Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLIEJ POLSKIEJ

Dnia 12 grudnia 2014 r.

Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący : SSR Joanna Dalba

Protokolant: Anna Szwed

po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2014 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa B. M.

przeciwko Skarbowi Państwa – (...)

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  odstępuje od obciążania powódki B. M. kosztami procesu;

3.  przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie adwokatowi M. P.kwotę 2.400,- zł (dwa tysiące czterysta złotych) podwyższoną o należny podatek od towarów i usług VAT tytułem udzielenia powódce B. M.nieopłaconej pomocy prawnej z urzędu.

Sygn. akt I C 1020/13

UZASADNIENIE

W dniu 25 lutego 2013 roku podczas rozprawy toczącej się przez Sądem Okręgowym w Warszawie w sprawie sygn. akt XXV C 122/12 z powództwa B. M., M. B., E. K., B. S. (1)przeciwko Powiatowi (...) o zapłatę, pełnomocnik powódki B. M.oświadczył, iż rozszerza żądanie pozwu o kwotę 8.338,10 zł. tytułem skapitalizowanych odsetek od kwoty 46.180,32 zł. liczonych za okres od dnia 22 stycznia 2009 roku do dnia 25 lutego 2013 roku. Pełnomocnik wniósł o zasądzenie w/w kwot także od Skarbu Państwa – Wojewody (...), wnosząc o dopuszczenie do udziału w sprawie tak określonego podmiotu. W związku z powyższym Sąd Okręgowy w Warszawie wydał postanowienie na mocy, którego wyłączył do odrębnego rozpoznania roszczenie skierowane przez powódkę B. M.przeciwko Skarbowi Państwa – Wojewodzie (...)/ k. 2-4 – protokół rozprawy Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 25 lutego 2013 roku, sporządzony w sprawie sygn. akt XXV C 122/12/.

W odpowiedzi na pozew pozwany Skarb Państwa – Wojewoda (...) wniósł o oddalenie powództwa, podnosząc zarzut przedawnienia oraz wniósł zasądzenie kosztów procesu / k. 361-362v./.

Na rozprawie w dniu 14 lutego 2014 roku pełnomocnik powódki sprecyzował, iż w niniejszej sprawie powódka dochodzi kwoty 46.180,32 zł. tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, tj. działki nr ewid. (...) przy ul. (...)w L.z okres od dnia 1 stycznia 1991 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku / k. 427/.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Nieruchomość gruntowa położona w L.przy ul. (...)o pow. 600 m ², stanowiąca działkę ewidencyjną nr (...)z obrębu (...)począwszy od 1991 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku stanowiła przedmiot własności małżonków B. M.i M. M.(okoliczność bezsporna; zawiadomienie z Państwowego Biura Notarialnego w N.z dnia 11 stycznia 1991 roku – k. 43 akt SO w Warszawie sygn. XXV C 566/05; pismo z Urzędu Miejskiego w L.z dnia 6 lipca 1998 roku – k. 45 akt sygn. XXV C 566/05; odpis księgi wieczystej KW Nr (...)/dawniej (...)- k. 47 akt sygn. XXV C 566/05; pismo z Urzędu Miejskiego w L.z dnia 14 grudnia 1998 roku – k. 107 akt sygn. XXV C 566/05; decyzja Wojewody (...)nr (...)z dnia 13 sierpnia 2002 roku – k. 378-380 akt sygn. XXV C 566/05; wypis z rejestru gruntów – k. 697 akt sygn. XXV C 566/05).

Nieruchomość ta stanowiła fragment drogi wojewódzkiej i do dnia 31 grudnia 1998 roku pozostawała w zarządzie Wojewódzkiej Dyrekcji Dróg Miejskich w N., której organem założycielskim był Wojewoda (...) / k. 549 - akt sygn. XXV C 566/05 – informacja wynikająca z pisma Urzędu Miejskiego w L. z dnia 10 lipca 2001 roku; k. 757-759 akt sygn. XXV C 566/05 – uchwały Rady Powiatu w L. z dnia 21 września 2000 r., Rady Miejskiej w L. z dnia 18 października 2000 r. /.

