Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 grudnia 2024 roku

Sąd Rejonowy dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Izabela Małyszka-Al-D.

Protokolant: Łukasz Skolmowski

po rozpoznaniu w dniu 19 grudnia 2024 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa A. B. i K. B.

przeciwko (...). z siedzibą w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego (...). z siedzibą
w W. łącznie na rzecz powodów A. B. i K. B. do ich majątku objętego wspólnością ustawową majątkową kwotę 6 595,09 CHF (sześć tysięcy pięćset dziewięćdziesiąt pięć (...) i 6 centymów) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 16 sierpnia 2022 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego (...). z siedzibą
w W. na rzecz powodów A. B. i K. B. kwotę 4 617,00 zł (cztery tysiące sześćset siedemnaście złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym kwotę 3 600,00 zł (trzy tysiące sześćset złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 1672/22

UZASADNIENIE

Powodowie A. B. i K. B., reprezentowani przez pełnomocnika będącego adwokatem, w pozwie wniesionym w dniu 16 sierpnia 2022 r. (data stempla pocztowego, k. 87) wnieśli o zasądzenie od pozwanego (...) w W. (dalej: (...)) łącznie na swoją rzecz kwoty 6 595,09 CHF z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, jak również o zasądzenie zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że powodowie zawarli w dniu 8 czerwca 2009 r. z pozwanym umowę o kredyt hipoteczny denominowany kursem CHF. Wskazali, że niniejszym pozwem dochodzą zwrotu kwoty 6 595,09 CHF tytułem nienależnie pobranych przez pozwanego świadczeń na podstawie nieważnej w całości ww. umowy kredytu za okres od grudnia 2019 r. do lutego 2022 r. włącznie.

(pozew k. 2-8v)

Pozwany(...), reprezentowany przez pełnomocnika będącego radcą prawnym, w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powodów na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwany wskazał, że powodom nie przysługuje roszczenie o zapłatę dochodzonej pozwem kwoty, bowiem konsekwencją przyjęcia nieważności umowy kredytu jest powstanie odrębnych i niezależnych roszczeń restytucyjnych – (1) roszczenia wobec (...) o zwrot spełnionych przez powodów świadczeń z tytułu umowy kredytu, (2) roszczenia banku względem powodów o zwrot kwoty wypłaconego kapitału oraz (3) roszczenia (...) względem powodów o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia w postaci równowartości tzw. kosztu korzystania z kapitału kredytu. Pozwany podniósł, że przysługujące mu roszczenia są przedmiotem postępowania z powództwa (...), które toczy się przed Sądem (...). Z powyższych względów wnosił o zawieszenie niniejszego postępowania do czasu prawomocnego zakończenia postępowania z powództwa banku.

(odpowiedź na pozew k. 94-101)

Postanowieniem z dnia 3 czerwca 2024 r. Sąd oddalił wniosek pozwanego o zawieszenie postępowania w sprawie do czasu zakończenia postępowania w sprawie o sygn. akt (...), toczącego się przed Sądem (...).

(postanowienie k. 255)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

W dniu 8 czerwca 2009 r. A. B. i K. B. zawarli z (...)(ówcześnie pod nazwą (...) w W.) umowę kredytu nr (...)\ (...).

(dowód: umowa kredytu k. 13-18)

Na podstawie umowy kredytu(...)udzielił kredytobiorcom kredytu w kwocie 89 020 CHF (pkt 25) na okres od dnia zawarcia umowy do dnia 4 lipca 2039 r. (pkt 27) na wykończenie nieruchomości kredytowanej (pkt 40). Kredyt był oprocentowany według zmiennej stopy procentowej (pkt 30). W umowie wskazano numery rachunków bankowych dla celów wypłaty kredytu (pkt 29), pobierania rat kredytu (pkt 36, 37) i wcześniejszej spłaty kredytu (pkt 38). Kredyt miał być spłacany w ratach malejących (pkt 35).

(dowód: umowa kredytu k. 13-13v.)

O wysokości pierwszej raty oraz o jej dacie wymagalności bank informował kredytobiorców po wypłacie kredytu lub jego pierwszej transzy. O wysokości kolejnych rat oraz ich datach wymagalności bank informował kredytobiorców w miesięcznych wyciągach.

