Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie

Formularz UK 1

Sygnatura akt

II K 335/24

Jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku dotyczy tylko niektórych czynów lub niektórych oskarżonych, sąd może ograniczyć uzasadnienie do części wyroku objętych wnioskiem. Jeżeli wyrok został wydany w trybie art. 343, art. 343a lub art. 387 k.p.k. albo jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku obejmuje jedynie rozstrzygnięcie o karze i o innych konsekwencjach prawnych czynu, sąd może ograniczyć uzasadnienie do informacji zawartych w częściach 3–8 formularza.

1.  USTALENIE FAKTÓW

1.1.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

1.1.1.

R. S.

w okresie od dnia 11 kwietnia 2021 roku do dnia 22 stycznia 2024 roku w W., na Al. (...) uchylał się od wykonania obowiązku alimentacyjnego na rzecz małoletniej zstępnej O. S., określonego co do wysokości wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 24 października 2014 roku, sygn. akt (...), przy czym łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowiła równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych, przy czym działał na szkodę małoletniej zstępnej O. S. oraz Urzędu Miasta Stołecznego W. Wydział (...) i Spraw (...) dla (...), tj. czyn z art. 209 § 1 kk (czyn przypisany)

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za udowodnione

Dowód

Numer karty

Wyrokiem z dnia 24 października 2014 roku, sygn. akt (...) Sąd Okręgowy w Warszawie rozwiązał poprzez rozwód związek małżeński E. J. (1) i R. S. bez orzekania o winie. Pozostawiono władzę rodzicielską nad małoletnią O. S., urodzoną (...), obojgu rodzicom, ustalając że miejscem zamieszkania małoletniej będzie każdorazowe miejsce zamieszkania matki E. S.. Zasądzono od ojca R. S. na rzecz córki O. S. kwotę 800 zł alimentów miesięcznie, płatną do 10 dnia każdego miesiąca, do rąk matki E. S. wraz z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia płatności którejkolwiek z rat do dnia zapłaty. Ustalono kontakty ojca R. S. z córką O. S. po rozwodzie zgodnie z zawartym między R. S. a E. S. porozumieniem.

wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 24 października 2014 roku, sygn. akt (...)

3-3v.

Postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie z dnia 10 marca 2021 roku zmieniono wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 24 października 2014 roku, sygn. akt (...) w zakresie ustalenia kontaktów ojca R. S. z córką O. S. poprzez orzeczenie o kontaktach zgodnie z zawartą w dniu 18 stycznia 2021 roku ugodą pomiędzy E. J. (1) (uprzednio S.) a R. S..

ugoda - Rodzicielski Plan Wychowawczy

385-388

postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie z dnia 10 marca 2021 roku

391

R. S. do końca roku 2020 roku wykonywał obowiązek alimentacyjny stwierdzony wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 24 października 2014 roku, sygn. akt (...).

zeznania świadka E. J. (1)

103-104, 508-510

wyjaśnienia oskarżonego R. S.

507-508

W dniu 26 października 2020 roku do Kancelarii Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Woli M. B. wpłynął wniosek egzekucyjny E. S. dotyczący zasądzonych alimentów na rzecz małoletniej O. S.. R. S. wpłacił tytułem alimentów na rzecz E. J. (1) bezpośrednio, tj. poza postępowaniem egzekucyjnym, kwoty po 800 zł w dniach: 10 grudnia 2020 roku, 11 stycznia 2021 roku oraz 10 lutego 2021 roku.

zeznania M. B.

52-53

potwierdzenia przelewów

482

Po dokonaniu ostatniej z wyżej wymienionych wpłat R. S. zaprzestał płacenia świadczenia alimentacyjnego do rąk E. J. (1).

wyjaśnienia oskarżonego R. S.

409-410, 507-508

W dniu 17 marca 2021 roku komornik wyegzekwował od oskarżonego kwoty 637,00 zł oraz kwotę 777,30 zł.

Zaświadczenie o wyegzekwowanych kwotach

554

Na dzień 25 lutego 2022 roku wysokość należności alimentacyjnych przysługujących O. S. od R. S. wyniosła łącznie 9.565,78 zł.

