Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 czerwca 2022 roku

Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Michał Maj

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 24 czerwca 2022 roku w Warszawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W.

przeciwko Bankowi (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

1. zasądza od pozwanego Banku (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W. kwotę 13.290,39 zł (trzynaście tysięcy dwieście dziewięćdziesiąt złotych 39/100) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 24 września 2021 roku do dnia zapłaty,

2. zasądza tytułem zwrotu kosztów procesu od pozwanego Banku (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W. kwotę 4.367 zł (cztery tysiące trzysta sześćdziesiąt siedem złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 472/22

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 3 listopada 2021 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W. wniosła o zasądzenie od pozwanego Banku (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwoty 13.290,39 złotych tytułem zwrotu kosztów pożyczki gotówkowej z dnia 7 listopada 2019 roku wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od powyższej kwoty od dnia 24 września 2021 roku do dnia zapłaty, a także o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

Pozwany Bank (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

W dniu 7 listopada 2019 roku P. J. zawarł z Bankiem (...) S.A. z siedzibą w W. umowę pożyczki gotówkowej.

Całkowita kwota pożyczki ustalona została przez strony na kwotę 110.000 złotych (§ 2 ust. 2 umowy).

Oprocentowanie pożyczki było zmienne i wynosiło w pierwszym okresie odsetkowym 6,46 % w stosunku rocznym i stanowiło sumę wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M (lub stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego powiększonej o 0,2 punkty procentowe w przypadku opisanym w ust. 56), obowiązującego w banku w pierwszym okresie odsetkowym oraz stałej marży banku w wysokości 4,75 % punktów procentowych z zastrzeżeniem § 3 ust. 4. Wskaźnik referencyjny WIBOR zdefiniowany został jako stopa oprocentowania kredytów w złotówkach polskich na rynku międzybankowym. Zasady określania i zmiany wskaźnika referencyjnego zostały określone WIBOR obowiązującego w banku zostały określone w § 3 umowy (§ 2 ust. 5).

Rzeczywista roczna stopa oprocentowania (RRSO) wynosiła 9,31 %. Do wyliczenia RRSO i całkowitej kwoty do zapłaty przyjęto następujące założenia:

1)  oprocentowanie pożyczki wskazane § 2 ust. 5, nie ulega zmianie w całym okresie kredytowania;

2)  umowa będzie obowiązywać przez czas, na który została zawarta, a że bank
i pożyczkobiorca wypełnią zobowiązania z niej wynikające terminowo;

3)  data płatności pierwszej raty przypada miesiąc po wypłacie pożyczki;

4)  kwoty wypłacone i spłacane przez strony umowy o pożyczkę nie muszą być równe ani nie muszą być płacone w równych odstępach czasu;

5)  datą początkową będzie data pierwszej wypłaty pożyczki;

6)  odstępy czasu między datami używanymi w obliczeniach wyrażone będą w latach lub ułamkach roku, przy czym rok liczy 365 dni, a w przypadku lat przestępnych 366 dni, 52 tygodnie lub dwanaście równych miesięcy. Przyjmuje się, że równy miesiąc ma 30,41666 dni. Wynik obliczeń podaje się z dokładnością do co najmniej jednego miejsca po przecinku, przy czym jeżeli cyfra występująca po wybranym przez obliczającego miejscu po przecinku jest mniejsza niż 5, cyfrę tę pomija się, gdy zaś większa albo równa 5, cyfrę poprzedzającą zwiększa się o 1 (§ 2 ust. 6).

Strony ustaliły, iż w związku z udzieleniem pożyczki bank będzie naliczał i pobierał prowizję w wysokości 9.900 zł. Prowizja była kredytowana przez bank i wchodziła w skład wypłaconej kwoty pożyczki oraz całkowitego kosztu pożyczki (§ 2 ust.7).

Wypłacona kwota pożyczki wynosiła 119.900 zł i stanowiła sumę wszystkich środków pieniężnych wypłaconych na podstawie umowy, razem z kredytowanymi
kosztami pożyczki, to jest prowizją oraz składką za ubezpieczenie (§ 2 ust. 8).

Termin spłaty pierwszej raty pożyczki określony został na dzień 15 grudnia 2019 roku (§ 2 ust. 11).

Umowa obowiązywać miała od 7 listopada 2019 roku tj. od daty podpisania do 15 listopada 2029 roku tj. daty spłaty ostatniej raty, z zastrzeżeniem, że wpływ do banku wszystkich należności wynikających z umowy stanowić miał skuteczne zwolnienie pożyczkobiorcy z obowiązków i zobowiązań wynikających z umowy (§ 2 ust. 16).

Bank naliczał odsetki od wypłaconej kwoty pożyczki metodą malejącego kapitału, tj. od kapitału pozostałego do spłaty, zgodnie ze stanem aktualnego zadłużenia z tytułu pożyczki (§ 3 ust. 1).