M. M. zmarł w dniu 12 marca 2008 roku / odpis skrócony aktu zgonu – k. 1005 akt sygn. XXV C 566/05/.

Postanowieniem z dnia 26 czerwca 2008 roku wydanym w sprawie I Ns 330/08 Sąd Rejonowy w Legionowie stwierdził, iż spadek po M. M. nabyli na podstawie ustawy: żona B. M., córka M. B., Córka E. K. oraz córka B. S. (1) w częściach równych po ¼ części spadku każda z nich / k. 459 – postanowienie/.

Decyzją nr (...) z dnia 10 grudnia 2008 roku Wojewoda (...) stwierdził nabycie własności przez Powiat (...) przedmiotowej nieruchomości, tj. nieruchomości zajętej pod część ulicy (...) w L., oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka ewidencyjna nr (...) w obrębie ewidencyjnym 35, o powierzchni 600 m ², stanowiącej część gruntów uregulowanych w księdze wieczystej KW nr (...) ( dawniej KW nr (...)) z dniem 1 stycznia 1999 roku / k. 460 – decyzja; zawiadomienie o dokonaniu wpisu w księdze wieczystej KW nr (...) – k. 1054-1056v akt sygn. XXV C 566/05/.

Decyzją Starosty (...) Nr (...) z dnia 27 kwietnia 2009 roku ustalono odszkodowanie za grunt położony w L., oznaczony jako działka ewidencyjna o nr (...) z obrębu ewid. 35, o pow. 600 m ², zajęty pod drogę publiczną (powiatową) ul. (...) na kwotę 287.544 zł.; przyznano to odszkodowanie na rzecz: B. M. w wysokości 5/8 ustalonej kwoty, M. B. w wysokości 1/8 ustalonej kwoty, E. K. w wysokości 1/8 ustalonej kwoty, B. S. (2) w wysokości 1/8 ustalonej kwoty; wypłaty odszkodowania miał dokonać Starosta (...) reprezentujący Skarb Państwa jednorazowo w terminie 14 dni od dnia, w którym niniejsza decyzja stała się ostateczna / k. 1057-1060 akt sygn. XXV C 566/05 – decyzja/.

Postanowieniem z dnia 29 kwietnia 2010 r. w sprawie XXV C 566/05 Sąd Okręgowy w Warszawie umorzył postępowanie. Postępowanie to zostało wszczęte z powództwa B. M. i M. M., w miejsce którego jako następcy wstąpiły: M. B., E. K. i B. S. (1) przeciwko Gminie L. w L., Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Starostę Powiatu (...), zaś przedmiotem roszczenia powodów było: wydanie nieruchomości lub ich wykupienie, ewentualnie zamianę nieruchomości na inny grunt o tej samej wartości, o odszkodowanie z tytułu start za nielegalne wybudowanie wodociągu oraz odszkodowanie z tytułu dochodzenia swoich praw przed urzędami i sądami. Z uzasadnienia roszczenia wynikało, że powódka cofnęła powództwo (wszystkie roszczenia) wobec pozwanych wskazując, że wszystkie roszczenia określone w pozwie zostały określone przez Gminę w ugodzie pozasądowej. /postanowienie – k. 1107-1108 akt XXV C 566/05 Sądu Okręgowego w Warszawie/.

Wyrokiem z dnia 25 lutego 2013 roku wydanym w sprawie sygn. akt XXV C 122/12 Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie z powództwa B. M., M. B., E. K. i B. S. (1) przeciwko pozwanemu Powiatowi (...) o zapłatę orzekł o oddaleniu powództwa / k. 475-481 – wyrok wraz z uzasadnieniem /.

Wyrokiem z dnia 20 lutego 2014 roku Sąd Apelacyjny w Warszawie w sprawie sygn. akt VI ACa 870/13 oddalił apelacje powódek od powyższego wyroku / k. 483-494 – wyrok wraz z uzasadnieniem/.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wszechstronnej analizy akt sprawy, na które złożyły się dokumenty zgromadzone w aktach sprawy, w tym te wskazane i opisane w treści, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron i co do autentyczności których Sąd nie miał żadnych wątpliwości.