Zaświadczenie o bezskuteczności egzekucji

2

R. S. w okresie od stycznia 2021 roku do grudnia 2023 roku pokrył połowę kosztów związanych z uczestnictwem O. S. w klubie sportowym za luty, i grudzień 2021 roku oraz luty 2022 roku, obozami sportowymi w lutym i sierpniu 2022 roku, lutym, czerwcu i sierpniu 2023 roku i obiadami w szkole (drugą połowę powyższych wydatków opłacała E. J. (1)). Wystąpił o podział świadczenia 800+, z którego następnie opłacał córce polisę ubezpieczeniowo-inwestycyjną, wynoszącą ok. 270 zł miesięcznie. Samodzielnie opłacił wyjazd O. S. do Wielkiej Brytanii (koszt jednorazowy: ok. 5.460 zł), 8 wizyt u psychoterapeuty (po 220 zł każda), a także rezonans i rehabilitację córki w następstwie doznanej przez nią kontuzji pleców (łączny koszt: 2.130 zł). Wyliczenie sporządzone przez oskarżonego na wydatki na rzecz córki O. S., nie będące realizacją obowiązku alimentacyjnego, do którego był obowiązany wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 24 października 2014 roku, sygn. akt (...) w okresie od stycznia 2021 roku do grudnia 2023 roku opiewały na kwotę łączną 35.922,41 zł, co w przeliczeniu na jeden miesiąc daje średnią 997,84 zł.

R. S. w roku 2019 wykazał dochód roczny 6.000 zł (PIT-37), w roku 2020 – 14.100 zł (PIT-37), a w latach 2021-2023 nie wykazał żadnych oficjalnie pobieranych dochodów.

zeznania świadka E. J. (1)

103-104, 508-510

wyjaśnienia oskarżonego R. S.

507-508

zeznania O. S.

531-533

faktury, paragony, zestawienie wydatków

482v.-496

Informacje o dochodach w oparciu o system teleinformatyczny Ministerstwa właściwego do spraw finansów publicznych

525-529

W toku postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Woli w W. M. B. o sygn. akt komorniczych (...) wyegzekwowano od R. S. na rzecz O. S. w dniu 27 października 2022 roku kwotę 2.590,79 zł (w tym odsetki w wysokości 838,64 zł). Od dnia 23 stycznia 2024 roku R. S. zaczął co miesiąc płacić zasądzoną kwotę alimentów w wysokości 800 zł miesięcznie, za pośrednictwem komornika. Od comiesięcznej kwoty 800 zł płaconej przez R. S. w postępowaniu egzekucyjnym (...) pobierana jest opłata w wysokości ok. 72 zł, w wyniku czego będąca wierzycielem alimentacyjnym O. S. otrzymuje niepełną kwotę alimentów zasądzonych wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 24 października 2014 roku, sygn. akt (...).

wyjaśnienia oskarżonego R. S.

409-410, 507-508

zaświadczenie o wyegzekwowanych kwotach

554

Miesięczne koszty utrzymania O. S. wynoszą około 2.500-3000 zł miesięcznie.

wyjaśnienia oskarżonego R. S.

507-508

zeznania świadka E. J. (1)

508-510

1.2.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

1.2.1.

R. S.

w okresie od dnia 11 kwietnia 2021 roku do dnia 22 stycznia 2024 roku w W., na Al. (...) uchylał się od wykonania obowiązku alimentacyjnego na rzecz małoletniej zstępnej O. S., określonego co do wysokości wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 24 października 2014 roku, sygn. akt (...), przy czym łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowiła równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych, przy czym działał na szkodę małoletniej zstępnej O. S. oraz Urzędu Miasta Stołecznego W. Wydział (...) i Spraw (...) dla (...), tj. czyn z art. 209 § 1 kk (czyn przypisany)

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za nieudowodnione

Dowód

Numer karty

Uchylenie obowiązku alimentacyjnego w związku z zawarciem porozumienia pomiędzy rodzicami małoletniej córki O.

Częściowo wyjaśnienia oskarżonego R. S.

507-508

2.  OCena DOWOdów

2.1.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.1

zeznania świadka M. B.

Depozycje spójne, obiektywne, dające podstawy do określenia zakresu realizacji obowiązku alimentacyjnego przez oskarżonego.

zeznania świadka E. J. (1)

Depozycje rzeczowe, logiczne, znajdujące pełne odzwierciedlenie w dowodach z dokumentów, jak również w pełni korelujące z zeznaniami O. S..

zeznania świadka O. S.

Zeznania spójne, spontaniczne, pozwalające stwierdzić, jak przebiega opieka na małoletnią. Sąd nie dopatrzył się elementów świadczących o tym, aby na depozycje świadka wpływ miały osoby trzecie.

częściowo wyjaśnienia oskarżonego R. S.

