowolnego rodzaju, a trzeci - to prawny charakter zapisanej informacji. W doktrynie i orzecznictwie wskazuje się na szerokie znaczenie tego pojęcia. Znaczenie prawne może dotyczyć bowiem każdej sfery prawa – zarówno publicznego jak i prywatnego, materialnego i procesowego, majątkowego i niemajątkowego. W świetle tej definicji dokumentu nie ma najmniejszych wątpliwości co do tego, że przedmiot, który przedłożył oskarżony, był dokumentem w rozumieniu art. 115 § 14 kk, albowiem przybrał materialnie formę kartki papieru, z zapisanym na nim tekstem zawierającym informacje wymagane w ramach ogłoszonego przetargu na zamówienie publiczne.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy należy zwrócić uwagę po pierwsze na to, że oskarżony, mając świadomość co do tego, że jest to dokument przerobiony, o czym świadczy zarówno treść tego dokumentu jak i jego strona formalna, w ramach toczącego się postępowania przetargowego, w celu uzyskania konkretnego zamówienia publicznego, w wykonaniu wezwania przez Zamawiającego do złożenia dokumentów, które w ramach ubiegania się o to zamówienie publiczne były przez Oferenta uprzednio w formie elektronicznej składane, osobiście udał się do siedziby Zamawiającego, aby dopełnić tego zobowiązania.

Świadomość oskarżonego co do tego że dokument jest przerobiony dowodzą po pierwsze zeznania świadka M. S., który potwierdził, że oskarżony jako osoba prowadząca działalność gospodarczą ściśle nadzorował obieg dokumentów, a mianowicie zapoznawał się z treścią każdego z dokumentów, kontrolował treść wysyłanych dokumentów, zresztą wysłanie oferty w ramach prowadzonego postępowania przetargowego wymagało też użycia podpisu elektronicznego..

Z powyższego wyprowadzić należy kategoryczny wniosek, że także i w przypadku tego postępowania miał on pełną świadomość , jakie dokumenty przesyłane są do Zamawiającego w ramach postępowania o udzielenie tego konkretnego zamówienia. Co więcej dokument, będący przedmiotem tego postępowania, złożył osobiście w siedzibie Zamawiającego, co potwierdza wersję przedstawioną przez świadka M. S., że oskarżony był osobiście zaangażowany w prowadzenie działalności gospodarczej, że nadzorował obieg dokumentów i był żywotnie zainteresowany uzyskaniem również tego konkretnego zamówienia. Należy zwrócić uwagę, że w piśmie kierowanym do oferenta Zamawiający zawarł zapis o treści: „ oferta Państwa została wstępnie najwyżej oceniona”, co z pewnością dodatkowo skłoniło oskarżonego do przedłożenia tego listu referencyjnego.

Również treść samego listu w sposób ewidentny wskazywała na to, że był to dokument przerobiony. Świadczą o tym widoczne gołym okiem nierówne odstępy pomiędzy wierszami, inna czcionka w zakresie zapisu daty sporządzenia tego dokumentu, ale także informacja odnośnie wartość kontraktu. Także zapis z jednej strony, że usługa jest jeszcze wykonywana, a w dalszej części, że użycie czasu przeszłego, że była wykonana z należytą starannością, świadczy o tym, że dokument ten jest montażem fałszerskim. Ustalenie zaś tego, czy dokument ten mógł być efektem przerobienia dokumentu z dnia 11 marca 2021 r. wymagał do tego celu opinii biegłego, który jednoznacznie stwierdził, że niemożliwym jest, aby osoba złożyła identycznie wyglądający podpis, przecinający dokładnie te same linie w tych samych miejscach.

Irrelewantne dla przypisania sprawstwa czynu z art. 297 § 1 kk w przypadku złożenia dokumentu przerobionego jest to, czy dokument ten miał istotne znaczenie dla uzyskania konkretnego zamówienia publicznego. Jak wskazano powyżej istotność danego dokumentu wiąże się z oświadczeniami. W tym przypadku nie oświadczenie badane jest pod kątem jego istotności, lecz to czy w ramach postępowania przetargowego oferent wprowadza do obiegu prawnego dokumenty, które są przerobione bądź podrobione.