Wskaźnikiem referencyjnym WIBOR 3M obowiązującym w banku w pierwszym okresie odsetkowym była stawka ogłoszona dwa dni robocze przed dniem podjęcia decyzji kredytowej. Obowiązujący w banku wskaźnik referencyjny WIBOR 3M nie mógł mieć wartości ujemnych. Jeżeli w dniu, w którym ustalany był obowiązujący w banku wskaźnik referencyjny WIBOR 3M, miał wartość ujemną, obowiązującym w Banku wskaźnikiem referencyjnym WIBOR 3M był 0%. Wskaźnik referencyjny WIBOR 3M na każdy kolejny okres odsetkowy ustalany był na dwa dni robocze przed rozpoczęciem każdego nowego okresu odsetkowego. Z zastrzeżeniem §3 ust.5, pierwszy okres odsetkowy kończył się po dwóch miesiącach licząc od terminu spłaty
pierwszej raty pożyczki, a każdy kolejny okres odsetkowy trwa trzy miesiące, aż do całkowitej spłaty pożyczki, przy czym każdy kolejny okres odsetkowy rozpoczynał się w dniu, wskazanym w umowie jako termin płatności raty pożyczki a kończył się z upływem trzech miesięcy, w dniu poprzedzającym dzień, który datą odpowiada pierwszemu dniowi okresu odsetkowego (§ 3 ust. 4).

Bank zobowiązany był do zawiadomienia pożyczkobiorcy o wysokości oprocentowania pożyczki, wysokości rat w pierwszym okresie odsetkowym oraz w każdym następnym okresie odsetkowym, w przypadku zmiany tych wartości. Zawiadomienie miało nastąpić na piśmie lub drogą elektroniczną (§ 3 ust. 11).

Pożyczkobiorca miał prawo do wcześniejszej spłaty części lub całości pożyczki. Dokonanie przedterminowej spłaty całości pożyczki nie wymagało kontaktu z bankiem i podpisania aneksu do umowy (§ 3 ust. 24).

W przypadku wcześniejszej spłaty pożyczki, pożyczkobiorca nie jest zobowiązany do zapłaty odsetek od kwoty wcześniej spłaconej za okres pozostały do końca trwania umowy (§ 3 ust. 26).

Bank uprawniony był do zmiany opłat wskazanych w § 6 albo wprowadzenia nowych opłat w ciągu 6 miesięcy od wystąpienia którejkolwiek z niżej wymienionych okoliczności: 1) wprowadzenie nowych lub zmiana zakresu dotychczas świadczonych usług, w celu należytego wykonywania umowy, zgodnie z zasadami określonymi w umowie, przy czym zmiany opłat będą dotyczyły wyłącznie wprowadzanych lub zmienianych usług, 2) zmiana bądź wprowadzenie nowych przepisów prawa, rekomendacji, zaleceń lub wytycznych organów nadzoru odnoszących się do wykonywania umowy w zakresie opłat lub prowizji pobieranych na rzecz organów administracji państwowej, samorządowej i sądów lub w zakresie nowych czynności lub nowej formy czynności wykonywanych przez bank, 3) wzrost faktycznych kosztów ponoszonych przez bank w związku ze świadczeniem usługi na podstawie umowy lub wzrost pracochłonności takiej usługi, 4) wystąpienie inflacji (wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych) w wysokości co najmniej 2% za poprzedni miesiąc kalendarzowy, liczonej rok do roku, publikowanej przez Główny Urząd Statystyczny (§ 3 ust. 41).

Bank zobowiązany był do stosowania stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego powiększonej o 0,2 punktu procentowego zamiast wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M w przypadku: 1) gdy wskaźnik referencyjny WIBOR 3M przestanie być opracowywany lub 2) gdy wskaźnik referencyjny WIBOR 3M ulegnie istotnej zmianie, co oznacza zmianę wskaźnika referencyjnego WIBOR 3M uznaną i zakomunikowaną jako istotna przez administratora (osobę fizyczna lub prawna sprawującą kontrolę nad opracowywaniem wskaźnika referencyjnego) lub 3)zdarzenia regulacyjnego, oznaczającego sytuację, w której wskaźnik referencyjny WIBOR 3M lub jego administrator nie spełnia lub przestał spełniać wymogi wynikające z mających zastosowanie przepisów prawa (§ 3 ust. 56).

W terminie 14 dni od zawarcia umowy pożyczkobiorcy przysługiwało prawo do odstąpienia od umowy (§ 5 ust. 1).