Depozycje oskarżonego, nie przyznające się wprawdzie do popełnienia zarzucanego mu czynu, potwierdziły, że zaniechał on realizowania obowiązku alimentacyjnego ustanowionego wyrokiem po roku 2020. R. S. wyjaśniał, że wprawdzie przez pewien czas nie płacił świadczenia alimentacyjnego do rąk matki O. S., to opłacał wydatki na rzecz córki, co wynika z przedstawionych przez niego w postaci rachunków, jak i zeznań O. S..

wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 24 października 2014 roku, sygn. akt (...)

Dokument urzędowy sporządzony przez upoważniony do tego organ, w prawem przepisanej formie. Jego treść nie była kwestionowana przez strony, brak jest także innych okoliczności, które mogłyby podważać jego wiarygodność.

postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie z dnia 10 marca 2021 roku

Dokument urzędowy sporządzony przez upoważniony do tego organ, w prawem przepisanej formie.

ugoda Rodzicielski Plan Wychowawczy

Po zatwierdzeniu postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie z dnia 10 marca 2021 roku stanowił dokument urzędowy. Jego treść nie była kwestionowana przez strony, brak jest także innych okoliczności, które mogłyby podważać jego wiarygodność.

zaświadczenie o bezskuteczności egzekucji

Dokument urzędowy sporządzony przez upoważniony do tego organ (komornika sądowego), w prawem przepisanej formie, nie budzący wątpliwości co do rzetelności danych w nim zawartych.

zaświadczenie o wyegzekwowa-nych kwotach

j.w.

potwierdzenie przelewów

Dokument wygenerowany w systemie bankowym, w prawem przepisanej formie. Jego treść nie była kwestionowana przez strony, brak jest także innych okoliczności, które mogłyby podważać jego wiarygodność. Dokumenty te miały istotne znaczenie w zakresie ustalenia daty ostatniej bezpośredniej wpłaty pełnej miesięcznej kwoty alimentacyjnej, dokonanej przez R. S. na rzecz E. J. (1), w dniu 10 lutego 2021 roku.

faktury, paragony, zestawienie wydatków

Dokumenty prywatne, niekwestionowane przez strony postępowania. Sąd miał na uwadze, że arkusz kalkulacyjny był dokumentem wytworzonym przez oskarżonego, jednak jego treść częściowo znajdowała pokrycie w przedłożonych paragonach i fakturach VAT.

2.2.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 1.1 albo 1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

1.1.1

częściowo wyjaśnienia oskarżonego R. S.

Sąd nie dał wiary wyjaśnieniom oskarżonego w zakresie, w jakim utrzymywał on, że na skutek zawartej ugody mediacyjnej, zatwierdzonej postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie z dnia 10 marca 2021 roku, doszło do zmniejszenia czy też do uchylenia jego obowiązku alimentacyjnego. Powyższe nie znajduje żadnego potwierdzenia w materiale dowodowym, w szczególności nie wynika to z treści zawartej ugody. Nie stanowią również dowodu realizowania przez oskarżonego obowiązku alimentacyjnego w kształcie ustalonym wyrokiem sądowym przedstawione przez niego paragony czy faktury na wydatki, które ponoszone były na rzecz córki. Należy w tym miejscu podkreślić, że obowiązek oskarżonego polegał i polega na dokonywaniu płatności comiesięcznie kwoty 800 zł alimentów do rąk matki. Należy również zauważyć, że to matka małoletniej, a nie oskarżony, traktowany jest jako jej główny „żywiciel”, gdyż ciężar alimentacyjny nie został z oskarżonego zdjęty. Należy również zauważyć, że dokonywane zakupy dla małoletniej córki, którymi to rachunkami oskarżony wspierał swoją linię obrony, nie mogą być uznane za spełnienie świadczenia alimentacyjnego wynikającego z wyroku sądowego. To, co kupował dla córki, przez nią może być traktowane jako prezent, natomiast oskarżony upatrywał w tym realizację tego obowiązku łożenia na jej utrzymanie, zaś matka małoletniej pozostawała bez tych środków pieniężnych, których mogła się spodziewać. Nie wszystkie bowiem zakupy mogły być uznane za zakupy potrzebne czy też konieczne, co odnosi się np. do zakupu kolejnych sztuk bielizny czy tabliczek czekolady. To matka małoletniej, na ręce której miały być dokonywane płatności alimentów, winna decydować, które z potrzeb małoletniej z należnych tej ostatniej środków mogłyby przybrać postać rzeczową, a które winny być opłacone w gotówce, jak nakazywał to wyrok sądowy.