Sąd oddalił wnioski dowodowe powódki o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości oraz przesłuchania powódki, uznając je za zbędne do rozstrzygnięcia niniejszego sporu w kontekście skutecznie podniesionego zarzutu przedawnienia.

Zebrane dowody stanowiły wystarczającą podstawę do wydania rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

W toku niniejszego postępowania powódka B. M. dochodziła wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości wskazanej powyżej, tj. działki ewidencyjnej o nr (...) z obrębu ewid. 35, o pow. 600 m ², zajętej pod drogę publiczną ( powiatową) ul. (...), w okresie od dnia 1 stycznia 1991 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku. Przedmiotowe powództwo zostało wytoczone w dniu 25 lutego 2013 roku, zaś pozwany w odpowiedzi na pozew podniósł zarzut przedawnienia zgłoszonego roszczenia, który podlegał rozpoznaniu i ocenie przez Sąd orzekający.

Zgodnie z przepisem art. 224 k.c. samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne ( § 1). Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył ( § 2). Z kolei w myśl przepisu art. 225 zd. 1 k.c. obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy.

Sąd Najwyższy uznał w wyroku z 11 lutego 1998 r., III CKN 354/97 (LexPolonica nr 1820264), że właściciel może dochodzić od posiadacza działki gruntu stanowiącej jego własność tzw. roszczeń uzupełniających, o których mowa w art. 224-225, także wówczas, gdy nie żąda jednocześnie wydania tej działki, ale jej „wykupu" na podstawie art. 231 § 2 k.c. Dobrą wiarę samoistnego posiadacza rzeczy można scharakteryzować od strony negatywnej przez określenie, że posiadaczem w złej wierze jest ten, kto wie albo wiedzieć powinien na podstawie towarzyszących okoliczności, że nie przysługuje mu prawo własności. Z określenia tego wynika przeciwieństwo, a mianowicie, że dobra wiara jest usprawiedliwionym w danych okolicznościach błędnym przeświadczeniem posiadacza, że przysługuje mu prawo własności konkretnej rzeczy. Tak więc w dobrej wierze jest samoistny posiadacz, który uważa się za właściciela, nie wiedząc o tym, że umowa, na podstawie której miało nastąpić przeniesienie własności, jest nieważna.

Wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy bez tytułu prawnego nie jest świadczeniem okresowym, stanowi jednorazową należność za cały okres korzystania z rzeczy nieopartego na tytule prawnym (por. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 24 października 1972 r., III CZP 70/72, OSNCP 1973, Nr 6, poz. 12; z dnia 18 kwietnia 1974 r., III CZP 20/74, OSNCP 1974, Nr 12, poz. 208; wyrok z dnia 4 grudnia 1980 r., II CR 501/80, OSNCP 1981, nr 19, nr 191). Roszczenie właściciela przeciwko posiadaczowi zależnemu w złej wierze może być dochodzone odrębnie, niezależnie od roszczenia windykacyjnego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2006 r., II CSK 139/05, niepubl.). Jego związek z tym roszczeniem wyraża się w tym, że jest ono uwarunkowane ziszczeniem się przesłanek uzasadniających żądanie wydania rzeczy. Roszczenia określone w art. 224 § 2 i art. 225 oraz art. 230 k.c. mogą być dochodzone po wygaśnięciu stosunku prawnego, który był podstawą posiadania rzeczy, a w innych przypadkach od dnia, w którym uprawniony mógł domagać się zaspokojenia. Zgodnie z art. 118 k.c., przedawnienie tych roszczeń następuje w terminie 10 lat, a jeśli były związane z prowadzeniem działalności gospodarczej w terminie trzech lat, nie później jednak niż z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy. Istota art. 229 k.c. polega na tym, że przewidziany w nim termin odnosi się do roszczeń nieprzedawnionych i skraca termin ich dochodzenia. Właściciel może zatem dochodzić roszczeń, które nie przedawniły się według ogólnych terminów z art. 118 k.c., z tym, że po zwrocie rzeczy, tylko do upływu roku od tej daty (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 24 października 1972 r., III CZP 70/72; wyroki: z dnia 3 grudnia 2004 r., IV CK 613/03; z dnia 22 września 2005 r., IV CK 105/05; z dnia 24 lutego 2006 r., III CSK 139/05, niepublikowane) / wyrok SN z dnia 6 czerwca 2014 roku, sygn. akt III CSK 235/13, opubl. Lex nr 1498631/.