(dowód: umowa pożyczki gotówkowej, k.12-13v)

W dniu 30 lipca 2021 roku powódka, w imieniu której działał Wiceprezes Zarządu G. G., zawarła z konsumentem umowę przelewu wierzytelności wynikających z umowy pożyczki gotówkowej z dnia 7 listopada 2019 roku, do których zaliczyć należy wszelkie wierzytelności pieniężne, zarówno obecne, jak i przyszłe, wynikające z wyżej wymienionej umowy, w szczególności: wierzytelności o zwrot wszelkich nienależnie pobranych opłat i kosztów, wierzytelności o zwrot kosztów w związku z wcześniejszą spłatą kredytu, wierzytelność mogącą wynikać z zastosowania art. 45 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim i przewidującego tzw. sankcję kredytu darmowego, wraz ze wszystkimi związanymi z tymi wierzytelnościami prawami.

(dowód: umowa cesji, k. 15, karta podpisów, k. 16, oświadczenie o zwolnieniu z tajemnicy bankowej, k. 14)

P. J. w okresie od dnia zawarcia umowy pożyczki do dnia 8 września 2021 roku uiścił wobec pozwanego kwoty: 11.983,51 zł tytułem odsetek od kapitału pożyczki wynoszącego 110.000 zł, 1.078,52 zł tytułem odsetek od prowizji wynoszącej 9.900 zł i 1.306,88 zł tytułem spłaty części powyższej prowizji.

(okoliczności bezsporne)

W dniu 13 września 2021 roku na mocy udzielonego powódce przez P. J. pełnomocnictwa, powódka przesłała pozwanemu oświadczenie o skorzystaniu przez kredytobiorcę z sankcji kredytu darmowego w trybie art. 45 w zw. z art. 30 ustawy z dnia 12 maja 2012 r. o kredycie konsumenckim wraz z wezwaniem do zapłaty wyznaczając 7-dniowy termin do zapłaty kwoty 13.290,39 złotych wynikającej z kosztów kredytu poniesionych przez kredytobiorcę w trakcie faktycznego trwania umowy kredytu. Wraz z oświadczeniem zostało przesłane zawiadomienie o zawarciu umowy cesji. Powyższe wezwanie zostało pozwanemu doręczone w dniu 15 września 2021 roku.

(dowód: oświadczenie wraz z wezwaniem do zapłaty, k. 17-19, pełnomocnictwo, k. 20, karta podpisów, k. 21, książka nadawcza k. 24, wydruk ze śledzenia przesyłek, k. 26)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie okoliczności bezspornych oraz załączonych do akt sprawy, a wymienionych wyżej dokumentów, których autentyczność nie budziła wątpliwości i nie była kwestionowana przez strony procesu. Sąd potraktował załączoną do pozwu kalkulację spłaty kapitału, odsetek i prowizji z tytułu umowy pożyczki jako rozszerzenie stanowiska powoda (k. 22-23, 90v-91), a zatem skoro twierdzenia powoda w zakresie wysokości uregulowanych przez pożyczkobiorcę kosztów umowy pożyczki nie zostały zakwestionowane przez pozwanego, to uzasadnione było potraktowanie tych okoliczności jako bezspornych (art. 230 k.p.c.), tym bardziej że metodologia wyliczeń została szczegółowo wyjaśniona przez powoda (k. 89v-90).

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo jest zasadne, chociaż nie wszystkie argumenty przytoczone przez stronę powodową zasługują na uwzględnienie.

Powód dochodził od pozwanego zapłaty kwoty 13.290,39 zł jako części roszczenia o zwrot kosztów pożyczki gotówkowej z dnia 7 listopada 2019 roku w związku ze skorzystaniem z sankcji kredytu darmowego, o której mowa w art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. 2011 Nr 126, poz. 715 z póź. zm., dalej jako „u.k.k.”), w brzmieniu na dzień zawarcia przedmiotowej umowy.

Zgodnie z art. 45 ust. 1 u.k.k. w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie.

Sankcja kredytu darmowego polega w ogólności na uprawnieniu konsumenta do spłaty kredytu bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy. Celem sankcji kredytu darmowego jest pozbawienie kredytodawcy prawa do pobierania odsetek i innych opłat określonych w umowie z tytułu udzielonego kredytu za naruszenie obowiązków informacyjnych. Ustawa wskazuje wyraźnie, że sankcja kredytu darmowego odnosi się oprócz odsetek jedynie do kosztów należnych kredytodawcy. Opłatami należnymi za udzielony kredyt są koszty wchodzące w skład całkowitego kosztu kredytu. Sankcja ta w daleko idący sposób modyfikuje treść stosunku prawnego łączącego kredytodawcę z konsumentem na niekorzyść tego pierwszego. Co do zasady zatem przepisy sankcjonujące dane postępowanie powinny być możliwie ściśle interpretowane nie pozwalając na pojawienie się obszarów niepewności prawnej. Sankcja kredytu darmowego sprowadza się do pozbawienia kredytodawcy przychodów z tytułu określonego kredytu konsumenckiego, czyli utraty zarobku planowanego w ramach danej transakcji. Jeżeli zastosowano taką sankcję, kredytobiorca pozostaje zobowiązany jedynie - z pewnymi wyjątkami - do zwrotu kredytodawcy kapitału wykorzystanego kredytu (zob. wyrok Sądu Rejonowego w Nowym Sączu z dnia 29 czerwca 2018 r., sygn. akt I C 111/18, LEX nr 2544976).