Natomiast ta „skrupulatność” oskarżonego w gromadzeniu rachunków za dokonywane płatności oraz sporządzana lista wydatków, które poniósł, a które nie zostały wykazane dowodami płatności, nie powinna przysłaniać tego, jaki był rzeczywisty stosunek oskarżonego do ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego i tego, co w sprawie kluczowe. Oczywistym jest, że oskarżony jako osoba zobligowana wyrokiem sądowym do płacenia alimentów, będzie w posiadaniu takiej dokumentacji, skoro z pełnym wyrachowaniem takich płatności nie realizował, a rzeczywiste dochody ukrywał przed egzekucją komorniczą. Natomiast matka małoletniej nie przedstawiała w toku tego postępowania karnego takich faktur czy rachunków, bo to nie ona uchylała się od tego obowiązku, to nie ona liczyła się z faktem, że brak płatności alimentów może w przyszłości stanowić podstawę do wszczęcia przeciwko niej postępowania karnego i wreszcie przedmiotem tego postępowania nie jest to, jakie są rzeczywiste koszty utrzymania małoletniej i czy jej potrzeby są zaspokajane.

Jak wynika natomiast ze znajdującej się w aktach niniejszej sprawie ugody, dotyczyła ona wyłącznie określenia kontaktów ojca z córką, a miejsce zamieszkania małoletniej nadal było każdorazowym miejscem zamieszkania matki, tj. E. J. (1) (uprzednio S.). W ugodzie tej strony określiły, jak mają wyglądać kontakty ojca z córką, doprecyzowując dni, w których małoletnia ma przebywać u niego, bądź u jej matki. Postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie z dnia 10 marca 2021 roku, zatwierdzające powyższą ugodę, nie modyfikowało ani nie uchylało obowiązku alimentacyjnego.

3.  PODSTAWA PRAWNA WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Oskarżony

☒

3.1. Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania zgodna z zarzutem

I

R. S.

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

Przestępstwo z art. 209 § 1 kk popełnia kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące.

Strona przedmiotowa przestępstwa stypizowanego w § 1 wyraża się w uchylaniu się od ciążącego na sprawcy wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości. Po dokonaniu zmian w art. 209 § 1 kk ustawodawca nie odwołuje się już do źródeł obowiązku alimentacyjnego (nie wskazuje ich w tym przepisie wprost), zastrzega jedynie, że obowiązek taki ma być określony co do jego wysokości w orzeczeniu sądowym, ugodzie zawartej przed sądem albo innym organem albo w innej umowie. Nie oznacza to jednak, że nastąpiła dekryminalizacja wszystkich zachowań polegających na niewykonywaniu obowiązku alimentacyjnego, którego źródłem jest ustawa. Częściowa dekryminalizacja nastąpiła jedynie w odniesieniu do takich zachowań sprawców, będących zobowiązanymi na podstawie ustawy do łożenia na utrzymanie osoby najbliższej, wobec których obowiązek alimentacyjny nie został określony co do jego wysokości w orzeczeniu sądu, ugodzie lub umowie. W pozostałej części, w odniesieniu do wynikającego z ustawy obowiązku alimentacyjnego, przestępność takich zachowań nie uległa zniesieniu.

Nowy typ podstawowy przestępstwa niealimentacji zmienił swój charakter ze skutkowego na bezskutkowy. Ustawodawca bowiem przewiduje odpowiedzialność z art. 209 § 1 kk za samo uchylanie się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej trzech świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące. Dokonanie tego przestępstwa następuje zatem automatycznie, po upływie wskazanego terminu do uiszczenia należności wynikających z obowiązku alimentacyjnego (zob. Kodeks karny. Komentarz red. prof. dr hab. Alicja Grześkowiak, prof. dr hab. Krzysztof Wiak).

Dla bytu przestępstwa z art. 209 § 1 kk konieczne jest, aby łączna wysokość zaległości powstałych wskutek uchylania się od wykonania obowiązku alimentacyjnego stanowiła równowartość co najmniej trzech świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2018 roku, I KZP 10/17).