Ponadto jak to wyjaśnił Sąd Najwyższy roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy ma charakter obligacyjny i gdy powstanie, uzyskuje byt samodzielny, niezależnie od roszczeń chroniących własność (art. 222 § 1 i 2 k.c.); może być samodzielnie dochodzone niezależnie od roszczenia windykacyjnego albo negatoryjnego i jest samodzielnym przedmiotem obrotu. Utrata własności rzeczy nie powoduje utraty możliwości żądania wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy w okresie, w którym właścicielowi prawo to przysługiwało / uchwała SN z dnia 24 lipca 2013 roku, sygn. akt III CZP 36/13 LEX nr 1350223/.

Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy stwierdzić należy, iż bezsprzecznie powódce przysługiwało wraz z jej mężem M. M. prawo własności przedmiotowej działki w okresie od dnia 1 grudnia 1991 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku, bowiem dopiero z dniem 1 stycznia 1999 roku nieruchomość ta została nabyta przez Powiat (...) na mocy decyzji Wojewody (...).

W tej sytuacji powódka winna wytoczyć powództwo o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości najpóźniej do dnia 31 grudnia 2008 roku, a uczyniła to dopiero w dniu 25 lutego 2013 roku, a więc po upływie terminu przedawnienia.

Dokonując oceny zarzutu przedawnienia Sąd miał na względzie, iż w dniu 3 lutego 2004 roku w sprawie toczącej się przed Sądem Okręgowym w Warszawie sygn. akt XXV C 566/05 ( poprzednia sygn. akt IV C 2831/02 – k. 566 notatka urzędowa) postanowiono na podstawie art. 194 § 3 kpc o wezwaniu do udziału w sprawie Skarbu Państwa – Starosty Powiatu (...) / k. 426 – postanowienie/ oraz to, że następnie pismem z dnia 11 marca 2010 roku B. M. cofnęła wszystkie roszczenia przeciwko Powiatowi (...) reprezentującego Skarb Państwa / k. 1007-1008 akt XXV C 566/05 i k. 572-575 – pismo powódki z dnia 11 marca 2010 roku; k. 1094 akt XXV C 566/05 i k. 576 – pismo Skarbu Państwa – Starosty (...) z dnia 8 kwietnia 2010 roku wyrażające zgodę na cofnięcie powództwa/. Dodać należy, iż Sąd Okręgowy w Warszawie postanowieniem z dnia 29 kwietnia 2010 roku umorzył w całości postępowanie w sprawie wobec cofnięcia pozwu zarówno wobec Gminy L. jak i Skarbu Państwa – Starosty (...) / k. 1107 akt XXV C 566/05 i k. 577 – postanowienie/, natomiast powódka B. M. wniosła zażalenie na powyższe postanowienie wskazując, iż cofnięcie powództwa dotyczyło jedynie zakresu odnoszącego się do działki (...) przy ul. (...), ponieważ wypłacono za nią odszkodowanie, a więc de facto powódka nie kwestionowała umorzenia postępowania wobec Skarbu Państwa – Starosty (...), który wydał decyzję o przyznaniu odszkodowania, które wypłacić miał Skarb Państwa / k. 1114-1119 akt XXV C 566/05 i k. 579-586 – zażalenie/.