(dowód: umowa kredytu pkt 2.1.3. k. 15v.)

W przypadku wypłaty kredytu walutowego należności banku wyrażone w walucie kredytu, bank pobierał poprzez obciążenie rachunku bieżącego kwotą w złotych, stanowiącą ich równowartość, ustalaną według kursu sprzedaży waluty obcej, obowiązującej w banku na podstawie tabeli kursów na dwa dni robocze przed datą wymagalności każdej należności. Za zgodą banku kredytobiorca mógł dokonywać spłat rat kredytu walutowego w inny sposób, w tym w walucie kredytu lub innej walucie obcej. Kredytobiorca zobowiązywał się do zapewnienia środków na rachunku bieżącym w wysokości pokrywającej wszystkie należności banku najpóźniej w dniu poprzedzającym datę wymagalności. Jeżeli spłata rat kredytu walutowego następowała w innej w innej walucie niż waluta kredytu, kwota wpłaty była przeliczana najpierw na złote po kursie kupna tej waluty, a następnie na walutę kredytu po kursie sprzedaży, przy zastosowaniu kursów obowiązujących w banku na podstawie tabeli kursów.

(dowód: umowa kredytu pkt 2.3.1., 2.3.4. k. 16)

Stopa Referencyjna stanowiła 3-miesięczną stawkę Stopy Referencyjnej w postaci (...) w CHF. Stopa Referencyjna i Stopa Zmienna miały być zmieniane przez bank w pierwszym dniu Okresu Zmiennego Oprocentowania. Wysokość tej Stopy miała być obliczana jako suma 3–miesięcznej stawki Stopy Referencyjnej z wtorku lub czwartku poprzedzającego datę zmiany oprocentowania – w zależności, który z tych dni (wtorek czy czwartek) następował bezpośrednio przed datą zmiany i Marży Banku. Zmiana stopy procentowej wynikająca ze zmiany stawki Stopy Referencyjnej nie wymagała aneksu do umowy kredytu.

(dowód: umowa kredytu pkt 1.7.1. k. 15)

W umowie kredytu zawarto oświadczenie, że kredytobiorca jest świadomy dodatkowego ryzyka, jakie ponosi w związku z zaciągnięciem kredytu w walucie obcej (ryzyko kursowe) oraz, iż w przypadku niekorzystnej zmiany kursu waluty, w jakiej został udzielony kredyt, zarówno kwota w złotych stanowiąca równowartość kwoty kredytu w walucie kredytu, jak i kwota w złotych stanowiąca równowartość raty w walucie, w jakiej został udzielony kredyt, ulegnie zwiększeniu.

(dowód: umowa kredytu pkt 6.1. k. 17)

Załącznikami do umowy były m.in. regulamin kredytowy, regulamin produktowy. Kredytobiorcy potwierdzili otrzymanie załączników do umowy.

(dowód: umowa kredytu k. 18)

Na podstawie aneksu (...) do ww. umowy kredytu z (...). otrzymał następujące brzmienie: „Spłata kredytu wraz z oprocentowaniem kredytu i innymi należnościami banku powstałymi w związku z zawarciem umowy kredytu następuje poprzez obciążenie, w dacie wymagalności, rachunku bieżącego kwotą raty i innych należności oraz poprzez przelew tych środków na rachunek bieżącej obsługi kredytu. Jeżeli rachunek bieżący prowadzony jest w złotych, to w przypadku kredytu walutowego należności banku, wyrażone w walucie kredytu, bank pobiera poprzez obciążenie rachunku bieżącego kwotą w złotych, stanowiącą ich równowartość, ustalaną według kursu sprzedaży waluty obcej, obowiązującego w banku na podstawie tabeli kursów, na dwa dni robocze przed datą wymagalności każdej należności. Kredytobiorca może dokonywać spłaty kredytu w walucie kredytu; taka spłata może następować wyłącznie w formie bezgotówkowej. Za zgodą banku kredytobiorca może dokonywać spłat rat kredytu walutowego w inny sposób, w tym w innej walucie obcej niż waluta kredytu. Jeżeli spłata rat kredytu walutowego nastąpi w innej walucie niż waluta kredytu, wówczas kwota wpłaty zostanie przeliczona najpierw na złote po kursie kupna tej waluty, a następnie na walutę kredytu po kursie sprzedaży, przy zastosowaniu kursów obowiązujących w banku na podstawie tabeli kursów. Jeżeli spłata następuje po dacie wymagalności raty lub innych należności, do przeliczenia walut stosuje się kursy z daty spłaty.