Bez znaczenia dla oceny prawnokarnej czynu oskarżonego jest także to, czy treść tego dokumentu oddaje okoliczności prawdziwe, czy też nie, w tym także czy w odniesieniu do usług świadczonych przez oskarżonego można mówić o tym, że usługi te były świadczone w sposób należyty. Te kwestie mogłyby być ewentualnie badane w przypadku, gdy oświadczenie Ministerstwa (...) kwestionowane byłoby pod względem jego rzetelności. W tym zaś przypadku nie to jest zasadniczym problemem. Na marginesie jedynie zwrócić wypada uwagę, że zapis „usługa była wykonana należycie” była wprowadzana przez T. S. do treści referencji, ale dokument ten pochodził z lat wcześniejszych. Zresztą warto odnotować, że w trakcie wykonywania umowy na Oferenta była nałożona kara, której wagę oskarżony bagatelizował, odwołując się do trudnych czasów pandemii i protestów przeciwko nakładanym przez Ministerstwo (...) obostrzeniom, niemniej fakt ten rzutował na możliwość zawarcia takiego zapisu w treści referencji. O tym, że nałożenie takiej kary miało jednak wpływ na odstąpienie od zawarcia takiego oświadczenia w treści listu referencyjnego, a zamieszczenie którego to było oczekiwane przez Zamawiającego, na co wskazuje Specyfikacja Warunków Zamówienia, dowodzi także treść dokumentu, który stał się podstawą do sporządzenia przerobionej referencji opatrzonej datą 5 maja 2021 r. Zresztą także w dokumencie z datą 16 czerwca 2021 r. takiego zapisu T. S. nie zawarł.

Dokument, który złożył na ręce przedstawiciela Zamawiającego, jak potwierdził to w sposób kategoryczny dowód z opinii biegłego z zakresu badania dokumentów, był przerobiony, i pochodził z jednego wzorca (jednego dokumentu źródłowego). Obydwa dokumenty porównawczy i dowodowy różniły się jednak istotnymi elementami i do takich należały różne daty wystawienia dokumentów, zapis o treści " usługa wykonana była z należytą starannością" na dokumencie dowodowym i jego brak w dokumencie porównawczym, element elektronicznego potwierdzenia sporządzenia dokumentu widoczny na dokumencie porównawczym (w dolnym prawym rogu dokumentu) i jego brak na dokumencie dowodowym. Zapis daty na dokumencie dowodowym sporządzony jest innym krojem czcionki niż pozostałe zapisy na tym dokumencie. Podczas pomiarów topograficznych biegły potwierdził także, że zapis daty oraz fragment "usługa wykonana…” nie są równoległe w stosunku do pozostałych wierszy tekstu. Wyjaśnił też, że brak równoległości wierszy jest cechą często spotykaną w działaniach fałszerskich opierających się na kompilacji fragmentów różnych dokumentów, gdy trudno jest zachować idealną równoległość wierszy „wmontowanych” w stosunku do wierszy pierwotnego tekstu.

Zrealizowanie znamion występku z art. 297 § 1 kk następuje przez złożenie dokumentu przerobionego, a takowym w świetle opinii biegłego był list referencyjny opatrzony datą „05.05.2021 r.”

Przedłożenie tego przerobionego dokumentu nastąpiło również w celu uzyskania dla siebie jako prowadzącego działalność gospodarczą zamówienia publicznego Po pierwsze, w Specyfikacji Warunków Zamówienia Oferent miał złożyć co najmniej dwie referencje, aby spełnić warunki formalne do uczestniczenia w tym postępowaniu przetargowym. Sformułowanie „co najmniej” nie wyklucza zatem złożenia więcej niż dwóch referencji, a decyzja o liczbie składanych referencji leżała po stronie oferenta. W tym konkretnym przypadku Oferent zdecydował się na złożenie trzech, aby wykazać spełnienie przez siebie warunku co do wielkości zamówienia publicznego, które dotychczas wykonał. Dzieje się tak w sytuacji, gdy Oferent chce mieć pewność, że na wypadek uznania przez Zamawiającego, że konkretny dokument nie spełnia wymogów formalnych, bądź też nie potwierdza w sposób wystarczających okoliczności, o których w nim mowa.