Pozew cofnięty nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa ( art. 203 § 2 zd. 1 kpc), a zatem nie doszło do przerwania biegu terminu przedawnienia ( art. 123 § 1 pkt 1 k.c.) poprzez wcześniejsze wytoczenie powództwa przeciwko Skarbowi Państwa, które następnie zostało skutecznie cofnięte. Jak wyjaśnił to Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 13 kwietnia 1988 roku, sygn. akt III CZP 24/88, opubl. OSNC 1989/9/138, aby jednak cofnięcie to było skuteczne, powinny być zachowane wymagania przewidziane w omawianym artykule, a przede wszystkim zgoda pozwanego w warunkach określonych w art. 203 § 1 k.p.c. i kontrola dokonanego cofnięcia przez sąd (art. 203 § 4 k.p.c.), które może doprowadzić do uznania dokonanego cofnięcia za niedopuszczalne i rozpoznania cofnięcia żądania. Natomiast pozytywne ustosunkowanie się cofnięcia żądania znajduje wyraz w umorzeniu postępowania na podstawie art. 355 k.p.c. Umorzenie postępowania oznacza, że sąd zaakceptował dokonane przez stronę powodową cofnięcie pozwu, które dopiero wtedy staje się skuteczne, a przez to przerwa biegu przedawnienia co do zgłoszonego roszczenia zostaje zniweczona.

Odnośnie twierdzenia pełnomocnika powódki jakoby podniesienie przez pozwanego zarzutu przedawnienia było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, stwierdzić należało, że było ono nieuzasadnione.

Wykonywaniu praw podmiotowych powinno towarzyszyć założenie, że uprawniony czyni z nich użytek zgodny z zasadami współżycia społecznego i społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa; w konsekwencji – jako generalną zasadę należy przyjąć, że wykonywanie uprawnień płynących z każdego prawa podmiotowego podlega przewidzianej przez prawo ochronie. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w tezie wyroku z dnia 22 listopada 2000 r., II CKN 1354/00, LEX nr 51966: „Działanie zgodne z prawem korzysta z domniemania zgodności z zasadami współżycia społecznego, chyba że wykazane zostaną szczególne, konkretne okoliczności obalające to domniemanie" (por. też orzeczenie SN z dnia 7 grudnia 1965 r., III CR 278/65, OSN 1966, nr 7–8, poz. 130) […].Nakaz ostrożności i umiaru w stosowaniu art. 5 jest najbardziej uniwersalną wskazówką, adresowaną do organów stosujących prawo (por. np. Z. Radwański, Prawo cywilne..., s. 109; A. Wolter, J. Ignatowicz. K. Stefaniuk, Prawo cywilne..., s. 140). Jak podkreśla Sąd Najwyższy, „istotą prawa cywilnego jest strzeżenie praw podmiotowych, a zatem wszelkie rozstrzygnięcia prowadzące do redukcji bądź unicestwienia tych praw wymagają z jednej strony ostrożności, a z drugiej bardzo wnikliwego rozważenia wszystkich aspektów rozpoznawanego wypadku" (wyrok SN z dnia 22 listopada 1994 r., II CRN 127/94, LEX nr 82293; por. też wyroki SN z dnia 9 grudnia 2009 r., IV CSK 290/09, LEX nr 560607 i z dnia 25 sierpnia 2011 r., II CSK 640/10, LEX nr 964496) / M. Pyziak-Szafnicka w: Komentarz do art. 5 Kodeksu cywilnego, opubl. Lex 2014/.