(dowód: (...))

Kwota kredytu miała być wypłacona kredytobiorcy w złotych. W takiej sytuacji bank miał dokonać przewalutowania według kursu obowiązującego w banku na podstawie tabeli kursów, właściwego dla danego rodzaju transakcji. Za zgodą banku kredytobiorca mógł złożyć dyspozycję wypłaty kredytu (w tym także którejkolwiek jego transzy) w innej walucie niż złoty.

(dowód: regulamin produktowy pkt 3.2.3. k. 22v)

Kredyt został uruchomiony dnia 19 czerwca 2009 r. Kwota kredytu została wypłacona w dwóch transzach: 53 415 CHF, tj. 153 327,76 zł, oraz 35 605 CHF, tj. 92 740,34 zł (po przeliczeniu po kursie kupna dewiz określonym w tabeli kursów dla kredytów mieszkaniowych dla waluty (...) odpowiednio z dnia 19 czerwca 2009 r., tj. 2, (...), i z dnia 3 sierpnia 2009 r., tj. 2, (...)), tj. łącznie 246 068,10 zł.

(dowód: zaświadczenie k. 25, 167-168)

W okresie od grudnia 2019 r. do lutego 2022 r. na poczet zaciągniętego kredytu A. B. i K. B. uiścili łącznie kwotę 6 595,09 CHF tytułem spłat rat kapitałowo-odsetkowych.

(dowód: potwierdzenia transakcji k. 31-42v, potwierdzenia realizacji zlecenia wypłaty k. 43-54v)

Wyrokiem z dnia 25 lutego 2021 r. (...) ustalił, że umowa kredytu nr (...)\ (...), zawarta w dniu 8 czerwca 2009 r. pomiędzy A. B. i K. B. a (...). z siedzibą w (...), jest w całości nieważna. Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 10 marca 2022 r.

(dowód: wyrok z dnia 25 lutego 2021 r. k. 58-64v., wyrok z dnia 10 marca 2022 r. k. 65-84)

Pismem datowanym na 14 marca 2022 r., skierowanym do banku, doręczonym w tym samym dniu, kredytobiorcy, podnosząc zarzut nieważność umowy kredytu z dnia 8 czerwca 2009 r., wnieśli o zwrot, w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania, kwoty 6 595,09 CHF tytułem wszelkich spłat poczynionych przez nich w okresie od grudnia 2019 r. do lutego 2022 r. Bank odmówił zwrotu żądanej przez kredytobiorców kwoty.

(dowód: wezwanie do zapłaty k. 56-56v., odpowiedź banku na wezwanie k. 57)

A. B. była pracownikiem banku, lecz w 2009 r., zawierając umowę kredytu z (...), nie zajmowała się zawodowo kredytami powiązanymi z walutą obcą. W chwili zawierania umowy o kredyt K. B. posiadał wykształcenie wyższe ekonomiczne, lecz również nie zajmował się wówczas zawodowo ani bankowością, ani kredytami. Kredytobiorcy nie podejmowali z bankiem negocjacji w zakresie próby zmiany kursu franka szwajcarskiego. Nie zaoferowali także (...) zwrotu świadczenia udzielonego im na podstawie umowy kredytu z dnia 8 czerwca 2009 r. Z (...) wiąże ich jeszcze inna umowa kredytu – w walucie euro.

(dowód: zeznania A. B. złożone w charakterze powódki k. 282-282v, zeznania K. B. złożone w charakterze powoda k. 282v)

A. B. i K. B. wyrazili zgodę na przesłankowe stwierdzenie nieważności umowy kredytu, nie żądali pozostawienia umowy w dotychczasowym brzmieniu. Wiedzę o tym, że w umowie kredytu mogą znajdować się niedozwolone postanowienia umowne powzięli dnia 21 maja 2018 r., składając reklamację w banku i sygnalizując w niej abuzywność klauzul oraz nieważność umowy.