Dla skazania za przestępstwo niealimentacji określone w art. 209 § 1 kk nie wystarczy samo potwierdzenie, że oskarżony nie płaci alimentów, do których łożenia był zobowiązany, lecz konieczne jest równoczesne ustalenie, iż od tego obowiązku "uchyla się", przy czym uchylanie się od obowiązku łożenia na rzecz osoby uprawnionej do alimentów zachodzi wtedy, gdy zobowiązany mając obiektywną możliwość wykonywania tego obowiązku, nie dopełnia go ze złej woli. W szczególności ma to miejsce wtedy, kiedy wykazuje negatywny stosunek psychiczny do wykonywania ciążącego na nim obowiązku, co sprawia, że mimo obiektywnej możliwości jego wykonania, obowiązku tego umyślnie nie wypełnia, gdyż wypełnić go nie chce lub też lekceważy (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2022 roku IV KK 405/22). Występku tego może zatem dopuścić się tylko ten, kto mógłby wykonać ciążący na nim obowiązek, a tego nie czyni mimo realnych możliwości. Konieczna jest więc weryfikacja wysokości osiąganych przez oskarżonego dochodów i jego możliwości zarobkowych oraz ustalenie, czy i w jakim stopniu wywiązywał się z ciążących na nim obowiązków, a także jakie podjął starania, aby się z nich wywiązać.

Niealimentacja jest przestępstwem indywidualnym, jego sprawcą może być bowiem jedynie osoba, na której ciąży obowiązek alimentacyjny (określony co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową). O braku możliwości wykonania obowiązku łożenia możemy mówić wtedy, gdy sprawca w okresie objętym zarzutem miał np. status bezrobotnego bez prawa do zasiłku, nie było dla niego ofert pracy w urzędzie pracy, był obłożnie chory albo wymagał kosztownego leczenia, na które musiał przeznaczyć środki, którymi dysponował (zob. Konarska-Wrzosek Violetta, Kodeks karny. Komentarz, wyd. II, Opublikowano: WKP 2018r.).

Przedmiotem ochrony tego przepisu są: rodzina i instytucja opieki; chodzi o zabezpieczenie materialnych podstaw egzystencji dla osób najbliższych sprawcy oraz tych, których prawa w tym zakresie wynikają z orzeczenia sądowego lub ustawy.

W świetle powyższych rozważań prawnych Sąd uznał, że oskarżony zrealizował wszystkie znamiona przestępstwa z art. 209 § 1 kk.

Oskarżony R. S., wiedząc o ciążącym na nim obowiązku alimentacyjnym względem córki O. S. nałożonym wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 24 października 2014 roku w sprawie o sygn. akt (...), uchylał się od jego realizacji. Oskarżony nie przekazywał do rąk matki O. S. w okresie od 11 kwietnia 2021 roku do dnia 22 stycznia 2024 roku każdego miesiąca kwoty 800 zł z tytułu alimentów, mimo że taką możliwość posiadał. Zebrany materiał dowodowy nie wykazał, aby oskarżony borykał się z problemami finansowymi, utracił możliwość zarobku. Nie był osobą, która aktywnie poszukiwałaby pracy - k. 19-20, nie stawił się w urzędzie jako osoba gotowa do podjęcia pracy, nie był obłożnie chory (w inkryminowanym czasie widywany był jako osoba w pełni sprawna, poruszająca się samochodami osobowymi typu J. czy T. (...)) czy nie wymagał kosztownego leczenia (jak wynika z informacji z NFZ nie korzystał ze świadczeń medycznych k. 35-37). Nie sposób zatem przyjąć, że oskarżony nie miał obiektywnej możliwości płacenia alimentów.

Bezskuteczność egzekucji świadczeń alimentacyjnych wynikała natomiast z jego negatywnego nastawienia do tego obowiązku. Oskarżony nie wykazywał w okresie objętym zarzutem oficjalnie uzyskiwanych dochodów, mimo że przedstawił rachunki na wydatki na rzecz córki, w tym także na zakup – o ile kwoty te nie zostały wprowadzone jako wydatki w prowadzonej działalności gospodarczej – na zakup telefonu komórkowego (...). Oskarżony nigdzie oficjalnie nie pracował, a przynajmniej nie został jako taki zarejestrowany, nie pobierał stałych świadczeń, nie uzyskiwał stałych ewidencjonowanych dochodów, nie prowadził działalności gospodarczej, która przynosiłaby dochody, i nie był zarejestrowany w Powiatowym Urzędzie Pracy (vide zaświadczenie Komornika Sądowego o bezskuteczności egzekucji świadczeń alimentacyjnych k. 64). W inkryminowanym czasie nie był osobą aktywnie poszukującą pracy, na co wskazują informacje nadesłane przez Urząd Pracy m.st. W. (k. 115, 121, 127)