Zastosowanie art. 5 k.c. obejmuje podniesienie zarzutu przedawnienia, co nie budzi wątpliwości w doktrynie i orzecznictwie. Z nowszej judykatury por. wyr. SA w Lublinie z dnia 29 marca 2006 r. (II AKa 31/06, Lex nr 179048), stwierdzający, że do terminów do zgłoszenia żądania odszkodowania i zadośćuczynienia, będących cywilnoprawnymi terminami przedawnienia, ma zastosowanie art. 5 k.c., oraz orzeczenie SN z dnia 16 lutego 2006 r. (IV CK 380/05, Lex nr 179977), stwierdzające, że powołanie się na art. 5 k.c. w związku z zarzutem przedawnienia może mieć miejsce tylko w wypadkach wyjątkowych, niemniej wyjątkowość ta może być związana z przyczynami dotyczącymi osoby dochodzącej roszczenia, a w wyr. z dnia 17 listopada 2010 r. (I CSK 57/10, Lex nr 688661) SN wskazał, że "nie jest konieczne, aby przyczyny powodujące opóźnienie leżały wyłącznie lub przynajmniej częściowo po stronie dłużnika, gdyż nieuwzględnienie zarzutu przedawnienia mogą usprawiedliwiać także okoliczności dotyczące wyłącznie wierzyciela". Z kolei w wyr. z dnia 25 listopada 2010 r. (III CSK 16/10, OSNC 2011, nr C, poz. 51, OSP 2011, z. 11, poz. 111) SN wskazał, że: "Podniesienie zarzutu przedawnienia może być uznane za nadużycie prawa także w razie opóźnienia w dochodzeniu roszczenia spowodowanego przyczynami niezależnymi od obu stron". Natomiast w wyr. SN z dnia 18 lutego 2011 r. (I CSK 341/10, Lex nr 738382) zaakceptowano zasadność powołania art. 5 k.c. przez wierzyciela, który "nie miał realnej możliwości (prawnej lub faktycznej) wniesienia powództwa w okresie biegu terminu przedawnienia". Niewystarczające pouczenie strony działającej bez profesjonalnego pełnomocnika stanowi, zdaniem SN, podstawę do zastosowania art. 5 k.c. dla nieuwzględnienia zarzutu przedawnienia (tak wyr. SN z dnia 10 listopada 2010 r., II CSK 201/10, Lex nr 737259) / T. Sokołowski w: Komentarz do art. 5 Kodeksu cywilnego, opubl. WKP 2012/ .

Powódka korzystała z pomocy profesjonalnego pełnomocnika zarówno w sprawie niniejszej, jaki i w sprawie o sygn. akt XXV C 122/12 ( poprzednia sygn. akt XXV C 981/06). Nadto powódka mogła w zakresie sprawy XXV C 566/05 Sądu Okręgowego w Warszawie zasięgnąć porady prawnej. Z powyższego wynika zatem, iż powódka mogła dużo wcześniej, tj. przed upływem terminu przedawnienia roszczenia, wytoczyć powództwo przeciwko Skarbowi Państwa bądź też nie cofać powództwa w sprawie o sygn. akt XXV C 566/05 lecz je rozszerzyć o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

Na marginesie rozważań dodać należy, iż Sąd Okręgowy wyłączył do odrębnego rozpoznania jedynie powództwo B. M. przeciwko Skarbowi Państwa – Wojewodzie (...). Sąd orzekający nie był zatem władny rozpoznać wyłączonego w określonym zakresie powództwa również na rzecz pozostałych powódek ze sprawy o sygn. akt XXV C 122/12, tj. M. B., E. K. i B. S. (1) z uwagi na to, że w sprawie nie zachodziło współuczestnictwo konieczne ze względu na podzielny charakter dochodzonego roszczenia pieniężnego ( art. 195 § 1 kpc), a także na brak stosownego wniosku ze strony powódki, który wskazywałby na brak jej legitymacji procesowej czynnej (art. 196 kpc). Przepis artykułu 195 kpc znajduje zastosowanie wówczas, jeżeli okaże się, że po stronie powodowej lub pozwanej zachodzi potrzeba uzupełnienia legitymacji procesowej przysługującej łącznie kilku podmiotom. Uzupełnienie to pozwala na objęcie - w drodze przekształcenia - postępowaniem wszystkich współuczestników koniecznych w sytuacji, gdy w sprawie występuje współuczestnictwo konieczne, a nie zostały pozwane wszystkie podmioty łącznie legitymowane. Zastosowanie tego przepisu usuwa niekorzystne skutki procesowe w wypadku, gdy powód w pozwie wskazał nie wszystkie osoby, przeciwko którym sprawa może toczyć się łącznie. Pozwala także na uzupełnienie strony powodowej w stosunku do postulowanej przez powoda. Ustalenie, czy uczestnictwo innych podmiotów jest uczestnictwem koniecznym, należy do sądu, którego aktywną rolę zakłada art. 195 i potwierdza § 112 ust. 1 r.u.s.p. Badanie istnienia lub braku pełnej legitymacji strony w procesie sąd podejmuje z urzędu, co nie wyklucza inicjatywy każdej ze stron, w myśl ogólnej zasady, że w każdym wypadku, w którym działa sąd z urzędu, dopuszczalny jest wniosek uprawnionych podmiotów procesowych (zob. H. Pietrzkowski, Przekształcenia..., s. 19 i postanowienie SN z dnia 19 września 1974 r., II CZ 172/74, OSNCP 1975, nr 12, poz. 173). Wniosek ten nie jest dla sądu wiążący […]. Z kolei sformułowanie art. 196 § 1 stanowiące, że jeżeli okaże się, iż powództwo zostało wniesione nie przez osobę, która powinna występować w sprawie w charakterze powoda dotyczy stwierdzenia całkowitego braku legitymacji procesowej powoda […]. Zgodnie z zasadą rozporządzalności środkami procesowymi ochrony prawnej ustawa pozostawia inicjatywę zgłoszenia wniosku przewidzianego w art. 196 wyłącznie powodowi. Zasadnie w najnowszym piśmiennictwie i w zasadzie zgodnie przyjmuje się, że złożenie tego wniosku odbywa się w płaszczyźnie czynnej legitymacji procesowej dotychczasowego powoda / T. Żyznowski w: Komentarzu do art. 195 i 196 kpc, opubl. Lex 2013/.