(dowód: oświadczenie A. B. k. 235-235v, oświadczenie K. B. k. 237-237v)

Ustalając powyższy stan faktyczny, Sąd oparł się na złożonych do akt sprawy dokumentach, w tym ich kopii oraz dowodzie z przesłuchania stron z ograniczeniem do powodów. Wiarygodność dokumentów i prawdziwość zawartych w nich treści nie budziła wątpliwości stron. Brak było podstaw do poddawania ich w wątpliwość przez Sąd z urzędu.

Sąd co do zasady nie dopatrzył się w depozycjach przesłuchiwanych powodów elementów mogących wpływać na umniejszenie waloru wiarygodności ich zeznań. Zeznania powodów, jedynych osób, które osobiście uczestniczyły w procedurze zawierania umowy, nie zawierały sprzeczności mogących prowadzić do wniosku o ich nieprawdziwości. Wskazać należy, że okoliczności, na które zeznawali, dotyczyły wydarzeń sprzed kilkunastu lat. Powodowie odpowiadali w sposób niewymuszony na zadane pytania, co przemawiało za wiarygodnością ich zeznań. Przedstawiali okoliczności dotyczące zawierania umowy w sposób zgodny z doświadczeniem życiowym.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje.

Wniesione powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie stanowiła kwestia zwrotu powodom kwoty 6 595,09 CHF, stanowiąca sumę spłat rat kapitałowo-odsetkowych w okresie od grudnia 2019 r. do lutego 2022 r. włącznie w związku z nieważnością kredytu hipotecznego nr (...).

W przedmiotowej sprawie przesądzona została kwestia ważności umowy kredytu zawarta pomiędzy stronami. Zgodnie z przepisem art. 365 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Moc wiążąca prawomocnego orzeczenia polega między innymi na zakazie dokonywania ustaleń i ocen prawnych sprzecznych z ustaleniami i ocenami już w sprawie osądzonej między tymi samymi stronami (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2021 r. sygn. II USKP 20/21).

Wyrok Sądu (...)w sprawie(...) jest prawomocny i ma powagę rzeczy osądzonej co do stwierdzenia ustalenia nieistnienia stosunku prawnego wynikającego z umowy kredytu zawartej przez strony w rozumieniu art. 366 k.p.c. i w takim sensie, niezależnie od treści art. 365 § 1 k.p.c. wiąże strony tego postępowania a także Sąd Rejonowy orzekający w niniejszej sprawie.

Kluczową konsekwencją stwierdzenia nieistnienia stosunku prawnego (nieważności) umowy kredytu jest konieczność traktowania takiej umowy, jakby nigdy nie została zawarta. Orzeczenie Sądu w tym przedmiocie jest deklaratoryjne. Oznacza to, że Sąd nie kreuje tego skutku, a jedynie potwierdza, że ze względu na doniosłe wady umowy nie funkcjonuje ona pomiędzy stronami od samego początku. Takie stwierdzenie dotyczy w szczególności przypadków, gdy do ukształtowania stosunku umownego doszło w sposób wyraźnie krzywdzący kredytobiorcę, przy wykorzystaniu przez drugą stronę silniejszej pozycji. Sankcja w postaci bezwzględnej nieważności umowy powoduje, że strony powinny dokonać zwrotu świadczeń, które otrzymały w wykonaniu nieważnej umowy kredytu. Tym samym ustalenie nieistnienia stosunku prawnego (unieważnienie umowy) powoduje po stronie kredytobiorcy zwrot kapitału uzyskanego od banku tytułem kredytu z kolei po stronie banku obowiązek zwrotu na rzecz kredytobiorcy sumy świadczeń uzyskanych tytułem rat kapitałowo-odsetkowych spełnionych przez cały okres kredytowania.

Podstawą prawną roszczenia w takim przypadku jest art. 405 k.c. w zw. z art. 410 k.c., które dotyczą tzw. świadczenia nienależnego. Zgodnie ze wskazanymi przepisami, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Przepis ten stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego, tj. takiego, w którym ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia (art. 410 § 1 i 2 k.c.). Kwestia rozliczenia świadczeń wynikających z nieważnej umowy kredytowej stanowił przedmiot sporu zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie sądowym, z uwagi na dwie konkurencyjne teorie określające sposób zwrotu dokonanych przez strony świadczeń tj. teoria salda i teoria dwóch kondykcji.