W niniejszej sprawie bezsporne było, że w dniu 7 listopada 2019 roku konsument P. J. zawarł z Bankiem (...) S.A. umowę pożyczki. Prowizja za udzielenie pożyczki wynosiła 9.900 złotych. Całkowity koszt pożyczki wynosił 56.910,20 złotych, zaś całkowita kwota do zapłaty stanowiła 166.910,20 złotych. Umowa została zawarta do dnia 15 listopada 2029 roku tj. do daty spłaty ostatniej raty.

Spór pomiędzy stronami w pierwszej kolejności dotyczył ustalenia, czy strona powodowa posiadała legitymację materialną do wystąpienia z przedmiotowym roszczeniem, czy doszło do przelewu wierzytelności. Następnie spór dotyczył także tego, czy doszło do naruszenia przepisów ustawy o kredycie konsumenckim skutkujących uprawnieniem do powoływania się na sankcję kredytu darmowego.

W pierwszej kolejności należało odnieść się do zarzutu strony pozwanej odnośnie braku legitymacji materialnej po stronie powoda. Pozwany wskazywał, iż umowa cesji zawarta przez powoda z konsumentem miała na celu obejście ustawy o kredycie konsumenckim, a nadto przedmiotowa umowa cesji w praktyce wypacza cel, jakiemu miała służyć sankcja darmowego kredytu.

Zgodnie z art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki (§ 2).

Umowa cesji wierzytelności jest umową, z mocy której wierzyciel cedent przenosi na nabywcę – cesjonariusza wierzytelność przysługującą mu wobec dłużnika. Wierzytelność przechodzi na nabywcę solo consensu – przez sam fakt zawarcia umowy. Celem i skutkiem przelewu jest natomiast przejście wierzytelności na nabywcę, który w ten sposób otrzymuje ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, wyłączając go ze stosunku zobowiązaniowego, jaki go wiązał z dłużnikiem. Jak jednak wskazuje się w orzecznictwie, warunkiem otrzymania należności przez nabywcę długu jest udowodnienie, że takie prawo przysługiwało pierwotnemu wierzycielowi (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lipca 2006 r., w sprawie V CSK 187/06, LEX nr 402304) . Każda wierzytelność cywilnoprawna jest zbywalna. Wyjątkami są wierzytelności, których zbywalność wyłączona jest ustawą, zastrzeżeniem umownym lub przeciwko ich zbywaniu przemawia właściwość zobowiązania.

Nie ulega wątpliwości, że strony łączyła umowa powierniczego przelewu wierzytelności, a jej celem było wyegzekwowanie przez stronę powodową wierzytelności, jaka przysługiwała konsumentowi wobec pozwanego banku. Przedmiotem niniejszej umowy były wszelkie wierzytelności pieniężne obecne, jak i przyszłe wynikające z umowy o kredyt konsumencki z dnia 7 listopada 2019 roku, przysługujące w stosunku do Banku (...) S.A., obejmujące w szczególności wierzytelność o zwrot wszelkich nienależnie pobranych opłat i kosztów, wierzytelności o zwrot kosztów w związku z wcześniejszą spłatą kredytu, wierzytelności mogące wynikać z zastosowania art.45 ustawy o kredycie konsumenckim przewidujące tzw. sankcję kredytu darmowego wraz z wszelkimi związanymi z tymi wierzytelnościami prawami (m.in. odsetkami za zwłokę i opóźnienie). Uprawnienie do złożenia oświadczenia w trybie art. 45 u.k.k., z uwagi na jego charakter prawnokształtujący mogło być złożone jedynie przez kredytobiorcę, jednakże zważywszy na sformułowanie przedmiotu cesji roszczenie dotyczące sankcji kredytu darmowego, aktualizujące się na skutek złożenia ww. oświadczenia, przysługuje nie kredytobiorcy lecz powodowi. Okoliczność, że w chwili cesji roszczenie o zwrot opłat wynikających z zastosowania sankcji kredytu darmowego jeszcze nie istniało, nie ma znaczenia, gdyż przelew wierzytelności przyszłych jest prawnie dopuszczalny, a pogląd ten jest ugruntowany w orzecznictwie i doktrynie (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 września 1997 roku, III CZP 45/97, OSNC 1998, nr 2, poz. 22 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2003 roku, V CKN 345/01, OSNC 2004, nr 4, poz. 65).