W zakresie roszczenia o odsetki należy wskazać, że również uległo ono przedawnieniu. Zgodnie bowiem z Uchwałą Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 26 stycznia 2005 r. III CZP 42/04 - Ustanowiony w art. 118 k.c. termin przedawnienia roszczeń o świadczenia okresowe stosuje się do roszczeń o odsetki za opóźnienie także wtedy, gdy roszczenie główne ulega przedawnieniu w terminie określonym w art. 554 k.c. Roszczenie o odsetki za opóźnienie przedawnia się jednak najpóźniej z chwilą przedawnienia się roszczenia głównego.

Mając na względzie dotychczasowe rozważania Sąd doszedł do przekonania o bezzasadności dochodzonego roszczenia i na zasadzie przepisu art. 118 k.c. orzekł o oddaleniu go w całości. (por. pkt. 1 wyroku)

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie 2 wyroku na zasadzie przepisu art. 102 kpc uznając, iż powódka B. M. prowadziła proces w sposób lojalny, będąc przeświadczoną o jego zasadności oraz z uwagi na jej trudną sytuację finansową i zdrowotną, co przesądziło o zaistnieniu szczególnego wypadku, który w świetle zasad współżycia społecznego uzasadniał odstąpienie od obciążania jej kosztami procesu. Przepis art. 102 k.p.c. pozostawia sądowi orzekającemu swobodę oceny, czy fakty związane z przebiegiem procesu, jak i dotyczące sytuacji życiowej strony, stanowią podstawę do nieobciążania jej kosztami procesu. Do kręgu "wypadków szczególnie uzasadnionych" należą zarówno okoliczności związane z samym przebiegiem procesu, jak i leżące na zewnątrz. Do pierwszych zaliczane są sytuacje wynikające z charakteru żądania poddanego rozstrzygnięciu, jego znaczenia dla strony, subiektywne przekonanie strony o zasadności roszczeń, przedawnienie, prekluzja. Drugie natomiast wyznacza sytuacja majątkowa i życiowa strony, z tym zastrzeżeniem, że niewystarczające jest powoływanie się jedynie na trudną sytuację majątkową, nawet jeśli była podstawą zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia pełnomocnika z urzędu. Całokształt okoliczności, które mogłyby uzasadniać zastosowanie tego wyjątku, powinien być oceniony z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego / wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 27 listopada 2013 roku, sygn. akt I ACa 725/13, opubl. Lex nr 1409197.

W pkt. 3 wyroku, tj. o wynagrodzeniu profesjonalnego pełnomocnika ustanowionego z urzędu Sąd orzekł na podstawie przepisów art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 roku Prawo o adwokaturze ( Dz. U. z 2014 roku, poz. 635 j.t.) w zw. z § 2 ust. 3 i § 6 ust. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 461).

Mając na względzie powyższe Sąd orzekł, jak w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

(...)

Dnia 14.01.2015 r.