Teoria salda przewiduje, że pieniądze powinna zwrócić strona, która uzyskała większą korzyść. Stosując tę teorię Sąd dokonuje w procesie niejako automatycznej kompensaty wzajemnych roszczeń stron. Teoria ta zakłada, że w przypadku kiedy Sąd dojdzie do przekonania, że umowa kredytu jest nieważna, wówczas dokonuje porównania wartości wzbogacenia każdej ze stron umowy i wskazuje powstanie roszczenia tylko po tej stronie umowy, której wzbogacenie posiada wyższą wartość. Wysokość roszczenia w takim przypadku będzie stanowiła różnica pomiędzy kwotą większego wzbogacenia i kwotą mniejszego wzbogacenia.

Natomiast zgodnie z teorią dwóch kondykcji, w sytuacji stwierdzenia przez Sąd, że umowa jest nieważna, obie strony umowy (kredytobiorca oraz bank) stają się bezpodstawnie wzbogacone. Każdej ze stron przysługuje odrębne roszczenie, którego można dochodzić niezależnie od roszczenia przysługującego drugiej stronie. Tak ukształtowany zakres roszczeń sprawia, że roszczenie jednej ze stron może zostać potrącone, jak również dochodzone w drodze powództwa wzajemnego.

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 7 maja 2021 r., sygn. akt III CZP 6/21, wskazał, że umowa, która nie może wiązać bez niedozwolonego postanowienia – o czym decydują obiektywne kryteria wynikające z prawa krajowego – jest w całości bezskuteczna, a w konsekwencji konsument i kredytodawca mogą żądać zwrotu świadczeń spełnionych na jej podstawie jako nienależnych (art. 410 § 1 k.c.). Roszczenia stron mają charakter odrębny (niezależny), co oznacza, że nie ulegają automatycznie wzajemnej kompensacji i konsument może żądać zwrotu w całości spłaconych rat kredytu niezależnie od tego, czy i w jakim zakresie jest dłużnikiem banku z tytułu zwrotu nienależnie otrzymanej kwoty kredytu. Tym samym Sąd Najwyższy potwierdził stanowisko wyrażone w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2021 roku, sygn. akt III CZP 11/20, w której uznano teorię dwóch kondycji za prawidłowy sposób, w który sąd może rozstrzygnąć o roszczeniu „frankowicza” lub innej osoby pokrzywdzonej kredytem walutowym

W świetle takiego stanowiska uznać należy, iż przy rozliczeniu wzajemnych świadczeń spełnianych na podstawie umowy, która została uznana za nieważną, zastosowanie powinna mieć teoria dwóch kondykcji, która przewiduje, że powstają w takiej sytuacji dwa stosunki prawne i każda ze stron ma roszczenie do drugiej o zwrot środków na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Powyższe powoduje, iż jako zasadne należy uznać żądanie strony powodowej o zapłatę kwoty 6 595,09CHF stanowiącej sumę spłat rat kapitałowo-odsetkowych w okresie od grudnia 2019 r. do lutego 2022 r., które powodowie uiszczali już po wytoczeniu powództwa sprawie z dnia 05 lipca 2018 r. (sygn. akt(...)).

Albowiem Świadczenie spełnione (nadpłacone) przez kredytobiorcę na podstawie postanowienia abuzywnego co do zasady podlega zwrotowi, choćby kredytobiorca był równolegle dłużnikiem banku. Należy przy tym uznać, że samo spełnienie świadczenia nienależnego jest źródłem roszczenia zwrotnego, przysługującego zubożonemu i nie ma potrzeby ustalania, czy i w jakim zakresie spełnione świadczenie wzbogaciło accipiensa ani czy na skutek tego świadczenia majątek solvensa uległ zmniejszeniu. Samo bowiem spełnienie świadczenia wypełnia przesłankę zubożenia po stronie powoda, a uzyskanie tego świadczenia przez pozwanego - przesłankę jego wzbogacenia (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2021 r. w sprawie o sygn. akt III CZP/21, Lex nr 3170921, wyroki Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2011 r., sygn.. akt I CKS 66/11, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 16 listopada 2022 r., I ACa 286/22 /LEX nr 3460877/).).