Wystosowanie zaś do Oferenta wezwania do złożenia dokumentów, które przedstawił w ramach procedury przetargowej znajdowało oparcie w ustawie , a konkretnie w art. 274 ust. 1 ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U z 2024 r. 1320) który w okresie inkryminowanym obowiązywał i obowiązuje nadal. Stanowi on mianowicie, że Zamawiający wzywa Wykonawcę, którego oferta została najwyżej oceniona, do złożenia w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż 5 dni od dnia wezwania, podmiotowych środków dowodowych, jeżeli wymagał ich złożenia w ogłoszeniu o zamówieniu lub dokumentach zamówienia, aktualnych na dzień złożenia podmiotowych środków dowodowych. Uprawnienie Zamawiającego do żądania złożenia podmiotowych środków dowodowych, powstaje jedynie wtedy, gdy zamawiający wymagał ich złożenia w ogłoszeniu o zamówieniu lub dokumentach zamówienia. Taki wymóg do złożenia podmiotowych środków dowodowych został zawarty w pkt IV Specyfikacji Warunków Zamówienia (k. 123).

Czynność sprawczą w art. 297 § 1 kk ustawodawca określił za pomocą czasownika "przedkłada", przez pojęcie którego należy rozumieć wszelkie działania polegające na składaniu dokumentów lub pisemnych oświadczeń, oddawaniu ich do przejrzenia lub oceny, a także inne formy występowania z dokumentami lub oświadczeniami w stosunku do osoby lub organu (vide Kodeks karny. Komentarz pod red. M. Filar wyd. V z 2016 r.) Nie jest niezbędne do uznania czynności przedłożenia dokumentu za dokonaną poczynienia adnotacji o jej złożeniu, przystawienia prezentaty na dokumencie. Czynności te mogłyby mieć ewentualnie znaczenie, gdyby pojawiała się wątpliwość co do czasu i miejsca przedłożenia dokumentu, tego, jaki dokument został przedłożony, w jakim celu. W tym konkretnym przypadku nie ma wątpliwości co do tego, że ten konkretny dokument został osobiście złożony przez oskarżonego na ręce przedstawiciela Zamawiającego w ramach prowadzonego postępowania przetargowego.

☐

3.2. Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania niezgodna z zarzutem

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

☐

3.3. Warunkowe umorzenie postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach warunkowego umorzenia postępowania

☐

3.4. Umorzenie postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach umorzenia postępowania

☐

3.5. Uniewinnienie

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach uniewinnienia

KARY, Środki Karne, PRzepadek, Środki Kompensacyjne i
środki związane z poddaniem sprawcy próbie

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się
do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

R. S.

I

I

Na podstawie art. 297 § 1 kk w zw. z art. w zw. z art. 37a § 1 kk w zw. z art. 33 § 1 i 3 kk wymierzona została oskarżonemu kara 150 (sto pięćdziesiąt) stawek dziennych grzywny, przy ustaleniu wysokości jednej stawki dziennej na kwotę 100,00 zł (sto złotych).

Wymierzając karę Sąd ma na uwadze, że kara z jednej strony powinna stanowić ostrzeżenie dla społeczeństwa, jak i wyraz sprawności państwa w poszukiwaniu i karaniu przestępców, a więc powinna w miarę możliwości zadośćuczynić społecznemu poczuciu sprawiedliwości, niemniej równie ważne jest spełnienie celów prewencji indywidualnej. Kara winna stanowić represję za dokonanie danego przestępstwa, ale również winna zmierzać do ukazania sprawcy nieprawidłowości jego postępowania i stanowić przestrogę dla popełniania czynów zabronionych w przyszłości. Zważywszy na to, że wymierzenie kary izolacyjnej wobec oskarżonego, dotychczas nie karanego, byłoby reakcją nadmiernie surową, Sąd zamiast tej kary na podstawie art. 37a § 1 kk orzekł samoistną grzywnę.

Sąd przy wymiarze tej kary kierował się kryteriami zawartymi w art. 53 kk. Jeżeli chodzi o społeczną szkodliwość czynu, Sąd na podstawie kwantyfikatorów z art. 115 § 2 kk uznał, że w tej sprawie stopień społecznej szkodliwości jest znaczny. Przestępstwo popełnione przez oskarżonego jest czynem godzącym w postępowanie prowadzące do uzyskania zamówienia publicznego, ale także w instytucję dysponującej środkami publicznymi, jak też w samą prawidłowość gospodarowania mieniem państwowym

Sam ustawodawca przewidział za popełnienie tego czynu jedynie karę pozbawienia wolności, tym samym plasując dobra prawne chronione tym przepisem stosunkowo wysoko.