Natomiast doświadczenie życiowe podpowiada, że utrzymanie dorosłego człowieka wiąże się co najmniej z wydatkami mieszkaniowymi, na żywność czy odzież. Poruszanie się też samochodem wymaga zakupu paliwa. Oskarżony zatem posiadał i posiada źródło dochodu, z którego faktycznie się utrzymuje, niemniej źródła tego nie ujawnia, aby uniknąć egzekucji należności, które wynikają z wyroku sądowego. Powyższe w sposób oczywisty wskazuje na jego świadome, celowe niewykonywanie uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego.

Bez znaczenia z punktu widzenia odpowiedzialności karnej oskarżonego było jego subiektywne przekonanie, że wpłacane przez niego do rąk E. J. (1) środki nie są przeznaczane na zaspokajanie potrzeb jego córki. Sposób wykonania obowiązku alimentacyjnego R. S. został ustalony wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 24 października 2014 roku, sygn. akt (...) i od tego dnia, aż do chwili obecnej nie został zmieniony. Postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie z dnia 10 marca 2021 roku zmieniało powyższy wyrok, ale tylko co do sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej nad O. S. przez byłych małżonków. Sposób wykonania alimentacji pozostał bez zmian. Oskarżony nie wystąpił do sądu rodzinnego z wnioskiem o zmianę orzeczenia w przedmiocie obowiązku alimentacyjnego, o którym mowa w art. 138 kro, natomiast zamiast tego samowolnie zaprzestał wykonywania tego obowiązku. To zaniechanie nie było też przypadkowe, ale wynikające z przewidywań, że w przypadku zainicjowania takiego postępowania poddane byłyby ocenie aktualne rzeczywiste koszty utrzymania obecnie 16-letnie córki, której potrzeby są znacznie wyższe od tych określonych dotychczasowym wyrokiem, a ponadto wniosek taki wiązałby się z badaniem faktycznych możliwości zarobkowych oskarżonego, które należy ocenić jako wysokie z uwagi na jego wykształcenie oraz stan zdrowia.

Nadto okres niewywiązywania się z ciążącego na oskarżonym obowiązku utrzymywał się przez blisko 3 lata, co przy pełnej świadomości R. S. co do rzeczywistych kosztów utrzymania małoletniej jednoznacznie świadczy o negatywnym stosunku psychicznym oskarżonego do wykonywania ciążącego na nim obowiązku.

Przyjętej oceny nie zmienia fakt, że R. S. w okresie uchybienia obowiązkowi alimentacyjnemu ponosił część kosztów m.in. związanych z uczestnictwem O. S. w klubie sportowym, obozami sportowymi czy obiadami w szkole, jak również poniósł wydatki związane z wycieczką córki do Wielkiej Brytanii jak i pokrywał koszty psychoterapeuty oraz wydatki związane z następstwem kontuzji pleców małoletniej. Powyższe nie zmienia bowiem faktu, że oskarżony nie realizował podstawowego obowiązku alimentacyjnego wynikającego z orzeczenia sądu, którego celem jest nie tylko zapewnienie podstawowych potrzeb dziecka, ale również wsparcie drugiego rodzica w zapewnieniu środków na bieżące utrzymanie dziecka. Poza tym biorąc pod uwagę, iż w okresie od stycznia 2021 roku do grudnia 2023 roku miał ponieść na córkę łącznie kwotę 35.922,41 zł, co w przeliczeniu na jeden miesiąc daje średnią 997,84 zł, to kwota ta nie stanowi nawet połowy miesięcznych kosztów utrzymania O. S., które, jak sam wyjaśniał oskarżony, wynoszą ok. 2000-3000 zł miesięcznie. Niezależnie od powyższego, opisywane świadczenia na rzecz córki należy oceniać jedynie jako przejaw wykonywania przez oskarżonego opieki nad dzieckiem, do której, jako rodzic O. S. i tak był obowiązany. Tego zaś obowiązku nie można utożsamiać z zachowaniem polegającym na łożeniu na utrzymanie innej osoby, którym jest obowiązek alimentacyjny. Ten ostatni może, aczkolwiek nie musi, mieścić się w szeroko pojętym obowiązku opieki. Przyjęcie odmiennego poglądu sprowadzającego się do postawienia znaku równości pomiędzy obowiązkiem opieki a łożeniem na utrzymanie innej osoby zacierałoby kategorialną różnicę pomiędzy nimi.