Nie ma przy tym uzasadnionych podstaw, by oceny zasadności roszczenia powodów dokonywać przez pryzmat treści art. 411 pkt 2 k.c., który stanowi, że nie można żądać zwrotu świadczenia, jeżeli spełnienie świadczenia czyni zadość zasadom współżycia społecznego. Przepis ten należy rozumieć w ten sposób, że wyłącza on możliwość domagania się zwrotu spełnionego świadczenia przez tego, kto nie był do świadczenia prawnie zobowiązany - jednak nie z uwagi na okoliczności, w jakich do tego przesunięcia majątkowego doszło, lecz z uwagi na charakter świadczenia. To on właśnie pozwala przypisać solvensowi moralny obowiązek w stosunku do accipiensa. Dlatego przypadki zastosowania art. 411 pkt 2 k.c. są niezwykle rzadkie i ograniczają się w zasadzie do świadczeń quasi-alimentacyjnych czy związanych ze stosunkiem pracy (szerzej na ten temat R. Trzaskowski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania. Część ogólna, wyd. II, red. J. Gudowski, Warszawa 2018 r., s. 538). Spłata rat kredytu nie jest swym charakterem nawet zbliżona do takich świadczeń.

Przedmiotem zobowiązania do zwrotu nienależnego świadczenia jest korzyść uzyskana przez accipiensa na skutek działania, przybierającego postać świadczenia solvensa. Zobowiązany do zwrotu (art. 405 k.c.) ma zwrócić uzyskany w efekcie świadczenia przedmiot, który wszedł w skład jego majątku in natura. Oznacza to, że zobowiązanie do zwrotu nienależnego świadczenia powinno dotyczyć przedmiotu świadczenia, bez jego, o ile jest to możliwe, modyfikacji. Jeżeli zatem przedmiotem świadczenia ab initio była kwota pieniężna wyrażona w walucie obcej, to przedmiotem zobowiązania do zwrotu tak skonstruowanego świadczenia jest ta sama kwota w tej samej walucie. Innymi słowy zobowiązanie dłużnika do zwrotu świadczenia, którego przedmiotem była suma w walucie obcej jest świadczeniem sumy pieniężnej wyrażonej w walucie obcej (art. 358 § 1 k.c.; tak też P. Księżak, uwaga 148 w komentarzu do art. 405 Kodeksu Cywilnego, (w:) K. Osajda [red.], system informacji prawnej Legalis; W. Machała, Bezpodstawne wzbogacenie – glosa – VI ACa 546/03, Monitor Prawniczy z 2005 r., Nr 10).

Konkludując, należy stwierdzić, że po stronie pozwanej powstał obowiązek zwrotu świadczenia nienależnego (art. 405 k.c., art. 410 k.c. – por. uchwała SN z 16 lutego 2021 r., III CZP 11/20 oraz Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2021 r. - zasada prawna - III CZP 6/21).

Nie sposób przyjąć, że w sprawie niniejszej zwrot świadczenia nie należy się kredytobiorcom z uwagi na ziszczenie się przesłanki, o której mowa w art. 411 pkt 1 k.c. Jak bowiem wynika z treści umowy, pobranie rat kredytu następowało bez odrębnej dyspozycji. Innymi słowy, pobranie raty nie wymagało jakiejkolwiek dyspozycji ze strony kredytobiorców. Pozwany nie wykazał również, aby kredytobiorcy dysponowali wiedzą, że raty kredytu są pozwanemu należne w niższych kwotach od faktycznie pobieranych. W tym stanie rzeczy nie jest możliwe przyjęcie, że strona powodowa mogła nie uiszczać wyższych rat kredytu, uznając, że nie jest zobowiązana do regulowania ich w tej wysokości. Powyższy wniosek znajduje potwierdzenie w orzecznictwie, gdzie podnosi się, że „ustabilizowana wykładnia art. 411 pkt 1 k.c. oparta jest na ścisłym rozumieniu przesłanki wiedzy spełniającego świadczenie. Musi on nie tylko spełnić świadczenie całkowicie dobrowolnie, ale również z pozytywną wiedza i świadomością, że nie jest do tego świadczenia zobowiązany. Nie wystarczy więc, aby miał w tym względzie wątpliwości lub podejrzenia, że - być może - świadczy nienależnie w całości lub w części (por. np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 1997 r., sygn. akt III CKN 236/97, z dnia 10 czerwca 2003 r., I CKN 390/01, z dnia 24 listopada 2011 r., I CSK 69/11). W ocenie Sądu w niniejszej sprawie należy wyciągnąć tożsame wnioski.