Podsumowując, wbrew zarzutom strony pozwanej nie było żadnych podstaw, aby stwierdzić, iż przedmiotowa umowa cesji jest nieważna, wobec czego strona powodowa posiadała legitymację materialną w niniejszej sprawie.

Kolejno należało przeanalizować twierdzenia powoda o naruszeniu ustawy o kredycie konsumenckim skutkujących powstaniem uprawnienia do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego. Jako podstawę skorzystania z sankcji kredytu darmowego strona powodowa wskazała naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k., art. 30 ust. 1 pkt 6 i 11 u.k.k., art. 30 ust. 1 pkt 10 i 16 u.u.k., art. 30 ust. 1 pkt 6 u.u.k. oraz art. 30 ust. 1 pkt 15.

Strona powodowa wskazywała w pierwszej kolejności, iż doszło do naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k. poprzez błędne wskazanie rzeczywistej stopy oprocentowania oraz całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta. W ocenie Sądu zarzut ten nie zasługiwał na aprobatę. Nie ulegało wątpliwości, iż bank w umowie pożyczki wskazał zarówno rzeczywistą roczną stopę oprocentowania, jak i całkowitą kwotę do zapłaty. Całkowita kwota pożyczki zgodnie z umową stanowiła kwotę udostępnioną kredytobiorcy bez kosztów kredytowanych. Oznacza to, że po stronie wypłaty uwzględniana była kwota pomniejszona o wartość kredytowanych kosztów, natomiast po stronie spłat uwzględniane były raty kapitałowe, raty odsetkowe oraz inne opłaty, w tym koszty kredytowane. Zatem bank nie uwzględniał w kwocie wypłaty całkowitej kwoty kredytu, a jedynie kwotę wypłacaną faktycznie konsumentowi, tj. całkowitą kwotę kredytu pomniejszoną o kredytowane koszty udzielenia kredytu.

Na gruncie niniejszej sprawy prawidłowo wskazano zarówno całkowitą kwotę pożyczki, jak i rzeczywistą roczną stopę oprocentowania. Mianowicie kredytodawca podając całkowitą kwotę pożyczki nie uwzględnił w niej kosztów pożyczki, które konsument musiał ponieść, tj., prowizji w wysokości 9.900 złotych.

Jest to o tyle istotne, że wliczanie kredytowanej prowizji do całkowitej kwoty kredytu byłoby niedopuszczalne. W orzecznictwie Prezesa UOKiK jednoznacznie przyjęto, że całkowita kwota kredytu (w rozumieniu art. 5 pkt 7 u.k.k. nie obejmuje kosztów, które mają być pokryte z kapitału kredytu. Wniosek taki wynika z porównania art. 5 pkt 6 oraz art. 5 pkt 7. Pozwala to na uniknięcie dwukrotnego uwzględniania kosztów w całkowitej kwocie do zapłaty przez konsumenta (decyzja Prezesa UOKiK nr (...) z 10.05.2013 r.; decyzja Prezesa UOKiK nr (...) z 21.06.2013 r.; decyzja Prezesa UOKiK nr (...) z 9.10.2013 r.; decyzja Prezesa UOKiK nr (...) z 30.12.2015 r.; decyzja Prezesa UOKiK nr (...) z 8.08.2016 r.; wyrok (...) z 6.05.2015 r., XVII AmA 5/14, LEX nr 2155798; wyrok (...) z 3.12.2015 r., XVII AmA 124/14, LEX nr 2155537; wyrok (...) z 11.12.2015 r., XVII AmA 125/14, LEX nr 1973757; wyrok (...) z 26.01.2016 r., XVII AmA 165/13, LEX nr 1997815; wyrok (...) z 20.12.2016 r., XVII AmA 53/16, LEX nr 2206139). Do tego poglądu przychylił się Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej: „Artykuł 3 lit. l) i art. 10 ust. 2 dyrektywy (...), a także pkt I załącznika I do rzeczonej dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że całkowita kwota kredytu i kwota wypłat określają całość kwot udostępnianych konsumentowi, co wyklucza kwoty powiązane przez kredytodawcę z pokryciem kosztów związanych przez kredytodawcę z udzieleniem odnośnego kredytu, które to kwoty nie są w rzeczywistości wypłacane konsumentowi” (wyrok (...) z 21.04.2016 r., C-377/14, R., pkt 91).