Jednocześnie w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy Sąd zmienił opis czynu zarzucanego oskarżonemu w ten sposób, że z opisu czynu wyeliminował okres od dnia 15 listopada 2014 roku do dnia 10 kwietnia 2021, oraz rozszerzył okres nie alimentacji o czas do dnia 22 stycznia 2024 roku.

Z przedstawionego zaświadczenia o wyegzekwowanych kwotach przez komornika M. B. wynikało, że płatność została dokonana w dniu 10 grudnia 2020 r. w kwocie 800 zł, oraz w dniu 10 stycznia 2020 r. przy czym uznając to za omyłkę - w dniu 10 stycznia 2021 r. gdyż wskazuje na to chronologia zdarzeń, jak też z informacjami o wyegzekwowanych świadczeniach (k. 554). W 2020 r. w okresie pandemii i nauki zdalnej małoletnia pozostawała faktycznie naprzemiennie u rodziców. Z zeznań matki małoletniej E. J. (1) wynika, że alimenty były płacone do 2019-2020 roku, świadek nie potrafiła bliżej wskazać czasu, w którym oskarżony zaprzestał dokonywania wpłat, stąd ustalenia w tym zakresie winny były być oparte o dane obejmujące bezskuteczną egzekucję. W dniu 17 marca 2021 r. w drodze egzekucji ściągnięto kwoty w wysokościach 637,00 i 777,23 zł (k. 554). Zatem początek okresu, w jakim oskarżony pozostawał w zwłoce z zapłatą świadczeń alimentacyjnych to 11 kwietnia 2021 r. i trwał do 22 stycznia 2024 r., gdyż w dniu 23 stycznia 2024 r. uiszczona została kwota należnych świadczeń alimentacyjnych.

Ustalonego przez Sąd zakresu czasowego popełnionego przestępstwa nie zmienia fakt wyegzekwowania przez komornika sądowego od oskarżonego w dniu 27 października 2022 r. kwoty 2.891,32 zł (k. 554), gdyż pobraną sumę należało zaliczyć na poczet zaległych alimentów, zaś po tym zaliczeniu, oskarżony w dalszym ciągu pozostawał w zaległości alimentacyjnej przekraczającej równowartość 3 świadczeń okresowych.

☐

3.1. Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania zgodna z zarzutem

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

☐

3.2. Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania niezgodna z zarzutem

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

☐

3.3. Warunkowe umorzenie postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach warunkowego umorzenia postępowania

☐

3.4. Umorzenie postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach umorzenia postępowania

☐

3.5. Uniewinnienie

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach uniewinnienia

4.  KARY, Środki Karne, PRzepadek, Środki Kompensacyjne i
środki związane z poddaniem sprawcy próbie

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się
do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

R. S.

I

I

Na podstawie art. 209 § 1 kk w zw. z art. 34 § 1 i § 1a pkt 1 kk oraz art. 35 § 1 kk w zw. z art. 4 § 1 kk Sąd wymierzył oskarżonemu karę 1 (jednego) roku i 4 (czterech) miesięcy ograniczenia wolności, polegającą na obowiązku wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 (trzydziestu) godzin w stosunku miesięcznym.