Także okoliczności popełnienia tego czynu nakazywały uznać go za czyn o wysokim stopniu społecznej szkodliwości. Należy bowiem podkreślić, że przedłożeniu podlegał przerobiony dokument nie pochodzący od osoby fizycznej czy też osoby prawnej, ale od instytucji państwowej, organu władzy, z dokumentami którego wiąże się szczególne zaufanie. Wprowadzenie do obrotu prawnego przerobionego dokumentu mającego pochodzić od instytucji państwowej, jaką jest Ministerstwo (...), ma inną wagę aniżeli przedłożenie takiego samego dokumentu, niemniej pochodzącego od innego podmiotu niż organ władzy. Także wartość zamówienia, wyrażająca się nie tylko w kwotach pieniężnych, ale w długości jego trwania, jak też obiektu mającego zgodnie z zamówieniem podlegać ochronie, nakazywała uznać, że czyn oskarżonego cechowała wysoka społeczna szkodliwość.

Zdaniem Sądu, grzywna w wymiarze 150 stawek dziennych odpowiadać będzie zarówno stopniowi winy, jak i stopniowi społecznej szkodliwości czynu, spełniając cele prewencji ogólnej i indywidualnej.

Wysokość stawki dziennej warunkowana była zaś wysokością deklarowanych przez oskarżonego dochodów, które ocenić należało jako znaczne.

Inne ROZSTRZYGNIĘCIA ZAwarte w WYROKU

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

inne zagadnienia

W tym miejscu sąd może odnieść się do innych kwestii mających znaczenie dla rozstrzygnięcia,
a niewyjaśnionych w innych częściach uzasadnienia, w tym do wyjaśnienia, dlaczego nie zastosował określonej instytucji prawa karnego, zwłaszcza w przypadku wnioskowania orzeczenia takiej instytucji przez stronę

Sam fakt, że oskarżony w ramach toczącego się postępowania przetargowego złożył inne jeszcze dokumenty, które dawały podstawy do uznania, że spełnia on wymogi formalne do uczestniczenia w tym konkretnym konkursie, nie mógł stanowić o zmniejszeniu stopnia społecznej szkodliwości jego czynu do takiego poziomu, aby uznawać, że stopień szkodliwości takiego czynu nie jest znaczny, co w konsekwencji mogłoby prowadzić do zastosowania instytucji warunkowego umorzenia postępowania. Przeciwko takiej ocenie przemawiały okoliczności, w jakich doszło do przedłożenia tego dokumentu, a mianowicie to, że działanie takie nie było wynikiem nagłej potrzeby, impulsu, lecz zachowaniem przemyślanym, przygotowanym, zrealizowanym z pełną determinacją. Należy również zauważyć, że oskarżony nie wykazał też żadnego krytycyzmu wobec popełnionego przez siebie przestępstwa. Miał przecież jeszcze możliwość postąpienia zgodnie z prawem po tym, jak został wezwany przez Zamawiającego do złożenia m.in. tego rzeczonego dokumentu, mógł postąpić zgodnie z prawem, nie wprowadzając go do obiegu prawnego. Jednakże chęć zdobycia kolejnego intratnego zamówienia, w sytuacji realnej perspektywy podpisania umowy, o czym przekonywała go informacja zawarta w wezwaniu z dnia 28 listopada 2022 r., że oferta została wstępnie najwyżej oceniona, zwyciężyła w konfrontacji z prawością. Z tych względów ani stopień winy, ani też stopień społecznej szkodliwości tego czynu (opisane powyżej) nie pozwalały na uznanie, że spełnione zostały warunki do zastosowania instytucji probacyjnej, o której mowa w art. 66 kk.

KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II

Na podstawie art. 626 § 1 kpk w zw. z art. 627 kpk i art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych zasądzono od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 1.222,44 zł (jeden tysiąc dwieście dwadzieścia dwa złote 44/100) tytułem zwrotu wydatków oraz kwotę 1.500,00 zł (jeden tysiąc pięćset złotych 00/100) tytułem opłaty, albowiem brak było jakichkolwiek okoliczności, w szczególności tych osobistych tyczących się samego R. S., które przemawiałyby za nieobciążaniem oskarżonego tymi należnościami.

Podpis

sędzia Justyna Koska-Janusz