W tym miejscu wskazać należy, iż kwota prowizji została włączona jedynie do wypłaconej kwoty pożyczki, na co wskazuje strona powodowa, jednak kwota ta została wypłacona faktycznie kredytobiorcy, który nie musiał z góry pokrywać kwoty prowizji przy zawieraniu umowy. Z żadnego dowodu zgromadzonego w sprawie nie wynika, aby prowizja ta nie została wypłacona kredytobiorcy wraz z kwotą pożyczki.

Należy zatem stwierdzić, iż skoro pozwany prawidłowo do całkowitej kwoty kredytu nie wliczył prowizji, a rzeczywista roczna stopa oprocentowania obliczona została w oparciu o faktycznie udostępnioną kredytobiorcy kwotę, to brak było podstaw do stwierdzenia, że doszło do naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k.

Niezasadny okazał się również zarzut naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 6 i 11 u.k.k. polegający na tym, że kredytodawca nie wskazał, czy i w jakiej formie kredytobiorca będzie informowany o zmianie stopy oprocentowania od zadłużenia przeterminowanego. Wskazać należy, że art. 30 ust. 1 pkt 11 wymaga określenia rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunków jej zmiany oraz ewentualne inne opłaty z tytułu zaległości w spłacie kredytu – co zawarte zostało w umowie. Nadto w § 3 ust. 18 umowy bank wskazał, iż w przypadku zmiany stopy referencyjnej NBP, będącej wynikiem zmiany przewidzianej prawem bank informuje pożyczkobiorcę o tej zmianie niezwłocznie po jej dokonaniu na piśmie lub drogą elektroniczną. Poza tym ustawa o kredycie konsumenckim nie nałożono na bank obowiązku informacyjnego polegającego na wskazaniu w jaki sposobu w jaki klient będzie powiadomiony o zmianie oprocentowania zadłużenia przeterminowanego.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k., to także należało uznać go za chybiony. Strona powodowa wskazywała, że pozwany nie wskazał warunku determinującego zmianę kosztów kredytu w sytuacji określonej w art. 45 ust. 1 u.k.k. Zgodnie z przywołaną wyżej regulacją umowa winna zawierać warunki zmiany opłat – co ma miejsce w niniejszej sprawie – warunki zmiany opłat zostały wskazane w § 2 ust. 41 umowy. Wskazywane w tym postanowieniu czynniki były obiektywne. Ich zmiana nie polegała na swobodnym uznaniu banku. Brak zmiany tych czynników w rzeczywistości pociągał za sobą niemożliwość zmiany opłat i prowizji przez pozwany bank. Podkreślić jednocześnie należy, że na gruncie niniejszej sprawy brak szczegółowych regulacji dotyczących zmiany kosztów kredytu nie narażał w jakikolwiek sposób konsumenta na ewentualne nadużycia ze strony banku, co w konsekwencji wykluczało zastosowanie unormowania z art. 45 ust. 1 u.k.k. Zdaniem Sądu obowiązki informacyjne wynikające z art. 30 ust. 1 pkt 10 uk.k. powinny służyć przede wszystkim dokonaniu przez konsumenta należytej oceny możliwości wzrostu jego obciążeń finansowych. Prezentowane przez stronę powodową stanowisko uznać należy za przejaw nadmiernego formalizmu.

Zarzut naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k. poprzez zastrzeżenie na rzecz kredytodawcy prawa do jednostronnej zmiany kosztów kredytu w oparciu o przesłanki, które sformułowane zostały w sposób dowolny i niejasny tj. „wzrost pracochłonności usługi” także okazał się niezasadny. Wskazać należy, że sankcja kredytu darmowego nie odnosi się do sytuacji, w której elementy umowy zostaną sformułowane w sposób niejednoznaczny lub niezrozumiały, gdyż art. 45 ust. 1 nie wymienia naruszenia wymogów wskazanych w art. 29 ust. 3 ustawy, który to przepis wymaga sformułowania umowy o kredyt w sposób jednoznaczny i zrozumiały. Co prawda za brak informacji w umowie może być uznane podanie informacji niewystarczających, czy nieprecyzyjnych, ale w tej sytuacji chodzi o podanie informacji nieprawdziwych, wprowadzających konsumenta w błąd, a nie informacji, które mogą budzić pewne wątpliwości interpretacyjne. Z uwagi na fakt, iż zastosowanie sankcji darmowego kredytu pociąga za sobą daleko idące skutki, interpretacja przepisów ustawy musi być ścisła i nie może prowadzić do wykładni rozszerzającej, tym bardziej że gdyby strona powodowa rzeczywiście miała wątpliwości co do jasności i precyzyjności podstaw do zmiany oprocentowania bądź podstaw do zmiany opłat, to zgodnie z zawartą umową, istniała możliwość jej wypowiedzenia, a także możliwość ewentualnego roszczenia wynikającego z art. 385 ¹ k.c., czy art. 385 § 2 k.c. (por. wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 8 maja 2019 r., XXVII Ca 1306/18, Legalis nr 2252775).