Stopień winy oskarżonego należało ocenić jako wysoki. Oskarżony, jako osoba w pełni społecznie ukształtowana, świadomy był obowiązków ciążących na nim jako na rodzicu. Wiedział także, iż wobec niego toczy się postępowanie egzekucyjne, a jego aktywność i „wysiłki” sprowadzały się do tego, aby windykację tych należności na rzecz swojej córki istotnie utrudnić. Należy w tym miejscu zauważyć, że wedle oficjalnych danych z Urzędu Skarbowego, oskarżony nie osiągał żadnych dochodów albo prawie żadnych, twierdził, że pozostaje na utrzymaniu swojej aktualnej partnerki. Jednocześnie prowadził działalność gospodarczą, która nie przynosiła mu dochodów, natomiast, jak wynika zarówno z zeznań E. J. (1), jak i córki, standard życia nie był niski. Świadczy o tym zarówno miejsce zamieszkania, jak też korzystanie z samochodów, dokonywane zakupy, co do których oskarżony przedstawił rachunki i faktury, aby wykazać kwoty, jakie łoży na utrzymanie córki. Powyższe dowodzi w sposób jednoznaczny, że okres niealimentacji nie wynikał z jakiejkolwiek trudnej sytuacji, w jakiej znalazł się oskarżony. Również stopień społecznej szkodliwości należało ocenić jako wysoki, o czym świadczy długotrwały czas niewywiązywania się przez oskarżonego z obowiązku alimentacyjnego. O stopniu tej szkodliwości świadczy m.in. wysokość szkody wyrażona kwotą nieuiszczonych alimentów, jak też długością utrzymywania tego stanu nie alimentacji przez oskarżonego, jego motywacja, która wynikała z konfliktu, w jakim pozostaje z byłą żoną. W tym konkretnym też przypadku niepłacenie alimentów oznaczało przerzucenie ciężaru utrzymania małoletniej córki na społeczeństwo z uwagi na płatności tych świadczeń przez Fundusz Alimentacyjny. Tym samym cele prewencyjne i wychowawcze może spełnić tylko kara polegająca na nieodpłatnej pracy na rzecz społeczności, na którą oskarżony w istocie przerzucił utrzymanie własnego dziecka.

Jako nieuzasadnioną uznać należało argumentację, że skoro nie doszło do sytuacji, w której potrzeby małoletniej nie zostałyby zaspokojone, to stopień społecznej szkodliwości tego czynu nie jest znaczny, w konsekwencji czego istnieją przesłanki do warunkowego umorzenia postępowania karnego. Należy w tym miejscu odnotować, że sytuacja, w której niealimentacja prowadzi do narażenia na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych uprawnionego, jest kwalifikowanym typem przestępstwa z art. 209 kk, i nie ma tym samym podstaw do uznawania, że brak tej przesłanki zasadniczo powinien prowadzić do warunkowego umorzenia postępowania.

W tym konkretnym zaś przypadku o wysokim stopniu społecznej szkodliwości czynu świadczy nieustępliwość oskarżonego w utrzymywaniu stanu bezprawnego, długotrwałość tego okresu oraz wysokość szkody, którą swym postępowaniem wyrządził.

Wysokość orzeczonej kary ograniczenia wolności, jak i wymiar miesięczny czasu pracy na cele społecznej, jest adekwatny do czynu, którego oskarżony się dopuścił. Jest to kara odpowiednio surowa, aby uświadomić oskarżonemu bezprawność jego działania i wywołać u niego krytycyzm wobec popełnionego czynu. Wymiar godzinowy czasu pracy pozwoli oskarżonemu na realizację obowiązków wynikających z nałożonej kary, jak też pogodzenie ich z innymi jego aktywnościami, w tym zawodowymi.

5.  Inne ROZSTRZYGNIĘCIA ZAwarte w WYROKU

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

6.  inne zagadnienia

W tym miejscu sąd może odnieść się do innych kwestii mających znaczenie dla rozstrzygnięcia,
a niewyjaśnionych w innych częściach uzasadnienia, w tym do wyjaśnienia, dlaczego nie zastosował określonej instytucji prawa karnego, zwłaszcza w przypadku wnioskowania orzeczenia takiej instytucji przez stronę

Sąd oddalił wnioski dowodowe o przesłuchanie w charakterze świadków: K. D., G. B. i E. J. (2), gdyż okoliczności, które miałyby być wykazane tymi dowodami, nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, natomiast w zakresie formy sprawowania opieki nad córką O. S. zostały one wykazane zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy.

7.  KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II

Na podstawie art. 626 § 1 kpk, art. 627 kpk oraz art. 2 ust. 1 pkt 4 i art. 2 ust. 2 Ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych zasądzono od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 40,00 zł (czterdzieści złotych 00/100) tytułem zwrotu wydatków oraz kwotę 300,00 zł (trzysta złotych 00/100) tytułem opłaty. Sąd nie stwierdził występowania jakichkolwiek przesłanek uzasadniających zwolnienie oskarżonego od obowiązku ponoszenia tych należności, zwłaszcza że ich wysokość nie jest znaczna i nie będzie wpływać na możliwość zaspokojenia przez oskarżonego podstawowych potrzeb życiowych.

7.  Podpis

sędzia Justyna Koska-Janusz