Nie sposób również uznać, aby zwrot świadczenia nie należał się kredytobiorcom z uwagi na ziszczenie się przesłanki, o której mowa w art. 409 k.c. Brak jest jakiegokolwiek dowodu na okoliczność, że pozwany uzyskaną korzyść zużył lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, zważywszy że raty kredytu były pobierane przez pozwanego z rachunku kredytobiorców w oparciu o nieodwołalne upoważnienie udzielone przez powodów w umowie kredytu.

Zatem pobranie przez pozwanego na podstawie nieważnej umowy kredytu jakichkolwiek świadczeń, powodowało powstanie po jego stronie świadczenia nienależnego, które obowiązany był zwrócić na podstawie art. 405 k.c. w zw. z art. 410 k.c. Obowiązek zwrotu świadczenia nienależnego stanowi również praktyczną realizację art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13, jak bowiem wyjaśnił Trybunał Sprawiedliwości, „obowiązek wyłączenia przez sąd krajowy nieuczciwego warunku umownego nakazującego zapłatę kwot, które okazują się nienależne, wiąże się co do zasady z odpowiednim skutkiem restytucyjnym dotyczącym tych kwot. W istocie bowiem brak takiego skutku restytucyjnego jest w stanie podważyć skutek zniechęcający, jaki art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 w związku z art. 7 ust. 1 tej dyrektywy zamierzał powiązać ze stwierdzeniem nieuczciwego charakteru warunków znajdujących się w umowach zawieranych z konsumentami przez przedsiębiorcę. W konsekwencji, o ile do państw członkowskich należy określenie za pomocą prawa krajowego warunków, w ramach których następuje stwierdzenie nieuczciwego charakteru warunku znajdującego się w umowie i w ramach których występują konkretne skutki tego stwierdzenia, o tyle jednak takie stwierdzenie powinno umożliwić przywrócenie sytuacji prawnej i faktycznej, w jakiej konsument znajdowałby się w braku takiego nieuczciwego warunku, uzasadniając w szczególności prawo do zwrotu nienależnie nabytych ze szkodą dla konsumenta korzyści przez przedsiębiorcę w oparciu o wspomniany nieuczciwy warunek.” (pkt 62, 63 i 66 wyroku z dnia 21 grudnia 2016 r., C-154/15, C-307/15, C-308/15, (...) i (...), pkt 34 wyroku 31 maja 2018 r., C-483/16, (...); pkt 41 wyroku z dnia 14 marca 2019 r., C-118/17, (...)).

Powodowie w okresie od grudnia 2019 r. do lutego 2022 r. tytułem rat kredytu uiścili na rzecz pozwanego kwotę 6 595,09 CHF i w konsekwencji uznania umowy za nieważną, pozwany ma obowiązek powodom tę kwotę zwrócić, o czym Sąd orzekł w punkcie 1 wyroku.

Powodom należą się również odsetki ustawowe za opóźnienie od powyższej należności, z tytułu opóźnienia w jej zapłacie przez pozwanego. Stosownie do art. 481 § 1 i 2 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności, a jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie. Termin zapłaty wskazanej sumy nie był oznaczony, ani nie wynikał z właściwości zobowiązania, zatem świadczenie to powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu pozwanego do zapłaty (art. 455 k.c.). W przedmiotowej sprawie W niniejszej sprawie pismem z dnia 14 marca 2022 r. powodowie wystosowali do (...) wezwanie do zapłaty, natomiast pismem z dnia 11 maja 2022 r. pozwany odmówił zwrotu dochodzonych kwot, zatem już wtedy wiedział o roszczeniach powodów. W związku z powyższym odsetki ustawowe zasądzono od dnia wniesienia pozwu, tj. od dnia 16 sierpnia 2022 r.

W punkcie 2 wyroku orzeczono w przedmiocie zwrotu kosztów procesu na zasadzie art. 98 k.p.c.