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 15 u.k.k. w zw. z art. 53 ust. 1 i 2 u.k.k. to również należało uznać go za niezasadny. Powód wskazywał, że kredytodawca formułując termin i przesłanki do odstąpienia od umowy nie poinformował kredytobiorcy o prawie do odstąpienia od umowy kredytu w sytuacji opisanej w art. 53 ust. 2 u.k.k. Wskazać należy, że na podstawie art. 30 ust. 1 pkt 15 na kredytodawcy nie ciąży obowiązek, aby informować konsumenta o uprawnieniu do odstąpienia na innej podstawie prawnej niż art. 53 ust. 1. Obowiązek taki może powstawać stosownie do przepisów szczególnych (T. Czech [w:] Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2018, art. 30).

Zgodnie z postanowieniami umowy łączącej strony kredytobiorca został poinformowany o prawie do odstąpienia umowy w terminie 14 dni od zawarcia umowy - § 5 ust. 1 umowy pożyczki. Tym samym bank wywiązał się z ciążącego na nim obowiązku wynikającego z art. 53 ust. 1 u.k.k. Zdaniem Sądu brak wskazania w treści umowy informacji o możliwości odstąpienia umowy w przypadku wskazanym w art. 53 ust. 2 u.k.k. nie umożliwia skorzystania z sankcji darmowego kredytu.

Niesłuszny okazał się zarzut naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 6 u.k.k. poprzez sformułowanie klauzuli o zmiennej stopie oprocentowania kredytu w sposób nieokreślony, nieprecyzyjny i stwarzający dzięki temu szerokie możliwości wykorzystywania zastrzeżonego uprawienia dla kredytodawcy w sposób dla siebie korzystny. Powód wskazywał, że umowa nie definiowała pojęć „wskaźnik referencyjny WIBOR 3M”, „stopa referencyjna NBP”, „odsetki maksymalne”. Tymczasem umowa w sposób jasny i precyzyjny określała powyższe pojęcia. Wskaźnik referencyjny WIBOR 3M został zdefiniowany w § 2 ust. 4 umowy jako stopa oprocentowania kredytów w złotych polskich na polskim rynku międzybankowym. Zasady określania i zmiany wskaźnika WIBOR 3M zostały natomiast zawarte w § 3 ust. 3 , 7 i 8 umowy. Zgodnie z § 3 ust. 57 umowy stopa referencyjna stanowiła podstawowa stopa oprocentowania NBP, która określała rentowność 7-dniowych bonów pieniężnych NBP. Jej wysokość ogłaszana jest przez NBP i publikowana na stronach internetowych NBP. Zasady obliczania stopy oprocentowania kredytu z uwzględnieniem stopy referencyjnej zostały wskazane w § 2 ust. 5 i 6 oraz § 3 ust. 4,7,8,56 i 58 umowy. Nadto definicja odsetek maksymalnych została określona w § 3 ust 6 umowy, gdzie wskazano, że maksymalne oprocentowanie kredytu określone przepisami prawa nie może być wyższe niż dwukrotność sumy stopy referencyjnej NBP i 3,5 punktów procentowych (dwukrotność odsetek ustawowych). Umowa w sposób należyty wyjaśniała kwestionowane przez powoda pojęcia. Nie sposób więc zgodzić się, iż doszło do jakiegokolwiek naruszenia w tym zakresie.

W tym miejscu wskazać należy, że do skorzystania z sankcji kredytu darmowego wystarczające jest uchybienie przez kredytodawcę chociażby jednemu obowiązkowi, do których odsyła art. 45 ust. 1 u.k.k.

Zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 10 i 16 u.u.k. z zastrzeżeniem art. 31-33 u.k.k., umowa o kredyt konsumencki powinna określać: informację o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności o opłatach, w tym opłatach, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie (pkt 10), a także prawo konsumenta do spłaty kredytu przed terminem (pkt 16).

Kwestia elementów umowy o kredyt konsumencki m.in. w zakresie procedury przedterminowej spłaty kredytu była rozpoznawana przez Trybunał Sprawiedliwości w sprawach połączonych C-33/20, C-155/20 i C-187/20. W uzasadnieniu wydanego w tych sprawach wyroku z dnia 9 września 2021 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wskazał, że art. 10 ust. 2 lit. r) dyrektywy (...) (odpowiednik art. 30 ust. 1 pkt 16 u.k.k.) należy interpretować w ten sposób, że w umowie o kredyt należy podać konkretną, zrozumiałą dla konsumenta metodę obliczania rekompensaty należnej w przypadku przedterminowej spłaty kredytu, tak aby konsument mógł obliczyć wysokość rekompensaty należnej w przypadku wcześniejszej spłaty. Do celów obliczenia rekompensaty należnej w przypadku przedterminowej spłaty kredytu w umowie o kredyt należy wskazać sposób obliczania tej rekompensaty w sposób konkretny i łatwy do zrozumienia dla przeciętnego konsumenta, tak aby mógł on ustalić kwotę rekompensaty należnej w przypadku przedterminowej spłaty na podstawie informacji zawartych w tej umowie. TSUE zwrócił przy tym uwagę, że jeżeli dyrektywa (...) nakłada na przedsiębiorcę obowiązek podania do wiadomości konsumenta treści zaproponowanego mu zobowiązania umownego, którego pewne elementy wynikają z bezwzględnie obowiązujących przepisów ustawowych lub wykonawczych państwa członkowskiego, przedsiębiorca ten jest zobowiązany poinformować konsumenta o treści tych przepisów, tak aby mógł on poznać swe prawa i obowiązki (zob. podobnie wyrok z dnia 26 marca 2020 r., K. S., (...), (...), pkt (...) i przytoczone tam orzecznictwo).

W świetle powyższego postanowienia zawarte w § 2 ust. 24-26 umowy nie czynią zadość wymogom z art. 30 ust. 1 pkt 10 i 16. Nie określono w nich, ani w żadnym innym postanowieniu umowy, procedury i warunków, na jakich koszty kredytu mogą ulec zmianie w sytuacji przedterminowej spłaty kredytu. W dokumencie umowy trzeba zamieścić informację o uprawnieniu konsumenta do przedterminowej spłaty, w każdym czasie, całości lub części kredytu, co ma miejsce w umowie oraz rozliczeniu i procedurze takiej spłaty (art. 30 ust. 1 pkt 16 u.k.k.). Uprawnienie to wynika z art. 48 ust. 1 u.k.k. Natomiast na gruncie niniejszej sprawy nie zostało wyjaśnione, aby całkowity koszt kredytu w razie wcześniejszej sprawy ulegał obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą. W niniejszej umowie zawarto jedynie zapis odnośnie wcześniejszej częściowej spłaty i zasad rozliczenia w tej sytuacji. Brak jest jakichkolwiek postanowień odnośnie procedur co do całkowitej spłaty, a przede wszystkie sposobu rozliczenia z bankiem i warunków zmiany ponoszonych przez kredytobiorcę kosztów. Brak powyższych informacji skutkuje tym, że konsument nie zna swoich praw i obowiązków. Nie wie, że w związku z przedterminową spłatą zobowiązania może dochodzić od banku kwoty odpowiadającej proporcjonalnej części kosztów pożyczki. Nie posiada również wiedzy odnośnie tego, które koszty pożyczki podlegają obniżeniu, ani w jaki sposób ustalić kwotę należną mu w związku z przedterminową spłatą.

W rezultacie zastosowanie znajdował art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, zgodnie z którym pożyczkobiorca został zwolniony z obowiązku zapłaty kosztów i odsetek kredytu. Wobec tego powództwo o zasądzenie części tych świadczeń było zasadne. Jak wcześniej wskazano, kredytobiorca w okresie od dnia zawarcia umowy pożyczki do dnia 8 września 2021 roku uiścił wobec banku kwoty: 11.983,51 zł tytułem odsetek od kapitału pożyczki wynoszącego 110.000 zł, 1.078,52 zł tytułem odsetek od prowizji wynoszącej 9.900 zł i 1.306,88 zł tytułem spłaty części powyższej prowizji. Powód mógł się domagać zwrotu wszystkich odsetek oraz częścią skredytowanej prowizji, którą został obciążony (prowizja została pobrana jako część kapitałowej części rat pożyczki), niemniej jednak w niniejszej sprawie powód zażądał zasądzenia kwoty niższej, tj. 13.290,39 zł (suma kwot 11.983,51 zł tytułem odsetek i 1.306,88 zł tytułem prowizji), a zatem Sąd był związany treścią powyższego żądania na podstawie art. 321 § 1 k.p.c.

Odsetki ustawowe odsetki za opóźnienie zasądzono na rzecz strony powodowej w oparciu o art. 481 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 455 k.c. od dnia wynikającego z wezwania do zapłaty tj. od dnia 24 września 2021 roku.

Podstawę orzeczenia o kosztach procesu stanowił art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., według którego pozwany powinien zwrócić przeciwnikowi koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw, w tym wynagrodzenie reprezentującego stronę pełnomocnika będącego radcą prawnym. Na koszty postępowania złożyły się kwoty: 750 zł tytułem opłaty sądowej od pozwu (k. 6), 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (k. 6) oraz 3.600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego stosownie do § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. Pozwany został także obciążony obowiązkiem zapłaty ustawowych odsetek za opóźnienie od kosztów procesu za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.